ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 33 : PALI ROMAN Thera.A.2 (paramatthadi.2)

                  392. 8. Angulimalattheragathavannana
      gaccham vadesi samana thitomhitiadika 1- ayasmato angulimalattherassa gatha.
Ka uppatti?
      Ayampi purimabuddhesu katadhikaro tattha tattha bhave vivattupanissayam kusalam
upacinitva imasmim buddhuppade savatthiyam kosalaranno purohitassa bhaggavassa nama
brahmanassa putto hutva nibbatti, tassa jatadivase sakalanagare avudhani
pajjalimsu, ranno ca mangalavudham sayanapithe thapitam pajjali, tam disva raja bhito
samviggo niddam na labhi. Purohito tayam velayam nakkhattayogam ullokento
"coranakkhattena jato"ti sannitthanamakasi. So vibhataya rattiya ranno santikam
gato sukhaseyyam pucchi. Raja "kuto acariya sukhaseyyam, rattiyam mayham mangalavudham
@Footnote: 1 cha.Ma. gaccham vadesitiadika
Pajjali, tassa ko nu kho vipako bhavissati"ti. Ma bhayi maharaja, mayham
ghare darako jato, tassa anubhavena sakalanagarepi avudhani pajjalimsuti. Kim
bhavissati acariyati. Darako coro bhavissatiti. Kim ekacari coro, udahu
ganajetthakoti. Ekacariko deva. Kim nam maremati. "ekacariko ce, patijaggatha tava
nan"ti aha. Tassa namam karonta yasma jayamano ranno cittam vihesento
jato, tasma himsakoti katva paccha ditthim aditthanti viya ahimsakoti voharimsu.
      So vayappatto pubbakammabalena sattannam hatthinam balam dhareti, tassidam
pubbakammam:- buddhasunne loke kassako hutva nibbatto ekam paccekabuddham
vassodakena tintam allacivaram sitapilitam attano khettabhumim upagatam disva
"punnakkhettam me upatthitan"ti somanassajato aggim katva adasi. So tassa kammassa
balena nibbattanibbattatthane thamajavabalasampanno ca hutva imasmim pacchimattabhave
sattannam hatthinam balam dhareti. So takkasilam gantva disapamokkhassa acariyassa
santike dhammantevasi hutva sippam ugganhanto acariyabrahmanam tassa bhariyanca
sakkaccam patijaggati. Tenassa sa brahmani gehe labbhamanena bhattadina sangaham karoti.
Tam asahamana anne manava acariyena saddhim bhedam akamsu. Brahmano tesam
vacanam dve tayo vare asaddahanto hutva paccha saddahitva "mahabalo manavo,
na sakka kenaci marapetum, upayena nam maressami"ti cintetva nitthitasippam
attano nagaram gantum apucchantam manavam aha "tata ahimsaka nitthitasippena nama
antevasina acariyassa garudakkhina databba, tam mayham dehi"ti. Sadhu acariya
kim dassamiti. Manussanam sahassadakkhinahatthanguliyo anehiti. Brahmanassa kira
ayamassa adhippayo:- bahusu mariyamanesu ekantato eko nam mareyyati. Tam
sutva ahimsako attano ciraparicitam nikkarunatam purakkhatva sannaddhapancavudho kosala-
ranno vijite jalinam vanam pavisitva mahamaggasamipe pabbatantare vasanto pabbatasikhare
Thatva maggena 1- gacchante manusse oloketva vegena gantva anguliyo gahetva
rukkhagge olambesi. Ta gijjhapi kakapi khadimsu, bhumiyam nikkhitta putibhavam
agamamsu. Evam gananaya aparipuramanaya laddha laddha anguliyo suttena ganthitva
malam katva yannopacitam viya amse olambesi, tato patthaya angulimalotvevassa
samanna ahosi.
