ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 33 : PALI ROMAN Thera.A.2 (paramatthadi.2)

page408.

396. 2. Sariputtattheragathavannana yathacari yathasatotiadika ayasmato sariputtattherassa gatha. Tassa ayasmato mahamoggallanattherassa ca vatthu evam veditabbam:- atite ito satasahassakappadhike asankheyyamatthake ayasma sariputto brahmanamahasalakule nibbatti, namena saradamanavo nama ahosi. Maha- moggallano gahapatimahasalakule nibbatti, namena sirivaddhakutumbiko nama ahosi. Te ubhopi sahapamsukilakasahaya 1- ahesum. Tesu saradamanavo pitu accayena kulasantakam dhanam patipajjitva ekadivasam rahogato cintesi "imesam sattanam maranam nama ekantikam, tasma maya ekam pabbajjam upagantva mokkhamaggo gavesitabbo"ti sahayam upasankamitva "samma aham pabbajitukamo, kim tvam pabbajitum sakkhissasi"ti vatva tena "na sakkhissami"ti vutte "hotu ahameva pabbajissami"ti ratanakotthagarani vivarapetva kapanaddhikadinam mahadanam datva pabbatapadam gantva isipabbajjam pabbaji. Tassa pabbajjam anupabbajita catusattatisahassamatta brahmanaputta ahesum. So panca abhinnayo attha ca samapattiyo nibbattetva tesampi jatilanam kasinaparikammam acikkhi. Tepi sabbe pancabhinna attha samapattiyo nibbattesum. Tena samayena anomadassi nama sammasambuddho loke uppajjitva pavattita- varadhammacakko satte samsaramahoghato taretva 2- ekadivasam "saradatapasassa ca antevasikananca sangaham karissami"ti eko adutiyo pattacivaramadaya akasena gantva "buddhabhavam me janatu"ti tapasassa passantasseva akasato otaritva pathaviyam patitthasi. Saradatapaso satthu sarire mahapurisalakkhanani upadharetva "sabbannu- buddhoyevayan"ti nittham gantva paccuggamanam katva asanam pannapetva adasi. Nisidi bhagava pannatte asane. Saradatapaso satthu santike ekamantam nisidi. @Footnote: 1 Ma. sahapamsukilikasahaya 2 Ma. tarento

--------------------------------------------------------------------------------------------- page409.

Tasmim samaye tassa antevasika catusattatisahassamatta jatila panitapanitani ojavantani phalaphalani gahetva agata sattharam disva sanjatappasada attano acariyassa ca satthu ca nisinnakaram oloketva "acariya mayam pubbe `tumhehi mahantataro koci natthi'ti vicarama, 1- ayam pana puriso tumhehi mahantataro manne"ti ahamsu. Kim vadetha tata sasapena saddhim atthasatthiyojanasatasahassubbedham sinerum samam katum icchatha, sabbannubuddhena mam tulyam ma karitthati. Atha te tapasa acariyassa vacanam sutva "yava maha vatayam purisuttamo"ti sabbeva padesu nipatitva sattharam vandimsu. Atha te acariyo aha "tata satthu anucchaviko no deyyadhammo natthi, sattha ca bhikkhacaravelaya idhagato, handa mayam deyyadhammam yathabalam dassama. Tumhehi yam yam panitam 2- phalaphalam abhatam, tam tam aharatha"ti 3- aharapetva hatthe dhovitva sayam tathagatassa patte patitthapesi. Satthara ca phalaphale patigganhitamatte devata dibbojam pakkhipimsu. Tapaso udakampi sayameva parissavetva adasi. Tato bhojanakiccam nitthapetva satthari nisinne sabbe antevasike pakkositva satthu santike saraniyam katham kathento nisidi. Sattha "dve aggasavaka bhikkhusamghena saddhim agacchantu"ti cintesi. Te satthu cittam natva tavadeva satasahassakhinasava- parivara aggasavaka agantva sattharam vanditva ekamantam atthamsu. Tato saradatapaso antevasike amantesi "tata satthu bhikkhusamghassa ca pupphasanena puja katabba, tasma pupphani aharatha"ti. Te tavadeva iddhiya vannagandhasampannani pupphani aharitva buddhassa yojanappamanam pupphasanam pannapesum, ubhinnam aggasavakanam tigavutam, sesabhikkhunam addhayojanikadibhedam, samgha- navakassa usabhamattam pannapesum. Evam tesam pannattesu asanesu saradatapaso @Footnote: 1 Si. vicarimha 2 Si. yam panitam 3 Si. tam aharathati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page410.

Tathagatassa purato anjalim paggayha thito 1- "bhante mayham anuggahatthaya imam pupphasanam abhiruhatha"ti aha. Nisidi bhagava pupphasane. Satthari nisinne dve aggasavaka sesabhikkhu ca attano attano pattasane nisidimsu. Sattha "tesam mahapphalam hotu"ti nirodham samapajji. Satthu samapannabhavam natva dve aggasavakapi sesabhikkhupi nirodham samapajjimsu. Tapaso sattaham nirantaram pupphacchattam dharento atthasi. Itare pana vanamulaphalaphalam paribhunjitva sesakale anjalim paggaha atthamsu. Sattha sattahassa accayena nirodhato vutthaya aggasavakam nisabhattheram amantesi "tapasanam pupphasananumodanam karohi"ti. Thero savakaparaminane thatva tesam pupphasananumodanam akasi. Tassa desanavasane sattha dutiyam aggasavakam anomattheram amantesi "tvampi 2- imesam dhammam desehi"ti. Sopi tepitakam buddhavacanam sammasitva tesam dhammam kathesi. Dvinnampi desanaya ekassapi dhammabhisamayo nahosi. Atha sattha buddhavisaye thatva dhammadesanam arabhi. Desanavasane thapetva saradatapasam avasesa sabbepi catusattatisahassamatta jatila arahattam papunimsu. Sattha "etha bhikkhavo"ti hattham pasaresi. Te tavadeva antarahitatapasavesa atthaparikkharavaradhara satthivassikatthera viya ahesum. Saradatapaso pana "aho vatahampi ayam nisabhatthero viya anagate ekassa buddhassa aggasavako bhaveyyan"ti satthu desanakale uppannaparivitakkataya annavihito hutva maggaphalani pativijjhitum nasakkhi. Atha tathagatam vanditva tatha panidhanam akasi. Satthapissa anantarayena samijjhanabhavam disva "ito tvam kappa- satasahassadhikam ekam asankheyyam atikkamitva gotamassa nama sammasambuddhassa agga- savako sariputto nama bhavissasi"ti byakaritva dhammakatham vatva bhikkhusamghaparivuto akasam pakkhandi. @Footnote: 1 Ma. thatva 2 Si. tavampi bhikkhu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page411.

Saradatapasopi sahayakassa sirivaddhassa santikam gantva "samma maya anomadassissa bhagavato padamule anagate uppajjanakassa gotamassa nama samma- sambuddhassa aggasavakatthanam patthitam, tvampi tassa dutiyasavakatthanam patthehi"ti. Sirivaddho tam upadesam sutva 1- attano nivesanadvare atthakarisamattam thanam samatalam karetva lajapancamani pupphani vikiritva niluppalacchadanam mandapam karetva buddhasanam pannapetva bhikkhunampi asanani pannapetva mahantam sakkarasammanam sajjetva saradatapasena sattharam nimantapetva sattaham mahadanam pavattetva buddhappamukham bhikkhusamgham maharahehi vatthehi acchadetva dutiyasavakabhavaya panidhanam akasi. Satthapissa anantarayena samijjhanabhavam disva vuttanayena byakaritva bhattanumodanam katva pakkami. Sirivaddho hatthapahattho yavajivam kusalakammam katva dutiyacittavare kamavacaradevaloke nibbatti. Saradatapaso cattaro brahmavihare bhavetva brahmaloke nibbatti. Tato patthaya nesam ubhinnampi antarakammam na kathitam. Amhakam pana bhagavato uppattito puretarameva saradatapaso rajagahassa avidure upatissagame rupasariya brahmaniya kucchimhi patisandhim ganhi. Tamdivasamevassa sahayopi rajagahasseva avidure kolitagame moggalliya 2- brahmaniya kucchimhi patisandhim ganhi. Tani kira dvepi kulani yava sattama kulaparivatta abaddhapatibaddhasahayakaneva. Tesam dvinnam ekadivasameva gabbhapariharamadamsu. Dasamasaccayena jatanampi tesam chasatthi dhatiyo upatthapesum, namaggahanadivase rupasaribrahmaniya puttassa upatissagame jetthakulassa puttatta upatissoti namam akamsu, itarassa kolitagame jetthakulassa puttatta kolitoti namam akamsu. Te ubhopi mahata parivarena vaddhanta vuddhimanvaya 3- sabbasippanam param agamamsu. @Footnote: 1 Ma. tassa upadese thatva 2 cha.Ma. moggaliya 3 ka. vuddhimanvaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page412.

Athekadivasam te rajagahe giraggasamajjam passanta mahajanam sannipatitam disva nanassa paripakagatatta yoniso ummujjanta "sabbepime oram vassasatanam maccumukhe patissanti"ti 1- samvegam patilabhitva "amhehi mokkhadhammo pariyesitabbo, tanca pariyesantehi ekam pabbajjam laddhum vattati"ti nicchayam katva pancahi manavakasatehi saddhim sanjayassa paribbajakassa santike pabbajimsu. Tesam pabbajitakalato patthaya sanjayo labhaggayasaggappatto ahosi. Te katipaheneva sabbam sanjayassa samayam parigganhitva 2- tattha saram adisva tato nikkhamitva 3- tattha tattha te te pandita- sammate samanabrahmane panham pucchanti, te tehi puttha neva sampayanti, 4- annadatthu teyeva tesam panham vissajjenti. Evam te mokkham pariyesanta katikam akamsu "amhesu yo pathamam amatam adhigacchati, so itarassa arocetu"ti. 5- Tena ca samayena amhakam satthari pathamabhisambodhim patva pavattitavaradhammacakke anupubbena uruvelakassapadike sahassajatile dametva rajagahe viharante ekadivasam 5- upatisso paribbajako paribbajakaramam gacchanto ayasmantam assajittheram rajagahe pindaya carantam disva "na maya evarupo akappasampanno pabbajito ditthapubbo, santadhammena nama ettha bhavitabban"ti sanjatappasado panham pucchitum ayasmantam udikkhanto pitthito pitthito anubandhi. Theropi laddhapindapato paribhunjitum patirupam okasam gato, paribbajako attano paribbajakapitham pannapetva adasi. Bhattakiccapariyoasane cassa attano kundikaya udakam adasi. Evam so acariyavattam katva katabhattakiccena therena saddhim patisantharam katva "ko va te sattha, kassa va tvam dhammam rocesi"ti pucchi. Thero sammasambuddham apadisi. Puna tena "kim vadi panayasmato sattha"ti puttho "imassa sasanassa @Footnote: 1 Ma. maccumukham pavisantiti 2 Si. patimajjitva, Ma. parimadditva @3 Ma. nibbijjitva 4 Ma. na sampadenti 5-5 Si. tena samayena amhakam @sattha paramabhisambodhim patva pavattavaradhammacakko anupubbena uruvelakassapadike @sahassajatile dametva rajagaham patva veluvane viharati. ekadivasam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page413.

