ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 30 : PALI ROMAN Vimana.A. (paramatthadi.)

                      44. 6.  Viharavimanavannana
     abhikkantena vannenati viharavimanam. Tassa ka uppatti? bhagava savatthiyam
viharati jetavane. Tena samayena visakha mahaupasika annatarasmim ussavadivase
uyyane vicaranattham sahayikahi parijanena ca ussahita sunhatanulitta subhojanam
bhunjitva mahalatapasadhanam pilandhitva pancamattehi sahayikasatehi parivarita
mahantena issariyena mahata paricchedena 1- gehato nikkhamitva 2- uyyanam uddissa
gacchanti cintesi "baladarikaya viya kim me moghakilitena, handaham viharam gantva
bhagavantam manobhavaniye ca ayye vandissami, dhammanca sossami"ti viharam gantva
ekamante thatva mahalatapilandhanam omuncitva tam dasiya hatthe datva bhagavantam
vanditva ekamantam nisidi. Tassa bhagava dhammam desesi.
     Sa dhammam sutva bhagavantam vanditva padakkhinam katva manobhavaniye ca
bhikkhu vanditva viharato nikkhamitva thokam gantva dasim aha "handa je
abharanam pilandhissami"ti. Sa tam bhandikam katva bandhitva vihare thapetva
taham taham vicaritva gamanakale vissaritva gatatta "vissaritam maya, tittha ayye
aharissami"ti nivattitukama ahosi. Visakha "sace je tam vihare thapetva
vissaritam tassa viharasseva atthaya tam pariccajissami"ti viharam gantva bhagavantam
upasankamitva vanditva attano adhippayam pavedenti "viharam bhante karessami,
adhivasetu me bhagava anukampam upadaya"ti aha. Adhivasesi bhagava
tunhibhavena.
     Sa tam pilandhanam satasahassadhikanavakotiagghanakam vissajjetva ayasmata
mahamoggallanattherena navakammadhitthayakena
@Footnote: 1 Ma. parivarena  2 cha.Ma. nikkhamma
Suvibhattabhittithambhatulagopanasikannika dvarabahavatapanasopanadigehavayavam manoharam
suvikappitakatthakammaramaniyam suparikammakatasudhakammam manunnam suviracitamalakammalata-
kammadicittakammavicittam suparinitthitamanikuttimasadisabhumitalam 1- devavimanasadisam
hetthabhumiyam panca gabbhasatani, uparibhumiyam panca gabbhasataniti gabbhasahassapatimanditam
buddhassa bhagavato ca bhikkhusamghassa ca vasananucchavikam mahantam pasadam tassa parivarapasada-
sahassanca tesam parivarabhavena kutimandapacankamanadini ca karenti navahi masehi viharam
nitthapesi. Parinitthite ca vihare navaheva hirannakotihi viharamaham karenti
pancamattehi sahayikasatehi saddhim pasadam abhiruhitva tassa sampattim disva
somanassajata sahayika aha "imam evarupam pasadam karentiya yam maya punnam pasutam,
tam anumodatha, pattidanam vo dammi"ti. "aho sadhu aho sadhu"ti pasannacitta sabbapi
anumodimsu.     tattha annatara 2- upasikapi visesato tam pattidanam manasakasi, sa na
cirasseva kalam katva tavatimsesu nibbatti. Tassa punnanubhavena anekakutagara-
pakarauyyanapokkharaniadipatimanditam solasayojanayamavittharubbedham attano pabhaya
yojanasatam pharantam akasacarim mahantam vimanam paturahosi. Sa gacchantipi acchara-
sahassaparivara saha vimanena gacchati. Visakha pana mahaupasika vipulapariccagataya
saddhasampattiya ca nimmanaratisu nibbattitva sunimmitadevarajassa aggamahesibhavam
sampapuni. Athayasma anuruddho devacarikam caranto tam visakhaya sahayikam tavatimsa-
bhavane uppannam 3- disva imahi gathahi pucchi:-
     [729]   "abhikkantena vannena        ya tvam titthasi devate
              obhasenti disa sabba     osadhi viya taraka.
