ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 33 : PALI ROMAN Thera.A.2 (paramatthadi.2)

             375. 6. Vangantaputtaupasenattheragathavannana
      vivattam appanigghosantiadika ayasmato upasenattherassa gatha. Ka
uppatti?
      ayam kira padumuttarassa bhagavato kale hamsavatinagare kulagehe nibbattitva
vayappatto satthu santikam gantva dhammam sunamano sattharam ekam bhikkhum
samantapasadikanam aggatthane thapentam disva satthu 1- adhikarakammam katva tam
thanantaram patthetva yavajivam kusalam katva devamanussesu samsaranto imasmim
buddhuppade nalakagame rupasaribrahmaniya kucchimhi nibbatti, upasenotissa
namam ahosi. So vayappatto tayo vede uggahetva satthu santike dhammam sutva
patiladdhasaddho pabbajitva upasampadaya ekavassiko "ariyagabbham vaddhemi"ti ekam
kulaputtam attano santike upasampadetva tena saddhim satthu santikam gato. Satthara
cassa tassa avassikassa bhikkhuno saddhiviharikabhavam sutva "atilahum kho tvam moghapurisa
bahullaya avatto"ti 2- garahito "idanaham yadipi parisam nissaya satthara garahito,
parisamyeva pana nissaya satthu pasamsopi bhavissami"ti vipassanaya kammam karonto na
cirasseva arahattam papuni. Tena vuttam apadane 3-:-
           "padumuttaram bhagavantam          lokajettham narasabham
            pabbharamhi nisinnam tam 4-     upagacchim naruttamam.
            Kanikarapuppham disva         vante chetvanaham tada
            alankaritva chattamhi        buddhassa abhiropayim.
            Pindapatanca padasim        paramannam subhojanam
            buddhena navame tattha        samane attha bhojayim.
@Footnote: 1 Si.,i. satthu santike; mano.pu. 1/213 passitabbam  2 vinaYu.maha. 4/75/76
@acariyavattakatha     3 khu.apa. 32/86/87   4 cha.Ma. nisidantam
            Anumodi mahaviro          sayambhu aggapuggalo
            imina chattadanena         paramannapavecchana.
            Tena cittappasadena        sampattimanubhossasi
            chattimsakkhattum ca devindo     devarajjam karissati.
            Ekavisatikkhattunca          cakkavatti bhavissati
            padesarajjam vipulam           gananato asankhiyam.
            Satasahassito kappe         okkakakulasambhavo
            gotamo nama gottena      eso buddho bhavissati. 1-
            Sasane dibbamanamhi        manussattam gamissati
            tassa dhammesu dayado      oraso dhammanimmito.
            Upasenoti namena         hessati satthu savako
            samantapasadikatta         aggatthane thapessati.
            Carimam vattate mayham         bhava sabbe samuhata
            dharemi antimam deham        jetva maram savahanam.
            Patisambhida catasso .pe.    katam buddhassa sasanan"ti.
      Arahattam  pana patva sayampi sabbe dhutangadhamme samadaya vattati, annepi
tadatthaya samadapeti, tena nam bhagava samantapasadikanam aggatthane thapesi.
So aparena samayena kosambiyam kalahe uppanne bhikkhusamghe ca dvidhabhute ekena
bhikkhuna tam kalaham parivajjitukamena "etarahi kho kalaho uppanno, samgho dvidhabhuto,
katham nu kho maya patipajjitabban"ti puttho vivekavasato patthaya tassa patipattim
kathento:-
         [577] "vivittam appanigghosam       valamiganisevitam
               seve senasanam bhikkhu      patisallanakarana.
@Footnote: 1 cha.Ma. sattha loke bhavissati
         [578] Sankarapunja ahatva     susana rathiyahi ca
               tato sanghatikam katva      lukham dhareyya civaram.
         [579] Nicam manam karitvana         sapadanam kula kulam
               pindikaya care bhikkhu       guttadvaro susamvuto.
         [580] Lukhenapi va santusse      nannam patthe rasam bahum
               rasesu anugiddhassa         jhane na ramati mano.
         [581] Appiccho ceva santuttho    pavivitto vase muni
               asamsattho gahatthehi        anagarehi cubhayam.
         [582] Yatha jalo va mugo va      attanam dassaye tatha
               nativelam sambhaseyya 1-   sanghamajjhamhi pandito.
