ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 30 : PALI ROMAN Vimana.A. (paramatthadi.)

                        5.  Kunjaravimanavannana
     kunjaro te vararohoti kunjaravimanam. Tassa ka uppatti? bhagava
rajagahe viharati veluvane kalandakanivape. Athekadivasam rajagahanagare nakkhattam
ghositam, nagara vithiyo sodhetva valukam okiritva lajapancamakani pupphani
vippakirimsu, gehadvare gehadvare kadaliyo ca punnaghate ca thapesum, yathavibhavam
nanaviragavannavicitta dhajapatakadayo ussapesum, sabbo jano attano attano
vibhavanurupam sumanditapasadhito nakkhattakilam kili, 1- sakalanagaram devanagaram viya
alankatapatiyattam ahosi. Atha bimbisaramaharaja pubbacarittavasena mahajanassa
cittanurakkhanatthanca attano rajabhavanato nikkhamitva mahantena parivarena mahata
rajanubhavena olarena sirisobhaggena nagaram padakkhinam karoti.
     Tena ca samayena rajagahavasini eka kuladhita ranno tam vibhavasampattim
@Footnote: 1 Si. kilati
Sirisobhaggam rajanubhavanca passitva acchariyabbhutacittajata "ayam deviddhisadisa
vibhavasampatti kidisena nu kho kammuna labbhati"ti panditasammate pucchi. Te tassa
kathesum "bhadde punnakammam nama cintamanisadisam kapparukkhasadisam, khettasampattiya
cittasampattiya ca sati yam yam patthetva karonti, 1- tam tam nipphadetiyeva. Apica
asanadanena uccakulinata hoti, annadanena balasampattipatilabho, vatthadanena
vannasampattipatilabho, yanadanena sukhavisesapatilabho, dipadanena cakkhusampatti-
patilabho, avasadanena sabbasampattipatilabho hoti"ti. Sa tam sutva
"devasampatti ito ulara hoti manne"ti tattha cittam thapetva punnakiriyaya
ativiya ussahajata ahosi.
     Matapitaro ca tassa ahatam vatthayugam navapitham ekam padumakalapam sappimadhusakkhara
tandulakhirani ca paribhogatthaya pesesum. Sa tani disva "ahanca danam
datukama, ayanca me deyyadhammo patiladdho"ti 2- tutthamanasa dutiyadivase
danam sajjenti appodakamadhupayasam sampadetva tassa parivarabhavena
annampi bahum khadaniyabhojaniyam patiyadetva danagge gandhaparibhandam katva
vikasitapadumapattakinjakkhakesaropasobhitesu padumesu 3- asanam pannapetva ahatena
setavatthena attharitva asanassa catunnam padanam upari cattari padumani
malagulanca thapetva asanassa upari vitanam bandhitva maladamaolambakadamani
olambetva asanassa samantato bhumim sakesarehi padumapattehi sabbasantharam
santharitva "dakkhineyye agate pujessami"ti pupphapuritam cankotakam ekamante
thapesi.
      Athevam katadanupakaranasamvidhana sisam nhata suddhavatthanivattha suddhuttarasanga
velam sallakkhetva ekam dasim anapesi "gaccha je amhakam tadisam dakkhineyyam
@Footnote: 1 cha.Ma. karoti  2 cha.Ma. laddhoti  3 Si. katva vikasitesu padumesu
Pariyesahi"ti. Tena ca samayena ayasma sariputto sahassathavikam nikkhipanto
viya rajagahe pindaya caranto antaravithim patipanno hoti. Atha sa dasi
theram vanditva aha "bhante tumhakam pattam me detha"ti. "ekissa upasikaya
anuggahattham ito etha"ti ca aha. Thero tassa pattam adasi. Sa theram
geham pavesesi. Atha sa itthi therassa paccuggamanam katva asanam dassetva
"nisidatha bhante, idamasanam pannattan"ti vatva there tattha nisinne
sakesarehi padumapattehi theram pujayamana asanassa samantato okiritva
pancapatitthitena vanditva sappimadhusakkharasammissena appodakamadhupayasena parivisi.
