ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 33 : PALI ROMAN Thera.A.2 (paramatthadi.2)

page253.

13. Terasakanipata 380. 1. Sonakolivisattheragathavannana terasakanipate yahu ratthetiadika ayasmato sonassa kolivisassa gatha. Ka uppatti? Ayampi purimabuddhesu katadhikaro tattha tattha bhave pannani upacini. Ayam kira anomadassissa bhagavato kale mahavibhavo setthi hutva upasakehi saddhim viharam gantva satthu santike dhammam sutva pasannamanaso satthu cankamanatthane sudhaya parikammam karetva nanavannehi pupphehi santharitva upari nanaviragavatthehi vitanam bandhapesi, tatha satthu bhikkhusamghassa ca dighasalam karetva niyyadesi. So tena punnakammena devamanussesu samsaranto padumuttarassa bhagavato kale hamsavatinagare setthikule nibbatti, sirivaddhotissa namam ahosi. So vayappatto viharam gantva satthu santike dhammam sunanto sattharam ekam bhikkhum araddhaviriyanam aggatthane thapentam disva sayampi tam thanantaram patthento sattaham mahadanam pavattetva panidhanamakasi, satthapi tassa patthanaya samijjhanabhavam disva byakaritva pakkami. Sopi yavajivam kusalam katva devamanussesu samsaranto parinibbute kassapadasabale anuppanne amhakam bhagavati baranasiyam kulagehe nibbattitva vinnutam patto gangatire pannasalam karitva 1- ekam paccekabuddham temasam catuhi paccayehi sakkaccam upatthahi. Paccekabuddho vutthavasso paripunnaparikkharo gandhamadanameva gato. Sopi kulaputto yavajivam tattha punnani katva tato cavitva devamanussesu samsaranto amhakam bhagavato kale campanagare usabhasetthissa gehe patisandhim ganhi. Tassa patisandhiggahanato patthaya setthissa mahabhogakkhandho abhivaddhi. Tassa jatadivase @Footnote: 1 Si.,i. karetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page254.

Sakalanagare mahasakkarasampanno ahosi, tassa pubbe paccekabuddhassa satasahassagghanika- rattakambalapariccagena suvannavanno sukhumalataro ca attabhavo ahosi, tenassa sonoti namam akamsu. Mahata parivarena vaddhati, tassa hatthapadatalani bandhujivakapupphavannani ahesum, satavihatakappasassa viya samphasso padatalesu manikundala- vattavannani lomani jayimsu. Vayappattassa tassa tinnam utunam anucchavike tayo pasade karetva natakani upatthapesum. So tattha mahatim sampattim anubhavanto devakumaro viya pativasati. Atha amhakam satthari sabbannutam 1- patva pavattitavaradhammacakke rajagaham upanissaya viharante bimbisararanna pakkosapito asitiya gamikasahassehi saddhim rajagaham agato satthu santikam gantva dhammam sutva patiladdhasaddho matapitaro anujanapetva sasane pabbajitva laddhupasampado satthu santike kammatthanam gahetva janasamsaggapariharanattham sitavane vasanto "mama sariram sukhumalam, na ca sakka sukheneva sukham adhigantum, kayam kilametva samanadhammam katum vattati"ti thanacankamameva adhitthaya padhanamanuyunjanto padatalesu photesu utthahitesupi vedanam ajjhupekkhitva dalham viriyam karonto accaraddhaviriyataya visesam nibbattetum asakkonto "evam vayamantopi aham maggam va phalam va nibbattetum na sakkomi, kim me pabbajjaya, hinayavattitva bhoge ca bhunjissami punnani ca karissami"ti cintesi. Sattha tassa cittacaram natva tattha gantva vinupamovadena ovaditva viriyasamatayojanavidhim dassento kammatthanam sodhetva gijjhakutam gato. Sonattheropi satthu sammukha ovadam labhitva viriyasamatam yojetva vipassanam ussukkapetva arahatte patitthasi. Tena vuttam apadane 2-:- "anomadassissa munino lokajetthassa tadino sudhaya lepanam katva cankamam karayim aham. @Footnote: 1 ka. anuttaram sambodhim 2 khu.apa. 32/25/133

--------------------------------------------------------------------------------------------- page255.

