ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 30 : PALI ROMAN Vimana.A. (paramatthadi.)

                      52. 2. Revativimanavannana
     utthehi revate supapadhammeti revativimanam. Tassa ka uppatti? bhagava
baranasiyam viharati isipatane migadaye. Tena samayena baranasiyam saddhasampannassa
kulassa putto nandiyo nama upasako ahosi saddhasampanno dayako danapati
samghupatthako. Athassa matapitaro sammukhagehato  matuladhitaram revatim nama kannam
anetukama ahesum. Sa pana assaddha adanasila, nandiyo tam na
icchi. Tassa mata revatim aha "amma tvam imam geham 1- agantva bhikkhusamghassa
nisidanatthanam haritena gomayena upalimpetva asanani pannapehi, adharake
thapehi, bhikkhunam agatakale vanditva pattam gahetva nisidapetva dhamakarakena 2-
paniyam parissavetva bhuttakale pattani dhovahi, evam me puttassa aradhika
@Footnote: 1 Ma. salam  2 cha.Ma. dhamakaranena
Bhavissasi"ti. Sa tatha akasi. Atha nam "ovadakkhama jata"ti puttassa arocetva
tena "sadhu"ti sampaticchite divasam thapetva avaham karimsu.
    Atha nam nandiyo aha "sace hi bhikkhusamgham matapitaro ca me upatthahissasi, evam
imasmim gehe vasitum labhissasi, appamatta hohi"ti. Sa "sadhu"ti patissunitva
kinci kalam saddha viya hutva bhattaram anuvattenti dve putte vijayi.
Nandiyassa matapitaro kalamakamsu. Gehe sabbissariyam tassa eva ahosi. Nandiyopi
mahadanapati hutva bhikkhusamghassa danam patthapesi, kapanaddhikadinampi gehadvare
pakavattam patthapesi. Isipatanamahavihare catuhi gabbhehi patimanditam catusalam karetva
mancapithadini attharapetva buddhappamukhassa bhikkhusamghassa mahadanam datva
tathagatassa hatthe dakkhinodakam patetva niyyadesi, saha dakkhinodakadanena
tavatimsabhavane ayamato ca vittharato ca samanta dvadasayojaniko yojanasatubbedho
sattaratanamayo accharaganasahassasanghuttho dibbapasado ugganchi.
     Athayasma mahamoggallano devacarikam caranto tam pasadam disva attanam
vanditum agate devaputte pucchi "kassayam pasado"ti. "imassa bhante pasadassa
samiko manussaloke baranasiyam nandiyo nama kutumbiyaputto samghassa isipatana-
mahavihare catusalam karesi, tassayam nibbatto pasado"ti ahamsu. Pasade
nibbattadevaccharayopi theram vanditva "bhante mayam baranasiyam nandiyassa nama
upasakassa paricarika bhavitum idha nibbatta, tassa evam vadetha `tuyham paricarika
bhavitum nibbatta devatayo tayi cirayante ukkanthita, devalokasampatti nama
mattikabhajanam bhinditva suvannabhajanassa gahanam viya atimanapan'ti vatva
idhagamanatthaya tassa vadetha"ti ahamsu. Thero "sadhu"ti patissunitva sahasa
devalokato agantva catuparisamajjhe bhagavantam pucchi "nibbattati nu kho bhante
Katapunnanam manussaloke thitanamyeva dibbasampatti"ti. Nanu te moggallana nandiyassa
devaloke nibbatta dibbasampatti samam dittha, kasma mam pucchasiti. Evam bhante
nibbattatiti. Athassa sattha "yatha ciram vippavasitva agatam purisam mittabandhava
abhinandanti sampaticchanti, evam katapunnam puggalam ito paralokam gatam sakani
punnani sampattihatthehi sampaticchanti patigganhanti"ti dassento:-
     [861]   "cirappavasim purisam       durato sotthimagatam
              natimitta suhajja ca   abhinandanti agatam.
     [862]    Tatheva katapunnampi      asma loka param gatam
              punnani patigganhanti    piyam nativa agatan"ti
gatha abhasi.
     Nandiyo tam sutva bhiyyoso mattaya danani deti, punnani karoti,
so vanijjaya gacchanto revatim aha "bhadde maya patthapitam samghassa danam
anathanam pakavattanca tvam appamatta pavatteyyasi"ti. Sa "sadhu"ti patissuni.