Gambhiratam dassessami"ti attano navakabhavam pavedetva sankhepavasena cassa sasanadhammam kathento "ye dhamma hetuppabhava"ti 1- gathamaha. Paribbajako pathamapadadvayameva sutva sahassanayasampanne sotapattiphale patitthasi, itaram padadvayam sotapannakale nitthasi. Gathapariyosane pana sotapanno hutva upari visese appavattente "bhavissati ettha karanan"ti sallakkhetva theram aha "ma bhante upari dhammadesanam vaddhayittha, ettakameva hotu, kaham amhakam sattha vasati"ti. Veluvaneti. "bhante tumhe purato gacchatha, aham mayham sahayakassa katapatinnam mocetva tam gahetva agamissami"ti panca- patitthitena vanditva tikkhattum padakkhinam katva theram uyyojetva paribbajakaramam agamasi. Kolitaparibbajako tam duratova agacchantam disva "mukhavanno na annadivasesu viya, addhanena amatam adhigatam bhavissati"ti tenevassa visesadhigamam sambhavetva amatadhigamam pucchi. Sopissa "amavuso amatam adhigatan"ti patijanitva tameva gatham abhasi. Gathapariyosane kolito sotapattiphale patitthahitva aha "kaham no sattha"ti. Veluvaneti. Tenahi avuso ayama, sattharam passissamati. Upatisso sabbakalampi acariyapujakova, tasma sanjayassa santikam gantva satthu gune pakasetva tampi satthu santikam netukamo ahosi. So labhasapakato antevasika- bhavam anicchanto "na sakkomi cati hutva udakasincanam hotun"ti patikkhipi. Te anekehi karanehi tam sannapetum asakkonta attano ovade vattamanehi addhateyyasatehi antevasikehi saddhim veluvanam agamamsu. Sattha te duratova agacchante disva "etam me savakayugam bhavissati maggam bhaddayugan"ti vatva tesam parisaya cariyavasena dhammam desetva arahatte patitthapetva ehibhikkhubhavena upasampadam adasi. Yatha tesam, evam aggasavakanampi iddhimayapattacivaram agatameva. Uparimaggattaya- kiccam pana na nitthati. Kasma? savakaparaminanassa mahantataya. @Footnote: 1 vinaYu.maha. 4/60,61/52,53 sariputtamoggallanapabbajjakatha, @khu.apa. 32/286/36 sariputtattherapadana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page414.

Tesu ayasma mahamoggallano pabbajitadivasato sattame divase magadharatthe kallavalagame samanadhammam karonto thinamiddhe okkante satthara samvejito thinamiddham vinodetva dhatukammatthanam 1- sunanto eva uparimaggattayam adhigantva savakaparami nanassa matthakam papuni. Ayasma pana 2- sariputto pabbajitadivasato addhamasam atikkamitva satthara saddhim rajagahe sukarakhatalene viharanto attano bhagineyyassa dighanakhaparibbajakassa vedanapariggahasuttante 3- desiyamane desananusarena nanam pesetva parassa vaddhitam bhattam bhunjanto viya savakaparaminanassa matthakam papuni. Iti dvinnampi aggasavakanam satthusamipe eva savakaparaminanam matthakam pattam. Tena vuttam apadane 4-:- "himavantassa avidure lambako nama pabbato assamo sukato mayham pannasala sumapita. Uttanakula nadika supatittha manorama susuddhapulinakinna avidure mamassamam. Asakkhara apabbhara sadu appatigandhika sandanti 5- nadika tattha sobhayanta mamassamam. Kumbhila makara cettha sumsumara 6- ca kacchapa caranti nadiya tattha sobhayanta mamassamam. Pathina pavusa maccha balaja munjarohita vaggula 7- papatayanti 8- sobhayanti mamassamam. Ubho kulesu nadiya pupphino phalino duma ubhato abhilambanta sobhayanti mamassamam. @Footnote: 1 an.sattaka. 23/58/87-90 pacalayamanasutta (sya) 2 cha.Ma. ayam na dissati @3 Ma.Ma. 13/201/179 dighanakhasutta 4 khu.apa. 32/141/22 5 cha.Ma. sandati @6 cha.Ma. susumara 7 cha.Ma. vaggala 8 cha.Ma. papatayanta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page415.

Amba sala ca tilaka patali sinduvarika 1- dibbagandha sampavanti pupphita mama assame. Cammaka salala nipa nagapunnagaketaka dibbagandha sampavanti pupphita mama assame atimutta asoka ca bhaginimala ca pupphita ankola bimbijala ca pupphita mama assame. Ketaka kadali 2- ceva godhuka tinasulika dibbagandham sampavanta sobhayanti mamassamam. Kanikara kannika ca asana ajjuna bahu dibbagandham sampavanta sobhayanti mamassamam. Punnaga giripunnaga kovilara ca pupphita dibbagandham sampavanta sobhayanti mamassamam. Uddalaka ca kutaja kadamba vakula bahu dibbagandham sampavanta sobhayanti mamassamam. Alaka isimugga ca kadalimatulungiyo gandhodakena samvaddha phalani dharayanti te. Anne pupphanti paduma anne jayanti kesari anne opuppha paduma pupphita talake tada. Gabbham ganhanti paduma niddhavanti mulaliyo singhatipattamakinna sobhanti talake tada. Niyata ambagandi ca 3- uttara 4- hi bandhujivaka dibbagandha sampavanta pupphita talake tada. Pathina pavusa maccha balaja munjarohita sankula 5- maggura ceva vasanti talake tada. @Footnote: 1 cha.Ma. sinduvaraka 2 cha.Ma.kandali 3 cha.Ma. ambagandhi ca @4 cha.Ma. uttali 5 cha.Ma. sangula

--------------------------------------------------------------------------------------------- page416.

Kumbhila sumsumara ca tantigaha ca rakkhasa ogaha 1- ajagara ca vasanti talake tada. Parevata ravihamsa cakkavaka nadicara kokila sukasalika upajivanti tam saram. Kukkutthaka kuliraka vane pokkharasataka dindibha suvapota ca upajivanti tam saram. Hamsa konca mayura ca kokila tambaculaka pampaka jivamjiva ca upajivanti tam saram. Kosika potthasisa ca kurara senaka bahu mahakala ca sakuna upajivanti tam saram. Pasada ca varaha ca vara bharandaka bahu 2- rohicca suttapota 3- ca upajivanti tam saram. Sihabyaggha ca dipi ca acchakokataracchaka tidha pabhinnamatanga upajivanti tam saram. Kinnara vanara ceva athopi vanakammika ceta ca luddaka ceva upajivanti tam saram. Tindukani piyalani madhuke kasamariyo 4- dhuvam phalani dharenti avidure mamassamam. Kosumba salala nipa 5- saduphalasamayuta dhuvam phalani dharenti avidure mamassamam. Haritaka amalaka ambajambuvibhitaka 6- kola bhallataka billa phalani dharayanti te. @Footnote: 1 cha.Ma. oguha 2 cha.Ma. camara gandaka bahu 3 cha.Ma. sukapota @4 cha.Ma. kasumariyo 5 cha.Ma. kosamba salala nimba 6 pali. amba jambu vibhedaka

--------------------------------------------------------------------------------------------- page417.

Aluva ca kalamba ca bilalitakkalani ca jivaka sambaka 1- ceva bahuka mama assame. Assamassaviduramhi talakasum 2- sunimmita acchodaka sitajala supatittha manorama. Padumuppalasanchanna pundarikasamayuta mandalakehi sanchanna dibbo gandho 3- pavayati. Evam sabbangasampanne pupphite phalite vane sukate assame ramme viharami aham tada. Silava vattasampanno 4- jhayi jhanarato sada pancabhinnabalappatto suruci nama tapaso. Catuvisasahassani sissa mayham upatthahum sabbe mam brahmana ete jatimanto yasassino. Lakkhane itihase ca sanigandusaketubhe padaka veyyakarana sadhamme paramim gata. Uppatesu nimittesu lakkhanesu ca kovida pathabya bhummantalikkhe 5- mama sissa susikkhita. Appiccha nipaka ete appahara alolupa labhalabhena santuttha parivarenti mam sada. Jhayi jhanarata dhira santacitta samahita akincannam patthayanta parivarenti mam sada. Abhinnaparamippatta pettike gocare rata antalikkhacara dhira parivarenti mam sada. Samvuta chasu dvaresu anenja 6- rakkhitindriya asamsattha ca te dhira mama sissa durasada. @Footnote: 1 cha.Ma. sutaka 2 ka. talakasi 3 cha.Ma. dibbagandho 4 cha.Ma. vata.... evamuparipi @5 cha.Ma. bhumantalikkhe 6 cha.Ma. thanacankamanena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page418.

