บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
375. 6. Vangantaputtaupasenattheragathavannana vivattam appanigghosantiadika ayasmato upasenattherassa gatha. Ka uppatti? ayam kira padumuttarassa bhagavato kale hamsavatinagare kulagehe nibbattitva vayappatto satthu santikam gantva dhammam sunamano sattharam ekam bhikkhum samantapasadikanam aggatthane thapentam disva satthu 1- adhikarakammam katva tam thanantaram patthetva yavajivam kusalam katva devamanussesu samsaranto imasmim buddhuppade nalakagame rupasaribrahmaniya kucchimhi nibbatti, upasenotissa namam ahosi. So vayappatto tayo vede uggahetva satthu santike dhammam sutva patiladdhasaddho pabbajitva upasampadaya ekavassiko "ariyagabbham vaddhemi"ti ekam kulaputtam attano santike upasampadetva tena saddhim satthu santikam gato. Satthara cassa tassa avassikassa bhikkhuno saddhiviharikabhavam sutva "atilahum kho tvam moghapurisa bahullaya avatto"ti 2- garahito "idanaham yadipi parisam nissaya satthara garahito, parisamyeva pana nissaya satthu pasamsopi bhavissami"ti vipassanaya kammam karonto na cirasseva arahattam papuni. Tena vuttam apadane 3-:- "padumuttaram bhagavantam lokajettham narasabham pabbharamhi nisinnam tam 4- upagacchim naruttamam. Kanikarapuppham disva vante chetvanaham tada alankaritva chattamhi buddhassa abhiropayim. Pindapatanca padasim paramannam subhojanam buddhena navame tattha samane attha bhojayim. @Footnote: 1 Si.,i. satthu santike; mano.pu. 1/213 passitabbam 2 vinaYu.maha. 4/75/76 @acariyavattakatha 3 khu.apa. 32/86/87 4 cha.Ma. nisidantam Anumodi mahaviro sayambhu aggapuggalo imina chattadanena paramannapavecchana. Tena cittappasadena sampattimanubhossasi chattimsakkhattum ca devindo devarajjam karissati. Ekavisatikkhattunca cakkavatti bhavissati padesarajjam vipulam gananato asankhiyam. Satasahassito kappe okkakakulasambhavo gotamo nama gottena eso buddho bhavissati. 1- Sasane dibbamanamhi manussattam gamissati tassa dhammesu dayado oraso dhammanimmito. Upasenoti namena hessati satthu savako samantapasadikatta aggatthane thapessati. Carimam vattate mayham bhava sabbe samuhata dharemi antimam deham jetva maram savahanam. Patisambhida catasso .pe. katam buddhassa sasanan"ti. Arahattam pana patva sayampi sabbe dhutangadhamme samadaya vattati, annepi tadatthaya samadapeti, tena nam bhagava samantapasadikanam aggatthane thapesi. So aparena samayena kosambiyam kalahe uppanne bhikkhusamghe ca dvidhabhute ekena bhikkhuna tam kalaham parivajjitukamena "etarahi kho kalaho uppanno, samgho dvidhabhuto, katham nu kho maya patipajjitabban"ti puttho vivekavasato patthaya tassa patipattim kathento:- [577] "vivittam appanigghosam valamiganisevitam seve senasanam bhikkhu patisallanakarana. @Footnote: 1 cha.Ma. sattha loke bhavissati [578] Sankarapunja ahatva susana rathiyahi ca tato sanghatikam katva lukham dhareyya civaram. [579] Nicam manam karitvana sapadanam kula kulam pindikaya care bhikkhu guttadvaro susamvuto. [580] Lukhenapi va santusse nannam patthe rasam bahum rasesu anugiddhassa jhane na ramati mano. [581] Appiccho ceva santuttho pavivitto vase muni asamsattho gahatthehi anagarehi cubhayam. [582] Yatha jalo va mugo va attanam dassaye tatha nativelam sambhaseyya 1- sanghamajjhamhi pandito. [583] Na so upavade kanci upaghatam vivajjaye samvuto patimokkhasmim mattannu cassa bhojane. [584] Suggahitanimittassa