ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 34 : PALI ROMAN Theri.A. (paramatthadi.)

                    453. 3. Khematherigathavannana
      dahara tvam rupavatitiadika khemaya theriya gatha.
      Ayam kira padumuttarassa bhagavato kale hamsavatinagare paradhinavuttika paresam
dasi ahosi. Sa paresam veyyavaccakaranena jivitam kappenti ekadivasam padumuttara-
sammasambuddhassa aggasavakam sujatattheram pindaya carantam disva tayo modake
datva tam divasameva attano kese vissajjetva therassa danam datva "anagate
mahapanna buddhasavika bhaveyyan"ti patthanam katva yavajivam kusaladhamme appamatta
hutva devamanussesu samsaranti anukkamena chakamavacaranam sakkadinam 1- tesam tesam
devarajunam mahesibhavena upapanna manussalokepi anekavaram cakkavattinam mandala-
rajunanca mahesibhavam upagata mahasampattiyo anubhavitva vipassissa bhagavato kale
manussaloke uppajjitva vinnutam patva satthu santike dhammam sutva
patiladdhasamvega pabbajitva dasavassasahassani brahmacariyam caranti bahussuta dhammakathika
hutva bahujanassa dhammakathanadina pannasamvattaniyakammam katva tato cuta 2- sugatisuyeva
samsaranti imasmim kappe bhagavato ca kakusandhassa bhagavato ca konagamanassa kale
vibhavasampanne kule nibbattitva vinnutam patva mahantam samgharamam karetva
buddhappamukhassa bhikkhusamghassa niyyadesi.
@Footnote: 1 cha.Ma. chakamasagge  2 cha.Ma. cavitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page161.

Bhagavato pana kassapadasabalassa kale kikissa kasiranno sabbajetthika samani nama dhita hutva satthu santike dhammam sutva patiladdhasamvega agareyeva thita visativassasahassani komaribrahmacariyam caranti samanaguttadihi attano bhaginihi saddhim ramaniyam parivenam karetva buddhappamukhassa bhikkhusamghassa niyyadesi. Evameva sa 1- tattha tattha bhave ayatanagatam ularam punnakammam katva sugatisuyeva samsaritva imasmim buddhuppade maddaratthe 2- sagalanagare rajakule nibbatti, khematissa namam ahosi. Suvannavanna kancanasannibhattaca. Sa vayappatta bimbisararanno geham gata satthari veluvane viharante rupamatta hutva "rupe dosam dasseti"ti satthu dassanaya na gacchati. Raja manussehi veluvanassa vanne pakasapetva deviya viharadassanaya cittam uppadesi. Atha devi "viharam passissami"ti rajanam patipucchi. Raja "viharam gantva sattharam adisva agantum na labhissasi"ti vatva purisanam sannam adasi "balakkarenapi devim dasabalam dassetha"ti. Devi viharam gantva divasabhagam khepetva nivattenti sattharam adisvava gantum araddha. Atha nam rajapurisa anicchantimpi satthu santikam nayimsu. Sattha tam agacchantim disva iddhiya devaccharasadisam itthim nimminitva talapannam gahetva bijayamanam akasi. Khemadevi tam disva cintesi "evarupa nama devaccharapatibhaga itthi 3- bhagavato avidure titthati, aham etasam paricarikatayapi nappahomi, manampi nikkarana papacittassa vasena nattha"ti nimittam gahetva tameva itthim olokayamana atthasi. Athassa passantiyava satthu adhitthanabalena sa itthi pathamavayam atikkamma majjhimavayampi atikkamma pacchimavayam patva khandadanta palitakesa valittaca hutva saddhim talapannena parivattitva pati. Tato tam disva 4- khema katadhikaratta evam cintesi @Footnote: 1 Si. evamesa, cha.Ma. ayam patho na dissati 2 Si. magadharatthe 3 cha.Ma. itthiyo @4 cha.Ma. ime patha na dissanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page162.