Parivisanti ca "imassa me punnassanubhavena dibbagajakutagarapallankasobhita
dibbasampattiyo hontu, sabbasu pavattisu paduma nama ma vigata hontu"ti
patthanam akasi. Puna there katabhattakicce pattam dhovitva sappimadhusakkharahi
puretva pithe 1- atthatam satakam cumbatakam katva therassa hatthe thapetva there
ca anumodanam katva pakkamante dve purise anapesi "therassa hatthe pattam
imanca pallankam viharam netva therassa niyyatetva agacchatha"ti. Te
tatha akamsu.
     Sa aparabhage kalam katva tavatimsabhavane yojanasatubbedhe kanakavimane
nibbatti accharasahassaparivara, patthanavasena cassa pancayojanubbedho paduma-
malalankato samantato padumapattakinjakkhakesaropasobhito manunnadassano sukhasamphasso
vividharatanaramsijalasamujjalahemabharanavibhusito gajavaro nibbatti, tassupari yathavutta-
sobhatisayayutto yojaniko kanakapallanko nibbatti. Sa dibbasampattim anubhavanti
antarantara tam kunjaravimanassa upari ratanavicittam pallankam abhiruyha mahata
devatanubhavena nandanavanam gacchati. Athekasmim ussavadivase devatasu yathasakam
@Footnote: 1 cha.Ma. pallanke
Dibbanubhavena uyyanakilanattham nandanavan gacchantisutiadina sabbam pathama-
pithavimanavannanayam agatasadisam, tasma tattha vuttanayeneva veditabbam. Idha
pana thero 1-:-
     [31]   "kunjaro te vararoho     nanaratanakappano
             ruciro thamava javasampanno  akasamhi samihati.
     [32]    Padumi padmapattakkhi         padmuppalajutindharo
             padmacunnabhikinnango       sonnapokkharamaladha.
     [33]    Padumanusatam maggam          padmapattavibhusitam
             thitam vaggumanugghati         mitam gacchati varano.
     [34]    Tassa pakkamamanassa        sonnakamsa ratissara
             tesam suyyati nigghoso      turiye pancangike yatha.
     [35]    Tassa nagassa khandhamhi      sucivattha alankata
             mahantam accharasangham        vannena atirocasi.
     [36]    Danassa te idam phalam       atho silassa va pana
             atho anjalikammassa        tam me akkhahi pucchita"ti
aha.
@Footnote: 1-1  Si. sa devata dibbavatthanivattha dibbabharanavibhusita accharasahassaparivara
@sakabhavana nikkhamitva tam kunjaravimanam abhiruyha mahatiya deviddhiya mahantena
@sirisobhaggena samantato cando viya suriyo viya ca obhasenti uyyanam gacchati. tena ca
@samayena ayasma mahamoggallano hettha vuttanayena devacarikam caranto tavatimsabhavanam
@upagato tassa devataya avidure attanam dassesi. atha sa devata tam disva
@uppannabalavapasadagarava sahasa pallankato oruyha theram upasankamitva pancapatitthitena
@vanditva dasanakhasamodhanasamujjalam anjalim paggayha namassamana atthasi. atha nam thero taya
@devataya katakammam kathapetva sadevakassa lokassa kammaphalam paccakkham katukamo.
