ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 30 : PALI ROMAN Vimana.A. (paramatthadi.)

                     84. 10. Serisakavimanavannana
     sunotha yakkhassa ca vanijana cati serisakavimanam. 1- Tassa ka uppatti?
bhagavati parinibbute ayasma kumarakassapo pancahi bhikkhusatehi saddhim setabyanagaram
sampatto tattha payasirajannam attano santikam upagatam viparitaggahato vivecetva
sammadassane patitthapesi, so tato patthaya punnapasuto hutva samanabrahmananam
danam dento tattha akataparicayataya asakkaccam danam datva aparabhage kalam
katva catumaharajikabhavane sunne serisake 2- vimane nibbatti.
     Atite kira kassapassa bhagavato kale eko khinasavatthero annatarasmim
game pindaya caritva bahigame devasikam ekasmim padese bhattakiccam akasi.
Tam disva eko gopalako "ayyo suriyatapena kilamati"ti pasannacitto catuhi
sirisathamkehi sakhamandapam katva adasi, mandapassa samipe sirisarukkham ropesiti
ca vadanti. So kalam katva teneva punnakammena catumaharajikesu nibbatti,
@Footnote: 1 Si. serissakavimanam  2 Si. serissake
Tassa purimakammassa sucakam vimanadvare sirisavanam nibbatti vannagandhasampannehi
pupphehi sabbakalam upasobhamanam, tena tam vimanam "serisakan"ti pannayittha. So ca
devaputto ekam buddhantaram devesu ceva manussesu ca samsaranto imasmim buddhuppade
yasattherassa catusu vimaladisu gihisahayesu gavampati 1- nama hutva bhagavato
dhammadivaviharam gacchati.
     So aparabhage payasidevaputtam tattha disva "kosi tvam avuso"ti pucchitva
tena "aham bhante payasirajanno idhupapanno"ti vutte "nanu tvam micchaditthiko
viparitadassano kathamidhupapanno"ti aha. Atha nam payasidevaputto "ayyenamhi
kumarakassapattherena micchadassanato vivecito, punnakiriyanam asakkaccakaritaya 2- pana
sunne vimane nibbatto, sadhu bhante manussalokam gatakale mama parijanassa
arocetha `payasirajanno asakkaccam danam datva sunnam serisakavimanam 3- upapanno,
tumhe pana sakkaccam punnani katva tatrupapattiya cittam panidahatha"ti. Thero
tassanukampaya tatha akasi. Tepi therassa vacanam sutva tatha cittam panidhaya
punnani katva serisake vimane nibbattimsu. Serisakadevaputtam pana vessavana-
maharaja marubhumiyam chayudakarahite magge maggapatipannanam manussanam amanussa-
paripanthamocanattham maggarakkhakam thapesi.
     Atha aparena samayena angamagadhavasino vanija sakatasahassam bhandassa puretva
sindhusoviradesam gacchanta marukantare diva unhabhayena maggam appatipajjitva
rattim nakkhattasannaya maggam patipajjimsu. Te maggamulha hutva annam disam agamamsu,
tesam antare eko upasako ahosi saddho pasanno silasampanno arahattappattiya
@Footnote: 1 Si. gavampati  2 ka. punnakiriyaya asakkacca kataya  3 Si. sunne serisakavimane
Upanissayasampanno matapitunam upatthanattham vanijjaya gato. Tam anugganhanto
serisakadevaputto saha vimanena attanam dassesi. Dassetva ca pana "kasma
tumhe imam chayudakarahitam valukakantaram patipanna"ti pucchi. Te cassa tattha
attano agatappakaram kathesum, tadatthadipana devaputtassa ca vanijananca
vacanapativacanagatha honti. Adito pana dve gatha tasam sambandhadassanattham
dhammasangahakehi thapita:-
     [1228]          "sunotha yakkhassa ca vanijana ca
                      samagamo yattha tada ahosi
                      yatha katham itaritarena capi
                      subhasitam tanca sunatha sabbe.
     [1229]           Yo so ahu raja payasi nama 1-
                      bhummanam sahabyagato yasassi
                      so modamanova sake vimane
                      amanuso manuse ajjhabhasi"ti.