cittassuppadakovido samatham anuyunjeyya kalena ca vipassanam. [585] Viriyasataccasampanno yuttayogo sada siya na ca appatva dukkhantam vissasam eyya pandito. [586] Evam viharamanassa suddhikamassa bhikkhuno khiyyanti 2- asava sabbe nibbutincadhigacchati"ti ima gatha abhasi. Tattha vivittanti janavivittam sunnam arannadim. Appanigghosanti nissaddam saddasanghattanarahitam. Valamiganisevitanti sihabyagghadipivalamigehi caritam. Iminapi janavivekamyeva dasseti pantasenasanabhavadipanato. Senasananti sayitum asayitunca yuttabhavena vasanatthanam idha senasananti adhippetam. Patisallanakaranati patisallananimittam, @Footnote: 1 pali. pabhaseyya 2 cha.Ma. khiyanti Nanarammanato nivattetva kammatthaneyeva cittassa pati pati 1- sammadeva alliyanattham. Evam bhavananurupam senasanam niddisanto senasane santosam dassetva idani civaradisupi tam dassetum "sankarapunja"tiadi vuttam. Tattha sankarapunjati sankaranam punjam sankarapunjam, tato kacavaratthana. Ahatvati aharitva. Tatoti tatha ahatacolakkhandehi. Karane hi idam nissakkavacanam. Lukhanti satthalukharajanalukhadina lukham avannamattham. Dhareyyati nivasanadivasena parihareyya, etena civarasantosam vadati. Nicam manam karitvanati "antamidam bhikkhave jivikanan"tiadikam 2- sugatovadam anussaritva nihatamanadappam cittam katva. Sapadananti gharesu avakhandarahita, 3- anugharanti attho. Tenaha "kula kulan"ti. Kula kulanti kulato kulam, kulanupubbiya gharapatipatiyati attho. Pindikayati missakabhikkhaya, imina pindapatasantosam vadati. Guttadvaroti supihitacakkhadidvaro. Susamvutoti hatthakukkuccadinam abhavena sutthu samvuto. Lukhenapi vati apisaddo samuccayatthe, 4- vasaddo vikappatthe. 5- Ubhayenapi lukhenapi appenapi yena kenaci sulabhena itaritarena santusse samam samma tusseyya. Tenaha "nannam patthe rasam bahun"ti. Nannam patthe rasam bahunti attana yathaladdhato annam madhuradirasam bahum panitanca na pattheyya na piheyya, imina gilanapaccayepi santoso dassito hoti. Rasesu gedhavaranattham 6- pana karanam vadanto rasesu anugiddhassa, jhane na ramati manoti aha. Indriyasamvarampi aparipurentassa kuto vikkhittacitta- samadhananti adhippayo. @Footnote: 1 Si.,i. patisallanakaranati patisallanati cittam nanarammana nivattetva @kammatthaneyeva cittassa pati 2 sam.khandha 17/80/75 pindolyasutta, @khu.iti. 25/91/309 jivakasutta 3 Si. avakhandanarahitam, i. avakkamarahitam @4 Ma. samuccaye 5 cha.Ma. vikappe 6 Si.,i. gedhakaranattham Evam catusu paccayesu sallekhapatipattim dassetva idani avasitthakathavatthuni dassetum "appiccho ceva"tiadi vuttam. Tattha appicchoti aniccho catusu paccayesu icacharahito, tena catubbidhapaccayesu tanhuppadavikkhambhanamaha. Santutthoti catusu paccayesu yathalabhasantosadina santuttho. Yo hi:- atitam nanusoceyya nappajappeyyanagatam paccuppannena yapeyya so "santuttho"ti pavuccatiti. Pavivittoti ganasanganikam pahaya kayena pavivitto vupakattho. Cittavivekadike hi parato vakkhati. Vaseti sabbattha yojetabbam. Moneyyadhammasamannagamena muni. Asamsatthoti dassanasavanasamullapanasambhogakayasamsagganam abhavena asamsattho yathavutta- samsaggarahito. Ubhayanti gahatthehi anagarehi cati ubhayehipi asamsattho. Karane hi idam paccattavacanam. Attanam dassaye tathati ajalo amugopi samano yatha jalo va mugo va, tatha attanam dasseyya, etena pagabbiyappahanamaha. Jalo va mugo vati ca gathasukhattham rassattam katam, samuccayattho