ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 31 : PALI ROMAN Peta.A. (paramatthadi.)

page161.

109. 12. Kannamundapetivatthuvannana sonnasopanaphalakati idam satthari savatthiyam viharante kannamundapetim arabbha vuttam. Atite kira kassapabuddhakale kimilanagare 1- annataro upasako sotapanno pancahi upasakasatehi saddhim samanacchando hutva aramaropanasetubandhanacankamana- karanadisu punnakammesu pasuto hutva viharanto samghassa viharam karetva tehi saddhim kalena kalam viharam gacchati. Tesam bhariyayopi upasika hutva annamannam samagga malagandhavilepanadihattha kalena kalam viharam gacchantiyo antaramagge aramasabhadisu vissamitva gacchanti. Athekadivasam katipaya dhutta ekissa sabhaya sannisinna tasu tattha vissamitva gatasu tasam rupasampattim disva patibaddhacitta hutva tasam silacaragunasampannatam natva katham samutthapesum "ko etasu ekissapi silabhedam katum samattho"ti. Tattha annataro "aham samattho"ti aha. Te tena "sahassena abbhutam karoma"ti abbhutam akamsu. Kate tava sahassam amhehi deyyam, akate taya amhakam dadeyyam 2-, so 3- anekehi upayehi vayamamano 4- tasu sabham 5- agatasu sumuncitam sattatantim madhurassaram vinam vadento madhureneva sarena kamapatisamyuttagitani gayanto gitasaddena tasu annataram itthim silabhedam papento aticarinim katva te dhutte 6- sahassam parajesi. Te sahassaparajita 7- tassa samikassa arocesum. Samiko tam pucchi 8- "kim tvam evarupa, yatha te purisa avocun"ti. Sa "naham idisam janami"ti patikkhipitva tasmim asaddahante samipe thitam sunakham dassetva sapatham akasi "sace maya tadisam papakammam katam, ayam chinnakanno kalasunakho tattha tattha bhave jatam mam khadatu"ti. @Footnote: 1 Si.,i. kimbilanagare 2 cha.Ma. ime patha na dissanti @3 Si. so lobhena bhayena ca 4 Si. gayamano 5 Ma. asannam @6 Si.,i. papetva taya saddhim vippatipattim apajjitva tehi dhuttehi @7 Si. te tena sahassena parajita 8 Si.,i. so asaddahanto tam patipucchi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page162.

Itarapi pancasata itthiyo tam itthim aticarinim jananti "kim ayam tatharupam papam akasi, udahu nakasi"ti codita "na mayam evarupam janama"ti musa vatva "sace mayam janama, bhave bhave etissayeva dasiyo bhaveyyama"ti sapatham akamsu. Atha sa aticarini itthi teneva vippatisarena dayhamanahadaya sussitva nacireneva kalam katva himavati pabbataraje sattannam mahasaranam annatarassa kannamundadahassa tire vimanapeti hutva nibbatti, vimanasamanta cassa kammavipakanubhavanayogga eka pokkharani nibbatti. Sesa ca pancasata itthiyo kalam katva sapathakammavasena tassayeva dasiyo hutva nibbattimsu. Sa tattha pubbe katassa punnakammassa phalena divasabhagam dibbasampattim anubhavitva addharatte papakammabalasancodita sayanato utthahitva pokkharanitiram gacchati. Tattha gatam gajapotakappamano eko kalasunakho bheravarupo chinnakanno tikhinayatakathinadatho suvipphulitakhadirangarapunjasadisanayano nirantarappavattavijjulatasanghatasadisajivho kathinatikhinanakho kharayatadubbannalomo tato agantva tam bhumiyam nipatetva atisayajighacchabhibhuto viya pasayha khadanto atthisankhalikamattam katva dantehi gahetva pokkharaniyam khipitva antaradhayati. Sa ca tattha pakkhittasamanantarameva pakatirupadharini hutva vimanam abhiruyha sayane nipajjati. Itara pana tassa dasabyameva dukkham anubhavanti. Evam tasam tattha vasantinam pannasadhikani panca vassasatani vitivattani. Atha tasam purisehi vina dibbasampattim anubhavantinam ukkantha ahesum. Tattha ca kannamundadahato niggata pabbatavivarena agantva gangam nadim anupavittha eka nadi atthi, tasanca vasanatthanasamipe eko dibbaphalehi ambarukkhehi panasalabujadihi ca upasobhito aramasadiso arannappadeso atthi. Ta evam samacintesum "handa mayam imani ambaphalani imissa nadiya pakkhipissama, appeva nama imam phalam disva phalalobhena kocideva puriso idhagaccheyya, tena saddhim ramissamati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page163.