     [730]    Tassa te naccamanaya      angamangehi sabbaso
              dibba sadda niccharanti      savaniya manorama.
@Footnote: 1 Si. maniphalaka...  2 Si. tatrannatara itthi  3 Si. tavatimsesu nibbattam
     [731]   Tassa te naccamanaya       angamangehi sabbaso
             dibba gandha pavayanti       sucigandha manorama.
     [732]   Vivattamana kayena         ya venisu pilandhana
             tesam suyyati nigghoso        turiye pancangike yatha.
     [733]   Vatamsaka vatadhuta           vatena sampakampita
             tesam suyyati nigghoso        turiye pancangike yatha.
     [734]   Yapi te sirasmim mala       sucigandha manorama
             vati gandho disa sabba      rukkho manjusako yatha.
     [735]   Ghayase tam sucigandham          rupam passasi amanusam
             devate pucchitacikkha         kissa kammassidam phalan"ti.
Sapi tassa evam byakasi:-
     [736]            "savatthiyam mayham sakhi bhadante
                       samghassa karesi mahaviharam
                       tatthappasanna ahamanumodim
                       disva agaranca piyanca metam.
     [737]             Tayeva me suddhanumodanaya
                       laddham vimana'bbhutadassaneyyam
                       samantato solasayojanani
                       vehayasam gacchati iddhiya mama.
     [738]  Kutagara nivesa me       vibhatta bhagaso mita
            daddallamana abhanti        samanta satayojanam.
     [739]   Pokkharanno ca me        ettha puthulomanisevita
             acchodaka vippasanna      sonnavalukasanthata.
     [740]   Nanapadumasanchanna        pundarikasamotata
             surabhi sampavayanti         manunna maluterita.
     [741]   Jambuyo panasa tala      nalikeravanani ca
             antonivesane jata      nanarukkha aropima.
     [742]   Nanaturiyasanghuttham         accharaganaghositam
             yopi mam supine passe      sopi vitto siya naro.
     [743]   Etadisam abbhutadassaneyyam   vimanam sabbaso pabham
             mama kamme hi nibbattam      alam punnani katave"ti.
    #[736]   Tattha savatthiyam mayham sakhi bhadante, samghassa karesi mahaviharanti
bhante anuruddha savatthiya samipe pacinapasse mayham mama sakhi sahayika visakha
mahaupasika agatagatam catuddisam bhikkhusamgham uddissa navahirannakotipariccagena
pubbaramam nama mahantam viharam karesi. Tatthappasanna ahamanumodinti tasmim
vihare katapariyosite samghassa niyyadiyamane taya kate pattidane "aho thane
vata pariccago kato"ti pasanna ratanattaye kammaphale ca sanjatapasada aham
anumodim. Vatthuvasena tassa anumodanaya ularabhavam dassetum "disva agaranca
piyanca metan"ti aha. Sahassagabbham ativiya ramaniyam devavimanasadisam tanca agaram
mahantam pasadam piyanca me buddhappamukham samgham uddissa tadisam mahantam dhanapariccagam
disva anumodinti yojana.
    #[737]  Tayeva me suddhanumodanayati yathavuttaya deyyadhamma-
pariccagabhavena suddhaya kevalaya anumodanayeva. Laddham vimana'bbhutadassaneyyanti
mayham
Pubbe idisassa abhutapubbataya abbhutam samantabhaddakabhavena ativiya surupataya 1- ca
dassaneyyam imam vimanam laddham adhigatam. Evam vimanassa abhirupatam dassetva
idani pamanamahattanca pabhavamahattanca upabhogavatthumahattanca dassetum "samantato
solasayojanani"tiadi vuttam. Tattha iddhiya mamati mama punniddhiya.
    #[739]  Pokkharannoti pokkharaniyo. Puthulomanisevitati dibbamacchehi
upasevita.