    #[1228-9]  Tattha sunothati savananattikavacanam. Yam mayam idani bhanama,
tanca 2- sunothati. Yakkhassati devassa. Devo hi manussanam ekaccanam devananca
pujaniyabhavato "yakkho"ti vuccati. Apica sakkopi cattaro maharajanopi vessavana-
parisajjapi purisopi "yakkho"ti vuccati. Tatha hi "atibalham kho ayam yakkho
pamatto viharati, yannunaham imam yakkham samvejeyyan"tiadisu 3- sakko "yakkho"ti
vutto. "cattaro yakkha khaggahattha"tiadisu maharajano. "santi hi bhante ulara
yakkha bhagavato appasanna"tiadisu 4- vessavanaparisajja. "ettavata yakkhassa
@Footnote: 1 Si. namo  2 cha.Ma. ca-saddo na dissati
@3 Ma.mula. 12/393/350  4 di.pa. 11/276/169
Suddhi"tiadisu 1- puriso. Idha pana vessavanaparisajjo adhippeto. Vanijana
cati gathabandhasukhattham anunasikalopam katva vuttam. Samagamoti samodhanam. Yatthati
yasmim vannupathe. Tadati tasmim maggamulha hutva gamanakale. Itaritarena
capiti itaritarancapi, idam yathati imina yojetabbam. Ayam hettha attho:-
serisakadevaputtassa vanijananca tada yattha samagamo ahosi, tam sunatha, yatha
vapi tehi annamannam subhasitam sulapitam katham pavattitam, tanca sabbe ohitacitta
sunathati. Bhummananti bhummadevanam.
     Idani yakkhassa pucchagathayo honti:-
     [1230]         "vanke aranne amanussatthane
                     kantare appodake appabhakkhe
                     suduggame vannupathassa majjhe
                     vankambhaya 2- natthamana manussa.
     [1231]          Nayidha phala mulamaya ca santi
                     upadanam natthi kuto'dha bhakkho
                     annatra pamsuhi ca valukahi ca
                     tattati unhahi ca darunahi ca.
     [1232]          Ujjangalam tattamivam kapalam
                     anayasam paralokena tulyam
                     luddanamavasamidam puranam
                     bhumippadeso abhisattaruPo.
@Footnote: 1 khu.su. 25/483/425  2 Ma. dhankambhaya
     [1233]          Atha tumhe kena vannena
                     kimasamana imam padesam hi
                     anupavittha sahasa samecca
                     lobha bhaya atha va sampamulha"ti.
    #[1230]  Tattha vanketi samsayatthane. Yattha pavitthanam "jivissama nu kho,
marissama nu kho"ti jivite samsayo hoti, tadise aranne. Amanussatthaneti amanussanam
pisacadinam sancaranatthane, manussanam va agocaratthane. Kantareti nirudake irine,
kam tarenti nayanti etthati hi kantaro, udakam gahetva taritabbatthanam. Tenaha
"appodake"ti. Appasaddo hettha abhavattho "appiccho appanigghoso"tiadisu 1-
viya. Vannupathassa majjheti valukakantaramajjheti attho. Vankambhayati vankehi
bhita. Vankehi bhayam etesanti "vankabhaya"ti 2- vattabbe gathasukhattham sanunasikam
katva "vankambhaya"ti vuttam. Idanca valukakantarapavesanato pubbe tesam uppannabhayam
sandhaya vuttam. Natthamanati maggasativippavasena natthamanasa, maggamulhati attho.
Manussati tesam alapanam.
    #[1231]  Idhati imasmim marukantare. Phalati ambajambutala-
nalikeradiphalani na santiti yojana. Mulamaya cati mulaniyeva mulamaya, vallikandadini
sandhaya vadati. Upadanam natthiti kincapi kinci bhakkham natthi, upadanam va
indhanam, aggissa indhanamattampi natthi, kuto kena karanena idha marukantare
bhakkho siyati attho. Yam pana atthi tattha, tam dassetum "annatra pamsuhi"tiadi
vuttam.
@Footnote: 1 an.atthaka. 23/93,113/157,221 (sya), vi.cula. 7/456/300
@2 Ma. dhankambhayati dhankehi bhita, dhankehi kakehi bhayam etesanti dhankabhayati
    #[1232]  Ujjangalanti jangalam vuccati lukhadhusaro anudako bhumippadeso, tam
pana thanam jangalatopi ukkamsena jangalanti aha "ujjangalan"ti. Tenaha "tattamivam
kapalan"ti tattam ayokapalasadisanti attho. Gathasukhatthancettha sanunasikam katva
vuttam. Tattamiva icceva datthabbam. Anayasanti natthi ettha ayo sukhanti anayam,
tato eva jivitam siyati vinasetiti anayasam. Atha va na ayasanti 1- anayasam.
Paralokenati narakena tulyam. Narakam hi sattanam ekantanatthataya parabhuto patisattubhuto
lokoti visesato "paraloko"ti vuccati, samantato ayomayatta ayasanca, idam
pana tadabhavato anayasam, mahato dukkhassa uppattitthanataya paralokasadisanti
dasseti, "anassayan"ti  ca keci pathanti, sukhassa appatitthanabhutanti attho.
Luddanamavasamidam purananti idam thanam cirakalato patthaya luddanam darunanam
pisacadinam avasabhutam. Abhisattarupoti "evam lukho ghorakaro hotu"ti poranehi
isihi sapitasadiso, dinnasapo viyati attho.
