|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
267. 10. Vasabhattheragāthāvaṇṇanā
pubbe hanati attānanti āyasmato vasabhattherassa gāthā. Kā uppatti?
ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto
buddhasuññe loke brāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto brāhmaṇānaṃ vijjā-
sippesu nipphattiṃ gantvā nekkhammajjhāsayatāya gharāvāsaṃ pahāya tāpasapabbajjaṃ
pabbajitvā cuddasasahassatāpasaparivāro himavantassa avidūre samagge nāma 4- pabbate
assamaṃ kāretvā vasanto jhānābhiññāyo nibbattetvā tāpasānaṃ ovādānu-
sāsaniyo dento 5- ekadivasaṃ evaṃ cintesi "ahaṃ kho dāni imehi tāpasehi sakkato
garukato pūjito viharāmi, mayā pana pūjetabbo na upalabbhati, dukkho kho panāyaṃ loke 6-
yadidaṃ agaruvāso"ti. Evaṃ pana cintetvā purimabuddhesu katādhikāratāya purimabuddhānaṃ
cetiye attanā kataṃ pūjāsakkāraṃ anussaritvā "yannūnāhaṃ purimabuddhe uddissa
pulinacetiyaṃ katvā pūjaṃ kareyyan"ti haṭṭhatuṭṭho iddhiyā pulinathūpaṃ
@Footnote: 1 Sī., i. aggamagguppattito 2 Sī., i. vasaṃ 3 Sī. animittāeva
@4 Sī. samagga nāma 5 i. niyojento 6 i. loko
---------------------------------------------------------------------------------------------
page398.
Suvaṇṇamayaṃ māpetvā suvaṇṇamayādīhi tisahassamattehi 1- pupphehi devasikaṃ pūjaṃ
karonto yāvatāyukaṃ puññāni katvā aparihīnajjhāno kālaṃ katvā brahmaloke
nibbatto. Tatthapi yāvatāyukaṃ ṭhatvā tato cuto tāvatiṃse 2- nibbattitvā aparāparaṃ
devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde vesāliyaṃ licchavirājakule
nibbattitvā vasabhoti laddhanāmo vayappatto bhagavato vesāligamane buddhānubhāvaṃ disvā
paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā na cirasseva arahattaṃ pāpuṇi.
Tena vuttaṃ apadāne 3- :-
"himavantassāvidūre samaggo 4- nāma pabbato
assamo sukato mayhaṃ paṇṇasālā sumāpitā.
Nārado nāma nāmena jaṭilo uggatāpano
catuddasasahassāni sissā paricaranti maṃ.
Paṭisallīnako santo evaṃ cintesahaṃ tadā
mahājanā maṃ pūjenti 5- nāhaṃ pūjemi kiñcanaṃ. 6-
Na me ovādako atthi vattā koci na vijjati
anācariyupajjhāyo vane vāsaṃ upemahaṃ.
Upāsamāno yamakaṃ 7- garucittaṃ upaṭṭhahe 8-
so me ācariyo natthi vanavāso niratthako.
Āyāgaṃ me gavesiyaṃ 9- garubhāvaniyaṃ tathā
sāvassayo vasissāmi na koci garahissati.
Uttānakūlā nadikā supatitthā manoramā
saṃsuddhapulinākiṇṇā avidūre mamassamaṃ.
Nadiṃ amarikaṃ 10- nāma upagantvānahaṃ tadā
saṅkaḍḍhitvāna 11- pulinaṃ akaṃ pulinacetiyaṃ.
@Footnote: 1 i.,Ma. tiṃsasahassamattehi 2 i. tāvatiṃsesu 3 khu.apa. 33/88/132
@ pulinathūpiyattherāpadāna (syā) 4 pāli. yamako 5 cha.Ma. sabbo jano maṃ pūjeti
@6 Sī. kaṃcana 7 cha.Ma. yamahaṃ 8 Sī.upaṭṭhape 9 cha.Ma. gavesissaṃ
@10 Sī. apadikaṃ, Ma. amarikaṃ 11 cha.Ma. saṃvaḍḍhayitvā
---------------------------------------------------------------------------------------------
page399.
Ye te ahesuṃ sambuddhā bhavantakaraṇā munī
tesaṃ etādiso thūpo taṃ nimittaṃ karomahaṃ.
Karitvā pulinaṃ thūpaṃ sovaṇṇaṃ māpayiṃ ahaṃ.
Soṇṇakiṅkaṇipupphāni sahasse tīṇi pūjayiṃ.
Sāyapātaṃ namassāmi pītijāto 1- katañjalī
sammukhā viya sambuddhaṃ vandiṃ pulinacetiyaṃ.