ca vasaddo. Nativelam sambhaseyyati ativelam atikkantapamanam na bhaseyya, mattabhani assati attho. Sanghamajjhamhiti bhikkhusghe, janasamuhe va. Na so upavade kanciti so yathavuttapatipattiko bhikkhu hinam va majjhimam va ukkattham va yam kinci na vacaya upavadeyya. Upaghatam vivajjayeti kayena upaghatam parivihethanam vajjeyya. Samvuto patimokkhasminti patimokkhamhi patimokkha- samvarasile samvuto assa, patimokkhasamvarena pihitakayavaco siyati attho. Mattannu cassa bhojaneti pariyesanapatiggahanaparibhogavissajjanesu bhojane pamanannu siya. Suggahitanimittassati "evam me manasi karoto cittam samahitam ahosi"ti tadakaram sallakkhento sutthu gahitasamadhinimitto assa. "suggahitanimitto so"tipi patho, so yogiti 1- attho. Cittassuppadakovidoti evam bhavayato cittam linam hoti, "evam uddhatan"ti linassa uddhatassa ca cittassa uppattikarane kusalo assa. Line hi citte dhammavicayaviriyapitisambojjhanga bhavetabba, uddhate passaddhisamadhiupekkha- sambojjhanga. Satisambojjhango pana sabbattha icchitabbo, tenaha bhagava "yasmim ca kho bhikkhave samaye linam cittam hoti, kalo tasmim samaye dhammavicayasambojjhangassa bhavanaya"tiadi. 2- Samatham anuyunjeyyati samathabhavanam bhaveyya, anuppannam samadhim uppadeyya, uppannanca yava vasibhavappatti, tava vaddheyya byuheyyati attho. Kalena ca vipassananti yathaladdham samadhim nikantiya apariyadanena hanabhagiyam thitibhagiyam va akatva nibbedhabhagiyamva katva 3- kalena vipassananca anuyunjeyya. Athava kalena ca vipassananti samatham anuyunjanto tassa thiribhutakale sankocam anapajjitva ariyamaggadhigamaya vipassanam anuyunjeyya. Yathaha:- "atha va samadhilabhena vivittasayanena va bhikkhu vissasamapadi appatto asavakkhayan"ti. 4- Tena vuttam "viriyasataccasampanno"tiadi. Satatabhavo sataccam, viriyassa sataccam, tena sampanno samannagato, satatapavattaviriyo, niccapaggahitaviriyoti attho. Yuttayogo sada siyati sabbakalam bhavananuyutto siya. Dukkhantanti vattadukkhassa antam pariyosanam nirodham nibbanam appatva vissasam na eyya na gaccheyya, "aham parisuddhasilo jhanalabhi abhinnalabhi vipassanam matthakam papetva thito"ti va vissattho na bhaveyyati attho. @Footnote: 1 Si.,i. yo so hiti 2 sam.maha. 19/234/100 aggisutta @3 Si.,i. nibbedhabhagiyam va akatva @4 khu.dhamMa. 25/271-2/63 sambahulasiladisampannabhikkhuvatthu Evam viharamanassati evam vivittasenasanasevanadina vipassanavasena yuttayogata- pariyosanena 1- vidhina viharantassa. Suddhikamassati nanadassanavisuddhim accanta- visuddhim nibbanam arahattanca icchantassa. Samsare bhayassa ikkhato bhikkhuno kamasavadayo sabbe asava khiyyanti khayam abbhattham gacchanti, tesam khayagamaneneva 2- saupadisesaanupadisesapabhedam duvidhampi nibbanam adhigacchati papunati. Evam thero tassa bhikkhuno ovadadanapadesena attana tathapatipannabhavam dipento annam byakasi. Vangantaputtaupasenattheragathavannana nitthita. ---------------------The Pali Atthakatha in Roman Book 33 page 224-230. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=5162&modeTY=2 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=5162&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=375 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=7039 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=7187 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=7187 Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]