ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
previous bookno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 34 : PALI ROMAN Theri.A. (paramatthadi.)

page1.

Paramatthadipani nama khuddakanikayatthakatha therigathavannana --------- namo tassa bhagavato arahato sammasambuddhassa. 1. Ekakanipata 402. 1. Annataratherigathavannana ekanipate 1- idani therigathanam atthasamvannanaya okaso anuppatto, tattha yasma idha 1- bhikkhuninam adito yatha 2- pabbajja upasampada ca patiladdha, tam 3- pakasetva atthasamvannanaya kariyamanaya tattha tattha gathanam atthuppattim 4- vibhavetum sukara hoti supakata ca, tasma tam pakasetum adito patthaya sankhepato ayamanupubbikatha:- ayam hi lokanatho "manussattam lingasampatti"tyadina vuttani atthangani samodhanetva dipankarassa bhagavato padamule katamahabhiniharo 5- samatimsaparamiyo purento catuvisatiya buddhanam santike laddhabyakarano anukkamena paramiyo puretva natatthacariyaya lokatthacariyaya buddhatthacariyaya 6- ca kotim patva tusitabhavane nibbattitva tattha yavatayukam thatva dasasahassacakkavaladevatahi buddhabhavaya:- "kaloyam te mahavira uppajja matukucchiyam sadevakam tarayanto bujjhassu amatam padan"ti 7- @Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati 2 Si. adito patthaya yatha 3 Si. patiladdhadhigamanca @4 Si. atthuppatti 5 Si. katabhiniharo 6 Ma. buddhattacariyaya @7 khu.buddha. 33/67/445

--------------------------------------------------------------------------------------------- page2.

Ayacitamanussupapattiko tasam devatanam patinnam datva katapancamahavilokano sakyarajakule suddhodanamaharajassa gehe sato sampajano matukucchim okkanto dasamase sato sampajano tattha thatva sato sampajano tato nikkhanto lumbinivane laddhabhijatiko vividha dhatiyo adim katva mahata pariharena sammadeva parihariyamano anukkamena vuddhippatto tisu pasadesu vividhanatakajanaparivuto devo viya sampattim anubhavanto jinnabyadhimatadassanena jatasamvego nanassa paripakatam gatatta kamesu adinavam nekkhamme ca anisamsam disva rahulakumarassa jatadivase channasahayo kanthakam 1- assarajam aruyha devatahi vivatena dvarena addharattikasamaye 2- mahabhinikkhamanam nikkhamitva teneva rattavasesena tini rajjani atikkamitva anomanaditiram patva ghatikaramahabrahmuna anite arahattaddhaje gahetva pabbajito tavadeva vassasatthikatthero 3- viya akappasampanno hutva pasadikena iriyapathena anukkamena rajagaham patva tattha pindaya caritva pandavapabbatapabbhare pindapatam paribhunjitva magadharajena rajjena nimantiyamano tam patikkhipitva bhaggavassaramam gantva tassa samayam parigganhitva tato alarudakanam 4- samayam parigganhitva tam sabbam analankaritva anukkamena uruvelam gantva tattha chabbassani dukkarakarikam katva taya ariyadhammapativedhassabhavam natva "nayam maggo bodhaya"ti olarikam aharam aharanto katipahena balam gahetva visakhapunnamadivase sujataya dinnam varabhojanam bhunjitva suvannapatim nadiya patisotam khipitva "ajja buddho bhavissami"ti katasannitthano sayanhasamaye kalena nagarajena abhitthutaguno bodhimandam aruyha acalatthane pacinalokadhatuabhimukho aparajitapallanke nisinno caturangasamannagatam viriyam adhitthaya suriye anatthangateyeva marabalam vidhamitva pathamayame. Pubbenivasam anussaritva majjhimayame dibbacakkhum visodhetva pacchimayame paticcasamuppade nanam otaretva anulomapatilomam paccayakaram sammasanto vipassanam vaddhetva sabbabuddhehi @Footnote: 1 Si. kanthakam 2 Ma. addharatta... 3 Ma. vassasatikatthero 4 Si.,i. alaruddakanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page3.

