ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 33 : PALI ROMAN Thera.A.2 (paramatthadi.2)

                   373. 4. Culapanthakattheragathavannana
      dandha mayham gatitiadika ayasmato culapanthakattherassa gatha. Ka uppatti?
      yadettha atthuppattivasena vattabbam, tam atthakanipate mahapanthakavatthusmim 2-
vuttameva. Ayam pana viseso:- mahapanthakatthero arahattam patva aggaphalasukhena
vitinamento cintesi "katham nu kho sakka culapanthakampi imasmim sukhe
patitthapetun"ti. So attano ayyakam dhanasetthim upasankamitva aha "sace mahasetthi
anujanatha, aham culapanthakam pabbajeyyan"ti. Pabbajetha bhanteti. Thero tam pabbajesi.
So dasasu silesu patitthito bhatu santike:-
                  "padumam yatha kokanadam sugandham
                   pato siya phullamavitagandham
                   angirasam passa virocamanam
                   tapantamadiccamivantalikkhe"ti 3-
@Footnote: 1 Si. taranti iti      2 thera. atthakatha 2/364/(3)/223
@3 sam.saga. 15/123/97 pancarajasutta, an.pancaka. 22/195/266
@pingiyanisutta (sya)
Gatham ugganhanto catuhi masehi gahetum nasakkhi, gahitagahitam padam hadaye na
titthati, atha nam mahapanthako aha "panthaka tvam imasmim sasane abhabbo, 1- catuhi
masehi ekagathampi gahetum na sakkosi, pabbajitakiccam pana tvam katham matthakam
papessasi, nikkhama ito"ti. So therena panamito dvarakotthakasamipe rodamano
atthasi.
      Tena ca samayena sattha jivakambavane viharati. Atha jivako purisam pesesi
"pancahi bhikkhusatehi saddhim sattharam nimantehi"ti. Tena ca samayena ayasma
mahapanthako bhattuddesako hoti. So "pancannam bhikkhusatanam bhikkham paticchatha bhante"ti
vutto "culapanthakam thapetva sesanam paticchami"ti aha. Tam sutva culapanthako
bhiyyoso mattaya domanassappatto ahosi. Sattha tassa cittakkhedam natva "culapanthako
maya katena upayena bujjhissati"ti tassa avidure thane attanam dassetva
"kim panthaka rodasi"ti pucchi. "bhata mam bhante panameti"ti aha. "panthaka
ma cintayi, mama sasane tuyham pabbajja, ehi, imam gahetva "rajoharanam,
rajoharanan'ti manasi karohi"ti iddhiya suddham colakkhandam abhisankharitva adasi.
So satthara dinnam colakkhandam "rajoharanam, rajoharanan"ti hatthena parimajjanto
nisidi. Tassa tam parimajjantassa kilitthadhatukam jatam, puna parimajjantassa ukkhali-
paripunchanasadisam jatam, so nanassa paripakkatta 2- evam cintesi "idam colakkhandam
pakatiya parisuddham, imam upadinnakasariram nissaya kilittham annatha jatam, tasma
aniccam yathapetam, evam cittampi"ti khayavayam patthapetva tasmimyeva nimitte jhanani
nibbattetva jhanapadakam vipassanam patthapetva saha patisambhidahi arahattam papuni.
Tena vuttam apadane 3-:-
             "padumuttaro nama jino      ahutinam patiggaho
              ganamha vupakattho so      himavante vasi tada.
@Footnote: 1 Si. andho  2 Si.,i. paripakagatatta   3 khu.apa. 2/35/81
              Ahampi himavantamhi         vasami assame tada
              aciragatam mahaviram         upesim lokanayakam.
              Pupphacchattam gahetvana      upaganchim 1- narasabham
              samadhim samapajjantam        antarayamakasaham.
              Ubho hatthehi paggayha      pupphacchattam adasaham
              patiggahesi bhagava         padumuttaro mahamuni.
              Sabbe deva attamana     himavantam upenti te
              sadhukaram pavattesum        anumodissati cakkhuma.
              Idam vatvana te deva     upaganchum naruttamam
              akase dharayantassa      padumacchattamuttamam.
              Satapattachattam paggayha       adasi tapaso mama
              tamaham kittayissami         sunatha mama bhasato.
              Pancavisatikappani          devarajjam karissati
              catuttimsatikkhattum ca         cakkavatti bhavissati.
              Yam yam yonim samsarati         devattam atha manusam
              abbhokase patitthantam      padumam dharayissati.
              Kappasatasahassamhi          okkakakulasambhavo
              gotamo nama gottena 2-  sattha loke bhavissati.
