ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 34 : PALI ROMAN Theri.A. (paramatthadi.)

                         10. Ekadasakanipata
                   464. 1. Kisagotamitherigathavannana
      ekadasakanipate kalyanamittatatiadika kisagotamiya theriya gatha.
      Ayam kira padumuttarassa bhagavato kale hamsavatinagare kulagehe nibbattitva
vinnutam patva ekadivasam satthu santike dhammam sunanti sattharam ekam bhikkhunim
lukhacivaradharinam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram patthesi.
Sa kappasatasahassam devamanussesu samsaranti imasmim buddhuppade savatthiyam
duggatakule nibbatti, gotamitissa namam ahosi. Kisasarirataya pana "kisagotami"ti
vohariyittha. Tam patikulam gatam duggatakulassa dhitati paribhavimsu. Sa ekam puttam
vijayi. Puttalabhena cassa sammanam akamsu. So panassa putto adhavitva
paridhavitva kilanakale kalamakasi. Tenassa sokummado uppajji.
      Sa "aham pubbe paribhavapatta hutva puttassa jatakalato patthaya sakkaram
papunim, ime mayham puttam bahi chaddetumpi vayamanti"ti sokummadavasena matakalevaram
ankenadaya "puttassa me bhesajjam detha"ti gehadvarapatipatiya nagare vicarati.
Manussa "bhesajjam kuto"ti paribhasanti. Sa tesam katham na ganhati. Atha nam eko
panditapuriso "ayam puttasokena cittavikkhepam patta, etissa bhesajjam dasabaloyeva
janissati"ti cintetva "amma tava puttassa bhesajjam sammasambuddham upasankamitva
puccha"ti aha. Sa satthu dhammadesanavelaya viharam gantva "puttassa me
bhesajjam detha bhagava"ti aha. Sattha tassa upanissayam disva "gaccha nagaram
pavisitva yasmim gehe koci matapubbo natthi, tato siddhatthakam ahara"ti aha.
Sa "sadhu bhante"ti tutthamanasa nagaram pavisitva pathamageheyeva "sattha mama
puttassa bhesajjatthaya siddhatthakam aharapeti, sace etasmim gehe koci matapubbo
Natthi, siddhatthakam me detha"ti aha. Ko idha mate ganetum sakkotiti. Kim tena
hi alam idha siddhatthakehiti dutiyam tatiyam gharam gantva buddhanubhavena vigatummada
pakaticitte thita cintesi "sakalanagare ayameva niyamo bhavissati, idam hitanukampina
bhagavata dittham bhavissati"ti samvegam labhitva tatova bahi nikkhamitva puttam amakasusane
chaddetva imam gathamaha:-
                  "na gamadhammo nigamassa dhammo 1-
                   na capiyam ekakulassa dhammo
                   sabbassa lokassa sadevakassa
                   eseva dhammo yadidam aniccata"ti. 2-
      Evanca pana vatva satthu santikam agamasi. Atha nam sattha "laddho te
gotami siddhatthako"ti aha. "nitthitam bhante siddhatthakena kammam, patittha pana
me hotha"ti aha. Athassa sattha:-
             "tam puttapasusammattam        byasattamanasam naram
              suttam gamam mahoghova      maccu adaya gacchati"ti 3-
gathamaha.
      Gathapariyosane yathathitava sotapattiphale patitthaya sattharam pabbajjam yaci.
Sattha bhikkhuninam santike pabbajitum anujani. 4- Sa sattharam tikkhattum padakkhinam
katva vanditva bhikkhunupassayam gantva pabbajitva upasampadam labhitva nacirasseva
yonisomanasikarakammam karonti vipassanam vaddhesi. Athassa sattha:-
             "yo ca vassasatam jive      apassam amatam padam
              ekaham jivitam seyyo     passato amatam padan"ti 5-
imam obhasagathamaha.
@Footnote: 1 no nigamassa dhammo. mano.pu. 1/334  2 khu.apa. 33/82/362  3 khu.dha.25/287/66
@4 cha.Ma. sattha pabbajjam anujani  5 khu.dha. 25/114/37
      Sa gathapariyosane arahattam papunitva parikkharavalanje paramukkattha
hutva tihi lukhehi samannagatam civaram parupitva vicari. Atha nam sattha jetavane
nisinno bhikkhuniyo patipatiya thanantare thapento lukhacivaradharinam aggatthane
thapesi. Sa attano patipattim paccavekkhitva "sattharam nissaya maya ayam viseso
laddho"ti kalyanamittapasamsamukhena 1- ima gatha abhasi:-
       [213] "kalyanamittata munina       lokam adissa vannita
              kalyanamitte bhajamano      api balo pandito assa.