So pavasagatopi yattha yattha vasam kappeti, tattha tattha bhikkhunam anathananca
yathavibhavam danam detiyeva. Tassa anukampaya khinasava duratopi agantva danam
sampaticchanti. Revati pana tasmim gate katipahameva danam pavattetva anathanam bhattam
upacchindi, bhikkhunampi bhattam kanajakam bilangadutiyam adasi. Bhikkhunam bhuttatthane
attana bhuttavasesani sitthani macchamamsakhandamissakani calakatthikani ca pakiritva 1-
manussanam dasseti "passatha samananam kammam, saddhadeyyam nama evam
chaddenti"ti.
@Footnote: 1 Si. vikiritva
     Atha nandiyo voharakasiddhi yathalabho 1- agantva tam pavattim sutva revatim
gehato niharitva geham pavisi. Dutiyadivase buddhappamukhassa bhikkhusamghassa mahadanam
pavattetva niccabhattanca anathabhattanca sammadeva pavattesi, attano sahayehi
upanitam revatim ghasacchadanaparamataya thapesi. So aparena samayena kalam katva
tavatimsabhavane attano vimaneyeva nibbatti. Revati pana sabbam danam pacchinditva
"imesam vasena mayham labhasakkaro parihayi"ti bhikkhusamgham 2- akkosenti paribhasenti
vicarati. Atha vessavano dve yakkhe anapesi "gacchatha bhane baranasinagare
ugghosatha `ito sattame divase revati jivantiyeva niraye pakkhipiyati"ti. Tam sutva
mahajano samvegajato bhitatasito ahosi.
     Atha revati pana pasadam abhiruhitva dvaram thaketva nisidi. Sattame divase
tassa papakammasancoditena vessavanena ranna anatta jalitakapilakesamassuka 3-
cipitavirupanasika parinatadatha lohitakkha sajaladharasamanavanna ativiya bhayanakarupa
dve yakkha upagantva "utthehi revate supapadhamme"tiadini vadanta nanabahasu
gahetva "mahajano passatu"ti sakalanagare vithito vithim paribbhamapetva akasam
abbhuggantva tavatimsabhavanam netva nandiyassa vimanam sampattincassa dassetva
tam vilapantimyeva ussadanirayasamipam papesum. Tam yamapurisa ussadaniraye khipimsu.
Tenaha:-
     [863]         "utthehi revate supapadhamme
                    aparutadvare adanasile
                    nessama tam yattha thunanti duggata
                    samappita 4- nerayika dukkhena"ti.
@Footnote: 1 Si. atha nandiko siddhiya tatropaladdhalabho  2 ka. bhikkhusamghassa
@3 Ma. jalitasisakesamassuka  4 Si. samajjata
     Tattha utthehiti utthaha, na danesa pasado tam nirayabhayato rakkhitum sakkoti,
tasma sigham utthahitva agacchahiti  attho. Revateti tam namena alapati.
Supapadhammetiadina utthanassa karanam vadati. Yasma tvam ariyanam akkosana-
paribhasanadina sutthu lamakapapadhamma, yasma ca aparutam dvaram nirayassa tava
pavesanattham, tasma utthehiti. Adanasileti kassaci kinci na danasile kadariye
maccharini, idampi utthanasseva karanavacanam. Yasma danasilanam amaccharinam tava
samikasadisanam sugatiyam nivaso, tadisanam pana adanasilanam maccharinam niraye nivaso,
tasma utthehi, muhuttamattampi tava idha thatum na dassamiti adhippayo. Yattha
thunanti duggatati dukkhagatatta 1- duggata. Nerayikati nirayadukkhena samappita
samangibhuta yasmim niraye thunanti, yava papakammam na byanti hoti, tava nikkhamitum
alabhanta nitthunanti, tattha tam nessama nayissama khipissamati yojana.
     [864]         "icceva vatvana yamassa duta
                    te dve yakkha lohitakkha brahanta
                    paccekabahasu gahetva revatam
                    pakkamayum devaganassa santike"ti
idam sangitikaravacanam.