Ta tatha akamsu. Tahi pana pakkhittani ambaphalani kanici tapasa ganhimsu, kanici vanacaraka, kanici kaka vilujjimsu, kanici tire laggimsu. Ekam pana gangaya sotam patva anukkamena baranasim sampapuni. Tena ca samayena baranasiraja lohajalaparikkhitte gangajale nhayati. Atha tam phalam nadisotena vuyhamanam anukkamena agantva lohajale laggi. Tam vannagandharasasampannam mahantam dibbam ambaphalam disva rajapurisa ranno upanesum. Raja tassa ekadesam gahetva vimamsanatthaya ekassa bandhanagare thapitassa vajjhacorassa khaditum adasi. So tam khaditva "deva maya evarupam na khaditapubbam, dibbamidam manne ambaphalan"ti aha. Raja punapi tassa ekam khandam adasi, so tam khaditva vigatavalitapalito ativiya manohararupo yobbane thito viya ahosi. Tam disva raja acchariyabbhutajato tam ambaphalam paribhunjitva sarire visesam labhitva manusse pucchi "kattha evarupani dibbaambaphalani samvijjanti"ti. Manussa evamahamsu "himavante kira deva pabbataraje"ti. Sakka pana tani 1- anetunti. Vanacaraka deva janantiti. Raja vanacarake pakkosapetva tesam tamattham acikkhitva tehi sammantetva dinnassa ekassa vanacarakassa kahapanasahassam datva tam vissajjesi "gaccha sigham tam me ambaphalam anehi"ti. So tam kahapanasahassam puttadarassa datva patheyyam gahetva patigangam kannamundadahabhimukho gantva manussapatham atikkamitva kannamundadahato oram satthiyojanappamane padese ekam tapasam disva tena acikkhitamaggena gacchanto puna timsayojanappamane padese ekam tapasam disva tena acikkhitamaggena gacchanto puna pannarasayojanappamane thane annam tapasam disva tassa attano agamanakaranam 2- kathesi, tapaso tam anusasi "ito patthaya imam mahagangam pahaya imam khuddakanadim nissaya patisotam gacchanto yada pabbatavivaram passasi, @Footnote: 1 ka. kaci 2 Si. agamanakaram

--------------------------------------------------------------------------------------------- page164.

Tada rattiyam ukkam gahetva paviseyyasi. Ayanca nadi rattiyam nappavattati, tena te gamanayogga hoti, katipayayojanatikkamena te ambe passissasi"ti. So tatha katva udayante suriye vividharatanaramsijalapajjotitabhumibhagam phalabharavanatasakhavitanataruganopasobhitam nanavidhavihangaganupakujitam ativiya manoharam ambavanam sampapuni. Atha nam ta amanussitthiyo duratova agacchantam disva "esa mama pariggaho 1-, esa mama pariggaho"ti upadhavimsu. So pana tahi saddhim tattha dibbasampattim anubhavitum yoggassa punnakammassa akatatta ta disvava bhito viravanto palayitva anukkamena baranasim patva tam pavattim ranno arocesi. Raja tam sutva ta itthiyo datthum ambaphalani ca paribhunjitum sanjatabhilaso rajjabharam amaccesu aropetva migavapadesena sannaddhadhanukalapo khaggam bandhitva katipayamanussaparivaro teneva vanacarakena dassitamaggena gantva katipayayojanantare thane manussepi thapetva vanacarakameva gahetva anukkamena gantva tampi tato nivattapetva udayante divakare ambavanam pavisi. Atha nam ta itthiyo abhinavauppannamiva devaputtam disva 2- paccuggantva "raja"ti natva sanjatasinehabahumana sakkaccam nhapetva dibbehi vatthalankaramalagandhavilepanehi sumanditapasadhitam katva vimanam aropetva nanaggarasam dibbabhojanam bhojetva tassa icchanurupam payirupasimsu. Atha diyaddhavassasate atikkante 3- raja addharattisamaye utthahitva nisinno tam aticarinim petim pokkharanitiram gacchantim disva "kim nu kho esa imaya velaya gacchati"ti vimamsitukamo anubandhi. Atha nam tattha gatam sunakhena khajjamanam disva "kim nu kho idan"ti ajananto tayo ca divase vimamsitva "eso etissa paccamitto bhavissati"ti nisitena usuna vijjhitva jivita voropetva tanca itthim pothetva pokkharanim otaretva 4- patiladdhapurimarupam disva:- @Footnote: 1 Ma. purisapariggaho. evamuparipi @2 Ma. ta surayuvatisadisarupasobhabharana amanussitthiyo @3 Ma. evam dvisu vassasatesu atikkamantesu 4 Ma. ogahetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page165.