"evamvidhampi sariram idisam vipattim papuni, mayhampi sariram evamgatikameva bhavissati"ti. Athassa cittavaram natva sattha:- "ye ragarattanupatanti sotam sayam katam makkatakova jalam etampi chetvana paribbajanti 1- anapekkhito kamasukham 2- pahaya"ti gathamaha. Sa gathapariyosane saha patisambhidahi arahattam papuniti atthakathasu agatam. Apadane pana "imam gatham sutva sotapattiphale patitthita rajanam anujanapetva pabbajitva arahattam papuni"ti agatam. Tatthayam apadanapali 3-:- "padumuttaro nama jino sabbadhammesu cakkhuma ito satasahassamhi kappe uppajji nayako. Tadaham hamsavatiyam jata setthikule ahum nanaratanapajjote mahasukhasamappita. Upetva tam mahaviram assosim dhammadesanam tato jatappasadaham upemi saranam jinam. Mataram pitarancaham ayacitva vinayakam nimantayitva sattaham bhojayim sahasavakam. Atikkante ca sattahe mahapannanamuttamam bhikkhunim etadaggamhi thapesi narasarathi. @Footnote: 1 Si. vajanti dhira, khu.dha. 25/347/77 2 Si. sabbadukkham, @khu.dha. 25/347/77 3 khu.apa. 33/289/329

--------------------------------------------------------------------------------------------- page163.

Tam sutva mudita hutva puna tassa mahesino karam katvana tam thanam panipacca panidahim. Tato mam sa 1- jino aha sijjhatam panidhi tava sasamghe me katam karam appameyyaphalam taya. Satasahassito kappe okkakakulasambhavo gotamo nama gottena sattha loke bhavissati. Tassa dhammesu dayada orasa dhammanimmita etadaggamanuppatta khema nama bhavissati. Tena kammena sukatena cetanapanidhihi ca jahitva manusam deham tavatimsupaga aham. Tato cuta yamamagam tatoham tusitam gata tato ca nimmanaratim vasavattipuram tato. Yattha yatthupapajjami tassa kammassa vahasa tattha tattheva rajunam mahesittamakarayim. Tato cuta manussatte rajunam cakkavattinam mandalinanca rajunam mahesittamakarayim. Sampattim anubhotvana devesu manusesu 2- ca sabbattha sukhita hutva nekakappesu samsarim. Ekanavutito kappe vipassi lokanayako uppajji carudassano sabbadhammavipassako. @Footnote: 1 cha.Ma. tato mama 2 cha.Ma. manujesu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page164.

Tamaham lokanayakam upetva narasarathim dhammam bhanitam sunitva pabbajim anagariyam. Dasavassasahassani tassa virassa sasane brahmacariyam caritvana yuttayoga bahussuta. Paccayakarakusala catusaccavisarada nipuna cittakathika satthusasanakarika. Tato cutaham tusitam upapanna yasassini abhibhosim 1- tahim anne brahmacariphalenaham. Yattha yatthupapannaham mahabhoga mahaddhana medhavini rupavati 2- vinitaparisapi ca. Bhavami tena kammena yogena jinasasane sabba sampattiyo mayham sulabha manaso piya. Yopi me bhavate bhatta yattha yattha gatayapi vimaneti na mam koci patipattibalena me. Imamhi bhaddake kappe brahmabandhu mahayaso namena konagamano uppajji vadatam varo. Tada hi baranasiyam susamiddhakulappaja dhananjani sumedha ca ahampi ca tayo jana. Samgharamam adasimha neke sahassike mune 3- samghassa ca viharampi uddissa karika mayam. @Footnote: 1 cha.Ma. abhibhomi 2 cha.Ma. silavati 3 cha.Ma. danasahayika pure

--------------------------------------------------------------------------------------------- page165.

Tato cuta mayam sabba tavatimsupaga ahum yasasa aggatam patta manussesu tatheva ca. Imasmimyeva kappamhi brahmabandhu mahayaso kassapo nama gottena uppajji vadatam varo. Upatthako mahesissa tada asi narissaro kasiraja kiki nama baranasipuruttame. Tassasim jetthika dhita samani iti vissuta dhammam sutva jinaggassa pabbajjam samarocayim. Anujani na no tato agareva tada mayam visavassasahassani vicarimha atandita. Komaribrahmacariyam rajakanna sukhedhita buddhopatthananirata mudita satta dhitaro. Samani samanagutta ca bhikkhuni bhikkhudasika dhamma ceva sudhamma ca sattami sanghadasika. Aham uppalavanna ca patacara ca kundala kisagotami dhammadinna visakha hoti sattami. Kadaci so naradicco dhammam desesi abbhutam mahanidanasuttantam sutva tam pariyapunim. Tehi kammehi sukatehi cetanapanidhihi ca jahitva manusam deham tavatimsam aganchaham.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page166.