       [214]  Bhajitabba sappurisa         panna tathapi 2- vaddhati bhajantanam
              bhajamano sappurise         sabbehipi dukkhehi pamucceyya.
       [215]  Dukkhanceva vijaneyya       dukkhassa ca samudayam nirodham
              atthangikanca maggam          cattaripi ariyasaccani.
       [216]  Dukkho itthibhavo          akkhato purisadammasarathina
              sapattikampi hi dukkham         appekacca sakim vijatayo.
       [217]  Galake api kantanti         sukhumaliniyo visani khadanti
              janamarakamajjhagata          ubhopi byasanani anubhonti.
       [218]  Upavijanna gacchanti         addasaham patim matam
              panthamhi vijayitvana        appattava sakam gharam.
       [219]  Dve putta kalakata       pati ca panthe mato kapanikaya
              mata pita ca bhata       dayhanti ca ekacitakayam.
@Footnote: 1 cha.Ma. kalyanamittataya pasamsamukhena  2 cha.Ma. pi-saddo na dissati
       [220]  Khinakuline kapane           anubhutam te dukkham aparimanam
              assu ca te pavattam         bahuni ca jatisahassani.
       [221]  Vasita susanamajjhe         athopi khaditani puttamamsani
              hatakulika sabbagarahita       matapatika amatamadhigacchim.
       [222]  Bhavito me maggo         ariyo atthangiko amatagami
              nibbanampi 1- sacchikatam      dhammadasam avekkhimham.
       [223]  Ahamamhi kantasalla         ohitabhara katam hi karaniyam
              kisagotami theri           vimuttacitta imam bhani"ti.
      Tattha kalyanamittatati kalyano bhaddo sundaro mitto etassati kalyanamitto.
Yo yassa siladigunasampanno, 2- aghassa ghatahatassa 3- vidhata evam sabbakarena
upakaro mitto hoti, so puggalo kalyanamitto, tassa bhavo kalyanamittata,
kalyanamittavantata. Muninati satthaRa. Lokam adissa vannitati kalyanamitte
anugantabbanti sattalokam uddissa:-
            "sakalameva hidam 4- ananda brahmacariyam yadidam kalyanamittata
         kalyanasahayata kalyanasampavankata "5- "kalyanamittassetam meghiya bhikkhuno
         patikankham kalyanasahayassa kalyanasampavankassa yam silava bhavissati
         patimokkhasamvarasamvuto viharissati"ti 6- ca evamadina pasamsita.
      Kalyanamitte bhajamanotiadi kalyanamittataya anisamsadassanam. Tattha api
balo pandito assati kalyanamitte bhajamano puggalo pubbe sutadivirahena
balopi samano assutasavanadina pandito bhaveyya.
@Footnote: 1 cha.Ma. pi-saddo na dissati  2 cha.Ma. siladigunasamadapeta  3 cha.Ma. ghata, hitassa
@4 cha.Ma. sakalamevidam  5 sam.maha. 19/2/2  6 khu.u. 25/31/142
      Bhajitabba sappurisati balassapi panditabhavahetuto buddhadayo sappurisa
kalena kalam upasankamanadina sevitabba. Panna tathapi vaddhati bhajantananti
kalyanamitte bhajantanam tatha panna vaddhati bruhati paripurim gacchati. Yatha
tesu yo koci khattiyadiko bhajamano sappurise sabbehi jatiadidukkhehi
pamucceyyati yojana.
      Muccanavidhim pana kalyanamittavidhina 1- dassetum "dukkhanceva vijaneyya"tiadi
vuttam. Tattha cattaripi ariyasaccaniti dukkhanca dukkhasamudayanca nirodhanca atthangika
maggancati imani cattari ariyasaccani vijaneyya pativijjheyyati yojana.
      "dukkho itthibhavo"tiadika dve gatha annataraya yakkhiniya itthibhavam
garahantiya bhasita. Tattha dukkho itthibhavo akkhatoti capalata, gabbhadharanam, sabbakalam
parapatibaddhavuttitati evamadihi adinavehi itthibhavo dukkhoti purisadamma-
sarathina bhagavata kathito. Sapattikampi hi dukkhanti sapattavaso sapattiya saddhim
samvasopi dukkho, ayampi itthibhave adinavoti adhippayo. Appekacca sakim
vijatayoti ekacca itthiyo ekavarameva vijata pathamagabbhe vijayanadukkham asahantiyo.