      Evam tasmim manusse marente maggo avalanjo ahosi. So magge manusse
alabhanto gamupacaram gantva niliyitva agatagate manusse maretva anguliyo
gahetva gacchati. Tam natva manussa gamato apakkamimsu, gama sunna ahesum,
tatha nigama janapada ca. Evam tena so padeso ubbasito ahosi. Angulimalassa
ca ekaya una sahassaanguliyo sangaha ahesum. Atha manussa tam corupaddavam
kosalaranno arocesum. Raja patova nagare bherim carapesi "sigham angulimalacoram
ganhama, balakayo agacchatu"ti. Tam sutva angulimalassa mata mantani nama
brahmani tassa pitaram aha "putto kira te coro hutva idancidanca karoti,
tam `idisam ma kari'ti sannapetva anehi, annatha nam raja ghateyya"ti.
Brahmano "na mayham tadisehi puttehi attho, raja yam va tam va karotu"ti
aha. Atha brahmani puttasinehena 2- patheyyam gahetva "mama puttam sannapetva
anessami"ti maggam patipajji. Bhagava "ayam `angulimalam anessami'ti gacchati,
sace sa gamissati, angulimalo `angulisahassam puressami'ti matarampi maressati,
so ca pacchimabhaviko, sacaham na gamissam, mahajani abhavissa"ti natva  pacchabhattam
pindapatapatikkanto sayameva pattacivaram gahetva angulimalam uddissa timsayojanikam
maggam padasava patipajjamano antaramagge gopalakadihi variyamanopi jalinam
vanam upagacchi. Tasmim ca khane tassa mata tena dittha, so mataram duratova disva
"matarampi maretva ajja unangulim puressami"ti asim ukkhipitva upadhavi,
@Footnote: 1 Si. magge   2 Si. puttasinehassa balavabhavena
Tesam ubhinnam antare bhagava attanam dassesi, angulimalo bhagavantam disva "kim
me mataram vadhitva anguliya gahitena, jivatu me mata, yannunaham imam samanam jivita
voropetva angulim ganheyyan"ti ukkhittasiko bhagavantam pitthito pitthito
anubandhi. Athakho bhagava tatharupam iddhabhisankharam abhisankhasi, 1- yatha pakatiiriyapathena
gacchantampi attanam angulimalo sabbathamena dhavantopi na sakkoti sampapunitum. So
parihinajavo ghurughurupassasi kacchehi sedam muncanto padam 2- uddharitumpi
asakkonto khanu viya thito bhagavantam "tittha tittha samana"ti aha. Bhagava gacchantova
"thito aham angulimala, tvanca  tittha"ti aha. So "ime kho samana sakyaputtiya
saccavadino, ayam samano gacchantoyeva `thito aham angulimala, tvanca tittha'ti
aha, ahancamhi thito, ko nu kho imassa adhippayo, pucchitva nam janissami"ti
bhagavantam gathaya ajjhabhasi:-
                [866] "gaccham vadesi samana thitomhi
                      mamanca brusi thitamatthitoti
                      pucchami tam samana etamattham
                      katham thito tvam ahamatthitomhi"ti.
      Tattha samanati bhagavantam alapati. Mamanti mam. Kathanti kenakarena. Ayanhettha
attho:- samana tvam gacchantova samano "thitomhi"ti vadesi. Mamanca thitamyeva
"atthito"ti brusi vadesi, karanenettha bhavitabbam, tasma tam samanam aham etamattham
pucchami. Katham kenakarena tvam thito ahosi, ahanca atthitomhiti. Evam vutte
bhagava:-
                [867] "thito aham angulimala sabbada
                      sabbesu bhutesu nidhaya dandam
@Footnote: 1 Si. abhisankhari         2 Si. padam
                      Tuvanca panesu asannatosi
                      tasma thitoham tuvamatthitosi"ti
gathaya tam ajjhabhasi.