Pallankena nisajjaya thana cankamanena 1- ca vitinamenti te rattim mama sissa durasada. Rajaniye 2- na rajjanti dosaniye 3- na dussare mohaniye na muyhanti mama sissa durasada. Iddhim vimamsamana te vattanti niccakalikam pathavim te pakampenti sarambhena durasada. Kilamanava te sisisa kilanti jhanakilitam jambuto phalamanenti mama sissa durasada. Anne gacchanti goyanam anne pubbavidehanam 4- anne ca uttarakurum mama sissa 5- durasada. Purato pesenti te kharim pacchato ca vajanti te catuvisasahassehi chaditam hoti ambaram. Aggipakam anaggim ca 6- dantodukkhalikapi ca ambana kotika 7- keci pavattaphalabhojana. Udakorohaka keci sayam pato sucirata toyabhisekacarana 8- mama sissa durasada. Parulhakacchanakhaloma pankadanta rajassira gandhita silagandhena mama sissa durasada. Pato va sannipatetva 9- jatila uggatapana labhalabham pakittetva gacchanti ambare tada. Etesam pakkamantanam mahasaddo pavattati ajinacammasaddesa modita honti devata. @Footnote: 1 cha.Ma. thanacankamanena 2 cha.Ma. rajjaniye 3 cha.Ma. dussaniye @4 cha.Ma. pubbavidehakam 5 cha.Ma. esana 6 cha.Ma. aggipaki anaggi ca @7 cha.Ma. asmena kottita 8 cha.Ma. toyabhisecanakara 9 cha.Ma. sannipatitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page419.

Disodisam pakkamanti antalikkhacara isi sakabalenupatthaddha te gacchanti yathicchakam. 1- Pathavikampaka ete sabbeva nabhacarino uggateja duppasaha sagarova akhobhiya. Thasacankamiya 2- keci keci nesajjika isi pavattabhojana keci mama sissa durasada. Mettaviharino ete hitesi sabbapaninam anattukkamsaka sabbe na te vambhenti kassaci. Siharajavasambhita gajarajava thamava durasada byagghariva agacchanti mamantike. Vijjadhara devata ca nagagandhabbarakkhasa kumbhanda danava garula upajivanti tam saram. Te jatakharibharita ajinuttaravasino 3- antalikkhacara sabbe upajivanti tam saram. Tadanucchavika 4- ete annamannam sagarava catubbisasahassanam khittasaddo 5- na vijjati. Pade padam nikkhipanta appasadda susamvuta upasankamma sabbe te 6- sirasa vandare mamam. Tehi sissehi parivuto santehi ca tapassibhi vasami assame tattha jhayi jhanarato aham. Isinam silagandhena pupphagandhena cubhayam phalinam phalagandhena gandhito hoti assamo. Rattindivam na janami arati me na vijjati sake sisse ovadanto bhiyyo hasam labhamaham. @Footnote: 1 cha.Ma. yadicchakam 2 cha.Ma. thanacankamino 3 cha.Ma....vasana 4 cha.Ma. sada... @5 cha.Ma. khipita... 6 cha.Ma. sabbeva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page420.

Pupphanam pupphamananam phalananca vipaccatam dibbagandha pavayanti sobhayanta mamassamam. Samadhimha vutthahitva atapi nipako aham kharibharam gahetvana vanam ajjhogahim aham. Uppate supine capi lakkhanesu susikkhito pavattamanam mantapadam dharayami aham tada. Anomadassi bhagava lokajettho narasabho vivekakamo sambuddho himavantamupagami. Ajjhogahetva himavantam aggo karuniko muni pallankam abhujitvana nisidi purisuttamo. Tamaddasaham sambuddham sappabhasam manoramam indivaramva jalitam adittamva hutasanam. Jalantam diparukkhamva vijjumva 1- gagane yatha suphullam salarajamva addasam lokanayakam. Ayam nago mahaviro dukkhassantakaro muni imam dassanamagamma sabbadukkha pamuccare. Disvanaham devadevam lakkhanam upadharayim buddho nu kho na va buddho handa passami cakkhumam. Sahassarani cakkani dissanti caranuttame lakkhananissa disvana nittham ganchim 2- tathagate. Sammajjanim gahetvana sammajjitvanaham tada attha 3- pupphe samanetva buddhasettham apujayim. Pujayitvana tam buddham 4- oghatinnamanasavam ekamsam ajinam katva namassim lokanayakam. @Footnote: 1 cha.Ma. vijjutam 2 cha.Ma. gacche 3 cha.Ma. atha 4 cha.Ma. sambuddham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page421.

Yena nanena sambuddho viharati anasavo tam nanam kittayissami sunatha mama bhasato. Samuddharayimam 1- lokam sayambhu amitodaya tava dassanamagamma kankhasotam taranti te. Tuvam sattha ca ketu ca dhajo yupo ca paninam parayano patittha ca dipo ca dvipaduttamo. Sakka samudde udakam pametum alhakena va na tveva tava sabbannu nanam sakka dharetave. Dharetum pathavim sakka thapetva tulamandale na tveva tava sabbannu nanam sakka pametave. Akasam 2- minitum sakka rajjuya 3- angulena va na tveva tava sabbannu nanam sakka pametave. Mahasamudde udakam pathavincakhilanjahe 4- buddhananam upadaya upamato na yujjare. Sadevakassa lokassa cittam yesam pavattati antojaligata 5- ete tava nanamhi cakkhuma. Yena nanena pattosi kevalam bodhimuttamam tena nanena sabbannu maddasi paratitthiye. Ima gatha pathetva 6- suruci nama tapaso ajinam pattharitvana pathaviyam nisidi so. Cullasitisahassani ajjhogalho mahannave accuggato tavadeva giriraja pavuccati. @Footnote: 1 cha.Ma. samuddharasimam 2 cha.Ma. akaso 3 pali. rajjuna @4 pali. pathavi cakhilajatam 5 cha.Ma....kata 6 cha.Ma. thavitvana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page422.

Tava acguggato neru ayato vitthato ca so cunnito sankhyabhedena 1- kotisatasahassiyo. 2- Lakkhe thapiyamanamhi parikkhayamagacchaka na tveva tava sabbannu nanam sakka pametave. Sukhumacchikena jalena udakam yo parikkhipe ye keci udake pana antojalikata siyum. Tatheva hi mahavira ye keci puthutitthiya ditthigahanapakkhanta 3- paramasena mohita. Tava suddhena nanena anavaranadassina antojalikata ete nanam te nativattare. Bhagava tamhi samaye anomadassi mahayaso vutthahitva samadhimha disam olokayi jino. Anomadassimunino nisabho nama savako parivuto satasahassehi santacittehi tadibhi. Khinasavehi suddhehi chalabhinnehi tadihi 4- cittamannaya buddhassa upesi lokanayakam. Antalikkhe thita tattha padakkhinamakamsu te namassanta panjalika oruhum 5- buddhasantike. Anomadassi bhagava lokajettho narasabho bhikkhusamghe nisiditva sitam patum kari jino. Varuno namupatthako anomadassissa satthuno ekamsam civaram katva apucchi 6- lokanayakam. @Footnote: 1 cha.Ma. anubhedena 2 cha.Ma. kotisatasahassaso 3 cha.Ma. ditthigahanapakkhanda @4 cha.Ma. jhayibhi 5 cha.Ma. otarum 6 cha.Ma. apucchi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page423.

Ko nu kho bhagava hetu sitakammassa satthuno na hi buddha ahetuhi sitam patum karonti te. Anomadassi bhagava lokajettho narasabho bhikkhumajjhe nisiditva imam gatham abhasatha. Yo mam pupphena pujesi nanancapi anutthavi tamaham kittayissami sunatha 1- mama bhasato. Buddhassa giramannaya sabbe deva samagata saddhammam sotukama te sambuddhamupasankamum. Dasasu lokadhatusu devakaya mahiddhika saddhammam sotukama te sambuddhamupasankamum. Hatthi assa ratha patti sena ca caturangini parivaressanti mam niccam buddhapujayidam phalam. Satthi turiyasahassani bheriyo samalankata upatthissanti mam niccam buddhapujayidam phalam. Solasitthisahassani nariyo samalankata vicittavatthabharana amuttamanikundala. Alaramukha 2- hasula susanna tanumajjhima parivaressanti mam niccam buddhapujayidam phalam. Kappasatasahassani devaloke ramissati sahassakkhattum cakkavatti raja ratthe bhavissati. Sahassakkhattum devindo devarajjam karissati padesarajjam vipulam gananato asankhyam. 3- Pacchime bhavasampatte manussattam gamissati brahmani sariya nama dharayissati kucchina. @Footnote: 1 cha.Ma. sunotha 2 cha.Ma. alarapamha 3 cha.Ma. asankhiyam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page424.

Matuya namagottena pannayissatiyam naro sariputtoti namena tikkhapanno bhavissati. Asitikoti chaddetva pabbajissati kincano gavesanto santipadam carissati mahim imam. Apparimeyye 1- ito kappe okkakakulasambhavo gotamo nama gottena sattha loke bhavissati. Tassa dhammesu dayado oraso dhammanimmito sariputtoti namena hessati aggasavako. Ayam bhagirathi ganga himavanta pabhavita mahasamuddamappeti tappayanti mahodadhim. Tathevayam sariputto sakko 2- tisu visarado pannaya paramim gantva tappayissati panino. 3- Himavantamupadaya sagaranca mahodadhim etthantare yam pulinam gananato asankhyam. Tampi sakka asesena sankhyatum 4- ganana yatha na tveva sariputtassa pannayanto bhavissati. Lakkhe thapiyamanamhi khiye gangaya valuka na tveva sariputtassa pannayanto bhavissati. Mahasamudde umiyo gananato asankhya tatheva sariputtassa pannayanto na hessati. Aradhayitva sambuddham gotamam sakyapungavam pannaya paramim gantva hessati aggasavako. Pavattitam dhammacakkam sakyaputtena tadina anuvattessati samma vassanto 5- dhammavutthiyo. @Footnote: 1 cha.Ma. aparimeyya 2 cha.Ma. sake 3 cha.Ma. panine @4 cha.Ma. sankhatum 5 cha.Ma. vassento

--------------------------------------------------------------------------------------------- page425.