     #[31]  Tattha kunjaro te vararohoti kunje giritate 1- ramati abhiramati,
tattha va ravati 2- koncanadam nadanto vicarati, kum va pathavim tadabhighatena 3- jarayatiti
kunjaro. Giricaradibhedo manussaloke hatthi, ayam pana kilanakale kunjarasadisataya
evam vutto. Aruyhatiti aroho, arohaniyoti attho. Varo aggo settho
arohoti vararoho, uttamayananti vuttam hoti. Nanaratanakappanoti nanavidhani
ratanani etesanti nanaratana, kumbhalankaradihatthalankaRa. Tehi vihito
kappano sannaho yassa so nanaratanakappano. Rucim abhiratim detiti ruciro,
manunnoti attho. Thamavati thiro, balavati attho. Javasampannoti sampannajavo,
sighajavoti vuttam hoti. Akasamhi samihatiti akase antalikkhe samma
ihati, arulhanam khobham akaronto carati gacchatiti attho.
     #[32]  Padumiti padumasamanavannataya "paduman"ti laddhanamena kumbhavannena
samannagatatta padumi. Padmapattakkhiti kamaladalasadisanayane, alapanametam 4- tassa
devataya. Padmuppalajutindharoti dibbapadumuppalamalalankatasarirataya taham taham
vipphurantam vijjotamanam padumuppalajutim dharetiti padmuppalajutindharo. Padma-
cunnabhikinnangoti padumapattakinjakkhakesarehi samantato okinnagatto.
Sonnapokkharamaladhati hemamayakamalamalabhari.
    #[33]  Padumanusatam maggam padmapattavibhusitanti hatthino padanikkhepe
padanikkhepe tassa padam sandharentehi mahantehi padumehi anusatam vippakinnam,
nanaviragavannehi tesamyeva ca pattehi ito cito ca paribbhamantehi visesato
manditataya vibhusitam maggam gacchatiti yojana. Thitanti idam maggavisesanam, paduma-
pattavibhusitam hutva thitam magganti attho. Vagguti caru, kiriyavisesananacetam,
@Footnote: 1 Ma. giritale  2 Ma. carati  3 ka. tadabhighatena  4 Si. alapanam hetam
Makaro padasandhikaro. Anugghatiti na ugghati, attano upari nisinnanam isakampi
khobham akarontoti attho. Mitanti nimmitam, nikkhepapadam vitikkamanti 1- attho. Ayam
hettha attho "vaggu caru padanikkhepam katva gacchati"ti. Mitanti va parimitam
pamanayuttam, natisigham natisanikanti vuttam hoti. Varanoti hatthi. So hi
paccatthikavaranato gamanaparikkilesavaranato ca "varano"ti vuccati.
    #[34] Tassa pakkamamanassa, sonnakamsa ratissarati tassa yathavuttassa
kunjarassa gacchantassa sonnakamsa suvannamaya ghanda ratissara ramaniyasadda
manunnanigghosa olambantiti adhippayo. Tassa hi kunjarassa ubhosu passesu
mahakolambappamana manimuttadikhacita hemamaya anekasata mahantiyo ghanda
taham taham olambamana pacalanti, yato chekena gandhabbakena payuttavaditato
ativiya manoharasaddo niccharati. Tenaha "tesam suyyati nigghoso, turiye
pancangike yatha"ti.
     Tassattho:- yatha nama atatam vitatam atatavitatam ghanam susiranti evam pancangike
turiye kusalehi vadiyamane thanuppattiya mandataravibhagam dassentena gayantena
samirito vaditasaro vaggu rajaniyo nigghoso suyyati, evam tesam sonnakamsanam
tapaniyaghandanam nigghoso suyyatiti.
    #[35] Nagassati hatthinagassa. Mahantanti sampattimahattenapi sankhya-
mahattenapi mahantam. Accharasanghanti devakannasamuham. Vannenati rupena.
    #[36] Danassati danamayapunnassa. Silassati kayikasamvaradisamvarasilassa.
Vasaddo avuttavikappanattho. Tena abhivadanadim avuttam carittasilam sanganhati.
@Footnote: 1 Si. mitanti timitam, padanikkhepapadavitikkamanti
     Evam therena pucchita sa devata panham vissajjesi, tamattham dassetum:-
     [37] "sa devata attamana  moggallanena pucchita
          panham puttha viyakasi   yassa kammassidam phalan"ti
ayam gatha dhammasangahakehi vutta, tassa attho hettha vutto eva.
