|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
210. 3. Māṇavattheragāthāvaṇṇanā
jiṇṇañca disvā dukhitañca byādhitanti āyasmato māṇavattherassa gāthā.
Kā uppatti?
Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ
upacinanto ito ekanavute kappe brāhmaṇakule nibbattitvā lakkhaṇadharo hutvā
vipassissa bhagavato abhijātiyā lakkhaṇāni pariggahetvā pubbanimittāni sāvetvā
"ekaṃsena ayaṃ buddho bhavissatī"ti byākaritvā nānānayehi thometvā abhivādetvā
padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. So tena puññakammena sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ
buddhuppāde sāvatthiyaṃ brāhmaṇamahāsālassa gehe nibbattitvā yāva sattavassāni,
tāva antoghareyeva vaḍḍhitvā sattame saṃvacchare upanayanatthaṃ uyyānaṃ nīto antarā-
magge jiṇṇāturamate disvā tesaṃ adiṭṭhapubbattā te parijane pucchitvā jarā-
rogamaraṇasabhāvaṃ sutvā sañjātasaṃvego tato anivattanto 2- vihāraṃ gantvā satthu
santike dhammaṃ sutvā mātāpitaro anujānāpetvā pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā
na cirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne 3- :-
"jāyamāne vipassimhi nimittaṃ byākariṃ ahaṃ
@Footnote: 1 khu.dhamMa. 25/388/84 aññatarapabbajitavatthu 2 Sī., Ma. anuvattanto
@3 khu.apa. 32/41/216 sammukhāthavikattherāpadāna
Nibbāpayiṃ ca janataṃ buddho loke bhavissati.
Yasmiñca jāyamānasmiṃ dasasahassi kampati
so dāni bhagavā satthā dhammaṃ deseti cakkhumā.
Yasmiñca jāyamānasmiṃ āloko vipulo ahu
so dāni bhagavā satthā dhammaṃ deseti cakkhumā.
Yasmiñca jāyamānasmiṃ saritāyo na sandayuṃ
so dāni bhagavā satthā dhammaṃ deseti cakkhumā.
Yasmiñca jāyamānasmiṃ avīcaggi 1- na pajjali
so dāni bhagavā satthā dhammaṃ deseti cakkhumā.
Yasmiñca jāyamānasmiṃ pakkhisaṅgho na sañcari
so dāni bhagavā satthā dhammaṃ deseti cakkhumā.
Yasmiñca jāyamānasmiṃ vātakkhandho na vāyati 2-
so dāni bhagavā satthā dhammaṃ deseti cakkhumā.
Yasmiñca jāyamānasmiṃ sabbaratanāni jotayuṃ
so dāni bhagavā satthā dhammaṃ deseti cakkhumā.
Yasmiñca jāyamānasmiṃ sattāsuṃ padavikkamā
so dāni bhagavā satthā dhammaṃ deseti cakkhumā.
Jātamatto ca sambuddho disā sabbā vilokayi
vācāsabhimudīresi esā buddhāna dhammatā.
Saṃvejayitvā janataṃ thavitvā lokanāyakaṃ
sambuddhaṃ abhivādetvā pakkāmiṃ pācināmukho.
Ekanavutito kappe yaṃ buddhamabhithomayiṃ
duggatiṃ nābhijānāmi thomanāya idaṃ phalaṃ.
@Footnote: 1 Sī. avīcimaggi 2 Sī. vātagandho na vāyatha
Ito navutikappamhi sammukhāthavikavhayo
sattaratanasampanno cakkavattī mahabbalo.
Paṭhavīdundubhi nāma ekūnanavutimhito
sattaratanasampanno cakkavattī mahabbalo.
Aṭṭhāsītimhito kappe obhāso nāma khattiyo
sattaratanasampanno cakkavattī mahabbalo.
Sattāsītimhito kappe saritacchedanavhayo 1-
sattaratanasampanno cakkavattī mahabbalo.
Agginibbāpano nāma kappānaṃ chaḷasītiyā
sattaratanasampanno cakkavattī mahabbalo.
Gatipacchedano nāma kappānaṃ pañcasītiyā
sattaratanasampanno cakkavattī mahabbalo.
Rājā vātasamo nāma kappānaṃ cullasītiyā
sattaratanasampanno cakkavattī mahabbalo.
Ratanapajjalo nāma kappānaṃ teasītiyā
sattaratanasampanno cakkavattī mahabbalo.
Padavikkamano nāma kappānaṃ dveasītiyā
sattaratanasampanno cakkavattī mahabbalo.
Rājā vilokano nāma kappānaṃ ekasītiyā
sattaratanasampanno cakkavattī mahabbalo.
Girasāroti nāmena kappesītimhi khattiyo
sattaratanasampanno cakkavattī mahabbalo.
Kilesā jhāpitā mayhaṃ .pe. kataṃ buddhassa sāsanan"ti.
@Footnote: 1 Sī. sadinacchedanavhayo
Adhigatārahatto pana bhikkhūhi "kena tvaṃ āvuso saṃvegena atidaharova samāno
pabbajito"ti pucchito attano pabbajjānimittakittanāpadesena aññaṃ byākaronto:-
[73] "jiṇṇañca disvā dukhitañca byādhitaṃ
matañca disvā gatamāyusaṅkhayaṃ
tato ahaṃ nikkhamitūna pabbajiṃ
pahāya 1- kāmāni manoramānī"ti
gāthaṃ abhāsi.
Tattha jiṇṇanti jarāya abhibhūtaṃ, khaṇḍiccapāliccavalittacatādīhi samaṅgībhūtaṃ.
Dukhitanti dukkhitaṃ dukkhasaññuttaṃ. 2- Byādhitanti gilānaṃ. Ettha ca
"byādhitan"ti vuttepi dukkhappattabhāvo siddho, "dukhitan"ti vacanaṃ tassa
bāḷhagilānabhāvaparidīpanatthaṃ. Matanti kālaṅkataṃ, yasmā kālaṅkato āyuno khayaṃ vayaṃ
bhedaṃ gato nāma hoti, tasmā vuttaṃ "gatamāyusaṅkhayan"ti. Tasmā jiṇṇabyādhimatānaṃ
diṭṭhattā, "ime jarādayo nāma na imesaṃyeva, atha kho sabbasādhāraṇā, tasmā ahampi
jarādike anativatto"ti saṃviggattā. Nikkhamitūnāti nikkhamitvā, ayameva vā pāṭho.
Pabbajjādhippāyena gharato niggantvā. Pabbajinti satthu sāsane pabbajjaṃ
upagato. Pahāya kāmāni manoramānīti iṭṭhakantādibhāvato avītarāgānaṃ mano
ramentīti manorame vatthukāme pajahitvā, tappaṭibaddhassa chandarāgassa ariyamaggena
samucchindanena nirapekkhabhāvena chaḍḍetvāti attho. Kāmānaṃ pahānakittanamukhena
cetaṃ therassa aññābyākaraṇaṃ ahosi. Māṇavakāle pabbajitattā imassa therassa
māṇavotveva samaññā jātāti.
Māṇavattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
@Footnote: 1 Sī. hitvāna 2 cha.Ma. dukkhappattaṃ, Ma. dukhitanti dukkhitaṃ dukkhasaññitaṃ
The Pali Atthakatha in Roman Book 32 page 252-255.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=5628
อรรถกถาบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=5628
อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=210
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5403
พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5627
The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5627
Contents of The Tipitaka Volume 26
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26
        |
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]