Sabbametam abhinnaya gotamo sakyapungavo bhikkhusamghe nisiditva aggatthane thapessati. Aho me sukatam kammam anomadassissa satthuno yassadhikaram 1- katvana sabbattha paramim gato. Aparimeyye katam kammam phalam dassesi 2- me idha sumutto saravegova kilese jhapayim aham. Asankhatam gavesanto nibbanam acalam padam vicinam titthiye sabbe esaham samsarim bhave. Yathapi byadhiko 3- poso pariyeseyya osatham 4- vicineyya dhanam 5- sabbam byadhito parimuttiya. Asankhatam gavesanto nibbanam amatam padam abbokinnam pancasatam pabbajim isipabbajam. Jatabharena bharito 6- ajinuttaranivasano abhinnaparamim gantva brahmalokam aganchiham. 7- Natthi bahirake suddhi thapetva jinasasanam ye keci buddhima satta sujjhanti jinasasane. Attakaramayam etam nayidam itihitiham asankhatam gavesanto kutitthe sancarim aham. Yatha saratthiko poso kadalim chetvana phalaye na tattha saram vindeyya sarena rittako hi so. Tatheva titthiya loke nanaditthi bahujjana asankhatena ritta te sarena kadali 8- yatha. @Footnote: 1 cha.Ma. yassaham karam 2 cha.Ma. dasseti 3 cha.Ma. bayadhito @4 cha.Ma. osadham. evamuparipi 5 cha.Ma. vanam 6 ka. jataya bharabharito @7 cha.Ma. agacchiham 8 cha.Ma. rittase

--------------------------------------------------------------------------------------------- page426.

Pacchime bhavasampatte brahmabandhu ahosaham mahabhogam chaddayitvana 1- pabbajim anagariyam. Ajjhayako mantadharo tinnam vedana paragu brahmano sanjayo nama tassa mule vasamaham. Savako te mahavira assaji nama brahmano durasado uggatejo pindaya carati tada. Tamaddasasim sappannam munim mone samahitam santacittam mahanagam suphullam padumam yatha. Disva me cittamuppajji sudantam suddhamanasam usabham pavaram viram arahayam bhavissati. Pasadiko iriyati abhirupo susamvuto uttame damathe danto amatadassi bhavissati. Yannunaham uttamattham puccheyyam tutthamanasam so me puttho kathessati patipucchamaham tada. Pindapatam carantassa pacchato agamasaham okasam patimanento pucchitum amatam padam. Vithintare anuppattam upagantvana pucchaham katham gottosi tvam vira kassa sissosi marisa. So me puttho viyakasi asambhitova kesari buddho loke samuppanno tassa sissomhi avuso. Kidisam te mahavira anujata mahayasa buddhassa sasanam dhammam sadhu me kathayassu bho. So me puttho kathi sabbam gambhiram nipunam padam tanhasallassa hantaram sabbadukkhapanudanam. @Footnote: 1 cha.Ma. chaddetvana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page427.

Ye dhamma hetuppabhava tesam hetum tathagato aha tesanca yo nirodho evamvadi mahasamano. Soham vissajjite panhe pathamam phalamajjhagam virajo vimalo asim sutvana jinasasanam. Sutvana munino vakyam passitva dhammamuttamam pariyogalhasaddhammo imam gathamabhasaham. Eseva dhammo yadi tavadeva paccabyatha padamasokam adittham abbhatitam bahukehi kappanahutehi. Yvaham dhammam gavesanto kutitthe sancarim aham so me attho anuppatto kalo me nappamajjitum. Tositoham assajina patvana acalam padam sahayakam gavesanto assamam agamasaham. Duratova mamam disva sahayo me susikkhito iriyapathasampanno idam vacanamabravi. Pasannamukhanettosi munibhavova dissati amatadhigato kacci nibbanamaccutam padam. Subhanurupo ayasi anenjakarito viya dantova dantadamatho upasantosi brahmana. Amatam mayadhigatam sokasallapanudanam tvampi tam adhigacchesi gacchama buddhasantikam. Sadhuti so patissutva sahayo me susikkhito hatthena hattham ganhitva upagamma tavantikam. Ubhopi pabbajissama sakyaputta tavantike tava sasanamagamma viharama anasava.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page428.

Kolito iddhiya settho aham pannaya parago ubhova ekato hutva sasanam sobhayamase. Apariyositasankappo kutitthe sancarim aham tava dassanamagamma sankappo purito mama. Pathaviyam patitthaya pupphanti samaye duma dibbagandha sampavanti tosenti sabbapaninam. Tathevaham mahavira sakyaputta mahayasa sasane te patitthaya samayesami pupphitum. Vimuttipuppham esanto bhavasamsaramocanam vimuttipupphalabhena tosemi sabbapaninam. Yavata buddhakhettampi thapetvana mahamunim pannaya sadiso natthi tava puttassa cakkhuma. Suvinita ca te sissa parisa ca susikkhita uttame damathe danta parivarenti tam sada. Jhayi jhanarata dhira santacitta samahita muni moneyyasampanna parivarenti tam sada. Appiccha nipaka dhira appahara alolupa labhalabhena santuttha parivarenti tam sada. Arannika dhutarata jhayino lukhacivara vivekabhirata dhira parivarenti tam sada. Patipanna phalattha ca sekha phalasamangino asisaka uttamattham parivarenti tam sada. Sotapanna ca vimala sakadagamino ca ye anagami ca araha parivarenti tam sada.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page429.

Satipatthanakusala bojjhangabhavanarata savaka vo 1- bahu sabbe parivarenti tam sada. Iddhipadesu kusala samadhibhavanarata sammappadhananuyutta parivarenti tam sada. Tevijja chalabhinna ca iddhiya paramim gata pannaya paramim patta parivarenti tam sada. Edisa vo mahavira tava sissa susikkhita durasada uggateja parivarenti tam sada. Tehi sissehi parivuto sannatehi tapassibhi migarajavasambhito ulurajava sobhasi. Pathaviyam patitthaya ruhanti dharaniruha vepullattam 2- papunanti phalanca dassayanti te. Pathavisadiso tvamsi sakyaputta mahayasa sasane te patitthaya labhanti amatam phalam. Sindhu sarassati ceva nandiyo candabhagika ganga ca yamuna ceva sarabhu ca atho mahi. Etasam sandamananam sagarova sampaticchati jahanti purimam namam sagaroteva nayati. Tathevime catubbanna pabbajitva tavantike jahanti purimam namam buddhaputtati nayare. Yathapi cando vimalo gaccham akasadhatuya sabbe taragane loke abhaya atirocati. Tatheva tvam mahavira parivuto devamanuse ete sabbe atikkamma jalasi sabbada tuvam. @Footnote: 1 cha.Ma. te 2 cha.Ma. vepullatam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page430.

Gambhire utthita umi na velamativattare sabba velamva phusanti sancunna vikiranti ta. Tatheva titthiya loke nanaditthi bahujjana dhammam vaditukama te nativattanti tam munim. Sace ca tam papunanti pativadehi cakkhuma tavantikam upagantva sancunnava bhavanti te. Yathapi udake jata kumuda mandalaka bahu upalimpanti toyena kaddamakalalena ca. Tatheva bahuka satta loke jata viruhare attita ragadosena kaddame kumudam yatha. Yathapi padumam jalajam jalamajjhe viruhati na so limpati toyena parisuddho hi kesari. Tatheva tvam mahavira loke jato mahamuni nopalimpasi lokena toyena padumam yatha. Yathapi rammake mase bahu pupphanti varija natikkamanti tam masam samayo pupphanaya so. Tatheva tvam mahavira pupphito te vimuttiya sasanam nativattanti padumam varijam yatha. Supupphito salaraja dibbagandham pavayati annasalehi parivuto salarajava sobhati. Tatheva tvam mahavira buddhananena pupphito bhikkhusamghaparivuto salarajava sobhasi. Yathapi selo himava osatho sabbapaninam naganam asurananca devatananca alayo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page431.

Tatheva tvam mahavira osatho viya paninam tevijja chalabhinna ca iddhiya paramim gata. Anusittha mahavira taya karunikena te ramanti dhammaratiya vasanti tava sasane. Migaraja yatha siho abhinikkhamma asaya catuddisanuviloketva tikkhattum abhinadati. Sabbe miga uttasanti migarajassa gajjato tatha hi jatima eso pasu taseti sabbada. Gajjato te mahavira vasudha sampakampati bodhaneyyavabujjhanti tasanti marakayika. Tasanti titthiya sabbe nadato te mahamuni kaka senava vibbhanta migaranna yatha miga. Ye keci ganino loke sattharoti pavuccare paramparagatam dhammam desenti parisaya te. Na hevam tvam mahavira dhammam desesi paninam samam saccani bujjhitva kevalam bodhipakkhiyam. Asayanusayam natva indriyanam balabalam bhabbabhabbe viditvana mahameghova gajjasi. Cakkavalapariyanta nisinna parisa bhave nanaditthi vicinantam vimaticchedanaya tam. Sabbesam cittamannaya opammakusalo muni ekam panham kathentova vimatim chindi 1- paninam. Upatissasadiseheva vasudha purita bhave sabbeva te panjalika kittayum lokanayakam. @Footnote: 1 cha.Ma. chindasi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page432.

Kappam va te kittayanta nanavannehi kittayum parimetum na sakkeyyum appameyyo tathagato. Yatha sakena thamena kittito hi maya jino kappakoti pakittenta 1- evameva pakittayum. Sace hi koci devo va manusso va susikkhito pametum parikappeyya vighatamva labheyya so. Sasane te patitthaya sakyaputta mahayasa pannaya paramim gantva viharami anasavo. Titthiye sampamaddami vattemi jinasasanam dhammasenapati ajja sakyaputtassa sasane. Aparimeyye katam kammam phalam dassesi me idha sukhitto saravegova kilese jhapayi mama. Yo koci manujo bharam dhareyya matthake sada bharena dukkhito assa bha rehi bharito tatha. Dayhamano tihaggihi bhavesu samsarim aham bharito bhavabharena girim uccarito yatha. Oropito ca me bharo bhava ugghatita maya karaniyam katam sabbam sakyaputtassa sasane. Yavata buddhakhettamhi thapetva sakyapungavam aham aggomhi pannaya sadiso me na vijjati. Samadhimhi sukusalo iddhiya paramim gato icchamano caham ajja sahassam abhinimmine. Anupubbaviharassa vasibhuto mahamuni kathesi sasanam mayham nirodho sayanam 2- mama. @Footnote: 1 cha.Ma. kappakotipi kittenta 2 ka. sasanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page433.