Yadā kilesā jāyanti vitakkā gehanissitā
sarāmi sukataṃ thūpaṃ paccavekkhāmi tāvade.
Upanissāya vihariṃ 2- satthavāhaṃ vināyakaṃ
kilese saṃvareyyāsi 3- na yuttaṃ tava mārisa.
Saha āvajjite thūpe gāravaṃ hoti me tadā
kuvitakke vinodesiṃ nāgo tuttaṭṭito yathā.
Evaṃ viharamānaṃ maṃ maccurājābhimaddatha
tattha kālaṅkato santo brahmalokamagacchahaṃ.
Yāvatāyuṃ vasitvāna tidive upapajjahaṃ
asītikkhattuṃ devindo devarajjamakārayiṃ.
Satānaṃ tīṇikkhattuñca cakkavattī ahosahaṃ.
Padesarajjaṃ vipulaṃ gaṇanāto asaṅkhiyaṃ.
Soṇṇakiṅkaṇipupphānaṃ vipākaṃ anubhomahaṃ
bāvīsatisahassāni 4- parivārenti maṃ bhave.
Thūpassa pariciṇṇattā rajojallaṃ na limpati
gatte sedā na muccanti suppabhāso bhavāmahaṃ.
Aho me sukato thūpo sudiṭṭhāmarikā nadī 5-
@Footnote: 1 cha.Ma. vedajāto 2 cha.Ma. viharaṃ 3 cha.Ma. saṃvaseyyāsi
@4 cha.Ma. dhātīsatasahassāni 5 Sī. parikhānadī
---------------------------------------------------------------------------------------------
page400.
Thūpaṃ katvāna pulinaṃ pattomhi acalaṃ padaṃ.
Kusalaṃ kattukāmena jantunā sāragāhinā
natthi khettaṃ akhettaṃ vā paṭipattīva sārakā. 1-
Yathāpi balavā poso aṇṇavaṃ taritussaho 2-
parittaṃ kaṭṭhamādāya pakkhandeyya mahāsaraṃ.
Imāhaṃ kaṭṭhaṃ nissāya tarissāmi mahodadhiṃ
ussāhena vīriyena tareyya udadhiṃ naro.
Tatheva me kataṃ kammaṃ parittaṃ thokakañca yaṃ 3-
taṃ kammaṃ upanissāya saṃsāraṃ samatikkamiṃ.
Pacchime bhave sampatte sukkamūlena codito
sāvatthiyaṃ pure 4- jāto mahāsāle suaḍḍhake.
Saddhā 5- mātāpitā mayhaṃ buddhassa saraṇaṃ gatā
ubho diṭṭhasutā 6- ete anuvattanti sāsanaṃ.
Bodhipapaṭikaṃ gayha soṇṇathūpamakārayuṃ
sāyapātaṃ namassanti sakyaputtassa sammukhā.
Uposathamhi divase soṇṇathūpaṃ vinīharuṃ
buddhassa vaṇṇaṃ kittentā tiyāmaṃ vītināmayuṃ.
Samā 7- disvānahaṃ thūpaṃ sariṃ pulinacetiyaṃ
ekāsane nisīditvā arahattamapāpuṇiṃ.
Gavesamāno taṃ dhīraṃ dhammasenāpatiddasaṃ
agārā nikkhamitvāna pabbajiṃ tassa santike.
Jātiyā sattavassena arahattamapāpuṇiṃ
upasampādayī buddho guṇamaññāya cakkhumā.
@Footnote: 1 cha.Ma. sādhakā 2 cha.Ma. taritussahe 3 Sī. taṃ 4 Sī. kule
@5 Sī. sabbe 6 cha.Ma. diṭṭhapadā 7 cha.Ma. saha
---------------------------------------------------------------------------------------------
page401.
Dārakeneva santena kiriyaṃ niṭṭhitaṃ mayā 1-
kataṃ me karaṇīyajja sakyaputtassa sāsane.
Sabbaverabhayātīto sabbasaṅgātigo isi
sāvako te mahāvīra soṇṇathūpassidaṃ phalaṃ.
Kilesā jhāpitā mayhaṃ .pe. kataṃ buddhassa sāsanan"ti.
Arahattaṃ pana patvā dāyakānuggahaṃ karonto tehi upanīte paccaye na
paṭikkhipati, yathāladdheyeva paribhuñjati. Taṃ puthujjanā "ayaṃ kāyadaḷhibahulo arakkhita-
citto"ti maññamānā avamaññanti. Thero taṃ agaṇentova viharati. Tassa pana
avidūre aññataro kuhakabhikkhu pāpiccho samāno appiccho viya santuṭṭho viya
attānaṃ dassento lokaṃ vañcento viharati. Mahājano taṃ arahantaṃ viya sambhāveti.