      Tattha thito aham angulimala sabbada, sabbesu bhutesu nidhaya dandanti
angulimala aham sabbada sabbakale adimajjhapariyosanesu tasathavarabhedesu sabbesu
sattesu dandam nidhaya nihitadando nihitasattho lajji dayapanno, tato annatha
avattanato evarupeneva thito. Tuvam ca panesu asannatositi tvam pana sattesu
sannamarahito asi, luddho lohitapani hatapahate nivittho adayapanno, tasma
asannato virativasena atthito, tato eva tasu tasu gatisu paribbhamanatopi tuvam
idani iriyapathena thitopi atthito asi, aham pana vuttappakarena thitoti. Tato
angulimalo yathabhuccagunappabhavitassa jalatale telassa viya sakalam lokam abhibyapetva
thitassa bhagavato kittisaddassa sutapubbatta hetusampattiya nanassa ca paripakagatatta
"ayam so bhagava"ti sanjatapitisomanasso "maha ayam sihanado, mahantam
gajjitam, nayidam annassa bhavissati, samanassa manne gotamassa etam gajjitam, dittho
vatamhi mahesina sammasambuddhena, mayham sangahakaranattham bhagava idhagato"ti
cintetva:-
                [868] "cirassam vata me mahito mahesi
                      mahavanam samano paccapadi
                      soham cajissami sahassapapam
                      sutvana gatham tava dhammayuttan"ti
imam gatham abhasi.
      Tattha carassam vatati cirakalena vata. Meti mayham anuggahatthaya. Mahitoti
sadevakena lokena mahatiya pujaya pujito. Mahante silakkhandhadigune esi gavesiti
MaheSi. Mahavanam samano paccapaditi imam maharannam samitasabbapapo bhagava patipajji.
Soham cajissami sahassapapam, sutvana gatham tava dhammayuttanti soham dhammayuttam
dhammupasamhitam tava gatham sunim. Soham tam sutvana "cirassampi cirakalenapi sangatam
paricitam papasahassam pajahissan"ti cintetva idani nam annadatthu pariccajissamiti
attho. Evam pana vatva yatha patipajji, yatha ca bhagavata anuggahito, tam
dassetum:-
                [869] "icceva coro asimavudhanca
                      sobbhe papate narake anvakasi
                      avandi coro sugatassa pade
                      tattheva pabbajjamayaci buddham.
                [870] Buddho ca kho karuniko mahesi
                      yo sattha lokassa sadevakassa
                      tamehi bhikkhuti tada avoca
                      eseva tassa ahu bhikkhubhavo"ti
sangitikara ima dve gatha thapesum.
      Tattha iccevati iti eva evam vatva anantarameva. Coroti angulimalo.
Asinti khaggam. Avudhanti sesavudham. Sobbheti samantato chinnatate. Papateti ekato
chinnatate. Naraketi bhumiya phalitavivare. Idha pana tihipi padehi yattha pattam 1- annena
gahetum na sakka, tadisam pabbatantarameva vadati. Anvakasiti anu akasi, pancavidhampi
attano avudham anukhipi 2- chaddesi, tani chaddetva bhagavato padesu sirasa nipatitva
"pabbajetha mam bhante "ti aha. Tena vuttam "avandi coro sugatassa pade,
tattheva pabbajjamayaci buddhan"ti. Evam tena pabbajjaya yacitaya sattha tassa
@Footnote: 1 cha.Ma. patitam   2 Ma. anu anu khipi
Purimakammam olokento ehibhikkhubhavaya hetusampattim disva dakkhinahattham
pasaretva "ehi bhikkhu, svakkhato dhammo, cara brahmacariyam samma dukkhassa
antakiriyaya"ti aha. Sa eva tassa pabbajja upasampada ca ahosi. Tenaha "tamehi
bhikkhuti tada avoca, eseva tassa ahu bhikkhubhavo"ti.
      Evam thero satthu santike ehibhikkhubhavena pabbajjam upasampadanca labhitva
vipassanaya kammam karonto arahattam patva vimuttisukham patisamvedento pitisomanassa-
jato udanavasena:-
         [871] "yo ca pubbe pamajjitva     paccha so nappamajjati
               somam lokam pabhaseti         abbha muttova candima.
         [872] Yassa papam katam kammam         kusalena pidhiyati
               somam lokam pabhaseti         abbha muttova candima.
         [873] Yo have daharo bhikkhu        yunjati buddhasasane
               somam lokam pabhaseti         abbha muttova candima"ti
gathattayam 1- abhasi.