    #[1233]  Kena vannenati kena karanena. Kimasamanati kim pacca-
sisanta. 2- Hiti nipatamattam. "padesampi"ti ca pathanti, imampi nama padesanti
attho. Sahasa sameccati sahasa adinavanisamse avicaretva samavayena anupavittha
sappavittha. Lobha bhaya atha va kenaci anatthakamena palobhita 3- lobhato kenaci
amanussadina 4- paripatita bhaya va. Atha va sampamulhati maggavippanattha imam
padesam anupavitthati yojana.
     Idani vanija ahamsu:-
     [1234]         Magadhesu angesu ca satthavaha
                    aropayitva paniyam puthuttam
@Footnote: 1 Si. na ayusanti  2 Si. paccasimsanta  3 Si.,i. patarita  4 Ma. amanussadihi
                    Te yamase sindhusovirabhumim
                    dhanatthika uddayam patthayana.
     [1235]         Diva pipasam'nadhivasayanta
                    yogganukampanca samekkhamana
                    etena vegena ayamasabbe
                    rattim maggam patipanna vikale.
     [1236]         Te duppayata aparaddhamagga
                    andhakula vippanattha aranne
                    suduggame vannupathassa majjhe
                    disam na janama pamulhacitta.
     [1237]         Idanca disvana aditthapubbam
                    vimanasetthanca tvanca yakkha
                    tatuttarim jivitamasamana
                    disva patita sumana udagga"ti.
    #[1234]  Tattha magadhesu angesu ca satthavahati magadharatthe ca angaratthe
ca jata samvaddha tamnivasino satthe satthassa ca vahanaka satthaka ceva
satthasamika ca. Paniyanti bhandam. Teti te mayam. Yamaseti gacchama. Sindhusovirabhuminti
sindhudesam soviradesanca. Uddayanti anisamsam atirekalabham.
    #[1235]  Anadhivasayantati adhivasetum asakkonta. Yogganukampanti
gonadinam sattanam anuggaham. Etena vegenati imina javena, yena tava 1-
@Footnote: 1 i. tvam
Dassanato pubbe ayama agatamha. Rattim maggam patipannati rattiyam maggam patipanna.
Vikaleti akale avelayam.
    #[1236]  Duppayatati dutthu payata apathe gata, tato eva aparaddhamagga.
Andhakulati andha viya akula, maggajananasamatthassa pannacakkhuno abhavena
andha, tato eva akula, vippanattha ca maggasammulhataya. Disanti
gantabbadisam, yassam disayam sindhusoviradeso, tam disam. Pamulhacittati
disasamsayasumulhacitta. 1-
    #[1237]  Tvancati tuvanca. Yakkhati alapanam. Tatuttarim jivitamasamanati
yo "ito param amhakam jivitam natthi"ti jivitasamsayo uppanno, idani tato
uttarimpi jivitam asisanta. Disvati dassanahetu. Patitati pahattha. Sumanati
somanassappatta. Udaggati udaggaya pitiya 2- udaggacitta.
     Evam vanijehi attano pavattiya pakasitaya puna devaputto dvihi gathahi
pucchi:-
     [1238]       "param samuddassa imanca 3- vannum
                   vettacaram sankupathanca maggam
                   nadiyo pana pabbatananca dugga
                   puthuddisa gacchatha bhogahetu.
     [1239]        Pakkhandiyana vijitam paresam
                   verajjake manuse pekkhamana
                   yam vo sutam va atha vapi dittham
                   accherakam tam vo sunoma tata"ti.
@Footnote: 1 Ma. satipamulhacitta  2 Si. odaggiyapitiya  3 Si.,i. idanca
     Tassattho:- param samuddassati samuddassa paratiram imanca idisam vannum
vannupatham vettalata bandhitva acaritabbato vettacaram maggam, sankuke khanuke
kottetva gantabbato sankupatham maggam, nadiyo pana candabhagadika pabbatananca
visamappadesati evam dugga puthuddisa bhoganimittam gacchatha, evam gacchanta ca
pakkhandiyana pakkhanditva anupavisitva paresam rajunam vijitam tattha verajjake
videsavasike  manuse 1- pekkhamana gacchatha, evambhutehi vo tumhehi yam sutam va
atha va ditthim va accherakam acchariyam, tam vo santike tata vanija sunomati
attano vimanassa acchariyabhavam tehi kathapetukamo pucchati.
     Evam devaputtena puttha vanija ahamsu:-
     [1240]       "itopi accherataram kumara
                   na no sutam va atha vapi dittham
                   atitamanusakameva sabbam
                   disva na tappama anomavannam.