Nanavannehi pupphehi cankamam santharim aham akase vitanam katva bhojayim buddhamuttamam. Anjalim paggahetvana abhivadetvana subbatam dighasalam bhagavato niyyadesimaham tada. Mama sankappamannaya sattha loke anuttaro patiggahesi bhagava anukampaya cakkhuma. Patiggahetvana sambuddho dakkhineyyo sadevake bhikkhusamghe nisiditva ima gatha abhasatha. Yo so hatthena cittena dighasalam adasi me tamaham kittayissami sunatha mama bhasato. Imassa maccukalamhi punnakammasamangino sahassayuttassaratho upatthissati tavade. Tena yanenayam poso devalokam gamissati anumodissare deva sampatte kusale bhave. 1- Maharaham byamham settham ratanamattikalepanam kutagaravarupetam byamham ajjhavasissati. Timsakappasahassani devaloke ramissati pancavisati kappani devaraja bhavissati. Sattasattatikhattunca cakkavatti bhavissati yasodharasanama te sabbepi ekanamaka. Dve sampatti anubhotva cinitva 2- punnasancayam atthavisatikappamhi cakkavatti bhavissati. Tatrapi 3- byamham pavaram vissukammena 4- mapitam dasasaddavivittam tam puramajjhavasissati. @Footnote: 1 cha.Ma. kulasambhave 2 cha.Ma. vaddhetva 3 pali. tatthapi 4 cha.Ma. vissakammena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page256.

Aparimeyye ito kappe bhumipalo mahiddhiko okkako nama namena raja ratthe bhavissati. Solasitthisahassanam sabbasam pavara ca sa 1- abhijata khattiyani nava putte janessati. Nava putte janetvana khattiyani marissati taruni ca piya kanna mahesittam karissati. Okkakam tosayitvana varam kanna labhissati varam laddhana sa 2- kanna putte pabbajayissati. Pabbajita ca te sabbe gamissanti naguttamam jatibhedabhaya sabbe bhaginihi vasissare. Eka ca kanna byadhihi bhavissati purakkhata 3- ma no jati pabhijjiti nikhanissanti khattiya. Khattiyo niharitvana taya saddhim vasissati bhavissati tada bhedo okkakakulasambhavo. Tesam paja bhavissanti koliya nama jatiya tattha manusakam bhogam anubhossatinappakam. Tamha kaya cavitvana devalokam gamissati tatrapi pavaram byamham labhissati manoramam. Devaloka cavitvana sukkamulena codito agantvana manussattam sono nama bhavissati. Araddhaviriyo pahitatto padaham satthu sasane sabbasave parinnaya nibbayissatyanasavo. Anantadassi bhagava gotamo sakyapungavo visesannu mahaviro aggatthane thapessati. @Footnote: 1 pali. pavaravaya 2 pali. laddha ca sa 3 cha.Ma. parikkhata

--------------------------------------------------------------------------------------------- page257.

Vutthamhi deve caturangulamhi tine anileritaanganamhi 1- thatvana yogassa payuttatadino tatottarim paramata na vijjati. Uttame damathe danto cittam me supanihitam bharo me ohito sabbo nibbutomhi anasavo. Angiraso mahanago abhijatova kesari bhikkhusamghe nisiditva etadagge thapesi mam. Patisambhida catasso .pe. Katam buddhassa sasanan"ti. Arahattam pana patva attano patipattim paccavekkhitva udanavasena annabyakarana- vasena ca:- [632] "yahu ratthe samukkattho ranno angassa paddhagu svajja dhammesu ukkattho sono dukkhassa paragu. [633] Panca chinde panca jahe panca cuttari bhavaye pancasangatigo bhikkhu oghatinnoti vuccati. [634] Unnalassa pamattassa bahirasassa bhikkhuno silam samadhi panna ca paripurim na gacchati. [635] Yam hi kiccam apaviddham akiccam pana kariyati unnalanam pamattanam tesam vaddhanti asava. [636] Yesanca susamaraddha niccam kayagata sati akiccam te na sevanti kicce sataccakarino satanam sampajananam attham gacchanti asava. @Footnote: 1 pali.....angulamhi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page258.