     Tattha icceva vatvanati iti eva "utthehi"tiadina vatva, vacana-
samanantaramevati attho. Yamassa dutati appatisedhaniyatassa yamassa ranno
dutasadisa. Vessavanena hi te pesita. Tatha  hi te tavatimsabhavanam nayimsu. Keci
"na yamassa duta"ti nakaram "yamassa"ti padena sambandhitva "vessavanassa
duta"ti attham vadanti, tam  na yujjati. Na hi na yamadutataya 2- vessavanassa dutati 3-
@Footnote: 1 Si. dukkham gatim gatatta, i. duggatigatatta  2 i. na hi yamadutataya, Ma. na hi
@ayamadutataya  3 i. dutata
Sijjhati. Yajanti tattha balim upaharantiti yakkha. Lohitakkhati rattanayana. Yakkhanam
hi nettani atilohitani honti. Brahantati mahanta. Paccekabahasuti
eko ekabahayam, itaro itarabahayanti paccekam bahasu. Revatanti revatim.
Revatatipi tassa namameva. Tatha hi "revate"ti vuttam. Pakkamayunti
pakkamesum, upanesunti attho. Devaganassati tavatimsabhavane devasamghassa.
     Evam tehi yakkhehi tavatimsabhavanam netva nandiyavimanassa avidure thapita
revati tam suriyamandalasadisam ativiya pabhassaram disva:-
     [865]        "adiccavannam ruciram pabhassaram
                   byamham subham kancanajalachannam
                   kasseta'makinnajanam vimanam
                   suriyassa ramsiriva jotamanam.
     [866]         Narigana candanasaralitta
                   ubhato vimanam upasobhayanti
                   tam dissati suriyasamanavannam
                   ko modati saggapatto vimane"ti
te yakkhe pucchi. Tepi tassa:-
     [867]        "baranasiyam nandiyo namasi
                   upasako amacchari danapati vadannu
                   tassetamakinnajanam vimanam
                   suriyassa ramsiriva jotamanam.
     [868]         Narigana candanasaralitta
                   ubhato vimanam upasobhayanti
                   tam dissati suriyasamanavannam
                   so modati saggappatto vimane"ti
acikkhimsu.
    #[868]  Tattha candanasaralittati sarabhutena candanagandhena anulittasariRa.
Ubhato vimananti vimanam ubhato anto ceva bahi ca sangitadihi upecca sobhayanti.
     Atha revati:-
     [869]        "nandiyassaham bhariya
                   agarini sabbakulassa issara
                   bhattu vimane ramissami dana'ham
                   na patthaye nirayam dassanaya"ti
aha.
     Tattha agariniti gehasamini. "bhariya sagamini"tipi pathanti, bhariya sahagaminiti
attho. Sabbakulassa issara bhattuti mama bhattu nandiyassa sabbakutumbikassa
issara samini ahosim, tasma idanipi vimane issara bhavissamiti aha. Vimane
ramissami dana'hanti evam palobhetumeva hi tam te tattha nesum. Na patthaye
nirayam dassanayati yam pana nirayam mam tumhe netukama, tam nirayam dassanayapi
na patthaye, kuto pavisitunti vadati.
     Evam vadantimeva "tvam tam patthehi va ma va, kim tava patthanaya"ti
nirayasamipam netva:-
     [870]   "eseva 1- te nirayo supapadhamme
              punnam taya akatam jivaloke
              na hi macchari rosako papadhammo
              saggupaganam labhati sahabyatan"ti
gathamahamsu.
     Tassattho:- eseva tava nirayo, taya  digharattam  mahadukkham anubhavitabbatthanabhuto.
Kasma? punnam taya akatam jivaloke, yasma manussaloke appamattakampi
Taya punnam nama na katam, evam akatapunno pana tadiso satto macchari attano
sampattiniguhanalakkhanena maccherena samannagato, paresam rosuppadanena rosako,
lobhadihi papadhammehi samangibhavato papadhammo saggupaganam devanam sahabyatam
sahabhavam na labhatiti yojana.
     Evam pana vatva te dve yakkha tattheva antaradhayimsu. Tamsadise pana
dve nirayapale samsavake nama guthaniraye pakkhipitum akaddhante passitva:-
     [871]   "kim nu guthanca muttanca    asuci patidissati
              duggandham kimidam milham     kimetam upavayati"ti
tam nirayam pucchi.