Athassa sakko devānamindo taṃ pavattiṃ ñatvā theraṃ upasaṅkamitvā "bhante kiṃ
nāma kuhako karotī"ti pucchi. Thero pāpicchaṃ garahanto:-
[139] "pubbe hanati attānaṃ pacchā hanati so pare
suhataṃ hanti attānaṃ vītaṃseneva pakkhimā.
[140] Na brāhmaṇo bahivaṇṇo antovaṇṇo hi brāhmaṇo
yasmiṃ pāpāni kammāni sa ve kaṇho sujampatī"ti
gāthādvayamāha.
Tattha pubbe hanati attānanti kuhakapuggalo attano kuhakavuttiyā lokaṃ
vañcento pāpicchatādīhi pāpadhammehi paṭhamameva attānaṃ hanati, attano kusala-
koṭṭhāsaṃ vināseti. Pacchā hanati so pareti so kuhako paṭhamaṃ tāva vuttanayena
attānaṃ hantvā pacchā pare yehi "ayaṃ bhikkhu pesalo ariyo"ti vā sambhāventehi
kārā katā, te hanati tesaṃ kārāni attani katāni amahapphalāni katvā
@Footnote: 1 Sī. kariyā niṭṭhitā mayā
---------------------------------------------------------------------------------------------
page402.
Paccayavināsanena vināseti. Satipi kuhakassa ubhayahanane attahanane pana ayaṃ visesoti
dassento āha suhataṃ hanti attānanti. So kuhako attānaṃ hananto suhataṃ
katvā hanti vināseti, yathā kiṃ? vītaṃseneva pakkhimāti, vītaṃsoti dīpakasakuṇo,
tena. 1- Pakkhimāti sākuṇiko. Yathā tena vītaṃsasakuṇena aññe sakuṇe vañcetvā
hananto attānaṃ idha lokepi hanati viññugarahasāvajjasabhāvādinā 2-, samparāyaṃ pana
duggatiparikkilesena hanatiyeva, na pana te sakuṇe pacchā hantuṃ 3- sakkoti, evaṃ
kuhakopi kohaññena lokaṃ vañcetvā idha lokepi attānaṃ hanati vippaṭisāraviññu-
garahādīhi, paralokepi duggatiparikkilesehi, na pana te 4- paccayadāyake apāyadukkhaṃ
pāpeti. Apica kuhako dakkhiṇāya amahapphalabhāvakaraṇeneva dāyakaṃ hanatīti vutto,
na nipphalabhāvakaraṇena. 5- Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā "dussīlassa manussabhūtassa dānaṃ datvā
sahassaguṇā dakkhiṇā pāṭikaṅkhitabbā"ti. 6- Tenāha "suhataṃ hanti attānan"ti.
Evaṃ bāhiraparimajjanamatte ṭhitā puggalā suddhā nāma na honti, abbhantara-
suddhiyāeva pana suddhā hontīti dassento "na brāhmaṇo"ti dutiyaṃ gāthamāha.
Tassattho:- iriyāpathasaṇṭhapanādibahisampattimattena brāhmaṇo na hoti. Sampatti-
attho hi idha vaṇṇasaddo. Abbhantare pana sīlādisampattiyā brāhmaṇo hoti
"bāhitapāpo brāhmaṇo"ti katvā. Tasmā "yasmiṃ pāpāni lāmakāni kammāni
saṃvijjanti, ekaṃsena so kaṇho nihīnapuggalo"ti sujampati devānaminda jānāhi.
Taṃ sutvā sakko kuhakabhikkhuṃ tajjetvā "dhamme vattāhī"ti ovaditvā sakaṭṭhānameva
gato.
Vasabhattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Paramatthadīpaniyā theragāthāsaṃvaṇṇanāya
paṭhamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
@Footnote: 1 Sī. vītaṃsoti pakkhi, sakuṇo, tena 2 Ma. ...sārajja.... 3 Ma. paccahantuṃ
@4 Sī. parikilesehi pana te 5 i.,Ma. ...kāraṇeneva
@6 Ma.upari. 14/379/324 dakkhiṇāvibhaṅgasatta
The Pali Atthakatha in Roman Book 32 page 397-402.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=8847&pagebreak=1
อรรถกถาบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=8847&pagebreak=1
อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=267
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5731
พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5893
The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5893
Contents of The Tipitaka Volume 26
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26
        |
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]