Adhigatam anannasadharanam sammasambodhim adhigantva nibbanarammanaya phala- samapattiya tattheva sattaham vitinametva teneva nayena itare sattahepi bodhi- mandeyeva vitinametva rajayatanamule madhupindikabhojanam bhunjitva puna ajapala- nigrodhamule nisinno dhammataya dhammagambhiratam paccavekkhitva appossukkataya citte namante 1- mahabrahmuna ayacito buddhacakkhuna lokam volokento 2- tikkhindriyamudindriyadibhede satte disva mahabrahmuna 3- dhammadesanaya katapatinano "kassa nu kho aham pathamam dhammam deseyyan"ti avajjento alarudakanam kalankatabhavam natva "bahupakara kho me pancavaggiya bhikkhu, ye mam padhanapahitattam upatthahimsu, yannunaham tesam 4- pancavaggiyanam bhikkhunam pathamam dhammam deseyyan"ti 5- cintetva asalha punnamayam mahabodhito baranasim uddissa attharasayojanamaggam patipanno antaramagge upakena ajivakena saddhim mantetva anukkamena isipatanam patva tattha pancavaggiye sannapetva "dveme bhikkhave anta pabbajitena na sevitabba"tiadina 6- dhammacakkappavattanasuttantadesanaya annasikondannappamukha 7- attharasa brahmakotiyo dhammamatam payetva patipade bhaddiyattheram, pakkhassa dutiyayam vappattheram, pakkhassa tatiyayam mahanamattheram, catutthiyam assajittheram sotapattiphale patitthapetva, pancamiyam pana pakkhassa anattalakkhanasuttantadesanaya 8- sabbepi arahatte patitthapetva tato param yasadarakappamukhe pancapannasapurise kappasikavanasande timsamatte bhaddavaggiye gayasise pitthipasane sahassamatte puranajatileti evam mahajanam ariyabhumim otaretva bimbisarappamukhani ekadasanahutani sotapattiphale ekam 4- nahutam saranattaye patitthapetva veluvanam patiggahetva tattha viharanto assajittherassa vahasa 9- adhigatapathamamagge sanjayam 10- apucchitva saddhim parisaya attano santikam upagate sariputtamoggallane aggaphalam sacchikatva savakaparamiya matthakam @Footnote: 1 i. cittena matte 2 Ma. voloketva 3 Ma. mahabrahmuno 4 cha.Ma. ayam patho na @dissati 5 vi.maha. 4/10/10 6 vi.maha. 4/13/13, sam.maha. 19/1081/367, @khu.pati. 31/30/358 7 Ma. annatakondannapamukha 8 vi.maha. 4/20/17, @sam.kha. 17/59/55 9 Ma. assajittherassa vasena 10 cha.Ma. sancayam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page4.

Patte aggasavakatthane thapetva kaludayittherassa abhiyacanaya kapilavatthum gantva manatthaddhe natake yamakapatihariyena dametva, pitaram anagamiphale, mahapajapatim sotapattiphale ca patitthapetva nandakumaranca rahulakumaranca pabbajetva sattha punadeva rajagaham paccagacchi. Aparena samayena satthari vesalim upanissaya kutagarasalayam viharante suddhodanamaharaja setacchattassa hetthava arahattam sacchikatva parinibbayi. Atha mahapajapatiya gotamiya pabbajjaya cittam uppajji, tato rohininaditire kalahavivada- suttantadesanaya 1- pariyosane nikkhamitva pabbajitanam pancannam kumarasatanam pada- paricarika ekajjhasayava hutva mahapajapatiya santikam gantva sabbava "satthu santike pabbajissama"ti mahapajapatim jetthikam katva satthu santikam gantukama ahesum. Ayanca mahapajapati 2- pubbepi ekavaram sattharam pabbajjam yacitva nalattha, tasma kappakam pakkosapetva kese chindapetva kasayani acchadetva sabba ta sakiyaniyo adaya vesalim 3- gantva anandattherena dasabalam yacapetva atthagarudhammapatiggahanena pabbajjam upasampadanca alattha. Itara pana sabbapi ekato upasampanna ahesum. Ayamettha sankhePo. Vittharato panetam 4- vatthu tattha tattha paliyam 5- agatameva. Evam upasampanna pana mahapajapati sattharam upasankamitva abhivadetva ekamantam atthasi, athassa sattha dhammam desesi. Sa satthu santike kammatthanam gahetva arahattam papuni. Sesa ca pancasatabhikkhuniyo nandakovadapariyosane 6- arahattam papunimsu. Evam bhikkhunisamghe suppatitthite puthubhute tattha tattha gamanigama- janapadarajadhanisu kulitthiyo kulasunhayo kulakumarikayo buddhasubuddhatam dhammasudhammatam samghasuppatipattitanca sutva sasane abhippasanna samsare ca jatasamvega attano @Footnote: 1 khu.su. 25/869/503 2 Si.,i. mahapajapati 3 Ma. vesaliyam @4 Ma. panettha 5 vi.cula. 7/402/231 6 Ma.u. 14/398/344

--------------------------------------------------------------------------------------------- page5.