Dibbacakkhu visuddham me samadhikusalo aham sammappadhananuyutto bojjhangabhavanarato. Savakena hi pattabbam sabbameva katam maya lokanatham thapetvana sadiso me na vijjati. Samapattinam kusalo jhanavimokkhana khippapatilabhi bojjhangabhavanarato savakagunaparamigatosmi. Savakagunenapi phussena buddhiya parisuttamabharava yam saddhasangahitam cittam sada sabrahmacarisu. Uddhatavisova sappo chinnavisanova usabho nikkhittamanadappova upemi garugaravena ganam. Yadi rupini bhaveyya panna me vasumatipi na sameyya anomadassissa bhagavato phalametam nanathavanaya. Pavattitam dhammacakkam sakyaputtena tadina anuvattemaham samma nanathavanayidam phalam. Ma me kadaci papiccho kusito hinaviriyo appassuto anacaro sameto ahu katthaci. Bahussuto ca medhavi silesu susamahito cetosamathanuyutto api muddhani titthatu. Tam vo vadami bhaddante yavantettha samagata appiccha hotha santuttha jhayi jhanarata sada. Yamaham pathamam disva virajo vimalo ahum so me acariyo dhiro assaji nama savako. Tassaham vahasa ajja dhammasenapati ahum sabbattha paramim patva viharami anasavo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page434.

Yo me acariyo asi assaji nama savako yassam disayam vasati ussisamhi karomaham. Mama kammam saritvana gotamo sakyapungavo bhikkhusamghe nisiditva aggatthane thapesi mam. Kilesa jhapita mayham .pe. katam buddhassa sasanan"ti aparabhage pana sattha jetavanamahavihare ariyaganamajjhe nisinno attano savake tena tena gunavisesena etadagge thapento "etadaggam bhikkhave mama savakanam bhikkhunam mahapannanam yadidam sariputto"ti 1- theram mahapannabhavena etadagge thapesi. So evam savakaparaminanassa matthakam patva dhammasenapatitthane patitthahitva sattahitam karonto ekadivasam sabrahmacarinam attano cariyavibhavanamukhena annam byakaronto:- [981] "yathacari yathasato satima yatasankappajjhayi 2- appamatto ajjhattarato susamahitatto eko santusito tamahu bhikkhum. [982] Allam sukkham va bhunjanto na balham suhito siya unudaro 3- mitaharo sato bhikkhu paribbaje. [983] Cattaro panca alope abhutva udakam pive alam phasuviharaya pahitattassa bhikkhuno. [984] Kappiyam tance chadeti 4- civaram idamatthikam alam phasuviharaya pahitattassa bhikkhuno. [985] Pallankena nisannassa jannuke nabhivassati alam phasuviharaya pahitattassa bhikkhuno. @Footnote: 1 an.ekaka. 20/189/23 etadaggavagga 2 pali. yatha sankappacariyaya @3 Si. unudayo 4 pali. kappiyatanca adeti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page435.

[986] Yo sukham dukkhato adda dukkhamaddakkhi sallato ubhayantarena nahosi kena lokasmi kim siya. [987] Ma me kadaci papiccho kusito hinaviriyo appassuto anadaro kena lokasmi kim siya. [988] Bahussuto ca medhavi silesu susamahito cetosamathamanuyutto api muddhani titthatu. [989] Yo papancamanuyutto papancabhirato mago 1- viradhayi so nibbanam yogakkhemam anuttaram. [990] Yo ca papancam hitvana nippapancapathe rato aradhayi so nibbanam yogakkhemam anuttaram. [991] Game va yadi varanne ninne va yadi va thale yattha arahanto viharanti tam bhumiramaneyyakam. [992] Ramaniyani arannani yattha na ramati jano vitaraga ramissanti na te kamagavesino. [993] Nidhinamva pavattaram yam passe vajjadassinam niggayhavadim medhavim tadisam panditam bhave tadisam bhajamanassa seyyo hoti na papiyo. [994] Ovadeyyanusaseyya asabbha ca nivaraye satam hi so piyo hoti asatam hoti appiyo. [995] Annassa bhagava buddho dhammam desesi cakkhuma dhamme desiyamanamhi sotamodhesimatthiko tam me amogham savanam vimuttomhi anasavo. [996] Neva pubbenivasaya napi dibbassa cakkhuno cetopariyaya iddhiya cutiya upapattiya sotadhatuvisuddhiya panidhi me na vijjati. @Footnote: 1 pali. mano

--------------------------------------------------------------------------------------------- page436.

[997] Rukkhamulamva nissaya mundo sanghatiparuto pannaya uttamo thero upatissova jhayati. [998] Avitakkam samapanno sammasambuddhasavako ariyena tunhibhavena upeto hoti tavade. [999] Yathapi pabbato selo acalo suppatitthito evam mohakkhaya bhikkhu pabbatova na vedhati. [1000] Ananganassa posassa niccam sucigavesino valaggamattam papassa abbhamattamva na vedhati. [1001] Nabhinandami maranam nabhinandami jivitam nikkhipissam imam kayam sampajano patissato. [1002] Nabhinandami maranam nabhinandami jivitam kalanca patikankhami nibbisam bhatako yatha. [1003] Ubhayena midam maranameva namaranam paccha va pure va patipajjatha ma vinassatha khano vo ma upaccaga. [1004] Nagaram yatha paccantam guttam santarabahiram evam gopetha attanam khano vo ma upaccaga khanatita hi socanti nirayamhi samappita. [1005] Upasanto uparato mantabhani anuddhato dhunati papake dhamme dumapattamva maluto. [1006] Upasanto uparato mantabhani anuddhato appasi 1- papake dhamme dumaputtamva maluto. [1007] Upasanto anayaso vippasanno anavilo kalyanasilo medhavi dukkhassantakaro siya. @Footnote: 1 pali. abbahi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page437.

[1008] Na vissase ekatiyesu evam agarisu pabbajitesu capi sadhupi hutvana asadhu honti asadhu hutva puna sadhu honti. [1009] Kamacchando ca byapado thinamiddhanca bhikkhuno uddhaccam vicikiccha ca pancete cittakelisa. [1010] Yassa sakkariyamanassa asakkarena cubhayam samadhi na vikampati appamadaviharino. [1011] Tam jhayinam satatikam sukhumaditthipassakam upadanakkhayaramam ahu sappuriso iti. [1012] Mahasamuddo pathavi pabbato anilopi ca upamaya na yunjanti 1- satthu varavimuttiya. [1013] Cakkanuvattako thero mahanani samahito pathavapaggisamano na rajjati na dussati. [1014] Pannaparamitam patto mahabuddhi mahamati 2- ajalo jalasamano sada carati nibbuto. [1015] Paricinno maya sattha .pe. bhavanettisamuhata. [1016] Sampadethappamadena esa me anusasani handaham parinibbissam vippamuttomhi sabbadhi"ti ima gatha abhasi. Ima hi kaci gatha therena bhasita, kaci theram arabbha bhagavata bhasita, sabba paccha attano cariyapavedanavasena therena bhasitatta therasseva gatha ahesum. @Footnote: 1 cha.Ma. yujjanti 2 pali. mahamuni

--------------------------------------------------------------------------------------------- page438.

Tattha yathacariti yatha kayadihi samyato samvuto hutva carati viharati yatha caranasiloti va yathacari, silasampannoti attho. Yathasatoti yathasanto. Gatha sukhattham hi anunasikalopam katva niddeso kato, santo viya ariyehi nibbisesoti attho. Satimati paramaya. Satiya samannagato. Yatasankappajjhayiti sabbaso miccha- sankappam pahaya nekkhammasankappadivasena samyatasankappo hutva arammanupanijjhanena lakkhanupanijjhanena ca jhayanasilo. Appamattoti tasmimyeva yathacaribhave yatasankappo hutva jhayanena ca pamadarahito sabbattha suppatitthitasatisampajanno. Ajjhattaratoti gocarajjhatte kammatthanabhavanaya abhirato. Susamahitattoti taya eva bhavanaya ekaggacitto. Ekoti asahayo ganasamsaggam kilesasamsagganca pahaya kayavivekam citta- vivekanca paribruhayanto. Santusitoti paccayasantosena ca bhavanaramasantosena ca sammadeva tusito tuttho. Bhavanaya hi uparupari visesam avahantiya ularam pitipamojjam uppajjati, matthakam pattaya pana vattabbameva natthi. Tamahu bhikkhunti tam evarupam puggalam sikkhattayaparipuriya bhayam ikkhanataya bhinnakilesataya ca bhikkhuti vadanti. Idani yathavuttasantosadvaye paccayasantosam tava dassento "allam sukkham va"ti adimaha. Tattha allanti sappiadiupasekena tintam siniddham. Sukkhanti tadabhavena 1- lukham. Vasaddo aniyamattho, allam va sukkham vati. Balhanti ativiya. Suhitoti dhato na siyati attho. Katham pana siyati aha "unudaro mitaharo"ti, panitam lukham vapi bhojanam bhunjanto bhikkhu yavadattham abhunjitva unudaro sallahukudaro tato eva mitaharo parimitabhojano atthangasamannagatam aharam aharanto tattha mattannutaya paccavekkhanasatiya 2- ca sato hutva paribbaje vihareyya. @Footnote: 1 Si. tacabhavena 2 Ma. paccavekkhanaya satiya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page439.