              Pakasite pavacane        manussattam labhissati
              manomayamhi kayamhi        uttamo so bhavissati.
              Dve bhataro bhavissanti     ubhopi panthakavhaya
              anubhotva uttamattham       jotayissanti sasanam.
              So attharasavassoham 3-    pabbajim anagariyam
              visesaham na vindami       sakyaputtassa sasane.
@Footnote: 1 cha.Ma. upagacchim  2 Si.,Ma. namena   3 cha.Ma. soham attharasavasso
              Dandha mayham gati asi      paribhuto pure ahum
              bhata ca mam panamesi      gaccha dani sakam gharam.
              Soham panamito santo      samgharamassa kotthake
              dummano tattha atthasim      samannasmim apekkhava.
              Athettha sattha 1- agacchi  sisam mayham paramasi
              bahaya mam gahetvana      samgharamam pavesayi.
              Anukampaya me sattha      adasi padapunchanim
              evam suddham adhitthehi       ekamantamadhitthaham. 2-
              Hatthehi tamaham gayha        sarim kokanadam aham
              tattha cittam vimucci me      arahattam apapunim.
              Manomayesu kayesu        sabbattha paramim gato
              sabbasave parinnaya       viharami anasavo.
              Patisambhida catasso .pe. Katam buddhassa sasanan"ti.
      Arahattamaggenevassa tepitakam pancabhinna ca agamimsu. Sattha ekena unehi
pancahi bhikkhusatehi saddhim gantva jivakassa nivesane pannatte asane nisidi,
culapanthako pana attano bhikkhaya appaticchitatta eva na gato. Jivako yagum
datum arabhi, sattha pattam hatthena pidahi. "kasma bhante na ganhatha"ti
vutte vihare eko bhikkhu atthi jivakati. So purisam pahini "gaccha bhane vihare
nisinnam ayyam gahetva ehi"ti. Culapanthakattheropi rupena kiriyaya ca 3- ekampi
ekena asadisam bhikkhusahassam nimminitva nisidi. So puriso vihare bhikkhunam
bahubhavam disva gantva jivakassa kathesi "imasma bhikkhusamgha vihare bhikkhusamgho
bahutaro, pakkositabbam ayyam na janami"ti. Jivako sattharam patipucchi "konamo bhante
@Footnote: 1 cha.Ma. bhagava tattha  2 pali. ekamantam adhitthitam
@3 i. culapanthakatthero virupakiriyaya
Vihare nisinno bhikkhu"ti. Culapanthako nama jivakati. Gaccha bhane `culapanthako
nama kataro'ti pucchitva tam anehiti. So viharam gantva "culapanthako nama
kataro bhante"ti pucchi. "aham culapanthako, aham culapanthako"ti ekapahareneva
bhikkhusahassampi kathesi. So punagantva tam pavattim jivakassa arocesi. Jivako
patividdhasaccatta "iddhima manne ayyo"ti nayato natva "gaccha bhane pathamam
kathanakamayyameva `tumhe sattha pakkosati'ti vatva civarakanne ganha"ti aha.
So viharam gantva tatha akasi, tavadeva nimmitabhikkhu antaradhayimsu, so theram
gahetva agamasi.
      Sattha tasmim khane yagum ca khajjakadibhedanca patigganhi. Dasabale bhattakiccam
katva viharam gate dhammasabhayam katha udapadi "aho buddhanam anubhavo, yatra
hi nama cattaro mase ekagatham gahetum asakkontampi lahukena khaneneva evam
mahiddhikam akamsu"ti sattha tesam bhikkhunam kathasallapam sutva agantva buddhasane
nisajja "kim vadetha bhikkhave"ti pucchitva "imam nama bhante"ti vutte "bhikkhave
culapanthakena idani mayham ovade thatva lokuttaradayajjam laddham, pubbe pana
lokiyadayajjan"ti vatva tehi yacito culasetthijatakam 1- kathesi. Aparabhage tam sattha
ariyaganaparivuto dhammasane nisinno manomayam kayam abhinimminantanam bhikkhunam ceto-
vivattakusalananca aggatthane thapesi. So aparena samayena bhikkhuhi "tatha dandhadhatukena
katham taya saccani patividdhani"ti puttho bhatu panamanato patthaya attano patipattim
pakasento:-
         [557] "dandha mayham gati asi    paribhuto pure aham
               bhata ca mam panamesi     gaccha dani tuvam gharam.
         [558] Soham panamito santo     samgharamassa kotthake
               dummano tattha atthasim     sasanasmim apekkhava.
@Footnote: 1 khu.ja. 27/4/2 cullakasetthijataka (sya)
         [559] Bhagava tattha agacchi      sisam mayham paramasi
               bahayam 1- mam gahetvana  ghamraramam pavesayi.
