AtthaPali Vol.32

159. 2. Cittakattheragāthāvaṇṇanā nīlāsugīvāti āyasmato cittakattherassa gāthā. Kā uppatti? so kira padumuttarabuddhakālato ^1- paṭṭhāya vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ ācinanto ito ekanavute kappe manussayoniyaṃ nibbattitvā viññutaṃ patto vipassiṃ bhagavantaṃ passitvā pasannamānaso pupphehi pūjaṃ katvā vanditvā "santadhammena nāma ettha bhavitabban"ti satthari nibbāne ca adhimucci. So tena puññakammena tato cuto tāvatiṃsabhavane ^2- nibbatto aparāparaṃ puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde rājagahe vibhavasampannassa brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti cittako nāma nāmena. So bhagavati rājagahaṃ gantvā veḷuvane viharante satthāraṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā cariyānukūlaṃ kammaṭṭhānaṃ gahetvā araññāyatanaṃ pavisitvā bhāvanānuyutto jhānaṃ ^3- nibbattetvā jhānapādakaṃ vipassanaṃ vaḍḍhetvā na cireneva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne 4-:- "kaṇikāraṃva jotantaṃ nisinnaṃ pabbatantare addasaṃ virajaṃ buddhaṃ vipassiṃ lokanāyakaṃ. Tīṇi kiṅkaṇipupphāni paggayha abhiropayiṃ sambuddhaṃ abhipūjetvā gacchāmi dakkhiṇāmukho. Tena kammena sukatena cetanāpaṇidhīhi ca jahitvā mānusaṃ dehaṃ tāvatiṃsaṃ agacchahaṃ. ^5- Ekanavute ito kappe yaṃ buddha ^6- mabhipūjayiṃ duggatiṃ nābhijānāmi buddhapūjāyidaṃ phalaṃ. @Footnote: ¹ Sī. padumuttarassa bhagavato kālato ² Sī. tāvatiṃsesu ³ Sī. jhānāni @⁴ khu.apa. 33/81/125 tīṇikiṃkaṇipupphiyattherāpadāna (syā) @⁵ pāli. agañchahaṃ ⁶ Ma.sambuddha.... Kilesā jhāpitā mayhaṃ .pe. Kataṃ buddhassa sāsanan"ti. Arahattaṃ pana patavā satthāraṃ vandituṃ rājagahaṃ upagato tattha bhikkhūhi "kiṃ āvuso araññe appamatto vihāsī"ti puṭṭho attano appamādavihāranivedanena aññaṃ byākaronto:- ^1- "nīlāsugīvā sikhino morā kāraviyaṃ abhinadanti te sītavātakalitā suttaṃ jhānaṃ nibodhentī"ti gāthaṃ abhāsi. ^1- [22] Tattha nīlāsugīvāti nīlasugīvā, gāthāsukhatthañcettha ^2- dīgho kato, rājivantatāya sundarāya gīvāya samannāgatoti attho. Te yebhuyyena ca nīlavaṇṇatāya nīlā. Sobhaṇakaṇṭhatāya sugīvā. Sikhinoti matthake jātāya sikhāya sassirikabhāvena sikhino. Morāti mayūRā. Kāraviyanti ^3- kārambarukkhe. Kārambhiyanti vā ^4- tassa vanassa nāmaṃ. Tasmā kārambhiyanti kārambhanāmake ^5- vaneti attho. Abhinadantīti pāvussakāle meghagajjitaṃ sutvā kekāsaddaṃ karontā utusampadāsiddhena sarena haṃsādike abhibhavantā viya nadanti. Teti te moRā. Sītavātakalitāti ^6- sītena meghavātena sañjātakīḷitā madhuravassitaṃ vassantā. Suttanti bhattasammadavinodanatthaṃ sayitaṃ, kāyakilamathapaṭipassambhanāya vā anuññātavelāyaṃ supantaṃ. Jhānanti ^7- samathavipassanā- jhānehi jhāyanasīlaṃ bhāvanānuyuttaṃ. Nibodhentīti pabodhenti. "imepi nāma niddaṃ anupagantvā jāgarantā attanā kattabbaṃ karonti, kimaṅgaṃ panāhan"ti evaṃ sampajaññuppādanena sayanato vuṭṭhāpentīti adhippāyo. Cittakattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā. @Footnote: ^1-1 cha.Ma. "nīlāsugīvā"ti gāthaṃ abhāsi ² cha.Ma....hettha ³ i. kāraṃviyaṃ, @cha.Ma. kārambhiyaṃ. evamuparipi ⁴ Sī. kāraṃviyanti kāraṃvarukkho, kāraṃvīti vā @⁵ Sī. kāraṃviyanti kāravināmake ⁶ cha.Ma. sītavātakīḷitāti ⁷ cha.Ma. jhāyanti

The Pali Atthakatha in Roman Book 32 page 118-119. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=2665 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=2665 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=159 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5112 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5402 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5402 Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26