     [872]   "esa samsavako nama     gambhiro sataporiso
              yattha vassasahassani     tuvam paccasi revate"ti
tasmim kathite tattha attano nibbattihetubhutam kammam pucchanti:-
@Footnote: 1 cha.Ma. eso
     [873]  "kim nu kayena vacaya     manasa dukkatam katam
            kena samsavako laddho       gambhiro sataporiso"ti
aha.
     [874]  "samane brahmane capi    anne vapi 1- vanibbake
            musavadena vancesi       tam papam pakatam taya"ti
tassa tam kammam kathetva puna te:-
     [875]  "tena samsavako laddho      gambhiro sataporiso
            tattha vassasahassani        tuvam paccasi revate"ti
ahamsu.
     Tattha samsavako namati niccakalam guthamuttadiasucissa samsavanato paggharanato 2-
samsavako nama.
     Na kevalam tuyham idha samsavakalabho eva, atha kho tattha 3- anekani vassasahassani
paccitva uttinnaya hatthacchedadilabhopiti dassetum:-
            [876]  "hatthepi chindanti athopi pade
                   kannepi chindanti athopi nasam
                   athopi kakolagana samecca
                   sangamma khadanti viphandamanan"ti
tattha laddhabbakaranam ahamsu.
@Footnote: 1 ka. vapi.  2 Si. pharanato  3 cha.Ma. ettha
     Tattha kakolaganati kakasamgha. Te kirassa tigavutappamane sarire
anekasatani anekasahassani patitva talakkhandhaparimanehi sunisitaggehi ayomayehi
mukhatundehi vijjhitva vijjhitva khadanti, mamsam gahitagahitatthane kammabalena
purateva. Tenaha "kakolagana samecca, sangamma khadanti viphandamanan"ti.
     Puna sa manussalokam paccanayanaya yacanadivasena tam tam vippalapi. Tena
vuttam:-
     [877]  "sadhu kho mam patinetha     kahami kusalam bahum
            danena samacariyaya       sannamena damena ca
            yam katva sukhita honti    na ca pacchanutappare"ti.
     Puna nirayapala:-
     [878]  "pure tuvam pamajjitva     idani paridevasi
            sayam katanam kammanam       vipakam anubhossasi"ti
ahamsu. Puna sa aha:-
            [879]  "ko devalokato manussalokam
                   gantvana puttho me evam vadeyya
                   nikkhittadandesu dadatha danam
                   acchadanam seyyamathannapanam 1-
                   na hi macchari rosako papadhammo
                   saggupaganam labhati sahabyatam.
@Footnote: 1 Si. sayanamathannapanam
     [880]  Saham nuna ito gantva      yonim laddhana manusim
            vadannu silasampanna         kahami kusalam bahum
            danena samacariyaya         sannamena damena ca.
     [881]  Aramani ca ropissam       dugge sankamanani ca
            papanca udapananca          vippasannena cetasa.
     [882]  Catuddasim pancadasim          ya ca pakkhassa atthami
            patihariyapakkhanca          atthangasusamagatam.
     [883]  Uposatham upavasissam          sada silesu samvuta
            na ca dane pamajjissam       samam ditthamidam maya"ti.
     [884]  "iccevam vippalapantim        phandamanam tato tato
            khipimsu niraye ghore         uddhampadam avamsiran"ti
idam sangagitikaravacanam.
     Puna sa:-
              [885]  "aham pure maccharini ahosim
                     paribhasika samanabrahmananam
                     vitathena ca samikam vancayitva
                     paccamaham niraye ghorarupe"ti
osanagathamaha. Tattha "aham pure maccharini"ti ayam 1- gatha niraye nibbattaya
vutta, itara anibbattaya evati veditabba. Sesam suvinneyyamevati.
@Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati
     Bhikkhu revatiya yakkhehi gahetva nitabhavam bhagavato arocesum. Tam sutva
bhagava adito patthaya imam vatthum kathetva upari vittharena dhammam desesi,
desanapariyosane bahu sotapattiphaladini papunimsu. 1- Kamancetam revatipatibaddhaya
kathaya yebhuyyabhavato "revativimanan"ti vohariyati, yasma pana revati vimanadevata
na hoti, nandiyassa pana devaputtassa vimanadisampattipatisamyuttancetam. Tasma
purisavimanesveva sangaham aropitanti datthabbam.
                      Revativimanavannana nitthita.
                       -------------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 30 page 253-264. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=30&A=5339&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=30&A=5339&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=52              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=1817              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=1814              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=1814              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]