     [1241]        Vehayasam pokkharanno savanti
                   pahutamalya bahupundarika
                   duma cime niccaphalupapanna
                   ativa gandha surabhim pavayanti.
     [1242]        Veluriyathambha satamussitase
                   silapavalassa ca ayatamsa
                   masaragalla sahalohitanga
                   thambha ime jotirasamayase.
@Footnote: 1 cha.Ma. manusse
     [1243]        Sahassathambham atulanubhavam
                   tesu'pari sadhumidam vimanam
                   ratanantaram kancanavedimissam
                   tapaniyapattehi ca sadhuchannam.
     [1244]        Jambonaduttattamidam sumattho
                   pasadasopanaphalupapanno
                   dalho ca vaggu ca susangato ca 1-
                   ativa nijjhanakhamo manunno.
     [1245]        Ratanantarasmim bahuannapanam
                   parivarito accharasanganena
                   murajaalambaraturiyaghuttho 2-
                   abhivanditosi thutivandanaya.
     [1246]        So modasi nariganappabodhano
                   vimanapasadavare manorame
                   acintiyo sabbagunupapanno
                   raja yatha vessavano nalinya.
     [1247]        Devo nu asi udavasi yakkho
                   udahu devindo manussabhuto
                   pucchanti tam vanija satthavaha
                   acikkha ko nama tuvamsi yakkho"ti.
@Footnote: 1 Si. vaggu sumukho susangato  2 ka.....turiyasanghuttho
    #[1240-2]  Tattha kumarati pathamavaye thitatta devaputtam alapati. Sabbanti
devaputtam tassa vimanapatibaddhanca sandhaya vadati. Pokkharannoti pokkharaniyo.
Satamussitaseti sataratanubbedha. Silapavalassati silaya pavalassa ca, silamaya 1-
pavalamayati attho. Ayatamsati dighamsa. Atha va ayata hutva atthasolasa-
duvattimsadiamsavanto.
    #[1243]  Tesu'pariti tesam thambhanam upari. Sadhumidanti sundaram idam tava
vimanam. Ratanantaranti ratanantaravantam, bhittithambhasopanadisu nanavidhehi annehi
ratanehi yuttam. Kancanavedimissanti suvannamayaya vedikaya sahitam  parikkhittam.
Tapaniyapattehi ca sadhuchannanti tapaniyamayehi anekaratanamayehi ca chadanehi tattha
tattha sutthu chaditam.
    #[1244]  Jambonaduttattamidanti idam tava vimanam yebhuyyena uttattajambunada-
bhasuram. Sumattho pasadasopanaphalupapannoti tassa ca so so padeso sumattho
sutthu majjito. Tehi tehi anantarapasadehi sopanavisesehi ramaniyehi phalakehi
ca yutto. Dalhoti thiro. Vagguti abhirupo samuggato. 2- Susangatoti sutthu
sangatavayavo annamannanurupapasadavayavo. Ativa nijjhanakhamoti pabhassarabhavepi
ativiya olokanakkhamo. Manunnoti manoramo.
    #[1245]  Ratanantarasminti ratanamaye, ratanabhute va sarabhute vimanassa
abbhantare. Bahuannapananti pesalam pahutam annanca pananca vijjati, upalabbhatiti
adhippayo. Murajaalambaraturiyaghutthoti mudinganam alambaranam avasitthaturiyananca
saddehi niccaghosito. Abhivanditositi namassito, thomito va asi. Tenaha
"thutivandanaya"ti.
@Footnote: 1 Si.,i. phalikasilamaya  2 Si. sumukho
    #[1246]  Acintiyoti acinteyyanubhavo. Nalinyati evam namake kilanat-
thane yatha vessavano maharaja, evam tvam modasiti yojana. 1-
    #[1247]  Asiti asi bhavasi. Devindoti sakko devaraja. Manussabhutoti
manussesu bhuto manussajatiko. Yakkhoti devadibhavam pucchitvapi yakkhabhavam
asankanta vadanti.
     Idani so devaputto attanam janapento:-
     [1248]      "serisako nama ahamhi 2- yakkho
                  kantariyo vannupathamhi gutto
                  imam padesam abhipalayami
                  vacanakaro vessavanassa ranno"ti.
Aha. 3- Tattha ahamhi yakkhoti aham yakkho amhi. Kantariyoti arakkhanattham
kantare niyutto. Guttoti gopako. Tenaha "abhipalayami"ti.
     Idani vanija tassa kammadini pucchanta ahamsu:-
     [1249]      "adhiccaladdham parinamajam te
                  sayamkatam udahu devehi dinnam
                  pucchanti tam vanija satthavaha
                  katham taya laddhamidam manunnan"ti.
