ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 33 : PALI ROMAN Thera.A.2 (paramatthadi.2)

                   382. 2. Godattattheragathavannana
      yathapi bhaddo ajannotiadika ayasmato godattattherassa gatha. Ka
uppatti?
      ayampi purimabuddhesu katadhikaro tattha tattha bhave vivattupanissayam kusalam
upacinitva devamanussesu samsaranto imasmim buddhuppade savatthiyam satthavahakule
nibbatto godattoti namena vayappatto pitari kalankate kutumbam santhapento
pancahi sakatasatehi bhandam adaya aparaparam sancaritva vanijjena jivikam 1- kappeti,
yathavibhavam punnanipi karoti. So ekadivasam antaramagge dhure yuttagone vahitum
asakkonte patite manussesu tam vutthapetum asakkontesu sayameva gantva tam
nangutthe galham vijjhi. Gono "ayam asappuriso mama balabalam ajananto galham
vijjhati"ti kuddho manussavacaya "bho godatta aham ettakam kalam attano balam
aniguhanto tuyham bharam vahim, ajja pana asamatthabhavena patitam mam ativiya badhasi, hotu,
ito cavitva nibbattanibbattatthane tam badhetum  samattho patisattu bhaveyyan"ti
patthananurupena akkosi. Tam sutva godatto "evam nama satte badhetva kim
imaya jivikaya"ti samvegajato sabbam vibhavam pahaya annatarassa mahatherassa santike
pabbajitva vipassanaya kammam karonto na cirasseva arahattam patva samapattisukhena
vitinamento ekadivasam attano santikam upagatanam gahatthapabbajitanam ariyagananam
lokadhamme arabbha dhammam kathento:-
         [659] "yathapi bhaddo ajanno      dhure yutto  dhurassaho
               mathito atibharena           samyuttam 2- nativattati.
         [660] Evam pannaya ye titta      samuddo varina yatha
               na pare atimannanti          ariyadhammova  paninam.
@Footnote: 1 Ma. jivitameva      2 cha.Ma. samyugam
         [661] Kale kalavasam patta        bhavabhavavasam gata
               nara dukkham nigacchanti         tedha 1- socanti manava.
         [662] Unnata sukhadhammena          dukkhadhammena vonata 2-
               dvayena bala hannanti       yathabhutam adassino.
         [663] Ye ca dukkhe sukhasminca       majjhe sibbinimaccagu
               thita te indakhilova         na te unnataonata.
         [664] Na heva labhe nalabhe      na yase na ca kittiya
               na nindayam pasamsaya          na te dukkhe sukhamhi ca.
         [665] Sabbattha te na limpanti       udabinduva pokkhare
               sabbattha sukhita dhira         sabbattha aparajita.
         [666] Dhammena ca alabho yo       yo ca labho adhammiko
               alabho dhammiko seyyo      yance labho adhammiko.
         [667] Yaso ca appabuddhinam          vinnunam ayaso ca yo
               ayasova seyyo vinnunam       na yaso appabuddhinam.
         [668] Dummedhehi pasamsa ca         vinnuhi garaha ca ya
               garahava seyyo vinnuhi       yance balappasamsana.
         [669] Sukhanca kamamayikam            dukkhanca pavivekiyam
               pavivekadukkham seyyo         yance kamamayam sukham.
         [670] Jivitanca adhammena           dhammena marananca yam
               maranam dhammikam seyyo         yance jive adhammikam.
         [671] Kamakopappahina ye         santacitta bhavabhave
               caranti loke asita         natthi tesam piyapiyam.
@Footnote: 1 pali. te ca     2 cha.Ma. conata
         [672] Bhavayitvana bojjhange       indriyani balani ca
               pappuyya paramam santim          parinibbantinasava"ti
ima gatha abhasi.
      Tattha ajannoti usabhajaniyo. 1- Dhure yuttoti sakatadhure yojito. Dhurassahoti
dhuravaho. Gathasukhattham cettha dvisakarato 2- niddeso kato, sakatabharam vahitum samatthoti
attho. Mathito atibharenati atibharena garubharena pilito. "maddito"tipi pali,
so evamattho. Samyuttanti attano khandhe thapitam yugam nativattati na atikkameti,
samma yo uddharitva 3- dhuram chaddetva na titthati. Evanti yatha so dhorayho
attano bhadrajaniyataya attano dhiravirataya attano bharam nativattati na pariccajati,
evam ye varina viya mahasamuddo lokiyalokuttaraya pannaya titta
dhata paripunna, te pare nihinapanne na atimannanti, na paribhavanti, tattha
karanamaha "ariyadhammova paninan"ti, paninam sattesu ayam ariyanam dhammo yadidam
tesam pannaya paripurim gatatta labhadina attanukkamsanam viya alabhadina
paresam avambhanam.