Pacchime ca bhave dani sakalayam puruttame ranno maddassa dhitamhi manapa dayita piya. Saha me jatamattamhi khemam tamhi pure ahu tato khemati namam me gunato upapajjatha. Yadaham yobbanam patta rupavannavibhusita 1- tada adasi mam tato bimbisarassa rajino. Tassaham suppiya asim rupake layane rata rupanam dosavaditi na upemi 2- mahadayam. Bimbisaro tada raja mamanuggahabuddhiya vannayitva veluvanam gayake gapayi mamam. Rammam veluvanam yena na dittham sugatalayam na tena nandanam dittham iti mannamhase 3- mayam. Yena veluvanam dittham naranandananandanam sudittham nandanam tena amarindasunandanam. Vihaya nandanam deva otaritva mahitalam rammam veluvanam disva na tappanti suvimhita. Rajapunnena nibbattam buddhapunnena bhusitam ko vatta tassa nissesam vanassa gunasancayam. Tam sutva vanasamiddhim 4- mama sotamanoharam datthukama tamuyyanam ranno arocayim tada. @Footnote: 1 cha.Ma. rupalavannabhusita 2 cha.Ma. upesim 3 cha.Ma. mannamase 4 cha.Ma. vanasamiddham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page167.

Mahata parivarena tada ca so mahipati mam pesesi tamuyyanam dassanaya samussukam. Gaccha passa mahabhoge vanam nettarasayanam yam sada bhati siriya sugatabhanuranjitam. Yada ca pindaya muni giribbajapuruttamam pavitthoham tadayeva vanam datthumupagamim. Tada tam samphullavanam 1- nanabhamarakujjitam 2- kokilagitasahitam mayuragananaccitam. Appasaddamanakinnam nanacankamabhusitam kutimandapasankinnam yogivaravirajitam. Vicaranti amannissam saphalam nayanam mamam tatthapi tarunam bhikkhum yuttam disva vicintayim. Idise vipine ramme thitoyam navayobbane vasantamiva kantena rupena susamanvito. Nisinno rukkhamulampi mundo sanghatiparuto jhayate vatayam bhikkhu hitva visayajam ratim. Nanunama gahatthena kamam bhutva yathasukham paccha jinnena dhammoyam caritabbo subhaddako. Sunnakanti viditvana gandhageham jinalayam upetva jinamaddakkham udayantamva bhakaram. @Footnote: 1 cha.Ma. phullavipinam 2 cha.Ma. nanabhamarakujitam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page168.

Ekakam sukhamasinam vijamanam varitthiya disva nevam vicintesim nayam lukho narasabho. Sa kanna kanakabhasa padumananalocana bimbotthi kundadasana manonettarasayana. Hemadola suvadana 1- kamalakarasutthani 2- vedimajjhava sussoni rambhoru carubhusana. Rattamsakupasambyana nilamatthanivasana atappaneyyarupena sabbabharanamandita 3-. Disva tamevam cintesim ahoyamabhirupini na mayanena nettena ditthapubba kudacanam. Tato jarabhibhuta sa vivanna vikatanana chinnadanta 4- setasira salala vadanasuci. Sankhittakanna setakkhi lambasubhapayodhara valivitatasabbangi siravitatadehini. Natanga dandadutiya upphasulikata kisa pavedhamana patita nissasanti muhum muhum. Tato me asi samvego abbhuto lomahamsano dhiratthu rupam asucim ramante yattha balisa. Tada mahakaruniko disva samviggamanasam udaggacitto sumano 5- ima gatha abhasatha. @Footnote: 1 cha.Ma. hemadolabhasavana 2 cha.Ma. kalikakarasutthani 3 cha.Ma. hasabhavasamanvita @4 cha.Ma. bhinnadanta 5 cha.Ma. sugato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page169.

Aturam asucim putim passa kheme samussayam uggharantam paggharantam balanam abhinanditam. Asubhaya cittam bhavehi ekaggam susamahitam sati kayagata tyatthu nibbida bahula bhava. Yatha idam tatha etam yatha etam tatha idam ajjhattanca bahiddha ca kaye chandam virajaya. Animittanca bhavehi mananusayamujjaha tato manabhisamaya upasanta carissasi. Ye ragarattanupatanti sotam sayam katam makkatakova jalam etampi chetvana paribbajanti anapekkhino kamasukham pahaya. Tato kallitacittam mam natvana narasarathi mahanidanam desesi suttantam 1- vinayaya me. Sutva suttantasettham tam pubbasannamanussarim tattha thitavaham santi dhammacakkhum visodhayim. Nipatitva mahesissa padamulamhi tavade accayam desanatthaya idam vacanamabravim. Namo te sabbadassavi namo te karunalaya 2- namo te tinnasamsara namo te amatam dada. @Footnote: 1 Ma. kallacittam 2 cha.Ma. karunakara

--------------------------------------------------------------------------------------------- page170.