[348] "sonnasopanaphalaka sonnavalukasanthata tattha sogandhiya vaggu sucigandha manorama. [349] Nanarukkhehi sanchanna nanagandhasamerita nanapadumasanchanna pundarikasamohata. 1- [350] Surabhim sampavayanti manunna maluterita hamsakoncabhiruda ca cakkavakkabhikujita. [351] Nanadijaganakinna nanasaraganayuta nanaphaladhara rukkha nanapupphadhara vana. [352] Na manussesu idisam nagaram yadisam idam pasada bahuka tuyham sovannarupiyamaya daddallamana abhenti samanta caturo disa. [353] Panca dasisata tuyham ya tema paricarika ta kambukayuradhara 2- kancanavelabhusita. [354] Pallanka bahuka tuyham sovannarupiyamaya kadalimigasanchanna sajja gonakasanthata. [355] Yattha tuvam vasupagata sabbakamasamiddhini sampattayaddharattaya tato utthaya gacchasi. [356] Uyyanabhumim gantvana pokkharanna samantato tassa tire tuvam thasi harite saddale subhe. [357] Tato te kannamundo sunakho angamangani khadati yada ca khayita asi atthisankhalika kata ogahasi pokkharanim hoti kayo yatha pure. @Footnote: 1 cha.Ma. pundarikasamotata 2 Si.,i. kakambukeyuradhara

--------------------------------------------------------------------------------------------- page166.

[358] Tato tvam angapaccangi sucaru piyadassana vatthena parupitvana ayasi mama santikam. [359] Kim nu kayena vacaya manasa dukkatam katam kissakammavipakena kannamundo sunakho tava 1- angamangani khadati"ti dvadasahi gathahi tam tassa pavattim patipucchi. #[348] Tattha sonnasopanaphalakati suvannamayasopanaphalaka. Sonnavalukasanthatati samantato suvannamayahi valukahi santhata. Tatthati pokkharaniyam. Sogandhiyati sogandhika. Vagguti sundara ruciRa. Sucigandhati manunnagandha. #[349] Nanagandhasameritati nanavidhasurabhigandhavasena gandhavayuna samantato erita. Nanapadumasanchannati nanavidharattapadumasanchaditasalilatala. Pundarikasamotatati setapadumehi ca samokinna. #[350] Surabhim sampavayantiti sammadeva sugandham vayati 2- pokkharaniti adhippayo. Hamsakoncabhirudati hamsehi ca koncehi ca abhinadita. #[351] Nanadijaganakinnati 3- nanadijaganakinna. Nanasaraganayutati nanavidhavihangamabhirudasamuhayutta. Nanaphaladharati nanavidhaphaladharino sabbakalam vividhaphalabharanamitasakhatta. Nanapupphadhara vanati nanavidhasurabhikusumadayikani vananiti attho. Lingavipallasena hi "vana"ti vuttam. #[352] Na manussesu idisam nagaranti yadisam tava idam nagaram, idisam manussesu natthi, manussaloke na upalabbhatiti attho. Rupiyamayati rajatamaya. Daddallamanati ativiya virocamana. Abhentiti sobhayanti. Samanta caturo disati samantato catassopi disayo. @Footnote: 1 Si.,Ma. kannamundo ca sunakho 2 i.,Ma. vayanti 3 Si. nanadijaganayutati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page167.

#[353] Ya temati ya te ima. Paricarikati veyyavaccakariniyo. Tati ta paricarikayo. Kambukayuradharati sankhavalayakayuravibhusita. Kancanavelabhusitati suvannavatamsakasamalankatakesahattha. #[354] Kadalimigasanchannati kadalimigacammapaccattharanatthata. Sajjati sajjita sayitum yuttarupa. Gonakasanthatati dighalomakena kojavena santhata. #[355] Yatthati yasmim pallanke. Vasupagatati vasam upagata, sayitati attho. Samapattayaddharattayati addharattiya upagataya. Tatoti pallankato. #[356] Pokkharannati pokkharaniya. Hariteti nile. Saddaleti tarunatinasanchanne. Subheti suddhe. Subheti va tassa alapanam. Bhadde samantato harite saddale tassa pokkharaniya tire tvam gantvana thasi titthasiti yojana. #[357] Kannamundoti khanditakanno chinnakanno. Khayita asiti khadita ahosi. Atthisankhalika katati atthisankhalikamatta kata. Yatha pureti sunakhena khadanato pubbe viya. #[358] Tatoti pokkharanim ogahanato paccha. Angapaccangiti paripunnasabbangapaccangavati. Sucaruti sutthu manorama. Piyadassanati dassaniya. Ayasiti agacchasi. Evam tena ranna pucchita sa peti adito patthaya attano pavattim tassa kathenti:- [360] "kimilayam 1- gahapati saddo asi upasako tassaham bhariya asim dussila aticarini. @Footnote: 1 Si.,i. kimbilayam. evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page168.