Samike matapitaro natake ca anujanapetva sasane uram datva pabbajimsu. Pabbajitva ca silacarasampanna satthuno ca tesam therananca santike ovadam labhitva ghatentiyo vayamantiyo nacirasseva arahattam sacchakamsu. Tahi udanadivasena tattha tattha bhasita gatha paccha sangitikarakehi ekajjham katva ekakanipatadivasena sangitim aropayimsu "ima therigatha nama"ti. Tasam nipatadivibhago hettha vuttoyeva. Tattha nipatesu ekakanipato adi. Tatthapi:- [1] "sukham supahi therike katva colena paruta upasanto hi te rago sukkhadakamva kumbhiyan"ti ayam gatha adi. Tassa ka upapatti? atite kira annatara kuladhita konagamanassa bhagavato Kale sasane abhippasanna hutva sattharam nimantetva dutiyadivase sakhamandapam karetva valikam attharitva upari vitanam bandhitva gandhapupphadihi pujam katva satthu kalam arocapesi. Sattha tattha gantva pannatte asane nisidi. Sa bhagavantam vanditva panitena khadaniyena bhojaniyena parivisitva 1- bhagavantam bhuttavim onitapattapanim ticivarena acchadesi. Tassa bhagava anumodanam katva pakkami. Sa yavatayukam punnani katva ayupariyosane devaloke nibbattitva ekam buddhantaram sugatisu eva samsaranti kassapassa bhagavato kale gahapatikule nibbattitva vinnutam patva samsare jatasamvega sasane pabbajitva upasampajjitva visativassa- sahassani bhikkhunisilam puretva puthujjanakalakiriyam katva sagge nibbattitva 2- ekam buddhantaram saggasampattim anubhavitva imasmim buddhappade vesaliyam khattiya- mahasalakule nibbatti, tam thirasantasarirataya therikati voharimsu. Sa vayappatta kulappa- desadina samanajatikassa khattiyakumarassa matapituhi dinna patidevata hutva vasanti satthu @Footnote: 1 Si. parivisetva, Ma.,i. paribhunjapetva 2 cha.Ma. nibbatta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page6.

Vesaligamane sasane patiladdhasaddha upasika hutva aparabhage mahapajapatigotami- theriya santike dhammam sutva pabbajjaya rucim uppadetva "aham pabbajissami"ti samikassarocesi. Samiko nanujanati. Sa pana 1- katadhikarataya yathasutam 2- dhammam paccavekkhitva ruparupadhamme pariggahetva vipassanam anuyutta viharati. Athekadivasam mahanase sabbabyanjane paccamane mahati aggijala utthahi. Sa aggijala 3- sakalabhajanam tatatatayantam jhayati. Sa tam disva tadevarammanam katva sutthuttaram aniccatam upatthahantam upadharetva tato tattha dukkhaniccanattatanca aropetva vipassanam vaddhetva anukkamena ussukkapetva maggapatipatiya anagamiphale patitthahi. Sa tato patthaya abharanam va alankaram va na dhareti, sa samikena "kasma tvam bhadde idani pubbe viya abharanam va alankaram va na dharesi"ti vutta 4- attano gihibhave abhabbabhavam arocetva pabbajjam anujanapesi. So visakho upasako viya dhammadinnam mahata pariharena mahapajapati- gotamiya santikam netva "imam ayye pabbajetha"ti aha. Atha mahapajapatigotami tam pabbajetva upasampadetva viharam netva sattharam dassesi. Sattha tassa 5- pakatiya dittharammanameva vibhavento "sukham supahi therike katva colena paruta upasanto hi te rago sukkhadakamva kumbhiyan"ti imam gathamaha. Tattha sukhanti bhavanapumsakaniddeso. Supahiti anattivacanam. Theriketi amantana- vacanam. Katva colena parutati appicchataya niyojanam. Upasanto hi te ragoti patipattikittanam. Sukkhadakamvati upasametabbassa kilesassa asarabhavanidassanam. Kumbhiyanti tadadharassa aniccatucchadibhavanidassanam. @Footnote: 1 Ma.,i. sasane 2 Ma.,i. yathasukham 3 Si. taya aggijalaya 4 Ma. vutte @5 cha.Ma. satthapissa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page7.