     [38] "disvana gunasampannam    jhayim jhanaratam satam
          adasim pupphabhikinnam     asanam dussasanthatam.
     [39] Upaddham padmamalaham     asanassa samantato
          abbhokirissam pattehi    pasanna sehi 1- panihi.
     [40] Tassa kammakusalassa      idam me idisam phalam
          sakkaro garukaro ca   devanam apacita aham.
     [41] Yo ve sammavimuttanam  santanam brahmacarinam
          pasanno asanam dajja   evam nande yatha aham.
     [42] Tasma hi attakamena   mahattamabhikankhata
          asanam databbam hoti    sarirantimadharinan"ti
devataya vuttagatha.
    #[38] Tattha gunasampannanti sabbehi savakagunehi samannagatam, tehi va
paripunnam. Etena savakaparaminanassa matthakappattim dasseti. Jhayinti
arammanupanijjhanam lakkhanupanijjhananti duvidhenapi jhanena jhayanasilam, tena
@Footnote: 1 ka. sakehi
Va jhapetabbam sabbasankilesapakkham jhapetva thitam. Tato eva jhane
ratanti jhanaratam. Satanti samanam, santam va, sappurisanti attho.
Pupphabhikinnanti pupphehi abhikinnam, kamaladalehi abhippakinnanti attho.
Dussasanthatanti vatthena upari atthatam.
    #[39] Upaddham padmamalahanti upaddham padumapuppham aham. Asanassa
samantatoti therena nisinnassa asanassa samanta bhumiyam. Abbhokirissanti
abhiokirim abhippakirim. Katham? pattehiti, tassa upaddhapadumassa visum visum katehi
pattehi pupphavassabhivassanakaniyamena okirinti attho.
    #[40]  Idam me idisam phalanti imina "kunjaro te vararoho"tiadina
therena gahitam aggahitanca ayuyasasukharupadibhedam attano dibbasampattim ekato
dassetva punapi therena aggahitameva attano anubhavasampattim dassetum 1- "sakkaro
garukaro"tiadimaha. Tena "na kevalam bhante tumhehi yathavuttameva idha
mayham punnaphalam, apica kho idam dibbam adhipateyyampi"ti dasseti. Tattha
sakkaroti adarakiriya, devehi attano sakkatabbatati attho. Tatha
garukaroti garukatabbata. Devananti devehi. Apacitati pujita.
    #[41] Sammavimuttananti sutthu vimuttanam sabbasankilesappahayinam.
Santananti santakayavacimanokammanam sadhunam. Maggabrahmacariyassa ca sasanabrahmacariyassa
ca cinnatta brahmacarinam. Pasanno asanam dajjati  kammaphalasaddhaya ratanattaya-
saddhaya ca pasannamanaso hutva yadi asanamattampi dadeyya. Evam nande ya
yatha ahanti yatha aham tena asanadanena etarahi nandami modami, evameva
annopi nandeyya modeyya.
@Footnote: 1 Si. dassenti
    #[42] Tasmati tena karanena. Hisaddo nipatamattam. Attakamenati
attano hitakamena. Yo hi attano hitavaham kammam karoti, na ahitavaham, so
attakamo. Mahattanti vipakamahattam. Sarirantimadharinanti antimam deham dharentanam,
     khinasavananti attho. Ayam hettha attho:- yasma arahatam asanadanena aham
evam dibbasampattiya modami, tasma annenapi attano abhivuddhim patthayamanena
antimasamussaye thitanam asanam databbam, natthi tadisam punnanti dasseti. Sesam
vuttasadisamevati.
                      Kunjaravimanavannana nitthita.
                          ------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 30 page 32-40. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=30&A=695&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=30&A=695&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=5              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=91              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=103              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=103              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]