     Tattha adhiccaladdhanti adhiccasamuppattikam, yadicchakam laddhanti attho. Parinamajam
teti niyatisangatibhavaparinatam, kalaparinatam va. Sayamkatanti taya sayameva katam,
@Footnote: 1 Si. dasseti  2 Si. ahampi  3 ka. gathamaha
Deviddhiya taya sayameva nibbattitanti attho. Udahu devehi dinnanti taya
aradhitehi devehi pasadavasena nissattham.
     Idani devaputto caturopi pakare patikkhipitva punnameva apadisanto:-
     [1250]          "nadhiccaladdham na parinamajam me
                      na sayamkatam na hi devehi dinnam
                      sakehi kammehi  apapakehi
                      punnehi me laddhamidam manunnan"ti.
Gathamaha.
     Tam sutva vanija puna "nadhiccaladdhan"ti gathayam punnadhikameva te
caturo pakare aropetva punnassa ca sarupam pucchimsu:-
     [1251]          "kim te vatam kim pana brahmacariyam
                      kissa sucinnassa ayam vipako
                      pucchanti tam vanija satthavaha
                      katham taya laddhamidam vimanan"ti.
     Tattha vatanti vatasamadanam. Brahmacariyanti setthacariyam.
     Puna devaputto te patikkhipitva attanam yathupacitam punnanca
dassento:-
     [1252]          "mamam payasiti ahu samanna
                      rajjam yada karayim kosalanam
                      natthikaditthi kadariyo papadhammo
                      ucchedavadi ca tada ahosim.
     [1253]           Samano ca kho asi kumarakassapo
                      bahussuto cittakathi ularo
                      so me tada dhammakatham abhasi 1-
                      ditthivisukani vinodayi me.
     [1254]           Taham tassa 2- dhammakatham sunitva
                      upasakattam pativedayissam
                      panatipata virato ahosim
                      loke adinnam parivajjayissam
                      amajjapo no ca musa abhanim
                      sakena darena ca ahosim tuttho.
     [1255]           Tam me vatam tam pana brahmacariyam
                      tassa sucinnassa ayam vipako
                      teheva kammehi apapakehi
                      punnehi me laddhamidam vimanan"ti.
Aha. Tam suvinneyyameva.
     Atha vanija devaputtam vimanancassa paccakkhato disva kammaphalam saddahitva
attano kammaphale saddham pavedenta:-
     [1256]          "saccam kirahamsu nara sapanna
                      anannatha vacanam panditanam
                      yahim yahim gacchati punnakammo
                      tahim tahim modati kamakami.
@Footnote: 1 Si. akasi  2 Ma. taham
     [1257]           Yahim yahim sokapariddavo ca
                      vadho ca bandho ca parikkileso
                      tahim tahim gacchati papakammo
                      na muccati duggatiya kadaci"ti.
Gathadvayam avocum. Tattha sokapariddavoti soko ca paridevo 1- ca. Parikkilesoti vutta
anatthuppatti.
     Evam tesu kathentesuyeva vimanadvare sirisarukkhato paripakena muttabandhana
paripakka sipatika pati, tena devaputto saparijano domanassappatto ahosi.
Tam disva vanija:-
     [1258]          "sammulharupova jano ahosi
                      asmim muhutte kalalikatova
                      janassimassa tuyhanca kumara
                      appaccayo kena nu kho ahosi"ti.
Gathamahamsu. Tattha sammulharupovati sokavasena sabbaso mulhasabhavo viya. Janoti
devajano. Asmim muhutteti imasmim muhuttamatte. Kalalikatoti kalalam viya kato,
kalalanissitaudakibhuto viya aviloti adhippayo. Janassimassa tuyhancati imassa tava
parijanassa tuyhanca. Appaccayoti domanassam.
     Tam sutva devaputto:-
     [1259]          "ime ca sirisavana 2- tata
                      dibba gandha surabhi sampavanti
@Footnote: 1 Si. pariddavo  2 Si. ime sirisupavana ca
                      Te sampavayanti imam vimanam
                      diva ca ratto ca tamam nihantva.
     [1260]           Imesanca kho vassasataccayena
                      sipatika phalati ekameka
                      manussakam vassasatam atitam
                      yadagge kayamhi idhupapanno.
     [1261]           Disvanaham vassasatani panca
                      asmim vimane thatvana tata
                      ayukkhaya punnakkhaya cavissam
                      teneva sokena pamucchitosmi"ti 1- aha.
    #[1259]  Tattha sirisavanati sirisavipinato. 2- Tatati vanije alapati. Ime
tumhakam mayhanca paccakkhabhuta dibba gandha surabhi ativiya sugandhayeva
samantato pavanti pavayanti, te dibba gandha evam vayanta imam vimanam
sampavayanti sammadeva gandham gahapenti, na kevalam sampavayanameva, atha kho
attano pabhaya tamampi nihanti. Tenaha "diva ca ratto ca tamam
nihantva"ti.