[361] So mam aticaramanaya 1- samiko etadabravi `netam channam patirupam 2- yam tvam aticarasi mam'. [362] Saham ghoranca sapatham musavadanca bhasisam `naham tam aticarami kayena uda cetasa. [363] Sacaham tam aticarami kayena uda cetasa kannamundoyam 3- sunakho angamangani khadatu' [364] Tassa kammassa vipakam musavadassa cubhayam satteva vassasatani 4- anubhutam yato hi me kannamundo ca sunakho angamangani khadati"ti panca gatha aha. #[360-361] Tattha kimilayanti evamnamake nagare. Aticariniti bhariya hi patim atikkamma caranato "aticarini"ti vuccati. Aticaramanaya mayi so samiko mam etadabraviti yojana. Netam channantiadi vuttakaradassanam. Tattha netam channanti na etam yuttam. Na patirupanti tasseva vevacanam. Yanti kiriyaparamasanam. Aticarasiti aticarasi, ayameva va patho. Yam mam tvam aticarasi, tattha yam aticaranam, netam channam netam patirupanti attho. #[362-364] Ghoranti darunam. Sapathanti sapanam. Bhasisanti abhasim. Sacahanti sace aham. Tanti tvam. Tassa kammassati tassa papakammassa dussilyakammassa. Musavadassa cati "naham tam aticarami"ti vuttamusavadassa ca. Ubhayanti ubhayassa vipakam. Anubhutanti anubhuyamanam mayati attho. Yatoti yato papakammato. @Footnote: 1 Si.,i. evam aticaramanaya 2 Si. channam na patirupam @3 Si.,i. ayam kannamundo 4 Si. satta vassasatani ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page169.

Evanca pana vatva tena attano katam upakaram kittenti:- [365] "tvanca deva bahukaro atthaya me idhagato sumuttaham kannamundassa asoka akutobhaya. [366] Taham deva namassami yacami panjalikata bhunaja amanuse kame rama deva maya saha"ti dve gatha aha. Tattha devati rajanam alapati. Kannamundassati kannamundato. Nissakke hi idam samivacanam. Atha raja tattha vasena nibbinnamanaso gamanajjhasayam pakasesi. Tam sutva peti ranno patibaddhacitta tatthevassa vasam yacanti "taham deva namassami"ti gathamaha. Puna raja ekamsena nagaram gantukamova hutva attano ajjhasayam pavedento:- [367] "bhutta amanusa kama 1- ramitomhi taya saha taham subhage yacami khippam patinayahi man"ti osanagatham aha. Tattha tahanti tam aham. Subhageti subhagayutte. Patinayahi manti mayham nagarameva mam patinehi. Sesam sabbattha pakatameva. Atha sa vimanapeti ranno vacanam sutva viyogam asahamana sokaturataya byakulahadaya vedhamanasarira nanavidhehi upayehi yacitvapi tam tattha vasetum asakkonti bahuhi maharahehi ratanehi saddhim rajanam nagaram netva pasadam aropetva kanditva paridevitva attano vasanatthanameva gata. Raja pana tam disva sanjatasamvego danadini punnakammani katva saggaparayano ahosi. Atha amhakam bhagavati loke uppajjitva pavattitavaradhammacakke anukkamena savatthiyam @Footnote: 1 Si.,i. bhutva amanuse kame

--------------------------------------------------------------------------------------------- page170.

Viharante ekadivasam ayasma mahamoggallano pabbatacarikam caramano tam itthim saparivaram disva taya katakammam pucchi, sa adito patthaya sabbam therassa kathesi, thero tasam dhammam desesi, tam pavattim thero bhagavato arocesi, bhagava tamattham atthuppattim katva sampattaparisaya dhammam desesi, mahajano patiladdhasamvego papato oramitva danadini punnakammani katva saggaparayano ahositi. Kannamundapetivatthuvannana nitthita. ------------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 31 page 161-170. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=31&A=3570&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=31&A=3570&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=109              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=3888              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=4053              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=4053              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]