|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
355. 9. Jentapurohitaputtattheragāthāvaṇṇanā 2-
jātimadena mattohantiādikā āyasmato jentattherassa gāthā. Kā uppatti?
ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinitvā
imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ kosalarañño purohitassa putto hutvā nibbatti,
tassa jentoti nāmaṃ ahosi. So vayappatto jātimadena bhogaissariyarūpamadena
ca matto aññe hīḷento garuṭṭhāniyānampi apacitiṃ akaronto mānathaddho vicarati.
So ekadivasaṃ satthāraṃ mahatiyā parisāya parivutaṃ dhammaṃ desentaṃ disvā upasaṅkamanto
"sace maṃ samaṇo gotamo paṭhamaṃ ālapissati, ahampi ālapissāmi. No ce,
@Footnote: 1 Sī. kammavipākā vipallāsiyanti, i. kammavipākavipallāsiyanti
@2 cha.Ma. purohitaputtajentattheragāthāvaṇṇanā
---------------------------------------------------------------------------------------------
page119.
Nālapissāmī"ti cittaṃ uppādetvā upasaṅkamitvā ṭhito bhagavati paṭhamaṃ anālapante
sayampi mānena anālapitvā gamanākāraṃ dassesi. Taṃ bhagavā:-
"na mānaṃ brāhmaṇa sādhu atthi kassīdha brāhmaṇa
yena atthena āgañchi tamevamanubrūhaye"ti 1-
gāthāya ajjhabhāsi. So "cittaṃ me samaṇo gotamo jānātī"ti abhippasanno
bhagavato pādesu sirasā nipatitvā paramanipaccākāraṃ katvā:-
"kesu na mānaṃ kayirātha kesu cassa sagāravo
kyassa apacitā assu kyassu sādhu supūjitā"ti 1-
pucchi. Tassa bhagavā:-
"mātari pitari cāpi attho jeṭṭhamhi bhātari
ācariyena catutthamhi samaṇabrāhmaṇesu ca.
Tesu na mānaṃ kayirātha tesu assa sagāravo
tyassa apacitā assu tyassu sādhu supūjitā.
Arahante sītibhūte katakicce anāsave
nihacca mānaṃ atthaddho te namasse anuttare"ti 1-
pañhaṃ vissajjento dhammaṃ desesi. So tāya desanāya sotāpanno hutvā pabbajitvā
vipassanāya kammaṃ karonto arahattaṃ patvā attano paṭipattikittanamukhena aññaṃ
byākaronto:-
[423] "jātimadena mattohaṃ bhogaissariyena ca
saṇṭhānavaṇṇarūpena madamatto acārihaṃ.
[424] Nāttano samakaṃ kañci atirekañca maññisaṃ
atimānahato bālo patthaddho ussitaddhajo.
@Footnote: 1 saṃ.sagā. 15/201/214 mānatthaddhasutta
---------------------------------------------------------------------------------------------
page120.
[425] Mātaraṃ pitarañcāpi aññepi 1- garusammate
na kañci abhivādesiṃ mānatthaddho anādaro.
[426] Disvā vināyakaṃ aggaṃ sārathīnaṃ varuttamaṃ
tapantamiva ādiccaṃ bhikkhusaṃghapurakkhataṃ.
[427] Mānaṃ madañca chaḍḍetvā vippasannena cetasā
sirasā abhivādesiṃ sabbasattānamuttamaṃ.
[428] Atimāno ca omāno pahīnā susamūhatā
asmimāno samucchinno sabbe mānavidhā hatā"ti
imā gāthā abhāsi.
Tattha jātimadena mattohanti ahaṃ udicce 2- brāhmaṇakule nibbatto, "na
mādiso ubhato sujāto añño atthī"ti kulamānena matto mānathaddho acārinti 3-
yojanā. Bhogaissariyena cāti vibhavena ādhipaccena ca hetubhūtena bhogasampadañca
issariyasampadañca paṭicca uppannamadena matto ahaṃ acārinti yojanā. Saṇṭhāna-
vaṇṇarūpenāti saṇṭhānaṃ ārohapariṇāhasampatti, vaṇṇo odātasāmatādichavisampatti,
rūpaṃ aṅgapaccaṅgasobhā. Idhāpi vuttanayena yojanā veditabbā. Madamattoti
vuttappakārato aññenapi madena matto.