      Tassattho:- yo puggalo gahattho va pabbajito va kalyanamittasamsaggato
pubbe papamittasamsaggena va attano va patisankhanabhavena pamajjitva samma-
patipattiyam pamadam apajjitva paccha kalyanamittasamsaggena yoniso ummujjanto
nappamajjati, samma patipajjati, samathavipassanam anuyunjanto tisso vijja cha abhinna
papunati, so abbhadihi mutto cando viya okasalokam attana adhigatahi
vijjabhinnahi imam khandhadilokam 2- obhasetiti.
      Yassa puggalassa katam upacitam papakammam kammakkhayakarena lokuttarakusalena
@Footnote: 1 cha.Ma. gathattayam   2 Si. imam khandhadilokam va
Avipakarahabhavassa aharitatta vipakuppadane dvarapidhanena pidhiyati thakiyati.
Sesam vuttanayameva.
      Daharoti taruno, tenassa yogakkhamasariratam dasseti. So hi uppannam
vatatapaparissayam abhibhavitva yogam  katum sakkoti. Yunjati buddhasasane sikkhattaye
yuttappayutto hoti, sakkaccam sampadetiti attho.
      Evam pitisomanassajato vimuttisukhena viharanto 1- yada nagaram pindaya pavisati,
tada annenapi khitto leddu therassa kaye nipatti, annenapi khitto dando
tasseva kaye nipatti. So bhinnena pattena viharam pavisitva satthu santikam
gacchati. Sattha tam ovadi 2- "adhivasehi tvam brahmana, adhivasehi tvam brahmana,
yassa kho tvam brahmana kammassa vipakena bahuni vassasahassani niraye pacceyyasi,
tassa tvam brahmana kammassa vipakam dittheva dhamme patisamvedesi"ti. Atha thero
anodhiso sabbasattesu mettacittam upatthapetva:-
                [874] "disapi me dhammakatham sunantu
                      disapi me yunjantu buddhasasane
                      disapi me te manuje bhajantu
                      ye dhammamevadapayanti santo.
         [875] Disa hi me khantivadanam        avirodhappasamsinam
               sunantu dhammam kalena           tanca anuvidhiyantu.
         [876] Na hi jatu so mamam himse        annam va pana kanci nam
               pappuyya paramam santim            rakkheyya tasathavare.
                [877] Udakam hi nayanti nettika
                      usukara damayanti 3- tejanam
@Footnote: 1 Si. vimuttisukhaviharena    2 cha.Ma. ovadati     3 pali. namayanti. evamuparipi
                      Darum damayanti tacchaka
                      attanam damayanti pandita.
         [878] Dandeneke damayanti           ankusebhi kasahi ca
               adandena asatthena            aham dantomhi tadina.
         [879] Ahimsakoti me namam            himsakassa pure sato
               ajjaham saccanamomhi          na nam himsami kanci nam.
         [880] Coro aham pure asim          angulimaloti vissuto
               vuyhamano mahoghena           buddham saranamagamam.
         [881] Lohitapani pure asim          angulimaloti vissuto
               saranagamanam passa               bhavanetti samuhata.
         [882] Tadisam kammam katvana           bahum duggatigaminam
               phuttho kammavipakena           anano bhunjami bhojanam.
         [883] Pamadamanuyunjanti              bala dummedhino jana
               appamadanca medhavi           dhanam setthamva rakkhati.
         [884] Ma pamadamanuyunjetha           ma kamaratisanthavam
               appamatto hi jhayanto         pappoti paramam sukham.
         [885] Svagatam napagatam              netam dummantitam mama
               savibhattesu dhammesu            yam settham tadupagamam.
         [886] Svagatam napagatam              tenam dummantitam mama
               tisso vijja anuppatta        katam buddhassa sasanam.
         [887] Aranne rukkhamule va          pabbatesu guhasu va
               tattha tattheva atthasim          ubbiggamanaso tada.
         [888] Sukham sayami thayami            sukham kappemi jivitam
               ahatthapaso marassa           aho satthanukampito.