         [583] Na so upavade kanci       upaghatam vivajjaye
               samvuto patimokkhasmim       mattannu cassa bhojane.
         [584] Suggahitanimittassa          cittassuppadakovido
               samatham anuyunjeyya         kalena ca vipassanam.
         [585] Viriyasataccasampanno       yuttayogo sada siya
               na ca appatva dukkhantam     vissasam eyya pandito.
         [586] Evam viharamanassa         suddhikamassa bhikkhuno
               khiyyanti 2- asava sabbe  nibbutincadhigacchati"ti
ima gatha abhasi.
      Tattha vivittanti janavivittam sunnam arannadim. Appanigghosanti nissaddam
saddasanghattanarahitam. Valamiganisevitanti sihabyagghadipivalamigehi caritam. Iminapi
janavivekamyeva dasseti pantasenasanabhavadipanato. Senasananti sayitum asayitunca
yuttabhavena vasanatthanam idha senasananti adhippetam. Patisallanakaranati
patisallananimittam,
@Footnote: 1 pali. pabhaseyya       2 cha.Ma. khiyanti
Nanarammanato nivattetva kammatthaneyeva cittassa pati pati 1- sammadeva alliyanattham.
      Evam bhavananurupam senasanam niddisanto senasane santosam dassetva idani
civaradisupi tam dassetum "sankarapunja"tiadi vuttam. Tattha sankarapunjati
sankaranam punjam sankarapunjam, tato kacavaratthana. Ahatvati aharitva. Tatoti tatha
ahatacolakkhandehi. Karane hi idam nissakkavacanam. Lukhanti satthalukharajanalukhadina
lukham avannamattham. Dhareyyati nivasanadivasena parihareyya, etena civarasantosam
vadati.
      Nicam manam karitvanati "antamidam bhikkhave jivikanan"tiadikam 2- sugatovadam
anussaritva nihatamanadappam cittam katva. Sapadananti gharesu avakhandarahita, 3-
anugharanti attho. Tenaha "kula kulan"ti. Kula kulanti kulato kulam, kulanupubbiya
gharapatipatiyati attho. Pindikayati missakabhikkhaya, imina pindapatasantosam vadati.
Guttadvaroti supihitacakkhadidvaro. Susamvutoti hatthakukkuccadinam abhavena
sutthu samvuto.
      Lukhenapi vati apisaddo samuccayatthe, 4- vasaddo vikappatthe. 5- Ubhayenapi
lukhenapi appenapi yena kenaci sulabhena itaritarena santusse samam samma tusseyya.
Tenaha "nannam patthe rasam bahun"ti. Nannam patthe rasam bahunti attana yathaladdhato
annam madhuradirasam bahum panitanca na pattheyya na piheyya, imina gilanapaccayepi
santoso dassito hoti. Rasesu gedhavaranattham 6- pana karanam vadanto rasesu anugiddhassa,
jhane na ramati manoti aha. Indriyasamvarampi aparipurentassa kuto vikkhittacitta-
samadhananti adhippayo.
@Footnote: 1 Si.,i. patisallanakaranati patisallanati cittam nanarammana nivattetva
@kammatthaneyeva cittassa pati  2 sam.khandha 17/80/75 pindolyasutta,
@khu.iti. 25/91/309 jivakasutta  3 Si. avakhandanarahitam, i. avakkamarahitam
@4 Ma. samuccaye 5 cha.Ma. vikappe  6 Si.,i. gedhakaranattham
      Evam catusu paccayesu sallekhapatipattim dassetva idani avasitthakathavatthuni
dassetum "appiccho ceva"tiadi vuttam. Tattha appicchoti aniccho catusu paccayesu
icacharahito, tena catubbidhapaccayesu tanhuppadavikkhambhanamaha. Santutthoti catusu
paccayesu yathalabhasantosadina santuttho. Yo hi:-
               atitam nanusoceyya      nappajappeyyanagatam
               paccuppannena yapeyya   so "santuttho"ti pavuccatiti.
      Pavivittoti ganasanganikam pahaya kayena pavivitto vupakattho. Cittavivekadike
hi parato vakkhati. Vaseti sabbattha yojetabbam. Moneyyadhammasamannagamena muni.
Asamsatthoti dassanasavanasamullapanasambhogakayasamsagganam abhavena asamsattho yathavutta-
samsaggarahito. Ubhayanti gahatthehi anagarehi cati ubhayehipi asamsattho. Karane
hi idam paccattavacanam.