    #[1260-61]  Imesanti sirisanam. Sipatikati phalakutthilika. Phalatiti paccitva
vantato muccati, putabhedam va patva sissati. Manussakam vassasatam atitanti yasma
vassasatassa accayena imassa sirisassa sipatika phalati, ayanca phalita, tasma
mayham manussakam vassasatam atitam, yadagge yato patthaya kayamhi idha imasmim
devanikaye upapanno nibbatto. Mayhanca devagananaya panca vassasatani ayu,
@Footnote: 1 i. samucchitosmiti  2 Si. sirisupavanati sirisupavanato
Tasma khiyati me ayuti sokavasena sampamulhoti dasseti. Tenaha "disvana'ham
vassasatani panca .pe. Teneva sokena pamucchitosmi"ti.
     Atha nam vanija samassasenta:-
     [1262]       "katham nu soceyya tathavidho so
                   laddha vimanam atulam ciraya
                   ye capi kho ittaramupapanna
                   te nuna soceyyum parittapunna"ti
ahamsu. Tattha yadisehi appayukehi 1- maranam paticca socitabbam siya, tadiso
pana evam dibbanubhavasampanno navutivassasatasahassayuko katham nu soceyya, na
socitabbamevati adhippayo.
     Devaputto tattakeneva samassasetva tesam vacanam sampaticchanto tesanca
upadesam dento 2-:-
     [1263]       "anucchavim ovadiyanca me tam
                   yam mam tumhe peyyavacam vadetha
                   tumhe ca kho tata mayanugutta
                   yenicchakam tena paletha sotthin"ti
gathamaha. Tattha anucchavinti anucchavikam, tumhakameva tam yuttarupam. Ovadiyanca
me tanti me mayham tumhehi ovadiyam ovadavasena vattabbametam. Yam yasma mam
mayham tumhe "katham nu soceyyan"tiadina peyyavacam piyavacanam vadetha, yam va
peyyavacaya vadanam kathanam, tam tumhakameva anucchavikanti yojana. Atha va yam
@Footnote: 1 i. yadisehi appapunnehi, ka. yadisehi appayukehi appapunnehi
@2 Si.,i. upadesento
Yasma tumhe peyyavacam vadetha, tasma anucchavikam ovadiyanca ovaditabbam
ovadanurupam katabbanca me maya katam, kim pana tanti aha "tumhe ca kho
tata"tiadi. Tattha mayanuguttati imasmim amanussapariggahe marukantare yava
kantaratikkama maya anugutta rakkhita yenicchakam yatharucitena sotthim khemena
paletha gacchathati attho.
     Atha vanija katannubhavam pakasenta:-
     [1264]       "gantva mayam sindhusovirabhumim
                   dhanatthika uddayam patthayana
                   yathapayoga paripunnacaga
                   kahama serisamaham 1- ularan"ti
gathamahamsu. Tattha yathapayogati idani katapatinnanurupapayoga. Paripunnacagati
samattacaga, ularassa mahassa pariyattapariccaga. Mahanti ussavapujam.
     Puna devaputto mahakaranam patikkhipanto kattabbesu ca te niyojento:-
     [1265]       "ma ceva serisamaham akattha
                   sabbanca vo bhavissati yam vadetha
                   papani kammani vivajjayatha
                   dhammanuyoganca adhitthahatha"ti
gathamaha. Tattha yam vadethati yam tumhe khemena sindhusoviradesapattim tattha ca
vipulam uddayam labham paccasisanta "gantva mayan"tiadini vadatha, sabbam tam vo
tumhakam tatheva bhavissati, tattha nikkankha hotha. Tumhe pana ito patthaya papani
@Footnote: 1 Si. serissamaham
Kammani panatipatadini vivajjayatha parivajjetha. Dhammanuyoganti danadikusala-
dhammassa anuyunjanam. Adhitthahathati anusikkhatha idam serisakamahanti dasseti.
     Yam pana upasakam anugganhanto tesam rakkhavaranam katukamo ahosi, tassa
gunam kittetva tam tesam uddisanto ima gathayo aha:-
     [1266]       "upasako atthi imamhi samghe
                   bahussuto silavatupapanno
                   saddho ca cagi ca supesalo ca
                   vicakkhano santusito mutima.
     [1267]        Sanjanamano na musa bhaneyya
                   parupaghataya na cetayeyya
                   vebhutikam pesunam 1- no kareyya
                   sanhanca vacam sakhilam bhaneyya.
     [1268]        Sagaravo sappatisso vinito
                   apapako adhisile visuddho
                   so mataram pitarancapi jantu
                   dhammena poseti ariyavutti.