         [889] Brahmajacco pure asim         udicco ubhato ahu
               sojja putto sugatassa          dhammarajassa satthuno.
         [890] Vitatanho anadano           guttadvaro susamvuto
               aghamulam vadhitvana              patto me asavakkhayo.
         [891] Paricinno maya sattha          katam buddhassa sasanam
               ohito garuko bharo          bhavanetti samuhata"ti
ima gatha abhasi.
      Tattha disapiti mayham disapi amitta paccatthikapi ye mam evam upavadanti
"yatha mayam angulimalassa vasena nativiyogadukkhapareta dukkham papunama, evam
angulimalopi dukkham papunatu"ti. Me dhammakatham sunantuti maya satthu santike
sutam catusaccadhammapatisamyuttam katham sunantu. Yunjantuti sutva ca tadatthaya
patipajjantu. Te manuje bhajantuti tadise sappurise kalyanamitte bhajantu sevantu.
Ye dhammamevadapayanti santoti ye sappurisa kusaladhammameva uttarimanussadhammameva
nibbattitalokuttaradhammameva ca adapenti samadapenti 1- ganhapenti.
      Khantivadananti adhivasanakhantimeva vadantanam, tato eva avirodhappasamsinanti
kenaci avirodhabhutaya mettaya eva pasamsanasilanam. Sunantu dhammam kalenati yuttap-
payuttakale tesam santike dhammam sunantu. Tanca anuvidhiyantuti tanca yathasutam
dhammam sammadeva uggahitva anukarontu, dhammanudhammam patipajjantuti attho.
      Na hi jatu so mamam himseti so mayham diso paccatthiko jatu ekamseneva
mam na himse na badheyya. Annam va pana kanci nanti na kevalam mamyeva,
annam vapi kanci sattam na himseyya, pappuyya paramam santinti paramam uttamam
santim nibbanam papuneyya, papunitva ca rakkheyya tasathavareti sabbe ca satte
paramaya rakkhaya rakkheyya, sissam puttam 2- viya paripaleyyati attho.
@Footnote: 1 Si. adapenti samadapenti         2 Ma. piyam puttam
      Evam thero imahi gathahi pare papato parimocento parittakiriyam nama
katva attano patipattim pakasento "udakam hi"ti gathamaha. Tattha pathaviya
thalatthanam khanitva ninnatthanam puretva matikam va katva rukkhadonim va thapetva
attana icchiticchitatthanam udakam nentiti nettika, udakaharino. Tejananti
kandam. Idam vuttam hoti:- nettika attano ruciya udakam nayanti, usukarapi
tapetva vankabhavam haranta tejanam usum damayanti ujukam karonti, tacchakapi
nemiadinam atthaya tacchanta darum damayanti attano ruciya ujum va vankam va
karonti. Evam ettakam arammanam katva pandita sappanna ariyamaggam uppadenta
attanam damenti, arahattappatta pana ekantadanta nama hontiti.
      Idani purisadammasarathina satthara attano damitakaram katannutanca
pakasento "dandeneke"tiadika panca gatha abhasi. Tattha dandeneke damayantiti
rajarajamahamattadayo dandena hatthiassadina balakayena ca paccatthikadike
damenti, gopaladayo ca gavadike dandena yatthiya damenti. Hatthacariya hatthim
ankusehi assacariya asse kasahi ca damenti. Adandena asatthena, aham dantomhi
tadinati aham pana itthadisu 1- tadibhavappattena sammasambuddhena vina eva dandena,
vina satthena, nihitadandanihitasatthabhavena danto damito nibbisevano gato amhi.
      Ahimsakoti me namam, himsakassa pure satoti satthara samagamato pubbe
himsakassa me samanassa ahimsakoti namamattam ahosi. Ajjahanti idani panaham,
"ahimsako"ti saccanamo avitathanamo amhi, tasma na nam himsami kancipi sattam
na himsami na badhemi, nanti nipatamattam.