Nāttano samakaṃ kañcīti attano samakaṃ sadisaṃ jātiādīhi samānaṃ atirekaṃ
vā kañci na maññisaṃ na maññiṃ, mayā samānampi na maññiṃ, kuto tato
adhikataranti 4- adhippāyo. Atimānahato bāloti bālo ahaṃ tato 5- bālabhāvato
atimānena khatūpahatakusalācāro, tatoeva patthaddho ussitaddhajo thambhavasena garūnampi
nipaccakārassa akaraṇato bhusaṃ thaddho anonamanathaddhajāto ussitamānaddhajo.
@Footnote: 1 pāli. athopi 2 Sī.,i. uditodite 3 i. avacārinti 4 cha.Ma. kuto adhikanti
@5 Sī. atimānahato bāloti tato, i. atimānahato bāloti hataṃ tato
---------------------------------------------------------------------------------------------
page121.
Vuttamevatthaṃ pākaṭataraṃ kātuṃ "mātaran"tiādi vuttaṃ. Tattha aññeti jeṭṭhabhātu-
ādike samaṇabrāhmaṇe ca. Garusammateti garūti sammate garuṭṭhāniye. Anādaroti
ādararahito.
Disvā vināyakaṃ agganti evaṃ mānathaddho hutvā vicaranto
diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthehi veneyyānaṃ vinayanato sayambhutāya nāyakabhāvato ca
vināyakaṃ. Sadevake loke sīlādiguṇehi seṭṭhabhāvato aggaṃ. Purisadammānaṃ accantatāya
damanato sārathīnaṃ varuttamaṃ ativiya uttamaṃ byāmappabhādiobhāsena ādiccamiva tapantaṃ
obhāsantaṃ bhikkhusaṃghapurakkhataṃ dhammaṃ desentaṃ sabbasattānaṃ uttamaṃ satthāraṃ disvā
buddhānubhāvena santajjito "ahameva seṭṭho, aññe hīnā"ti pavattamānaṃ
bhogamadādimadañca 1- chaḍḍetvā pahāya vippasannena cetasā sirasā abhivādesinti yojanā.
Kathaṃ panāyaṃ mānathaddho samāno satthu dassanamattena mānaṃ pahāsīti? na kho panetaṃ evaṃ
Daṭṭhabbaṃ. Satthu dassanamattena mānaṃ na pahāsi "na mānaṃ brāhmaṇa sādhū"ti 2- ādikāya
pana desanāya mānaṃ pahāsi. Taṃ sandhāya vuttaṃ "mānaṃ madañca chaḍḍetvā, vipassannena
cetasā. Sirasā abhivādesin"ti. Vippasannena cetasāti ca itthambhūtalakkhaṇe karaṇavacanaṃ
daṭṭhabbaṃ.
"ahameva seṭṭho"ti pavatto māno atimāno. "ime pana nihīnā"ti aññe
hīnato dahantassa māno "omāno"ti vadanti. "seyyohamasmī"ti pana aññaṃ atikkamitvā
attānaṃ seyyato dahantassa pavatto seyyamāno atimāno. "hīnohamasmī"ti
pavatto hīnamāno omāno. Pahīnā susamūhatāti heṭṭhimamaggehi pahīnā hutvā
aggamaggena suṭṭhu samugghāṭitā. Asmimānoti "esohamasmī"ti khandhe "ahan"ti
gahaṇavasena pavattamāno. Sabbeti na kevalaṃ atimānaomānaasmimānāeva, atha kho
@Footnote: 1 Sī.,i. bhogasampadādimadañca 2 Sī.,i. mānaṃ pahāsīti tameva manubrūhayāti
---------------------------------------------------------------------------------------------
page122.
Seyyassa seyyamānādayo navavidhā antarabhedena anekavidhā ca sabbe mānavidhā
mānakoṭṭhāsā hatā aggamaggena samugghāṭitāti.
Jentapurohitaputtattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
---------------
The Pali Atthakatha in Roman Book 33 page 118-122.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=2703&pagebreak=1
อรรถกถาบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=2703&pagebreak=1
อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=355
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=6617
พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=6757
The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=6757
Contents of The Tipitaka Volume 26
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26
        |
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]