      Evam pannaparipuriya ariyanam sukhaviharam dassetva tadabhavato anariyanam
dukkhaviharam dassetum "kale"tiadi vuttam. Tattha kaleti labhalabhadina samangibhuta-
kale. Kalavasam pattati labhadikalassa ca vasam upagata, labhadina somanassita
alabhadina ca domanassitati attho. Bhavabhavavasam gatati bhavassa abhavassa ca vasam
upagata vuddhihaniyo anuvattanta te. Nara dukkham nigacchanti, tedha socanti
manavati te nara "manava"ti laddhanama satta labhalabhadivasena vuddhihani-
vasena anurodhapativirodham apanna idhaloke socanti paraloke ca nirayadidukkham
gacchanti papunantiti attho.
@Footnote: 1Si.,i. usabhajaneyyo    2 Si. digharakarako   3 Si.,i. ukkametva
      "unnata"tiadinapi lokadhammavasena sattanam anatthappattimeva dasseti. Tattha
unnata sukhadhammenati sukhahetuna sukhapaccayena bhogasampattiadina unnatim gata,
bhogamadadina mattati attho. Dukkhadhammena vonatati dukkhahetuna dukkhapaccayena
bhogavipattiadina nihinatam gata daliddiyadina kapannattam 1- patta. Dvayenati
yathavuttena unnationatidvayena labhalabhadidvayena va 2- balaputhujjana hannanti,
anurodhapativirodhavasena vibadhiyanti piliyanti. Kasma? yathabhutam adassino yasma
te dhammasabhavam yathavato nabbhannamsu, parinnatakkhandha pahinakilesa ca na
honti, tasmati attho. "yathabhutam adassana"tipi pathanti, adassanahetuti attho.
Ye ca dukkhe sukhasminca, majjhe sibbinimaccaguti ye pana ariya dukkhavedanaya
sukhavedanaya majjhattatavedanaya ca tappatibaddham chandaragabhutam sibbinim tanham agga-
maggadhigamena accagu atikkamimsu, te indakhilo viya vatehi lokadhammehi asampakampiya
thita, na te unnataonata, kadacipi unnata va onata va na honti
sabbaso anunayapatighabhavato.
      Evam vedanadhitthanam arahato anupalepam dassetva idani lokadhamme vibhajitva
sabbatthakamevassa anupalepam dassento "na heva"tiadimaha. Tattha labheti civaradinam
paccayanam patilabhe. Alabheti tesamyeva appatilabhe apagame. Na yaseti parivarahaniyam
akittiyanca. Kittiyati parammukha kittane patthatayasatayam. Nindayanti sammukha
garahayam. Pasamsayanti paccakkhato gunabhitthavane. Dukkheti dukkhe uppanne. Sukheti
etthapi eseva nayo.
      Sabbatthati sabbasmim yathavutte atthavidhepi lokadhamme, sabbattha va rupadike
visaye te khinasava na limpanti sabbaso pahinakilesatta. Yatha kim? udabinduva
pokkhare yatha kamaladale jalabindu alliyitva thitampi tena na limpati, jalabinduna
ca 3- kamaladalam, annadatthu visamsatthameva, evametepi upatthite labhadike, apathagate
@Footnote: 1 Ma. karunnatam   2 Si. labhalabhadivasena va,i. labhalabhadvayena va
@3 Si.,i. jalabinduva
Rupadiarammane ca visamsattha eva. Tato eva dhira pandita sabbattha labhadisu
nanamukhena piyanimittanam sokadinanca abhavato sukhita labhadihi ca anabhibhavaniyato
sabbattha aparajitava honti.
      Idani labhalabhadisu seyyam niddharetva dassento "dhammena"tiadimaha.