      Attanam dassaye tathati ajalo amugopi samano yatha jalo va mugo
va, tatha attanam dasseyya, etena pagabbiyappahanamaha. Jalo va mugo
vati ca gathasukhattham rassattam katam, samuccayattho ca vasaddo. Nativelam sambhaseyyati
ativelam atikkantapamanam na bhaseyya, mattabhani assati attho. Sanghamajjhamhiti
bhikkhusghe, janasamuhe va.
      Na so upavade kanciti so yathavuttapatipattiko bhikkhu hinam va majjhimam
va ukkattham va yam kinci na vacaya upavadeyya. Upaghatam vivajjayeti kayena
upaghatam parivihethanam vajjeyya. Samvuto patimokkhasminti patimokkhamhi patimokkha-
samvarasile samvuto assa, patimokkhasamvarena pihitakayavaco siyati attho. Mattannu
cassa bhojaneti pariyesanapatiggahanaparibhogavissajjanesu bhojane pamanannu siya.
      Suggahitanimittassati "evam me manasi karoto cittam samahitam ahosi"ti tadakaram
sallakkhento sutthu gahitasamadhinimitto assa. "suggahitanimitto so"tipi patho,
so yogiti 1- attho. Cittassuppadakovidoti evam bhavayato cittam linam hoti, "evam
uddhatan"ti linassa uddhatassa ca cittassa uppattikarane kusalo assa. Line hi
citte dhammavicayaviriyapitisambojjhanga bhavetabba, uddhate passaddhisamadhiupekkha-
sambojjhanga. Satisambojjhango pana sabbattha icchitabbo, tenaha bhagava "yasmim
ca kho bhikkhave samaye linam cittam hoti, kalo tasmim samaye dhammavicayasambojjhangassa
bhavanaya"tiadi. 2- Samatham anuyunjeyyati samathabhavanam bhaveyya, anuppannam
samadhim uppadeyya, uppannanca yava vasibhavappatti, tava vaddheyya byuheyyati
attho. Kalena ca vipassananti yathaladdham samadhim nikantiya apariyadanena hanabhagiyam
thitibhagiyam va akatva nibbedhabhagiyamva katva 3- kalena vipassananca anuyunjeyya.
Athava kalena ca vipassananti samatham anuyunjanto tassa thiribhutakale sankocam
anapajjitva ariyamaggadhigamaya vipassanam anuyunjeyya. Yathaha:-
         "atha va samadhilabhena       vivittasayanena va
          bhikkhu vissasamapadi        appatto asavakkhayan"ti. 4-
     Tena vuttam "viriyasataccasampanno"tiadi. Satatabhavo sataccam, viriyassa sataccam,
tena sampanno samannagato, satatapavattaviriyo, niccapaggahitaviriyoti attho. Yuttayogo
sada siyati sabbakalam bhavananuyutto siya. Dukkhantanti vattadukkhassa antam
pariyosanam nirodham nibbanam appatva vissasam na eyya na gaccheyya, "aham
parisuddhasilo jhanalabhi abhinnalabhi vipassanam matthakam papetva thito"ti va
vissattho na bhaveyyati attho.
@Footnote: 1 Si.,i. yo so hiti  2 sam.maha. 19/234/100 aggisutta
@3 Si.,i. nibbedhabhagiyam va akatva
@4 khu.dhamMa. 25/271-2/63 sambahulasiladisampannabhikkhuvatthu
      Evam viharamanassati evam vivittasenasanasevanadina vipassanavasena yuttayogata-
pariyosanena 1- vidhina viharantassa. Suddhikamassati nanadassanavisuddhim accanta-
visuddhim nibbanam arahattanca icchantassa. Samsare bhayassa ikkhato bhikkhuno
kamasavadayo sabbe asava khiyyanti khayam abbhattham gacchanti, tesam khayagamaneneva 2-
saupadisesaanupadisesapabhedam duvidhampi nibbanam adhigacchati papunati.
      Evam thero tassa bhikkhuno ovadadanapadesena attana tathapatipannabhavam
dipento annam byakasi.
                Vangantaputtaupasenattheragathavannana nitthita.
                      ---------------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 33 page 224-230. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=5162&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=5162&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=375              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=7039              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=7187              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=7187              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]