[637] Ujumaggamhi akkhate gacchatha ma nivattatha attana codayattanam nibbanamabhiharaye. [638] Accaraddhamhi viriyamhi sattha loke anuttaro vinopamam karitva me dhammam deseti cakkhuma tassaham vacanam sutva vihasim sasane rato. [639] Samatham 1- patipadesim uttamatthassa pattiya tisso vijja anuppatta katam buddhassa sasanam. [640] Nekkhamme adhimuttassa pavivekanca cetaso abyabajjhadhimuttassa upadanakkhayassa ca. [641] Tanhakkhayadhimuttassa asammohanca cetaso disva ayatanuppadam samma cittam vimuccati. [642] Tassa samma vimuttassa santacittassa bhikkhuno katassa paticayo natthi karaniyam na vijjati [643] Selo yatha ekaghano vatena na samirati evam rupa rasa sadda gandha phassa ca kevala. [644] Ittha dhamma anittha ca nappavedhenti tadino thitam cittam visannuttam vayancassanupassati"ti ima gatha abhasi. Tattha yahu ratthe samukkatthoti yo ahu ahosi angaratthe asitiya gamika- sahassehi bhogasampattiya issariyasampattiya ca samma ativiya ukkattho settho. Ranno angassa paddhaguti catuhi sangahavatthuhi parisaya 2- ranjanatthena ranno angadhipatino bimbisarassa parivarabhuto gahapativiseso tassa ratthe kutumbiko ahuti yojetabbam. Svajja dhammesu ukkatthoti so sono ajjetarahi lokuttaradhammesu ukkattho @Footnote: 1 Si.,i.,Ma. samatam 2 Si. pajaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page259.

Jato, gihikalepi kehici 1- ukkatthoyeva hutva idani pabbajitakalepi ukkatthoyeva hotiti 2- attanameva param viya dasseti. Dukkhassa paraguti sakalassa vattadukkhassa param pariyantam gato, etena dhammesu ukkatthoti avisesena vuttam ukkatthabhavam viseseti arahattadhigamadipanato. Idani yaya patipattiya dukkhaparagu jato, annapadesena tam dassento "panca chinde"ti gathamaha. Tassatatho:- apayakamasugatisampapakani pancorambhagiyani samyojanani puriso satthena pade baddharajjukam viya hetthimena maggattayena chindeyya, ruparupabhavasampapakani panca uddhambhagiyani samyojanani puriso givaya baddharajjukam viya aggamaggena jaheyya chindeyya, tesam pana uddhambhagiyasamyojananam pahanaya panca saddhadini indriyani uttari bhavaye bhaveyya, evambhuto pana bhikkhu ragasango dosamohamanaditthisangoti pancannam sanganam atikkamanena panca- sangatigo hutva kamogho bhavoho ditthogho avijjoghoti catunnam oghanam tinnatta oghatinnoti vuccati. Ayanca oghataranapatipattisiladinam paripuriyava hoti, siladayo ca manadippahanena paripurim gacchanti, na annathati dassento "unnalassa"ti gathamaha. Tattha unnalassati uggatatucchamanassa. Mano hi unnamanakaravuttiya tucchabhavena nalo viyati "nalo"ti vuccati. Pamattassati sativossaggena pamadam apannassa. Bahirasassati bahiresu ayatanesu asavato, 3- kamesu avitaragassati attho. Silam samadhi panna ca, paripurim na gacchatiti tassa siladinam patipakkhasevino lokiyopi tava siladiguno paripurim na gacchati, pageva lokuttaro. Tattha karanamaha "yam hi kiccan"tiadina. Bhikkhuno hi pabbajitakalato patthaya aparimanasilakkhandhagopanam arannavaso dhutangapariharanam bhavanaramatati @Footnote: 1 Si. tehipi 2 Si.,i. ahositi 3 i. asavato, Ma. avahato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page260.