Yatha pana unudaro mitaharo ca nama hoti, tam dassetum "cattaro"tiadi vuttam. Tattha abhutvati cattaro va panca va alope kabale abhunjitva tattakassa aharassa okasam thapetva paniyam piveyya. Ayam hi ahare sallahukavutti. Nibbanam hi pesitacittassa bhikkhuno phasuviharaya jhanadinam adhigamayogyataya sukhaviharaya alam pariyattanti attho. Imina kucchiparihariyam pindapatam vadanto pindapate itaritarasantosam dasseti. "bhutvana"ti va patho, so catupancalopamattenapi aharena sariram yapetum samatthassa ativiya thirapakatikassa puggalassa vasena vutto siya, uttaragathahipi samsandati eva appakasseva civarassa senasanassa ca vakkhamanatta. Kappiyanti yam kappiyakappiyanulomesu khomadisu annataranti attho. Tance chadetiti kappiyam civaram samanam chadetabbam thanam chadeti ce, satthara anunnatajatiyam santam hetthimantena anunnatapamanayuttam ce hotiti attho. Idamatthikanti idam payojanattham satthara vuttapayojanattham, yavadeva sitadipati- ghatanatthanceva 1- hirikopinapaticchadanatthancati attho. Etena kayaparihariyam civaram tattha itaritarasantosanca vadati. Pallankena nisannassati pallankam vuccati samantato urubaddhasanam, tena nisinnassa, tisandhipallankam abhujitva nisannassati attho. Jannuke nabhivassatiti yassam kutiyam tatha nisinnassa deve vassante jannukadvayam vassodakena na temiyati, ettakampi sabbapariyantasenasanam, sakka hi tattha nisiditva atthakamarupena kulaputtena sadattham nipphadetum. Tenaha "alam phasuviharaya, pahitattassa bhikkhuno"ti. Evam thero imahi catuhi gathahi ye te bhikkhu mahiccha asantuttha, tesam paramukkamsagatam sallekhaovadam pakasetva idani vedanamukhena bhavanaramasantosam @Footnote: 1 Ma.....bahanatthanceva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page440.

Dassento "yo sukhan"tiadimaha. Tattha sukhanti sukhavedanam. Dukkhatoti viparinama- dukkhato. Addati addasa, vipassanapannasahitaya maggapannaya yathabhutam yo apassiti attho. Sukhavedana hi paribhogakale assadiyamanapi visamissam viya bhojanam viparijhama- kale 1- dukkhayeva hoti. Tenettha dukkhanupassanam dasseti. Dukkhamaddakkhi sallatoti dukkhavedanam yo sallanti passi. Dukkhadevana hi yatha sallam sariram anupavisantampi anupavisitva thitampi uddhariyamanampi pilanameva 2- janeti, evam uppajjamanapi thitipattapi bhijjamanapi vibadhatiyevati. Etenettha dukkhanupassanamyeva ukkamsetva vadati, tena ca "yam dukkham tadanatta"ti vacanato 3- vedanadvaye attattaniyagaham. Vinivetheti. 4- Ubhayantarenati ubhayesam antare, sukhadukkhavedananam majjhabhute adukkhamasukheti attho. Nahositi yathabhutavabodhane attattaniyabhinivesanam ahosi. Kena lokasmi kim siyati evam vedanamukhena pancapi upadanakkhandhe parijanitva tappatibaddham sakalakilesajalam samucchinditva thito kena nama kilesena lokasmim baddho, devatadisu kim va ayati 5- siya, annadatthu chinnabandhano apannattikova siyati adhippayo. Idani micchapatipanne puggale garahanto sammapatipanne pasamsanto "ma me"tiadika catasso gatha abhasi. Tattha ma me kadaci papicchoti yo asanta- gunasambhavanicchaya papiccho, samanadhamme ussahabhavena kusito, tatoyeva hinaviriyo, saccapaticcasamuppadadipatisamyuttassa sutassa abhavena appassuto, ovadanusasanisu adarabhavena anadaro, tadiso atihinapuggalo 6- mama santike kadacipi ma hotu. Kasma? kena lokasmi kim siyati lokasmim sattanikaye tassa tadisassa puggalassa Kena ovadena kim bhavitabbam, kena va katena kim siya, niratthakamevati attho. Bahussuto cati yo puggalo siladipatisamyuttassa suttageyyadibhedassa bahuno sutassa sambhavena bahussuto, dhammojapannaya parihariyapannaya pativedhapannaya @Footnote: 1 Si. parinamanakale 2 Ma. pilitameva 3 sam.khandha. 17/15/19 yadaniccasutta @4 Ma. vinivedeti 5 Ma. ayatim 6 Si. hinapuggalo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page441.

Ca vasena medhavi, silesu ca sutthu patitthitatta susamahito, cetosamatham lokiya- lokuttarabhedam cittasamadhanam anuyutto, tadiso puggalo mayham matthakepi titthatu, pageva sahavaso. Yo papancamanuyuttoti yo pana puggalo kammaramatadivasena rupabhisangadi- vasena ca pavattiya papancanatthena tanhadibhedam papancam anuyutto, tattha ca anadinavadassanena abhirato magasadiso, so nibbanam viradhayi, so nibbana suvidura- vidure thito. Yo ca papancam hitvanati yo pana puggalo tanhapapancam pahaya tadabhavato nippapancassa nibbanassa pathe adhigamupaye ariyamagge rato bhavanabhisamaye abhirato, so nibbanam aradhayi sadhesi 1- adhigacchiti attho. Athekadivasam thero attano kanitthabhatikassa revatattherassa kantakanicitakhadirarukkha- sanchanne nirudakakantare vasam disva tam pasamsanto "game va"tiadika dve gatha abhasi. Tattha game vati kincapi arahanto gamante kayavivekam na labhanti, cittavivekam pana labhanteva. Tesam hi dibbapatibhaganipi arammanani cittam caletum na sakkonti, tasma game va hotu arannadisu annataram va, yattha arahanto viharanti, tam bhumiramaneyyakanti so bhumippadeso ramaniyo evati attho. Arannaniti supupphitatarusandamanditani vimalasalilasayasampannani arannani ramaniyaniti sambandho. Yatthati yesu arannesu vikasitesu viya ramamanesu kamapakkhiko kamagavesako jano na ramati. Vitaragati vigataraga pana khinasava bhamaramadhukara viya padumavanesu tatharupesu arannesu ramissantiti. Na te kamagavesinoti yasma te vitaraga kamagavesino na hontiti attho. @Footnote: 1 Si. sadhayi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page442.

Puna thero radham nama duggatabrahmanam anukampaya pabbajetva upasampadetva tameva pacchasamanam katva vicaranto ekadivasam tassa ca subbacabhavena tusitva ovadam dento "nidhinamva"tiadimaha. Tattha nidhinamvati tattha tattha nida hitva thapitanam hirannasuvannadipuranam nidhikumbhinam. Pavattaranti kicchajivike duggatamanusse anukampam katva "ehi te sukhena jivitum upayam dassessami"ti nidhitthanam netva hattham pasaretva "imam gahetva sukham jivahi"ti acikkhitaramviya. Vajjadassinanti dve vajjadassino:- "imina nam asaruppena va khalitena va samghamajjhe nigganhissami"ti randhagavesako ca annatam napetukamo natam assadento siladivuddhikamataya tam tam vajjam olokento ullumpanasabhavasanthito cati, ayam idha adhippeto. Yatha hi duggatamanusso "imam nidhim ganhahi"ti niggayha- manopi nidhidassane kopam na karoti, pamuditova hoti, evam evarupesu puggalesu asaruppam va khalitam va disva acikkhante kopo na katabbo, tutthacitteneva bhavitabbam, "bhante punapi mam evarupam vadeyyatha"ti pavaretabbameva. Niggayhavadinti yo vajjam disva ayam me saddhivihariko, antevasiko, upakarakoti acintetva vajjanurupam tajjento panamento dandakammam karonto sikkhapeti, ayam niggayhavadi nama sammasambuddho viya. Vuttam hetam:- "niggayha niggayhaham ananda vakkhami, pavayha pavayhaham 1- ananda vakkhami, yo saro so thassati"ti. 2- Medhavinti dhammojapannaya samannagatam. Tadisanti evarupam panditam. Bhajeti payirupaseyya. Tadisam hi acariyam bhajamanassa antevasikassa seyyo hoti, na papiyo, vuddhiyeva hoti, no parihaniti attho. Athekada assajipunabbasukehi kitagirismim avase dusite satthara anatto attano parisaya mahamoggallanena ca saddhim tattha gato dhammasenapati assaji- punabbasukesu ovadam anadiyantesu imam gathamaha. Tattha ovadeyyati ovadam @Footnote: 1 cha.Ma. pavayha 2 Ma. upari. 14/196/167 mahasunnatasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page443.

Anusitthim dadeyya. Anusaseyyati tasseva pariyayavacanam. Athava uppanne vatthusmim vadanto ovadati nama, anuppanne "ayasopi 1- te siya"tiadim anagatam uddissa vadanto anusasati nama. Sammukha vadanto va ovadati nama, parammukha dutam, sasanam va pesetva vadanto anusasati nama. Sakim vadanto va ovadati 2- nama, punappunam vadanto anusasati nama. Asabbha cati akusala dhamma ca nivaraye, kusale dhamme ca patitthapeyyati attho. Satam hi soti evarupo puggalo sadhunam piyo hoti. Ye pana asanta asappurisa vitinnaparaloka amisacakkhuka jivikatthaya pabbajita, tesam so ovadako anusasako "na tvam amhakam upajjhayo, na acariyo, kasma amhe vadasi"ti evam mukhasattihi vijjhantanam appiyo hotiti. "yam arabbha sattha dhammam deseti, so eva upanissayasampanno"ti bhikkhusu kathaya samutthitaya "nayidametan"ti dassento "annassa"ti gathamaha. Tattha annassati attano bhagineyyam dighanakhaparibbajakam sandhayaha. 3- Tassa hi satthara vedanapariggahasutte 4- desiyamane ayam mahathero bhavanamagge adhigantva savaka- paraminanassa matthakam patto. Sotamodhesimatthikoti sattharam bijayamano thito atthiko hutva sussusanto sotam odahim. Tam me amogham savananti tam tatha sutam savanam mayham amogham avanjham ahosi, aggasavakena pattabbam sampattinam avassayo ahosi. Tenaha "vimuttomhi"tiadi. Tattha neva pubbenivasayati attano paresanca pubbenivasajananananatthaya, panidhi me neva vijjatiti yojana. Parikammakaranavasena tadattham cittapanidhanamattampi nevatthi neva ahositi 5- attho. Cetopariyayati cetopariyananassa. Iddhiyati iddhividhananassa. Cutiya upapattiyati sattanam cutiya upapattiya ca jananananassa 6- cutupapatananatthaya. Sotadhatuvisuddhiyati dibbasotananassa. Panidhi me na vijjatiti @Footnote: 1 Si. ayam dosopi 2 Si. sakim va vadanto ovadati 3 Si. sandhaya vadati @4 Ma.Ma. 13/205/182 dighanakhasutta 5 Si.,Ma. na vijjatiti 6 cha.Ma. jananananaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page444.