    #[740]  Nanapadumasanchannati satapattasahassapattadibhedehi nanavidhehi
rattapadumehi rattakamalehi ca sanchadita. Pundarikasamotatati nanavidhehi setakamalehi
samantato avatata, nanarukkha aropima surabhi sampavayantiti yojana.
    #[742]  Sopiti so supinadassavipi. Vittoti tuttho.
    #[743]  Sabbaso pabhanti samantato obhasamanam. Kamme hiti kammanimittam.
Hiti nipatamattam. Cetananam va aparaparuppattiya bahubhavato "kammehi"ti vuttam.
Alanti yuttam. Kataveti katum.
     Idani anuruddhatthero 1- visakhaya nibbattatthanam kathapetukamo imam
gathamaha:-
     [744]         "tayeva te suddhanumodanaya
                    laddham vimana'bbhutadassaneyyam
                    ya ceva sa danamadasi nari
                    tassa gatim bruhi kuhim uppanna sa"ti.
@Footnote: 1 cha.Ma. thero
    #[744]  Tattha ya ceva sa danamadasi nariti yassa danassa anumodanaya
tvam idisam sampattim patilabhi, tam danam ya ceva sa nari adasiti visakham
mahaupasikam sandhaya vadati. Taya eva devataya tassa sampattim kathapetukamo
aha 1- "tassa gatim bruhi kuhim uppanna sa"ti. Tassa gatinti taya
nibbattadevagatim.
     Idani therena pucchitamattham dassenti aha:-
         [745]   "ya sa ahu mayham sakhi bhadante
                  samghassa karesi mahaviharam
                  vinnatadhamma sa adasi danam
                  uppanna nimmanaratisu devesu.
         [746]    Pajapati tassa sunimmitassa
                  acintiyo kammavipaka tassa
                  yametam pucchasi `kuhim uppanna sa'ti
                  tam te viyakasim anannatha ahan"ti.
    #[745]  Tattha vinnatadhammati vinnatasasanadhamma, patividdhacatusaccadhammati
attho.
    #[746]  Sunimmitassati sunimmitassa devarajassa. Acintiyo kammavipaka
tassati vibhattilopam katva niddeso, tassa mama sakhiya nimmanaratisu nibbattaya
kammavipako punnakammassa vipakabhuta dibbasampatti acintiya appameyyati attho.
Anannathati aviparitam yathasabhavato. Katham panayam tassa sampattim annasiti?
Subhadda viya bhaddaya, visakhapi devadhita imissa santikam agamasi.
@Footnote: 1 Si. tenaha
     Idani devadhita theram annesampi danasamadapane niyojenti imahi gathahi
dhammam desesi:-
     [747]      "tena ha'nnepi samadapetha
                samghassa danani dadatha vitta
                dhammanca sunatha pasannamanasa
                sudullabho laddho manussalabho.
     [748]      Yam maggam maggadhipati adesayi 1-
                brahmassaro kancanasannibhattaco
                samghassa danani dadatha vitta
                mahapphala yattha bhavanti dakkhina.
     [749]      Ye puggala attha satam pasattha
                cattari etani yugani honti
                te dakkhineyya sugatassa savaka
                etesu dinnani mahapphalani. 2-
     [750]  Cattaro ca  patipanna       cattaro ca phale thita
            esa samgho ujubhuto          pannasilasamahito.
     [751]  Yajamananam manussanam         punnapekkhana paninam
            karotam opadhikam punnam         samghe dinnam mahapphalam.
     [752]      Eso hi samgho vipulo mahaggato
                esa'ppameyyo udadhiva sagaro
@Footnote: 1 Si. maggadhipantudesayi  2 khu.khu. 25/6/6, khu.su 25/229/377
              Ete hi settha naraviriyasavaka
              pabhankara dhammamudirayanti.
     [753]    Tesam sudinnam suhutam suyittham
              ye samghamuddissa dadanti danam
              sa dakkhina samghagata patitthita
              mahapphala lokaviduna 1- vannita.