Evamadi kiccam nama. Yehi pana idam yathavuttam attano kiccam, tam apaviddham akaranena chadditam. Akiccanti pattamandanam civarakayabandhanaamsabaddhachattupahana- talavantadhammakaranamandananti 1- evamadi parikkharamandanam paccayabahuliyanti evamadi bhikkhuno akiccam nama, tam kayirati, tesam mananalam ukkhipitva caranena unnalanam sativossaggena pamattanam cattaropi asava vaddhanti. Yesam pana pannadiguno vaddhati, te dassetum "yesan"tiadi vuttam. Tattha susamaraddhati sutthu paggahita. Kayagata satiti kayanupassanabhavana. Akiccam teti te etam pattamandanadiakiccam. Na sevantiti na karonti. Kicceti pabbajitakalato patthaya kattabbe aparimanasilakkhandhagopanadike. Sataccakarinoti satatakarino, 2- tesam satiya avippavasena satanam satthakasampajannam sappayasampajannam gocarasampajannam asammohasampajannanti catuhi sampajannehi sampajananam cattaropi asava attham gacchanti parikkhayam abhavam gacchantiti attho. Idani attano santike thitabhikkhunam ovadam dento "ujumaggamhi"ti gathamaha. Tattha ujumaggamhi akkhateti antadvayaparivajjanena kayavankadippahanena ca ujuke majjhimapatipadabhute ariyamagge satthara bhasite. Gacchathati patipajjatha. Ma nivattathati antara vosanam mapajjatha. Attana codayattananti idha atthakamo kulaputto apayabhayapaccavekkhanadina attanava attanam codento. Nibbanamabhiharayeti attanam nibbanam abhihareyya upaneyya, yatha nam sacchikaroti, tatha patipajjeyyati attho. Idani mayapi evameva patipannanti attano patipattim dassetum "accaraddhamhi"tiadi vuttam. Accaraddhamhi viriyamhiti vipassanam bhaventena maya samadhina viriyam samarasam akatva ativiya viriye paggahite. Accaraddhaviriyata cassa hettha vuttayeva. Vinopamam karitva meti ayasmato sonassa "ye kho keci bhagavato @Footnote: 1 Si....thalakam dhammakarakakamandaluti 2 Si.,i. sataccakarino atthitakarino

--------------------------------------------------------------------------------------------- page261.

Savaka araddhaviriya viharanti, aham tesam annataro, atha ca pana me nanupadaya asavehi cittam vimuccati, tasmaham vibbhamissami"ti citte uppanne sattha iddhiya tassa sammukhe attanam dassetva "kasma tvam sona `vibbhamissami'ti cittam uppadesi, kusalo tvam pubbe agariyabhuto vinaya tantissare"ti pucchitva tena "evam bhante"ti vutte "tam kim mannasi sona yada te vinaya tantiyo accayata honti, api nu te vina tasmim samaye saravati va hoti kammanna vati, so hetam bhante. Tam kim mannasi sona yada te vinaya tantiyo atisithila honti, api nu te vina tasmim samaye saravati va hoti kammanna vati, no hetam bhante. Tam kim mannasi sona yada pana te vinaya tantiyo neva accayata honti natisithila same gune patitthita, api nu te vina tasmim samaye saravati va hoti kammanna vati, evam bhante. Evameva kho sona accaraddhaviriyam uddhaccaya samvattati, atilinaviriyam kosajjaya samvattati, tasmatiha tvam sona viriyasamatam adhitthaha, indriyananca samatam pativijjha"ti evam vinam upamam katva pavattitena vinopamovadena mayham dhammam desesi. Tassaham vacanam sutvati tassa bhagavato vacanam vinopamovadam sutva antara uppannam vibbhamitukamatam pahaya satthu sasane rato abhirato viharim. 1- Viharanato ca samatham patipadesim viriyasamatam yojento saddhapannanam viya samadhiviriyanam samarasatam 2- uppadento jhanadhitthanam vipassanasamadhim sampadesim vipassanam ussukkapesim. Tattha payojanam aha "uttamatthassa pattiya"ti. Uttamatthassa pattiyati arahattadhigamayati attho. Idani yatha patipannassa samathavipassana sampajjimsu, tam annapadesena dassento "nekkhamme"tiadimaha. Tattha nekkhammeti pabbajjadike kamanissarane. @Footnote: 1 Ma. viharami 2 Ma. samatam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page262.