      Vissutoti "panatipati luddho lohitapani"tiadina pannato. Mahoghenati
kamoghadina mahata oghena, tassa oghassa vicchedakaram buddham saranam buddhasankhatam
saranam agamam upagacchim. 2-
@Footnote: 1 Si. itthanitthadisu arammanesu         2 Si. upaganchim
      Lohitapaniti panamatipatanena paresam lohitena ruhirena makkhitapani.
Saranagamanam passati mahapphalam nama saranagamanam passati attanamevalapati.
      Tadisam kammanti anekasatapurisavadham darunam tatharupam papakammam. Phuttho kamma-
vipakenati pubbe katassa papakammassa vipakena phuttho, sabbaso pahinakammo
vipakamattam paccanubhonto. Athava phuttho kammavipakenati  upanissayabhutassa kusala-
kammassa phalabhutena lokuttaramaggena lokuttarakammasseva va phalena vimuttisukhena phuttho.
Sabbaso kilesanam 1- khinatta anano bhunjami bhojanam, bhojanapadesena cattaropi
paccaye vadati.
      Idani pubbe attano pamadaviharam garahamukhena paccha appamadapatipattim
pasamsanto tattha ca paresam ussaham janento "pamadamanuyunjanti"tiadika gatha
abhasi. Tattha balati balyena samannagata idhalokaparalokattham ajananta.
Dummedhinoti nippanna, te pamade adinavam apassanta pamadam anuyunjanti
pavattenti, pamadeneva 2- kalam vitinamenti. Medhaviti dhammojapannaya samannagato
pana pandito kulavamsagatam settham uttamam sattaratanadhanam viya appamadam rakkhati.
Yatha hi "uttamam dhanam nissaya bhogasampattim papunissama, puttadaram posessama,
sugatimaggam 3- sodhessama"ti dhane anisamsam passanta dhanam rakkhanti, evam panditopi
"appamadam nissaya pathamajjhanadini patilabhissami, maggaphalani papunissami, tisso
vijja cha abhinna sampadessami"ti appamade anisamsam passanto dhanam setthamva
appamadam rakkhatiti attho.
      Ma pamadanti pamadam ma anuyunjetha pamadena kalam ma vitinamayittha.
Kamaratisanthavanti vatthukamesu kilesakamesu ca ratisankhatam tanhasanthavampi ma
@Footnote: 1 Si. sabbakilesanam        2 Si. pamadena        3 Si. sugatigamanamaggam
Anuyunjetha ma vindittha ma patilabhittha. Appamatto hiti upatthitasatitaya appamatto
puggalo jhayanto jhayanappasuto paramam uttamam nibbanasukham papunati.
      Svagatam napagatanti yam tada mama satthu santike agatam agamanam satthu
va tasmim mahavane agamanam, tam svagatam svagamanam, napagatam atthato apetam
vigatam na hoti. Netam dummantitam mamati yam tada maya "satthu santike pabbajissami"ti
mantitam, idampi mama na dummantitam, sumantitameva. Kasma? savibhattesu dhammesuti
savajjanavajjadivasena pakarato vibhattesu dhammesu yam settham uttamam 1- pavaram
nibbanam. Tadupagamam tadeva upagacchinti attho.
     "yada puthujjanakale payogasayavipannataya arannadisu dukkham vihasim, idani
payogasayasampannataya tattha sukham viharami"ti sukhaviharabhavanceva "pubbe jatimattena
brahmano, idani satthu orasaputtataya brahmano"ti paramatthabrahmanabhavanca
dassento "aranne"tiadimaha. Tattha sukham sayamiti sayantopi sukham sukhena nidukkhena
cittutrasadinam abhavena cetodukkharahito 2- sayami. Thayamiti titthami. 3-
Ahatthapaso marassati kilesamaradinam agocaro. Aho satthanukampitoti
sattharanukampito aho.
      Brahmajaccoti brahmanajatiko. Udicco ubhatoti matito ca pitito ca
ubhato udito samsuddhagahaniko. Sesam tattha tattha vuttanayameva.
                   Angulimalattheragathavannana nitthita.
                        ----------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 33 page 358-370. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=8256&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=8256&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=392              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=7765              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=7877              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=7877              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]