Imesam abhinnavisesanam atthaya parikammavasena cittassa panidhi cittabhiniharo me natthi nahositi attho. Sabbannuguna viya hi buddhanam aggamaggadhigameneva savakanam sabbe savakaguna hatthagata honti, na tesam adhigamaya visum parikammakarana- kiccam atthiti. Rukkhamulantiadika tisso gatha kapotakandarayam viharantassa yakkhena pahatakale samapattibalena attano nibbikaratadipanavasena vutta. Tattha mundoti navoropitakeso. 1- Sanghatiparutoti sanghatim parupitva nisinno. "sanghatiya suparuto"ti ca pathanti. Pannaya uttamo theroti thero hutva pannaya uttamo, savakesu pannaya setthoti attho. Jhayatiti arammanupanijjhanena lakkhanupanijjhanena ca jhayati, bahulam samapattiviharena viharatiti attho. Upeto hoti tavadeti yada yakkhena sise pahato, tavadeva avitakkam catutthaj- jhanikaphalasamapattim samapanno ariyena tunhibhavena upeto samannagato ahosi. Atitatthe hi hotiti idam vattamanavacanam. Pabbatova na vedhatiti mohakkhaya bhinnasabbakileso bhikkhu so selamayapabbato viya acalo suppatitthito itthadina 2- kenaci na vedhati, sabbattha nibbikaro hotiti attho. Athekadivasam therassa asatiya nivasanakanne 3- olambante annataro samanero "bhante parimandalam nivasetabban"ti aha. Tam sutva "bhaddam taya sutthu vuttan"ti sirasa viya sampaticchanto tavadeva thokam apakkamitva 4- parimandalam nivasetva "madisanam ayampi dosoyeva"ti dassento "ananganassa"ti gathamaha. Puna marane jivite ca attano samacittatam dassento "nabhinandami"tiadina @Footnote: 1 Si. voropitakeso 2 Si. itthanitthadina 3 Si. civarakone @4 Ma. upakkamitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page445.

Dve gatha vatva paresam dhammam kathento "ubhayena midan"tiadina gathadvayamaha. Tattha ubhayenati ubhayesu, ubhosu kalesuti attho. Midanti makaro padasandhikaro. Idam maranameva, maranam attheva nama, amaranam nama natthi. Kesu ubhosu kalesuti aha "paccha va pure va"ti, majjhimavayassa paccha va jarajinnakale pure va daharakale maranameva maranam ekantikameva. Tasma patipajjatha sammapatipattim puretha vippatipajjitva ma vinassatha apayesu mahadukkham manubhavatha. Khano vo ma upaccagati atthahi akkhanehi vivajjito ayam navamo khano ma tumhe atikkamiti attho. Athekadivasam ayasmantam mahakotthikam disva tassa gunam pakasento "upasanto"ti- adina tisso gatha abhasi. Tattha anuddesikavasena "dhunati"ti vuttamevattham puna therasannissitam katva vadanto "appasi"tiadimaha. Tattha appasiti adhuna pahasiti attho. Anayasoti aparissamo, kilesadukkharahitoti attho. Vippasanno anaviloti vippasanno asaddhiyadinam abhavena sutthu pasannacitto anavilasankappataya anavilo. Na vissaseti gatha devadattam saddahitva tassa ditthim rocetva thite vajjiputtake arabbha vutta. Tattha na vissaseti vissattho na bhaveyya, na saddaheyyati attho. Ekatiyesuti ekaccesu anavatthitasabhavesu puthujjanesu. Evanti yatha tumhe "devadatto samma patipanno"ti vissasam apajjittha, evam. Agarisuti gahatthesu. Sadhupi hutvanati yasma puthujjanabhavo nama assapitthe thapitakumbhandam viya thusarasimhi nikhatakhanukam viya ca 1- anavatthito, tasma ekacce adito sadhu hutva thitapi paccha asadhu honti. Yatha devadatto pubbe silasampanno abhinnasamapattilabhi hutva labhasakkarapakato idani parihinaviseso chinnapakkhakako viya apayiko @Footnote: 1 Si. khanu viya ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page446.

Jato, tasma tadiso ditthamattena "sadhu"ti na vissasitabbo. Ekacce pana kalyanamittasamsaggabhavena adito asadhu hutvapi paccha kalyanasamsaggena sadhu hontiyeva, tasma devadattasadise sadhupatirupe "sadhu"ti na vissaseyyati attho. Yesam kamacchandadayo cittupakkilesa avigata, te asadhu. Yesam te vigata, te sadhuti dassetum "kamacchando"ti gatham vatva asadharanato ukkamsagatam sadhulakkhanam dassetum "yassa sakkariyamanassa"tiadina gathadvayam vuttam. Asadharanato pana ukkamsagatam tam dassetum sattharam attananca udaharanto "mahasamuddo"tiadika gatha abhasi. Tattha mahasamuddoti ayam mahasamuddo mahapathavi selo pabbato puratthimadibhedato anilo ca attoo naacetanabhavena itthanittham sahanti, na patisankhanabalena, sattha pana yassa arahattu ppattiya vasena uttame tadibhave thito itthadisu sabbattha samo nibbikaro, tassa satthu varavimuttiya aggaphalavimuttiya te mahasamuddadayo upamaya upamabhavena na yunjanti kalabhagampi na upentiti attho. Cakkanuvattakoti satthara vattitassa dhammacakkassa anuvattako. Theroti asekkhehi silakkhandhadihi samannagamena thero. Mahananiti mahapanno. Samahitoti upacarappana- samadhina anuttarasamadhina ca samahito. Pathavapaggisamanoti itthadiarammana- sannipate nibbikarataya pathaviya apena aggina ca sadisavuttiko. Tenaha "na rajjati na dussati"ti. Pannaparamitam pattoti savakananassa paramim parakotim patto. Mahabuddhiti mahaputhuhasajavanatikkhanibbedhikabhavappattaya mahatiya buddhiya pannaya samannagato. Mahamatiti dhammanvayaveditasankhataya mahatiya nayaggahamatiya samannagato. Ye hi te catubbidha solasavidha catucattalisavidha tesattatividha ca pannappabheda, tesam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page447.

Sabbaso anavasesanam adhigatatta mahapannatadivisesayogato ca ayam mahathero satisayam "mahabuddhi"ti vattabbatam arahati. Yathaha bhagava:- "pandito bhikkhave sariputto, mahapanno bhikkhave sariputto, puthupanno bhikkhave sariputto, hasapanno 1- bhikkhave sariputto, javanapanno bhikkhave sariputta, tikkhapanno bhikkhave sariputto, nibbedhikapanno bhikkhave sariputto"tiadi. 2- Tatthayam panditabhavadinam vibhagavibhavana. Dhatukusalata, ayatanakusalata, paticcasamuppadakusalata, thanatthanakusalatati imehi catuhi karanehi pandito. Mahapannatadinam vibhagadassane ayam pali:- "katama mahapanna:- mahante atthe parigganhatiti mahapanna, mahan te dhamme parigganhatiti mahapanna, mahanta niruttiyo parigganhatiti mahapanna, mahantani patibhanani parigganhatiti mahapanna, mahante silakkhandhe parigganhatiti mahapanna, mahante samadhikkhandhe parigganhatiti mahapanna, mahante pannakkhandhe parigganhatiti mahapanna, mahante vimuttikkhandhe parigganhatiti mahapanna, mahante vimuttinanadassanakkhandhe parigganhatiti mahapanna, mahantani thanatthanani parigganhatiti mahapanna, mahanta viharasamapattiyo parigganhatiti mahapanna, mahantani ariyasaccani parigganhatiti mahapanna, mahante satipatthane parigganhatiti mahapanna, mahante sammappadhane parigganhatiti mahapanna, mahante iddhipade parigganhatiti mahapanna, mahantani indriyaniparigganhatiti mahapanna, mahantani balani parigganhatiti mahapanna, mahante bojjhange parigganhatiti mahapanna, mahante ariyamagge parigganhatiti mahapanna, @Footnote: 1 Si. hasupanno 2 Ma.upari. 14/93/77 anupadasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page448.

Mahantani samannaphalani parigganhatiti mahapanna, mahanta abhinnayo parigganhatiti mahapanna, mahantam paramattham nibbanam parigganhatiti mahapanna. 1- Katama puthupanna:- puthunanakhandhesu nanam pavattatiti puthupanna, puthunanadhatusu nanam pavattatiti puthupanna, puthunanaayatanesu nanam pavattatiti puthupanna, puthunanapaticcasamuppadesu nanam pavattatiti puthupanna, puthunanasunnatamanupalabbhesu nanam pavattatiti puthupanna, puthunanaatthesu nanam pavattatitiputhupanna, puthunanadhammesu nanam pavattatiti puthupanna, puthunananiruttisu nanam pavattatiti puthupanna, puthunanapatibhanesu nanam pavattatiti puthupanna, puthunanasilakkhandhesu nanam pavattatiti puthupanna, puthunanasamadhikkhandhesu nanam pavattatiti puthupanna, puthunanapannakkhandhesu nanam pavattatiti puthupanna, puthunanavimuttikkhandhesu nanam pavattatiti puthupanna, puthunanavimuttinanadassanakkhandhesu nanam pavattatiti puthupanna, puthunanathanatthanesu nanam pavattatiti puthupanna, puthunanaviharasamapattisu nanam pavattatiti puthupanna, puthunanaariyasaccesu nanam pavattatiti puthupanna, puthunanasatipatthanesu nanam pavattatiti puthupanna, puthunanasammappadhanesu nanam pavattatiti puthupanna, puthunanaiddhipadesu nanam pavattatiti puthupanna, puthunanaindriyesu nanam pavattatiti puthupanna, puthunanabalesu nanam pavattatiti puthupanna, puthunanabojjhangesu nanam pavattatiti puthupanna, puthunanaariyamaggesu nanam pavattatiti puthupanna, puthunanasamannaphalesu nanam pavattatiti puthupanna, puthunanaabhinnasu nanam pavattatiti puthupanna, puthujjanasadharane dhamme atikkamma paramatthe nibbane nanam pavattatiti puthupanna. 2- @Footnote: 1 khu.pati. 31/665/570 (sya) 2 khu.pati. 31/666/571 (sya)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page449.