         [560] Anukampaya me sattha     padasi padapunchanim
               etam suddham adhitthehi      ekamantam svadhitthitam.
         [561] Tassaham vacanam sutva      vihasim sasane rato
               samadhim patipadesim        uttamatthassa pattiya.
         [562] Pubbenivasam janami      dibbacakkhu 2- visodhitam
               tisso vijja anuppatta   katam buddhassa sasanam.
         [563] Sahassakkhattumattanam       nimminitvana panthako
               nisidambavane ramme       yava kalappavedana.
         [564] Tato me sattha pahesi   dutam kalappavedakam
               paveditamhi kalamhi       vehasadupasankamim.
         [565] Vanditva satthuno pade   ekamantam nisidaham
               nisinnam mam viditvana       atha sattha patiggahi.
         [566] Ayago sabbalokassa     ahutinam patiggaho
               punnakkhettam manussanam     patigganhittha dakkhinan"ti
ima gatha abhasi.
      Tattha dandhati manda, catuppadikam gatham catuhi masehi gahetum asamatthabhavena
dubbala. Gatiti nanagati. Asiti ahosi. Paribhutoti tato eva "mutthassati
asampajano"ti hilito. Pureti pubbe puthujjanakale. Bhata cati samuccayattho casaddo,
na kevalam paribhutova, athakho bhatapi mam panamesi "panthaka tvam duppanno
ahetuko manne, tasma pabbajitakiccam matthakam papetum asamattho, na imassa sasanassa
anucchaviko, gaccha dani tuyham ayyakagharan"ti nikkaddhesi. Bhatati bhataRa.
@Footnote: 1 cha.Ma.  bahaya      2 pali. dibbacakkhum
      Kotthaketi dvarakotthakasamipe. Dummanoti domanassito. Sasanasmim apekkhavati
sammasambuddhassa sasane sapekkho avibbhamitukamo.
      Bhagava tattha agacchiti mahakarunasancoditamanaso mam anugganhanto bhagava
yatthaham thito, tattha agacchi. Agantva ca "panthaka aham te sattha, na
mahapanthako, mam uddissa tava pabbajja"ti samassasento sisam mayham paramasi
jalabandhanamudutalunapinavarayatangulisamupasobhitena vikasitapadumasassirikena cakkankitena
hatthatalena "idaniyeva mama putto bhavissati"ti dipento mayham sisam paramasi.
Bahaya mam gahetvanati "kasma tvam idha titthasi"ti candanagandhagandhina 1- attano
hatthena mam bhuje gahetva antosamgharamam pavesesi. Padasi padapunchaninti
padapunchanim katva padasi "rajoharananti manasi karohi"ti adasiti attho. "adasi"ti
"padapunchanin"ti ca pathanti. Keci pana "padapunchaninti padapunchanacolakkhandam
padasi"ti vadanti. Tadayuttam iddhiya abhisankharitva colakkhandassa dinnatta.
Etam suddham adhitthehi, ekamantam svadhitthitanti etam suddham colakkhandam
"rajoharanam, rajoharanan"ti manasikarena svadhitthitam katva ekamantam ekamante vivitte
gandhakutipamkhe nisinno adhitthehi 2- tatha cittam samahitam katva pavattehi.
      Tassaham vacanam sutvati tassa bhagavato vacanam ovadam aham sutva tasmim
sasane ovade rato abhirato hutva vihasim yathanusittham patipajjim. Patipajjanto
ca samadhim patipadesim, uttamatthassa pattiyati 3- uttamattho nama arahattam, tassa
adhigamaya kasinaparikammavasena rupajjhanani nibbattetva jhanapadakam vipassanam
patthapetva maggapatipatiya aggamaggasamadhim sampadesinti attho. Ettha hi samadhiti
upacarasamadhito patthaya yava catutthamaggasamadhi, tava samadhisamannena gahito,
aggaphalasamadhi pana uttamatthaggahanena, satisayam cevayam samadhikusalo, tasma "samadhim
@Footnote: 1 Si. candanagandhagandhitam   2 Si.,i. adhitthehiti    3 Si.,i.,Ma. pattiya
Patipadesin"ti aha. Samadhikusalataya hi ayamayasma cetovivattakusalo nama jato,
mahapanthakatthero pana vipassanakusalataya sannavivattakusalo nama. Eko cettha
samadhilakkhane cheko, eko vipassanalakkhane, eko samadhigalho, eko vipassana-
galho, eko angasankhitte cheko, eko arammanasankhitte, eko angavavatthane,
eko arammanavavatthaneti vannenti. Apica culapanthakatthero satisayam catunnam
rupavacarajjhananam labhitaya cetovivattakusalo vutto, mahapanthakatthero satisayam
catunnam arupavacarajjhananam labhitaya sannavivattakusalo. Pathamo va rupavacarajjhana-
labhi hutva jhanangehi vutthaya arahattam pattoti cetovivattakusalo, itaro
arupavacarajjhanalabhi hutva jhanangehi vutthaya arahattam pattoti sannavivattakusalo.