Tattha dhammena ca alabho yoti yo dhammam rakkhantassa tamnimittam alabho labhabhavo
labhahani, yo ca labho adhammiko adhammena annayena buddhapatikutthena vidhina
uppanno, tesu dvisu alabho dhammiko dhammavaho seyyo, yadisam labham
parivajjantassa akusala dhamma parihayanti, kusala dhamma abhivaddhanti, tadiso
alabho pasamsataro atthavaho. Yance labho adhammikoti yo labho adhammena
uppanno, so na seyyoti adhippayo.
      Yaso ca appabuddhinam, vinnunam ayaso ca yoti yo appabuddhinam duppannanam
vasena puggalassa yaso labbhati, yo ca vinnunam panditanam vasena ayaso yasahani.
Imesu dvisu ayasova seyyo vinnunam. Te hissa yatha akusala dhamma parihayanti,
kusala dhamma abhivaddhanti, evam yasahanim iccheyyum, tatha ca sabbajatiko 1- tam
agunam pahaya gune patittheyya. Na yaso appabuddhinanti duppannanam vasena
yaso seyyo na hoti, te hi abhutagunabhibyaharavasenapi nam uppadeyyum, so
cassa idha ceva vinnugarahadina samparaye ca duggatiyam dukkhaparikkilesadina
anatthavaho. Tenaha bhagava "labho siloko sakkaro, micchaladdho ca yo
yaso"ti 2- "sakkaro kapurisam hanti"ti 3- ca.
      Dummedhehiti nippannehi. Yance balappasamsanati balehi aviddasuhi ya
nama pasamsana.
@Footnote: 1 Si.,i. dabbajatiko   2 khu.sutta. 25/441/416 padhanasutta
@3 vinaYu.cula. 7/335/123 samghabhedakkhandhaka, an.catukka. 21/68/84 devadattasutta
      Kamamayikanti vatthukamamayam, kamagune paticca uppannam. Dukkhanca pavivekiyanti
pavivekato nibbattam kayakilamathavasena pavattam visamasanupatapadihetukam kayikam dukkham,
tam pana niramisavivattupanissayataya vinnunam pasamsa. Tena vuttam "pavivekadukkham
seyyo"ti.
      Jivitanca adhammenati adhammena jivikakappanam jivitahetu adhammacaranam. Dhammena
maranam nama "imam nama papam akarontam tam maressami"ti kenaci vutte marentepi
tasmim papam akatva dhammam avikopentassa dhammahetumaranam dhammikam seyyoti tadisam
maranam dhammato anapetatta dhammikam saggasampapanato nibbanupanissayato ca vinnunam
pasamsataram. Tatha hi vuttam:-
                   "caje dhanam angavarassa hetu
                    angam caje jivitam rakkhamano
                    angam dhanam jivitancapi sabbam
                    caje naro dhammamanussaranto"ti. 1-
Yance jive adhammikanti puriso yam dhammato apetam jivikam jiveyya, 2- tam na seyyo
vinnuhi garahitatta apayasampapanato cati adhippayo.
      Idani yathavuttam khinasavanam anupalepam karanato dassento "kamakopappahina
"adigathamaha.
      Tattha kamakopappahinati ariyamaggena sabbasova pahina anurodhapativirodha.
Santacitta bhavabhaveti khuddake ceva mahante ca bhave anavasesapahinakilesaparilahataya
vupasantacitta. Loketi khandhadiloke. Asitati tanhaditthinissayavasena anissita.
@Footnote: 1 khu.ja. 28/382/147 mahasutasomajataka (sya)   2 Si. kappeyya
Natthi tesam piyapiyanti tesam khinasavanam katthaci labhadike rupadivisaye ca piyam
va apiyam va natthi, tamnimittanam kilesanam sabbaso samucchinnatta.
      Idani yaya bhavanaya te evarupa jata, tam  dassetva anupadisesaya
nibbanadhatuya desanaya kutam ganhanto "bhavayitvana"ti osanagathamaha. Tattha
pappuyyati papunitva. Sesam hettha vuttanayameva. Ima eva ca gatha therassa
annabyakaranapi ahesum.
                    Godattattheragathavannana nitthita.
                    Paramatthadipaniya theragathasamvannanaya
                   cuddasakanipatassa atthavannana nitthita.
                       -------------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 33 page 270-276. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=6198&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=6198&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=382              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=7242              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=7395              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=7395              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]