Adhimuttassati tattha ninnaponapabbharabhavena yuttappayuttassa, pathamam tava pabbajjabhimukho hutva kame pahaya pabbajitva ca silavisodhanam arannavaso dhutangapariharanam bhavanabhiyogoti evamadisu anavajjadhammesu yuttappayuttassati attho. Pavivekanca cetasoti cetaso pavivekanca adhimuttassa evam nekkhammadhimuttassa sato catukkapancakajjhananam nibbattanena viveke yuttassa payuttassa. Abyabajjhadhimuttassati abyabajjhe nidukkhataya 1- adhimuttassa jhanasamapattiyo nibbattetva samathasukhe 2- yuttappayuttassa. Upadanakkhayassa cati catunnampi upadananam khayante arahatte adhimuttassa. Bhummatthe hi etam samivacanam. Tam yathadhigatam jhanam padakam katva arahattadhigamaya vipassanam anuyunjantassati attho. Tanhakkhayadhimuttassati tanha khiyati etthati tanhakkhayo, nibbanam, tasmim adhimuttassa upadim 3- bhayato anupadinca khemato dassanena nirodhe ninnaponapabbharassa. Asammohanca cetasoti asammohasampajannavasena cittassa asammohapavattim sammohasamucchindanena va cittassa asammohabhutam ariyamaggam adhimuttassa. Disva ayatanuppadanti cakkhadinam ayatananam yathasakapaccayehi khane khane uppadam tappatipakkhato nirodhanca vipassanapannasahitaya maggapannaya disva dassanahetu. Samma cittam vimuccatiti samma hetuna nayena maggapatipatiya sabbasavato cittam vimuccati. "tassa samma vimuttassa"tiadisu ayam sankhepattho:- tassa vuttanayena sammadeva sabbasankilesato vimuttassa, tato eva accantupasamena santacittassa khinasavabhikkhuno katassa kusalassa akusalassa va upacayo natthi maggeneva samugghatitatta, parinnadibhedam karaniyam na vijjati katakiccatta. Evambhutassa yatha ekaghano selo pabbato pakativatena na samirati na sankampati, evam ittha ca anittha ca rupadayo @Footnote: 1 Si.,i. abyapajjo nidukkhata tam 2 Si.,i. samathamukhe 3 Si. upadadim va

--------------------------------------------------------------------------------------------- page263.

Arammanadhamma tadino tadibhavappattassa thitam anejam pahinasabbasokataya 1- visamyuttam cittam nappavedhenti na calenti, assa ca arammanadhammassa kalena kalam phalasamapattim samapajjitva vipassanto vayam nirodham khane khane bhijjanasabhavam anupassatiti annam byakasi. Sonakolivisattheragathavannana nitthita. Paramatthadipaniya theragathasamvannanaya terasakanipatassa atthavannana nitthita. ------------------ @Footnote: 1 Si.,i. sabbayogataya


             The Pali Atthakatha in Roman Book 33 page 253-263. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=5818&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=5818&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=380              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=7178              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=7328              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=7328              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]