Manomayam pana kayam nibbattento anne tayo va cattaro va nibbattenti,
na bahuke, ekasadiseyeva ca katva nibbattenti, ekavidhameva kammam kurumane.
Ayam pana thero ekavajjanena samanasahassam mapesi, dvepi na kayena ekasadise
akasi, na ekavidham 1- kammam kurumane. Tasma manomayam kayam abhinimminantanam aggo
nama jato.
      Idani attano adhigatavisesam dassetum "pubbenivasam janami"tiadimaha.
Kamancayam thero chalabhinno, ya pana abhinna asavakkhayananadhigamassa
bahupakara, tam dassanattham "pubbenivasam janami, dibbacakkhu visodhitan"ti vatva
"tisso vijja anuppatta"ti vuttam. Pubbenivasayathakammupagaanagatamsananani hi
vipassanacarassa bahupakarani, na tatha itarananani.
      Sahassakkhattunti sahassam. "sahassavaran"ti keci vadanti. Ekavajjanena 2- pana
thero sahasse manomaye kaye nimmini, na varena. Te ca kho annamannamasadise 3-
vividhanca kammam karonte. Kim pana savakanampi evarupam iddhinimmanam sambhavatiti?
@Footnote: 1 Ma. ekasadisam  2 Si.,i. sahassadha sahassavaranti ekavajjaneneva
@3 Si.,i. annamannam visadisam
Na sambhavati sabbesam, abhiniharasampattiya pana ayameva thero evamakasi, tatha
hesa imina angena etadagge thapito. Panthako nisiditi attanameva param viya
vadati. Ambavaneti ambavane jivakena katavihare. Vehasadupasankaminti vehasati
karane nissakkavacanam, vehasenati attho, dakaro padasandhikaro. Athati mama
nisajjaya paccha. Patiggahiti dakkhinodakam patigganhi. Ayago sabbalokassati
sabbassa sadevakassa lokassa aggadakkhineyyataya deyyadhammam anetva yajitabbatthana-
bhuto. Ahutinam patiggahoti mahaphalabhavakaranena dakkhinahutinam patigganhako.
Patigganhittha dakkhinanti jivakena upanitam yagukhajjadibhedam dakkhinam patiggahesi.
      Athakho bhagava katabhattakicco ayasmantam culapanthakam anapesi "anumodanam
karohi"ti. So sinerum gahetva mahasamuddam manthento viya pabhinnapatisambhidap-
pattataya tepitakam buddhavacanam sankhobhento satthu ajjhasayam ganhanto anumodanam
akasi. Tatha upanissayasampannopi cayamayasma tatharupaya kammapilotikaya paribadhito 1-
catuppadikam gatham catuhipi masehi gahetum nasakkhi. Tam panassa upanissayasampattim
oloketva sattha pubbacariyanurupam yonisomanasikare niyojesi. Tatha hi bhagava
tada jivakassa nivesane nisinno eva "culapanthakassa cittam samahitam, vithipatipanna
vipassana"ti natva yathanisinnova attanam dassetva "panthaka yadipayam pilotika
sankilittha rajanukinna, ito pana anno eva ariyassa vinaye sankileso
rajo ca"ti dassento:-
                 "rago rajo na ca pana renu vuccati
                  ragassetam adhivacanam rajoti
                  etam rajam vippajahitva bhikkhavo
                  viharanti te vitarajassa sasane.
@Footnote: 1 Si.,i. paripanthito
                  Doso rajo na ca pana renu vuccati
                  dosassetam adhivacanam rajoti
                  etam rajam vippajahitva bhikkhavo
                  viharanti te vitarajassa sasane.
                  Moho rajo na ca pana renu vuccati
                  mohassetam adhivacanam rajoti
                  etam rajam vippajahitva bhikkhavo
                  viharanti te vitarajassa sasane"ti
ima tisso osanagatha 1- abhasi. Gathapariyosane culapanthako abhinnapatisambhida-
parivaram arahattam papuniti.
                   Culapanthakattheragathavannana nitthita.
                         --------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 33 page 209-218. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=4816&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=4816&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=373              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=6994              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=7143              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=7143              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]