Ditthigahanapakkhanda kamaragavimohita taya samma upayena vinita vinaye rata. Adassanena vihita 1- tadisanam mahesinam anubhonti mahadukkham satta samsarasagare. Yadaham lokasaranam aranam maranantagum 2- naddasami madhurattham 3- desessami 4- tamaccayam. Mahahitam varadadam ahitoti visankita nopesim rupanirata desessami tamaccayam. Tada madhuranigghoso mahakaruniko jino avoca tittha khemeti sincanto amatena mam. Tada panamya sirasa katva ca nam padakkhinam gantva disva narapatim idam vacanamabravim. Aho samma upayo te cintitoyamarindama vanadassanakamaya dittho nibbanato muni. Yadi te ruccate raja sasane tassa tadino pabbajissami rupeham nibbinna munivanina. Anjalim paggahetvana tadaha sa mahipati anujanami te bhadde pabbajja tava sijjhatu. Pabbajitva tada caham sattamase 5- upatthite dipodayanca bhedanca disva samviggamanasa. @Footnote: 1 cha.Ma. vibhoga 2 cha.Ma. aranantagum 3 cha.Ma. adurattham 4 cha.Ma. desayami @5 cha.Ma. addhamase

--------------------------------------------------------------------------------------------- page171.

Nibbinna sabbasankhare paccayakarakovida caturoghe atikkamma arahattam apapunim. Iddhisu ca vasi asim dibbaya sotadhatuya cetopariyananassa vasi capi bhavamaham. Pubbenivasam janami dibbacakkhu visodhitam sabbasavaparikkhina natthi dani punabbhavo. Atthadhammaniruttisu patibhane tatheva ca parisuddham mama nanam uppannam buddhasasane. Kusalaham visuddhisu kathavatthuvisarada abhidhammanayannu ca vasippattamhi sasane. Tato toranavatthusmim ranna kosalasamina pucchita nipune panhe byakaronti yathatatham. Tada sa raja sugatam upasankamma pucchatha tatheva buddho byakasi yatha te byakata maya. Jino tasmim gune tuttho etadagge thapesi mam mahapannanamaggati bhikkhuninam naruttamo. Kilesa jhapita mayham .pe. Katam buddhassa sasanan"ti. Arahattam pana patva phalasukhena nibbanasukhena ca viharantiya imissa theriya satipi annasam khinasavattherinam pannavepullappattiyam tattha pana katadhikarattaya mahapannabhavo pakato ahosi. Tatha hi nam bhagava jetavanamahavihare ariyagana- majjhe nisinno patipatiya bhikkhuniyo thanantare thapento "etadaggam bhikkhave

--------------------------------------------------------------------------------------------- page172.

Mama savikanam bhikkhuninam mahapannanam yadidam khema"ti 1- mahapannataya aggatthane thapesi. Tam ekadivasam annatarasmim rukkhamule divaviharam nisinnam maro papima tarunarupena upasankamitva kamehi palobhento:- [139] "dahara tvam rupavati ahampi daharo yuva pancangikena turiyena ehi kheme ramamhase"ti gathamaha. Tassattho:- kheme tvam tarunapatta, yobbane thita rupasampanna, ahampi taruno yuva, tasma mayam yobbannam akhepetva pancangikena turiyena vajjamanena ehi kamakhiddaratiya ramama kilamati. Tam sutva sa kamesu sabbadhammesu ca attano virattabhavam tassa ca marabhavam attabhinivesesu sattesu attano thamagatam appasadam katakiccatanca pakasenti:- [140] "imina putikayena aturena pabhanguna attiyami harayami kamatanha samuhata. [141] Sattisulupama kama khandhasam adhikuttana yam tvam kamaratim brusi arati dani sa mama. [142] Sabbattha vihata nandi tamokkhandho padalito evam janahi papima nihato tvamasi antaka. [143] Nakkhattani namassanta aggim paricaram vane yathabhuccamajananta bala suddhimamannatha. @Footnote: 1 an.ekaka. 20/236/26

--------------------------------------------------------------------------------------------- page173.

[144] Ahanca kho namassanti sambuddham purisuttamam pamutta sabbadukkhehi satthusasanakarika"ti ima gatha abhasi. Tattha aggim paricaram vaneti tapovane aggihuttam paricaranto. Yathabhuccamajanantati pavattiyo yathabhutam aparijananta. Sesamettha hettha vuttanayatta uttanameva. Khematherigathavannana nitthita. -----------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 34 page 160-173. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=34&A=3445&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=34&A=3445&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=453              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=9309              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=9362              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=9362              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]