     [1269]        Manne so matapitunam karana
                   bhogani pariyesati na attahetu
                   matapitunanca yo accayena
                   nekkhammapono carissati brahmacariyam.
@Footnote: 1 ka. pisunam
     [1270]        Uju avanko asatho amayo
                   na lesakappena ca vohareyya
                   so tadiso sukatakammakari
                   dhamme thito kinti labhetha dukkham.
     [1271]        Tamkarana patukatomhi attana
                   tasma dhammam passatha vanijase
                   annatra teniha bhasmi bhavetha
                   andhakula vippanattha aranne
                   tam khippamanena lahum parena
                   sukho have sappurisena sangamo"ti.
    #[1266]  Tattha samgheti sattasamuhe. Vicakkhanoti tattha tattha kattabbataya
kusalo. Santusitoti santuttho. Mutimati kammassakatananadina idhalokaparalokahitanam
munanato 1- mutima.
    #[1267]  Sanjanamano na musa bhaneyyati sampajanamusa na bhaseyya. 2-
Vebhutikanti sahitanam vinabhavakaranato "vebhutikan"ti laddhanamam pisunam no kareyya
na vadeyya.
    #[1268]  Sappatissoti patissayo garutthaniyesu nivatavuttikatta soraccam,
saha patissenati sappatisso. Adhisileti upasakena rakkhitabbaadhisilasikkhaya.
Ariyavuttiti parisuddhavutti.
    #[1269]  Nekkhammaponoti nibbananinno. Carissati brahmacariyanti pabbajjam
sasanabrahmacariyam carissati.
@Footnote: 1 ka. munamato  2 ka. bhaneyya
    #[1270]  Lesakappenati kappiyalesena. Na ca vohareyyati mayasatheyyavasena
vacanam na nicchareyya. Dhamme thito kinti labhetha dukkhanti evam vuttanayena dhamme
thito dhammacari samacari kinti kena pakarena dukkham labhetha papuneyya.
    #[1271]  Tamkaranati tannimittam tassa upasakassa hetu. Patukatomhi
attanati sayameva tumhakam aham paturahosim. "attanan"tipi patho, mama attanam
tumhakam patvakasinti attho. Tasmati yasma aham dhammam apacayamano tam
rakkhanto tumhepi rakkhami, tasma dhammam passatha dhammameva caritabbam katva
oloketha. Annatra teniha bhasmi bhavethati tena upasakena vina ce agata,
imasmim marukantare anatha appatisarana bhasmabhavam gaccheyyatha. Khippamanenati
evam khippantena vambhantena 1- pilantena. Lahunti sukaram. Parenati adhikam, annena
va. Tasma sukho have sappurisena sangamoti. So hi khantisoracce nivittho
kenaci kinci vuttopi na patippharatiti adhippayo.
     Evam samannato kittitam sarupato natukama vanija:-
     [1272]       "kim nama so kinca karoti kammam
                   kim namadheyyam kim pana tassa gottam
                   mayampi nam datthukamamha yakkha
                   yassanukampaya idhagatosi
                   labha hi tassa yassa tuvam pihesi"ti
gathamahamsu. Tattha kim nama soti namato so jantu satto ko nama. Kinca
karoti kammanti kasivanijjadisu kidisam kammam karoti. Kim namadheyyanti matapituhi
katam pana "tisso phusso"tiadisu tassa kim namadheyyam. "bhaggavo bharadvajo"ti-
adisu kim va tassa gottam. Yassa tuvam pihesiti yam tuvam piyayasi.
@Footnote: 1 i. vambhentena
     Idani devaputto tam namagottadivasena dassento:-
     [1273]       "yo kappako sambhavanamadheyyo
                   upasako kocchaphalupajivi
                   janatha nam tumhakam pesiyo so
                   ma kho nam hilittha supesalo so"ti.
Aha. Tattha kappakoti nhapito. Sambhavanamadheyyoti sambhavoti evamnamo.
Kocchaphalupajiviti kocchanca phalanca upanissaya jivanako. Tattha koccham nama alakadi-
santhapanattham kesadinam ullikhanasadhanam. Pesiyoti pesanakarako veyyavaccakaro.
     Idani vanija tam sanjanitva ahamsu:-
     [1274]       "janamase yam tvam pavadesi 1- yakkha
                   na kho nam janama sa edisoti
                   mayampi nam pujayissama yakkha
                   sutvana tuyham vacanam ularan"ti.
     Tattha janamaseti yam tvam vadesi, tam mayam sarupato janama. Edisotiti
gunato pana yatha taya kittitam, evam edisoti tam na kho janama, yatha
tam aviddasunoti adhippayo.
