![]() |
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
141. 4. Khitakattheragāthāvaṇṇanā
lahuko vata me kāyoti āyasmato khitakattherassa gāthā. Kā uppatti?
ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto
padumuttarassa bhagavato kāle yakkhasenāpati hutvā nibbatto ekadivasaṃ yakkhasamāgame
nisinno satthāraṃ aññatarasmiṃ rukkhamūle nisinnaṃ disvā upasaṅkamitvā satthāraṃ
vanditvā ekamantaṃ nisīdi. Tassa satthā dhammaṃ desesi. So dhammaṃ sutvā uḷāraṃ
pītisomanassaṃ pavedento apphoṭento 4- uṭṭhahitvā satthāraṃ vanditvā padakkhiṇaṃ
katvā pakkāmi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde
sāvatthiyaṃ brāhmaṇakule nibbatti, khitakotissa nāmaṃ ahosi. So viññutaṃ patto
mahāmoggallānattherassa mahiddhikabhāvaṃ sutvā "iddhimā bhavissāmī"ti pubbahetunā
codiyamāno pabbajitvā bhagavato santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā samathavipassanāsu 5-
@Footnote: 1 cha.Ma. pīṇito 2 khu.dhamMa. 25/354/78 sakkadevarājavatthu
@3 Sī. visassa rasena 4 Sī. apphoṭhento 5 Ma. vipassanāya
Kammaṃ karonto na cirasseva chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne 1- :-
"padumo nāma 2- nāmena dipadindo narāsabho
pavanā abhinikkhamma dhammaṃ deseti cakkhumā.
Yakkhānaṃ samayo āsi avidūre mahesino
yena kiccena sampattā ajjhāpekkhiṃsu tāvade.
Buddhassa giramaññāya amatassa ca desanaṃ
pasannacitto sumano apphoṭetvā upaṭṭhahiṃ.
Suciṇṇassa phalaṃ passa upaṭṭhānassa satthuno
tiṃsakappasahassesu duggatiṃ nupapajjahaṃ.
Ūnatiṃse 3- kappasate samalaṅkatanāmako
sattaratanasampanno cakkavattī mahabbalo.
Kilesā jhāpitā mayhaṃ .pe. kataṃ buddhassa sāsanan"ti.
Arahattaṃ pana patvā savisesaṃ iddhīsu vasībhāvena anekavihitaṃ iddhividhaṃ
paccanubhonto iddhipāṭihāriyena anusāsanīpāṭihāriyena ca sattānaṃ anuggahaṃ karonto
viharati. So bhikkhūhi "kathaṃ tvaṃ āvuso iddhī vaḷañjesī"ti puṭṭho tamatthaṃ
ācikkhanto:-
[104] "lahuko vata me kāyo
phuṭṭho ca pītisukhena vipulena
tūlamiva eritaṃ mālutena
pilavatīva me kāyo"ti
gāthaṃ abhāsi. "udānavasenā"ti vadantiyeva.
@Footnote: 1 khu.apa. 32/1/248 supāricariyattherāpadāna 2 Sī. padumuttaro nāma 3 Sī. ūnavīse
Tattha lahuko vata me kāyoti nīvaraṇādivikkhambhanena cuddasavidhena citta-
paridamanena 1- caturiddhipādakabhāvanāya suṭṭhu ciṇṇavasībhāvena ca me rūpakāyo sallahuko
vata, yena addhaṃ 2- mahābhūtapaccayampi nāma imaṃ karajakāyaṃ cittavasena pariṇāmemīti 3-
adhippāyo. Phuṭṭho ca pītisukhena vipulenāti sabbatthakameva pharantena mahatā
uḷārena pītisahitena sukhena phuṭṭho ca me kāyoti yojanā. Idañca yathā kāyo
lahuko ahosi, taṃ dassanatthaṃ vuttaṃ. Sukhasaññokkamanena hi saddhiṃyeva lahusaññokkamanaṃ
hoti. Sukhassa pharaṇañcettha taṃsamuṭṭhānarūpavasena daṭṭhabbaṃ. Kathaṃ pana catutthajjhāna-
samaṅgino pītisukhapharaṇaṃ, samatikkantapītisukhaṃ hi tanti ce? saccametaṃ, 4- idaṃ pana
na catutthajjhānakkhaṇavasena vuttaṃ, atha kho pubbabhāgavasena. "pītisukhenā"ti pana
pītisahitasadisena sukhena, upekkhā hi idha santasabhāvatāya ñāṇavisesayogato ca
sukhanti adhippetaṃ. Tathā hi vuttaṃ "sukhasaññañca lahusaññañca okkamatī"ti. 5-
Pādakajjhānārammaṇena rūpakāyārammaṇena vā iddhicittena sahajātaṃ sukhasaññañca
lahusaññañca okkamati pavisati phusati sampāpuṇātīti ayampi tattha attho. Tathā
cāha aṭṭhakathāyaṃ 6- "sukhasaññā nāma upekkhāsampayuttā saññā. Upekkhā hi
santaṃ sukhanti vuttaṃ, sāyeva saññā nīvaraṇehi ceva vitakkādipaccanīkehi ca
vimuttattā lahusaññātipi veditabbā. Taṃ okkantassa panassa karajakāyopi tūlapicu
viya sallahuko hoti. So evaṃ vātakkhittatūlapicunā viya sallahukena dissamānena 7-
kāyena brahmalokaṃ gacchatī"ti. Tenāha "tūlamiva eritaṃ mālutena, pilavatīva me
kāyo"ti. Tassattho:- yadāhaṃ brahmalokaṃ aññaṃ vā iddhiyā gantukāmo homi,
tadā mālutena vāyunā eritaṃ cittaṃ tūlapicu viya ākāsaṃ laṅghantoyeva me kāyo
hotīti.
Khitakattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
@Footnote: 1 Ma. cittaparidamena 2 Sī. ahaṃ, cha.Ma. dandhaṃ 3 Ma. pariṇāmetīti
@4 Sī. tanti sammataṃ 5 khu.paṭisaṃ. 31/253/163 [thokaṃ visadisaṃ]
@6 paṭisaṃ-ṭṭha. 2/273-piṭṭhe 7 Ma. adissamānena ca
The Pali Atthakatha in Roman Book 32 page 325-327.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=7235
อรรถกถาบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=7235
อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=241
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5576
พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5760
The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5760
Contents of The Tipitaka Volume 26
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26
![]() ![]() ![]() ![]() |
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]