Galake api kantantiti attano givampi chindanti. Sukhumaliniyo visani khadantiti
sukhumalasarira attano sukhumalabhavena khedam avisahantiyo visanipi khadanti. Janamaraka-
majjhagatati janamarako vuccati mulhagabbho. Matugamajanassa 2- marako, majjhagata
janamaraka kucchigata, mulhagabbhati attho. Ubhopi byasanani anubhontiti gabbho
gabbhini cati dvepi jana marananca maranantikabyasanani ca papunanti. Apare
pana bhananti "janamaraka nama kilesa, tesam majjhagata kilesasantanapatita
ubhopi jayapatika idha kilesaparilahavasena, ayatim duggatiparikkilesavasena byasanani
papunanti"ti. Ima kira dve gatha sa yakkhini purimattabhave attano anubhutadukkham
anussaritva aha. Theri pana itthibhave adinavavibhavanaya paccanubhasanti avoca.
@Footnote: 1 Ma. kalyanamittavidhim  2 Si. matugamajanataya
      "upavijanna gacchanti"tiadika dve gatha patacaraya theriya pavattim
arabbha bhasita. Tattha upavijanna gacchantiti upagatavijayanakala maggam gacchanti,
appattava sakam geham panthe vijayitvana patim matam addasam ahanti yojana.
      Kapanikayati varakaya. Ima kira dve gatha patacaraya tada sokummadapattaya
vuttakarassa anukaranavasena itthibhave adinavavibhavanatthameva theriya vutta.
      Ubhayampetam udaharanabhavena anetva idani attano anubhutam dukkham vibhaventi
"khinakuline"tiadimaha. Tattha khinakulineti bhogadihi parijunnapattakulike. Kapaneti
paramaavannatam patte. Ubhayancetam attano eva amantanavacanam. Anubhutam te dukkham
aparimananti imasmim attabhave, ito purimattabhavesu va anappakam dukkham taya
anubhavitam. Idani tam dukkham ekadesena vibhajitva dassetum "assu ca te
pavattan"tiadi vuttam. Tassattho:- imasmim anamatagge samsare paribbhamantiya
bahukani jatisahassani sokabhibhutaya assu ca pavattam, avisesitam katva vuttancetam,
mahasamuddassa udakatopi bahukameva siya.
      Vasita susanamajjheti manussamamsakhadika sunakhi singali ca hutva susanamajjhe
vusita. Khaditani puttamamsaniti byagghadipibilaradikale puttamamsanipi 1-
khaditani. Hatakulikati vinatthakulavamsa. Sabbagarahitati sabbehi gharavasihi garahita
garahappatta. Matapatikati vidhava. Ime pana tayo pakare purimattabhave 2- attano
anuppatte gahetva vadati. Evambhutapi hutva adhikiccaladdhakalyanamittasevanam 3-
amatamadhigacchim nibbanam anuppatta.
      Idani tameva amatadhigamam pakatam katva dassetum "bhavito"tiadi vuttam.
Tattha bhavitoti vibhavito uppadito vaddhito bhavanabhisamayavasena patividdho. 4-
Dhammadasam avekkhimhanti dhammamayam adasam addakkhim apassim aham.
@Footnote: 1 cha.Ma. pi-saddo na dissati  2 Ma. carimattabhave
@3 Si. adissa..., cha.Ma. adhicca laddhaya kalyanamittasevaya  4 Si.,i. patiladdho
      Ahamamhi kantasallati ariyamaggena samucchinnaragadisalla aham amhi.
Ohitabharati oropitakamakhandhakilesabhisankharabhaRa. Katam hi karaniyanti parinnadibhedam
solasavidhampi kiccam katam pariyositam. Vimuttacitta imam bhaniti sabbaso vimutta-
citta kisagotami theri imamattham "kalyanamittata"tiadina gathabandhavasena abhaniti
attanam param viya theri vadati. Tatridam imissa theriya apadanam 1-:-
             "padumuttaro nama jino         sabbadhammana paragu
              ito satasahassamhi            kappe uppajji nayako.
              Tadaham hamsavatiyam              jata annatare kule
              upetva tam naravaram           saranam samupagamim.
              Dhammanca tassa assosim         catusaccupasanhitam
              madhuram paramassadam             vattasantisukhavaham.
              Tada ca bhikkhunim dhiro          lukhacivaradharinim
              thapento etadaggamhi         vannayi purisuttamo.
              Janetvanappakam pitim           sutva bhikkhuniya gune
              karam katvana buddhassa         yathasatti yathabalam.