     Idani devaputto te attano vimanam aropetva anusasanattham
gathamaha:-
     [1275]       "ye keci imasmim satthe manussa
                   dahara mahanta atha vapi majjhima
@Footnote: 1 Si.,ka. vadesi
                   Sabbeva te alambantu vimanam
                   passantu punnanam phalam kadariya"ti.
     Tattha mahantati vuddha. Alambantuti arohantu. Kadariyati maccharino
adanasila. 1-
     Idani pariyosane cha gatha dhammasangahakehi vutta:-
     [1276]       "te tattha sabbeva aham pureti
                   tam kappakam tattha purakkhatva 2-
                   sabbeva te alambimsu vimanam
                   masakkasaram viya vasavassa.
     [1277]        Te tattha sabbeva aham pureti
                   upasakattam pativedayimsu
                   panatipata virata ahesum
                   loke adinnam parivajjayimsu
                   amajjapa no ca musa bhanimsu
                   sakena darena ca ahesum tuttha.
     [1278]        Te tattha sabbeva aham pureti
                   upasakattam pativedayitva
                   pakkami sattho anumodamano
                   yakkhiddhiya anumato punappunam.
@Footnote: 1 ka. acagasila  2 Si. purakkhipitva
     [1279]        Gantvana te sindhusovirabhumim
                   anatthika uddayam 1- patthayana
                   yathapayoga paripunnalabha
                   paccagamum pataliputtamakkhatam.
     [1280]        Gantvana te samgharam sotthivanto
                   puttehi darehi samangibhuta
                   anandi vitta sumana patita
                   akamsu serisamaham ularam
                   serisakam te parivenam mapayimsu.
     [1281]        Etadisa sappurisana sevana
                   mahatthika dhammagunana sevana
                   ekassa atthaya upasakassa
                   sabbeva satta sukhita 2- ahesun"ti.
    #[1276]  Tattha aham pureti aham purimam aham purimanti ahamahamkarati 3- attho.
Te tattha sabbevati vatva puna "sabbeva te"ti vacanam "sabbeva te yatha
vimanassa aruhane ussukkajata ahesum, tatha sabbeva tam aruhimsu, na kassaci
aruhane antarayo ahosi"ti dassanattham vuttam. Masakkasaram viya vasavassati
"masakkasaran"ti ca tavatimsabhavanam vuccati, sabbam va devabhavanam, idha pana sakkabhavanam
veditabbam. Tenaha "masakkasaram viya vasavassa"ti.
    #[1277-8]  Atha te vanija vimanam passitva pasannacitta tassa deva-
puttassa ovade thatva saranesu ca silesu ca patitthaya tassa anubhavena
@Footnote: 1 i. udaya  2 i. sukhino  3 Ma. ahamkarati
Sotthina icchitam desam agamamsu. Tena vuttam "te tattha sabbeva"tiadi. Tattha
anumato pakkami sattho yakkhiddhiya punappunam anumodamanoti yojana. Kena pana
anumatoti? yakkhenati pakatoyamattho.
    #[1279]  Yathapayogati yathaajjhasayam katapayoga. Paripunnalabhati samiddha-
labha. Akkhatanti anupaddutam pataliputtam. Akkhatanti va anabadham anuppilam,
anantarayenati attho.
    #[1280]  Samgharanti sakam geham. Sotthivantoti sotthibhavena yutta khemino.
Ananditiadihipi 1- catuhi padehi somanassitabhavameva vadati. Serisakam te parivenam
mapayimsuti katannutaya thatva patissavamocanatthanca devaputtassa namena serisakam
nama paricchedavaseneva 2- veniyato pekkhitabbato parivenam pasadakutagararattitthanadi-
sampannam pakaraparikkhittam dvarakotthakayuttam avasam akamsu.
    #[1281]  Etadisati edisi, evam anatthapatibahini atthasadhika ca. Mahatthikati
mahapayojana mahanisamsa. Dhammagunananti aviparitagunanam. Ekassa sattassa
hitattham sabbeva satta sabbe eva te satthapariyapanna satta sukhita 3- sukhappatta
khemappatta ahesum.
     Sambhavo pana upasako payasissa devaputtassa tesanca vanijanam
vacanapativacanavasena pavattam gathabandham sutaniyameneva uggahetva theranam arocesi.
Payasidevaputto ayasmato sambhavattherassa kathesiti apare. Tam yasattherappamukha
mahathera dutiyasangitiyam sangaham aropesum. Sambhavo pana upasako matapitunam
accayena pabbajitva arahatte patitthasi.
                     Serisakavimanavannana  nitthita.
@Footnote: 1 cha.Ma. adihi  2 cha.Ma. eva-saddo na dissati  3 i. sukhino



             The Pali Atthakatha in Roman Book 30 page 389-413. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=30&A=8196&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=30&A=8196&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=84              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=2771              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=2896              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=2896              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]