Katama hasapanna:- idhekacco hasabahulo vedabahulo tutthibahulo pamojjabahulo 1- silani paripuretiti hasapanna, hasabahulo .pe. Pamojjabahulo indriyasamvaram paripuretiti hasapanna, hasabahulo .pe. Pamojjabahulo bhojane mattannutam paripuretiti hasapanna, hasabahulo .pe. Pamojjabahulo jaragiya nuyogam paripuretiti hasapanna, hasabahulo .pe. Pamojjabahulo silakkhandham .pe. Samadhikkhandham. Pannakkhandham. Vimuttikkhandham. Vimuttinanadassanakkhandham paripuretiti .pe. Pativijjhatiti. Viharasamapattiyo paripuretiti. Ariyasaccani pativijjhatiti. Satipatthane bhavetiti. Sammappadhane bhavetiti. Iddhipade bhavetiti. Indriyani bhavetiti. Balani bhavetiti. Bojjhange bhavetiti. Ariyamaggam bhavetiti .pe. Samannaphalani sacchikarotiti hasapanna, hasabahulo vedabahulo tutthibahulo pamojjabahulo abhinnayo pativijjhatiti hasapanna, hasabahulo vedabahulo tutthibahulo pamojjabahulo paramattham nibbanam sacchikarotiti hasapanna. 2- Katama javanapanna:- yankinci rupam atitanagatapaccuppaninam .pe. Yam dure 3- santike va, sabbam rupam aniccato khippam javatiti javanapanna, dukkhato khippam javatiti javanapanna, anattato khippam javatiti javanapanna, ya kaci vedana .pe. Yankinci vinnanam atitanagatapaccuppannam .pe. Sabbam vinnanam aniccato khippam javatiti javanapanna, dukkhato khippam javatiti javanapanna, anattato khippam javatiti javanapanna. Cakkhu .pe. Jaramaranam atitanagatapaccuppannam. Aniccato khippam javatiti javanapanna, dukkhato khippam javatiti javanapanna, anattato khippam javatiti javanapanna. Rupam atitanagatapaccuppannam aniccam khayatthena dukkham bhayatthena anatta asarakatthenati tulayitva tirayitva vibhavayitva katva rupanirodhe nibbane @Footnote: 1 ka. pamujja... evamuparipi 2 khu.pati. 31/674/582 (sya) 3 ka. yandure

--------------------------------------------------------------------------------------------- page450.

Khippam javatiti javanapanna .pe. Vedana .pe. Sanna. SankhaRa. Vinnanam. Cakkhu .pe. Jaramaranam atitanagatapaccuppannam aniccam khayatthena dukkham bhayatthena anatta asarakatthenati tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katva jaramarananirodhe 1- nibbane khippam javatiti javanapanna. Rupam atitanagatapaccuppannam aniccam sankhatam paticcasamuppannam khayadhammam vayadhammam viragadhammam nirodhadhammanti tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katva rupanirodhe nibbane 2- khippam javatiti javanapanna. Vedana .pe. Sanna. SankhaRa. Vinnanam. Cakkhu .pe. Jaramaranam atitanagatapaccuppannam aniccam sankhatam paticcasamuppannam khayadhammam vayadhammam viragadhammam nirodhadhammanti tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katva jaramarananirodhe nibbane khippam javatiti javanapanna. 3- Katama tikkhapanna:- khippam kilese bhindatiti 4- tikkhapanna, uppannam kamavitakkam nadhivaseti pajahati vinodeti byantikaroti anabhavangametiti tikkhapanna, uppannam byapadavitakkam nadhivasetipajahati vinodeti byantikaroti anabhavangametiti tikkhapanna, uppannam vihimsavitakkam nadhivaseti .pe. Uppannuppanne papake akusale dhamme nadhivasetipajahativinodeti byantikaroti anabhavangametiti tikkhapanna, uppannam ragam nadhivaseti pajahati vinodeti byantikaroti anabhavam gametiti tikkhapanna, uppannam dosam .pe. Uppannam moham. Uppannam kodham. Uppannam upanaham. Makkham. Palasam. Issam. Macchariyam. Mayam. Satheyyam. Thambham. Sarambham. Manam. Atimanam. Madam. Pamadam. Sabbe kilese. Sabbe duccarite. Sabbe abhisankhare .pe. Sabbe bhavagamikamme nadhivaseti pajahati vinodeti byantikaroti anabhavam gametiti tikkhapanna, @Footnote: 1 ka. jaramaranam nirodhe 2 cha.Ma. ayam na dissati @3 khu.pati. 31/675/584 (sya) 4 cha.Ma. chindatiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page451.

Ekasmim asane cattaro ca ariyamagga cattari samannaphalani catasso patisambhidayo cha abhinnayo adhigata honti sacchikata phassita pannayati tikkhapanna. 1- Katama nibbedhikapanna:- idhekacco sabbasankharesu ubbegabahulo hoti uttasabahulo ukkanthanabahulo aratibahulo anabhiratibahulo bahimukho na ramati sabbasankharesu, anibbiddhapubbam apadalitapubbam lobhakkhandham nibbijjhati padaletiti nibbedhikapanna, anibbiddhapubbam apadalitapubbam dosakkhandham nibbijjhati padaletiti nibbedhikapanna, anibbiddhapubbam apadalitapubbam mohakkhandham nibbijjhati padaletiti nibbedhikapanna, anibbiddhapubbam apadalitapubbam kodham .pe. Upanaham .pe. Sabbe bhavagamikamme nibbijjhati padaletiti nibbedhikapanna"ti. 2- Evam yatha vuttavibhagaya mahatiya pannaya samannagatatta "mahabuddhi"ti vuttam. Apica anupadadhammavipassanavasenapi imassa therassa mahapannata veditabba. Vuttam hetam:- "sariputto bhikkhave addhamasam anupadadhammavipassanam vipassati. Tatridam bhikkhave sariputtassa anupadadhammavipassanaya hoti. Idha bhikkhave sariputto vivicceva kamehi .pe. Pathamam jhanam upasampajja viharati. Ye ca pathame jhane dhamma vitakko ca .pe. Cittekaggata ca phasso vedana sanna cetana cittam chando adhimokkho viriyam sati upekkha @Footnote: 1 khu.pati. 31/676/584 (sya) 2 khu.pati. 31/677/585 (sya)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page452.

Manasikaro. Tyassa dhamma anupadavavatthita honti, tyassa dhamma vidita uppajjanti, vidita upatthahanti, vidita abbhattham gacchanti. So evam pajanati `evam kirame dhamma ahutva sambhonti, hutva pativenti'ti. So tesu dhammesu anupayo anapayo anissito appatibaddho vippamutto visamyutto vimariyadikatena cetasa viharati, so "atthi anuttarim 1- nissaranan"ti pajanati. Tabbahulikara atthitvevassa hoti. 2- Puna caparam bhikkhave sariputto vitakkavicaranam vupasama .pe. Dutiyam jhanam. Tatiyam jhanam. Catuttham jhanam upasampajja viharati. Akasanancayatanam. Vinnanancayatanam. Akincannayatanam. Sabbaso akincannayatanam samatikkamma nevasannanasannayatanam upasampajja viharati. So taya samapattiya sato vutthahati, so taya samapattiya sato vutthahitva ye dhamma atita niruddha viparinata, te dhamme samanupassati "evam kirame dhamma ahutva sambhonti, hutva pativenti"ti. So tesu dhammesu anupayo anapayo anissito appatibaddho vippamutto visamyutto vimariyadikatena cetasa viharati, so "atthi uttari nissaranan"ti pajanati. Tabbahulikara atthitvevassa hoti. 2- Puna caparam bhikkhave sariputto sabbaso nevasannanasannayatanam samatikkamma sannavedayitanirodham upasampajja viharati, pannaya cassa disva asava parikkhina honti. So taya samapattiya sato vutthahati, so taya samapattiya sato vutthahitva ye dhamma atita niruddha viparinata, te dhamme samanupassati "evam kirame dhamma ahutva sambhonti, hutva pativenti"ti. So tesu dhammesu anupayo anapayo anissito appatibaddho vippamutto visamyutto vimariyadikatena cetasa viharati, so "natthi uttarim nissaranan"ti pajanati. Tabbahulikara natthitvevassa hoti. @Footnote: 1 cha.Ma. uttari 2 Ma. honti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page453.

Yam kho tam bhikkhave samma vadamano vadeyya "vasippatto paramippatto ariyasmim silasmim, vasippatto paramippatto ariyasmim samadhismim, vasippatto paramippatto ariyaya pannaya, vasippatto paramippatto ariyaya vimuttiya"ti. Sariputtameva tam 1- samma vadamano vadeyya"ti. 2- Evam mahaputhuhasajavanatikkhanibbedhikabhavappattaya mahatiya buddhiya samannagatatta thero mahabuddhiti attho. Dhammanvayavedita panassa sampasadaniyasuttena 3- dipetabba. Tattha hi sabbannutananasadiso therassa nayaggaho vutto. Ajalo jalasamanoti savakesu pannaya ukkamsagatatta sabbathapi ajalo samano paramappicchataya attanam ajanantam viya katva dassanena jalasadiso mandasarikkho kilesaparilahabhavena nibbuto sitibhuto sada carati niccam viharatiti attho. Paricinnoti gatha therena attano katakiccatam pakasentena bhasita, sapi vuttatthayeva. Sampadethappamadenati ayam pana attano parinibbanakale sannipatitanam bhikkhunam ovadadanavasena bhasita, sapi vuttatthayevati. Sariputtattheragathavannana nitthita. ----------------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 33 page 408-453. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=9393&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=9393&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=396              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=8049              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=8148              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=8148              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]