              Nipacca munidhiram 2- tam          tam thanam abhipatthayim
              tadanumodi sambuddho          thanalabhaya nayako.
              Satasahassito kappe           okkakakulasambhavo
              gotamo nama gottena        sattha loke bhavissati.
@Footnote: 1 khu.apa. 33/55/359  2 cha.Ma.  munivaram
              Tassa dhammesu dayada        orasa dhammanimmita
              kisagotami namena           hessati 1- satthusavika.
              Tam sutva mudita hutva        yavajivam tada jinam
              mettacitta paricarim           paccayehi vinayakam.
              Tehi kammehi sukatehi 2-      cetanapanidhihi ca
              jahitva manusam deham          tavatimsamagacchaham.
              Imasmim bhaddake kappe         brahmabandhu mahayaso
              kassapo nama gottena        uppajji vadatam varo.
              Upatthako mahesissa          tada asi narissaro
              kasiraja kiki nama          baranasipuruttame.
              Pancami tassa dhitaham 3-        dhamma namena vissuta
              dhammam sutva jinaggassa         pabbajjam samarocayim.
              Anujani na no tato         agareva tada mayam
              visavassasahassani             vicarimha atandita.
              Komaribrahmacariyam            rajakanna sukhedhita 4-
              buddhopatthananirata           mudita satta dhitaro.
              Samani samanagutta ca           bhikkhuni bhikkhudasika
              dhamma ceva sudhamma ca        sattami sanghadasika.
              Khema uppalavanna ca         patacara ca kundala
              ahanca dhammadinna ca          visakha hoti sattami.
@Footnote: 1 cha.Ma. hessasi  2 cha.Ma. tena kammena sukatena  3 cha.Ma. dhitasim  4 ka. sukhe thita
              Tehi kammehi sukatehi         cetanapanidhihi ca
              jahitva manusam deham          tavatimsamagacchaham.
              Pacchime ca bhave dani         jata setthikule aham
              duggate adhane nice 1-       gata ca sadhanam kulam.
              Patim thapetva sesa me       dessanti adhana iti
              yada ca pasuta asim          sabbesam dayita tada.
              Yada so taruno bhaddo        komalako sukhedhito
              sapanamiva kanto me          tada yamavasam gato.
              Sokattadinavadana            assunetta rudammukha
              matam kunapamadaya             vilapanti gamamaham.
              Tada ekena sandittha        upetvabhisakkuttamam
              avocam dehi bhesajjam          puttasanjivananti bho.
              Na vijjante mata yasmim        gehe siddhatthakam tato
              aharati jino aha          vinayopayakovido.
              Tada gamitva savatthim         na labhim tadisam gharam
              kuto siddhatthakam tasma         tato laddha satim aham.
              Kunapam chaddayitvana            upesim lokanayakam
              duratova mamam disva           avoca madhurassaro.
              Yo ca vassasatam jive          apassam udayabbayam
              ekaham jivitam seyyo         passato udayabbayam.
@Footnote: 1 cha.Ma. natthe
                   Na gamadhammo nigamassa dhammo
                   na capiyam ekakulassa dhammo
                   sabbassa lokassa sadevakassa
                   eseva dhammo yadidamaniccata.
              Saham sutvanima gatha        dhammacakkhum visodhayim
              tato vinnatasaddhamma         pabbajim anagariyam.
              Tatha pabbajita santi          yunjanti jinasasane
              nacireneva kalena           arahattam apapunim.
              Iddhisu ca vasi homi           dibbaya sotadhatuya
              paracittani janami           satthusasanakarika.
              Pubbenivasam janami          dibbacakkhu visodhitam
              khepetva asave sabbe      visuddhasim sunimmala.
              Paricinno maya sattha         katam buddhassa sasanam
              ohito garuko bharo         bhavanetti samuhata.
              Yassatthaya pabbajita          agarasmanagariyam
              so me attho anuppatto      sabbasamyojanakkhayo.
              Atthadhammaniruttisu             patibhane tatheva ca
              nanam me vimalam suddham          buddhasetthassa vahasa.
              Sankarakuta ahitva         susana rathiyapi ca
              tato sanghatikam katva         lukham dharemi civaram.
              Jino tasmim gune tuttho        lukhacivaradharane
              thapesi etadaggamhi           parisasu vinayako.
              Kilesa jhapita mayham .pe. Katam buddhassa sasanan"ti.
                   Kisagotamitherigathavannana nitthita.
                     Ekadasakanipatavannana nitthita.
                        -----------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 34 page 222-232. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=34&A=4766&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=34&A=4766&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=464              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=9507              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=9540              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=9540              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]