     [754]    Etadisam punnamanussaranta
              ye vedajata vicaranti loke
              vineyya maccheramalam samulam
              anindita saggamupenti thanan"ti.
    #[747]   Tattha tena ha'nneti tena hi annepi. Tenati ca tena karanena,
hiti nipatamattam. "samadapetha"ti vatva samadapanakaram dassetum "samghassa danani
dadatha"tiadi vuttam. Atthahi akkhanehi vajjitam manussabhavam sandhayaha "sudullabho
laddho manussalabho"ti. Tattha attha akkhana nama tayo apaya arupa
asannasatta paccantadeso indriyanam vekallam niyatamicchaditthikata apatubhavo
buddhassati.
    #[748]  Yam magganti yam khettavisese katam danam, tam ekantena sugatisampapanato
sugatigamimaggam apayamaggato ca janghamaggadito ca ativiya setthabhavena maggadhipatinti
2- katva. Danampi hi saddhahiriyo viya "devalokagamimaggo"ti vuccati. Yathaha:-
@Footnote: 1 Ma. lokaviduhi  2 Ma. maggadhipanti, maggadhipatiti
               "saddha hiriyam kusalanca danam
                dhamma ete sappurisanuyata
                etam hi maggam diviyam vadanti
                etena hi gacchati devalokan"ti. 1-
     "maggadhipati"ti va patho, tassa ariyamaggena sadevakassa lokassa
adhipatibhuto satthati attho datthabbo. Samghassa danani dadathatiadina punapi
dakkhineyyesu danasamvibhage niyojenti aha.
    #[749]  Idani tam dakkhineyyam ariyasamgham sarupato dassenti "ye puggala
attha satam pasattha"ti gathamaha. Tattha yeti aniyamito niddeso. Puggalati satta.
Atthati tesam gananaparicchedo. Te hi cattaro ca patipanna cattaro ca phale
thitati attha honti. Satam pasatthati sappurisehi buddhapaccekabuddhasavakehi
annehi ca devamanussehi pasattha. Kasma? sahajatasiladigunayogato. Tesam hi
campakabakulakusumadinam viya sahajatavannagandhadayo sahajatasilasamadhiadayo guna,
tena te vannagandhakadisampannani viya pupphani devamanussanam satam piya
manapa pasamsiya ca honti. Tena vuttam "ye puggala attha satam pasattha"ti.
Te pana sankhepato sotapattimaggattho phalatthoti ekam yugam, evam yava arahattamaggattho
phalatthoti ekam yuganti cattari yugani honti. Tenaha "cattari etani
yugani honti te dikkhineyya"ti. Teti pubbe aniyamato udditthanam niyametva
dassanam. Te hi sabbepi kammam kammaphalanca saddahitva databbadeyyadhammasankhatam
dakkhinam arahantiti dakkhineyya gunavisesayogena danassa mahapphalabhavasadhanato.
Sugatassa savakati sammasambuddhassa dhammassavanante ariyaya jatiya jatataya
@Footnote: 1 an.atthaka. 23/122/240 (sya.), abhi.ka. 37/480/289
Tam dhammam sunantiti savaka. Etesu dinnani mahapphalaniti etesu sugatassa savakesu
appakanipi danani dinnani patiggahakato dakkhinavisuddhiya mahapphalani honti.
Tenaha bhagava "yavata bhikkhave samgha va gana va, tathagatasavakasamgho tesam
aggamakkhayati"tiadi. 1-
    #[750]  Cattaro ca patipannatiadi hettha vuttatthameva.
     Idha pana ayasma anuruddho attana devataya ca vuttamattham manussalokam
agantva bhagavato arocesi. Bhagava tamattham atthuppattim katva sampattaparisaya
dhammam desesi, sa desana mahajanassa satthika ahositi.
                      Viharavimanavannana  nitthita.
                       -------------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 30 page 213-222. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=30&A=4483&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=30&A=4483&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=44              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=1507              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=1494              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=1494              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]