Sukhanti cetam itthadhivacanam, sukhena niddukkha hutvati attho. Supahiti nippajjanidassanancetam catunnam iriyapathanam, tasma cattaropi iriyapathe sukheneva kappehi sukham viharati attho. Theriketi idam yadipi tassa namakittanam, pacurena anvatthasannabhavato pana thirasasane thirabhavappatte, thirehi siladidhammehi samannagateti attho. Katva colena parutati pamsukulacolehi civaram katva acchadita- sarira tam nivattha ceva paruta ca. Upasanto hi te ragoti hisaddo hetvattho, yasma tava santane uppajjanakakamarago upasanto anagamimaggananaggina daddho, idani tadavasesam ragam aggamaggananaggina dahetva sukham supahiti adhippayo. Sukkhadakamva kumbhiyanti yatha tam pakke bhajane appakam dakabyanjanam mahatiya aggijalaya paccamanam jhayitva sussantam vupasammati, yatha va udakamisse dakabyanjane uddhanam aropetva paccamane udake vijjamane tam ciccitayati citicitayati, udake pana chinne upasantameva hoti, evam tava santane kamarago upasanto itarampi vupasametva sukham supahiti. Theri indriyanam paripakam gatatta 1- satthu desanavilasena ca gathapariyosane saha patisambhidahi arahattam papuni. Tena vuttam apadane 2-:- "konagamanabuddhassa mandapo karito maya thupanca pavaramadam 3- buddhassa lokabandhuno. Yam yam janapadam yami nigame rajadhaniyo sabbattha pujita 4- homi punnakammassidam phalam. Kilesa jhapita mayham bhava sabbe samuhata nagiva bandhanam chetva viharami anasava. @Footnote: 1 Ma.,i. yathaparipakam gatatta 2 khu.apa. 33/26/85 3 cha.Ma. dhuvam ticivaramdasim @4 cha.Ma. pujito

--------------------------------------------------------------------------------------------- page8.

Svagatam vata me asi buddhasetthassa santike tisso vijja anuppatta katam buddhassa sasanam. Patisambhida catasso vimokkhapi ca atthime chalabhinna sacchikata katam buddhassa sasanan"ti. Arahattam patva pana theri udanenti tameva gatham abhasi, tenayam gatha tassa theriya gatha ahosi. Tattha theriya vuttagathaya anavaseso rago pariggahitopi 1- aggamaggena tassa vupasamassa adhippetatta. Ragavupasameneva cettha sabbesam kilesanampi vupasamo vuttoti datthabbam tadekatthataya sabbesam kilesadhammanam vupasamasiddhito. Tatha hi vuccati:- "uddhaccavicikicchahi yo moho sahajo mato pahanekatthabhavena ragena sarano 2- hi so"ti. Yatha cettha sabbesam sankilesanam vupasamo vutto, evam sabbathapi tesam vupasamo vuttoti veditabbam pubbabhage tadangavasena, samathavipassanakkhane vikkhambhana- vasena, maggakkhane samucchedavasena, phalakkhane patippassaddhivasena vupasamasiddhito. Tena catubbidhassapi pahanassa siddhi veditabba. Tattha tadangappahanena silasampada- siddhi, vikkhambhanapahanena samadhisampadasiddhi, itare hi pannasampadasiddhi dassita hoti pahanabhisamayopasijjhanato. 3- Yatha bhavanabhisamayam sadheti tasmim asati tadabhavato, tatha sacchikiriyabhisamayam parinnabhisamayanca sadheti evati. Caturabhisamayasiddhiya tisso sikkha, patipattiya tividhakalyanata, satta visuddhiyo ca paripunna imaya gathaya pakasita hontiti veditabbam. Annatara theri apannata namagottadivasena apakata, eka theri lakkhanasampanna bhikkhuni imam gatham abhasiti adhippayo. Annataratherigathavannana nitthita. @Footnote: 1 cha.Ma. pisaddo na dissati 2 Ma. sarane 3 Ma.,i. pahanabhisamayo ca sijjhanto


             The Pali Atthakatha in Roman Book 34 page 1-8. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=34&A=1&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=34&A=1&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=402              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=8882              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=8976              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=8976              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

previous bookno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]