ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 34 : PALI ROMAN Theri.A. (paramatthadi.)

                    470. 4. Sundaritherigathavannana
      petani bhoti puttanitiadika sundariya theriya gatha.
      Ayampi purimabuddhesu katadhikara tattha tattha bhave vivattupanissayam kusalam
upacinanti ito ekatimsakappe vessabhussa bhagavato kale kulagehe nibbattitva
vinnutam patva ekadivasam sattharam pindaya carantam disva pasannamanasa bhikkham
datva pancapatitthitena vandi. 1- Sattha tassa cittappasadam natva anumodanam katva
pakkami. Sa tena punnakammena tavatimse nibbattitva tattha yavatayukam thatva
dibbasampattim anubhavitva tato cuta aparaparam sugatisuyeva samsaranti paripakkanana
hutva imasmim buddhuppade baranasiyam sujatassa nama brahmanassa dhita hutva
nibbatti, tassa rupasampatti sundariti namam ahosi, vayappattakale cassa
kanitthabhata kalamakasi. Athassa pita puttasokena abhibhuto tattha tattha vicaranto
vasitthittheriya samagantva tam sokavinodanakaranam pucchanto "petani bhoti
puttani"tiadika dve gatha abhasi. Theri tam sokabhibhutam natva sokam vinodetu-
kama "bahuni puttadhitani"tiadika dve gatha vatva attano asokabhavam kathesi.
Tam sutva brahmano tam "katham tvam ayye evam asoka jata"ti aha. Tassa
theri ratanattayassa gune vannesi. 2-
      Atha brahmano "kuhim sattha"ti pucchitva "idani mithilayam viharati"ti tam
sutva tavadeva ratham yojetva rathena mithilam gantva sattharam upasankamitva
vanditva sammodaniyam katham katva ekamantam nisidi. Tassa sattha dhammam desesi.
So dhammam sutva patiladdhasaddho pabbajitva vipassanam patthapetva ghatento vayamanto
tatiyadivase arahattam papuni. Atha sarathi ratham adaya baranasim gantva brahmaniya
@Footnote: 1 Si. vanditva thita  2 cha.Ma. theri ratanattayagunam kathesi
Tam pavattim arocesi. Sundaripi 1- attano pitu pabbajitabhavam sutva "amma ahampi
pabbajissami"ti mataram apucchi. Mata 2- "yam imasmim gehe bhogajatam, sabbantam
tuyham santakam, tvam imassa kulassa dayadika patipajja, imam sabbabhogam paribhunja,
ma pabbaji"ti aha. Sa "na mayham bhogehi attho, pabbajissamevaham amma"ti
mataram anujanapetva mahatim sampattim khelapindam viya chaddetva pabbaji.
Pabbajitva ca sikkhamanayeva hutva vipassanam vaddhetva ghatenti vayamanti
hetusampannataya nanassa paripakam gatatta saha patisambhidahi arahattam papuni.
Tena vuttam apadane 3-:-
            "pindapatam carantassa         vessabhussa mahesino
             katacchubhikkhamuggayha          buddhasetthassadasaham.
             Patiggahetva sambuddho      vessabhu lokanayako
             vithiyam santhito sattha        aka me anumodanam.
             Katacchubhikkham datvana         tavatimsam gamissasi
             chattimsadevarajunam           mahesittam karissasi.
             Pannasam cakkavattinam         mahesittam karissasi
             manasa patthitam sabbam         patilacchasi sabbada.
             Sampattim anubhotvana        pabbajissasi kincana
             sabbasave parinnaya        nibbayissasinasava.
             Idam vatvana sambuddho       vessabhu lokanayako
             nabham abbhuggami dhiro         hamsarajava ambare.
@Footnote: 1 cha.Ma. sundari  2 Si. sa  3 ima gatha paliyam na dissanti
             Sudinnam me danam varam        suyittha yagasampada
             katacchubhikkham datvana         pattaham acalam padam.
             Ekatimse ito kappe       yam danamadadim tada
             duggatim nabhijanami         bhikkhadanassidam phalam.
             Kilesa jhapita mayham .pe.  katam buddhassa sasanan"ti.
      Arahattam pana patva phalasukhena nibbanasukhena ca viharanti aparabhage "satthu puratopi
sihanadam nadissami"ti upajjhayam apucchitva baranasito nikkhamitva sambahulahi
bhikkhunihi saddhim anukkamena savatthim gantva satthu santikam upasankamitva
sattharam vanditva ekamantam thita satthara katapatisanthara satthu orasadhitubhavadi-
vibhavanena annam byakasi. Athassa mataram adim katva sabbo natigano
parijano ca pabbaji. Sa aparabhage attano patipattim paccavekkhitva pitara
vuttagatham adim katva udanavasena:-
      [313] "petani bhoti puttani       khadamana tuvam pure
             tuvam diva ca ratto ca       ativa paritappasi.
      [314]  Sajja sabbani khaditva     sataputtani brahmani
             vasitthi kena vannena       na balham paritappasi.
      [315]  Bahuni puttasatani           natisanghasatani ca
             khaditani atitamse          mama tuyhanca brahmana.
      [316]  Saham nissaranam natva        jatiya maranassa ca
             na socami na rodami       na capi paritappayim.
      [317]  Abbhutam vata vasitthi         vacam bhasasi edisim
             kassa tvam dhammamannaya        giram bhasasi edisim.
      [318]  Esa brahmana sambuddho     nagaram mithilam pati
             sabbadukkhappahanaya         dhammam desesi paninam.
      [319]  Tassa brahme arahato       dhammam sutva nirupadhim
             tattha vinnatasaddhamma       puttasokam byapanudim.
      [320]  So ahampi gamissami        nagaram mithilam pati
             appeva mam so bhagava       sabbadukkha pamocaye.
      [321]  Addasa brahmano buddham      vippamuttam nirupadhim
             svassa dhammamadesesi        muni dukkhassa paragu.
      [322]  Dukkham dukkhasamuppadam         dukkhassa ca atikkamam
             ariyatthangikam maggam          dukkhupasamagaminam.
      [323]  Tattha vinnatasaddhammo       pabbajjam samarocayi
             sujato tihi rattihi         tisso vijja aphassayi.
      [324]  Ehi sarathi gacchahi        ratham niyyadayahimam
             arogyam brahmanim vajja    `pabbaji dani brahmano
             sujato tihi rattihi         tisso vijja aphassayi.'
      [325]  Tato ca rathamadaya         sahassancapi sarathi
             arogyam brahmanimvoca     `pabbaji dani brahmano
             sujato tihi rattihi         tisso vijja aphassayi.'
      [326]  Etancaham assaratham         sahassancapi sarathi
             tevijjam brahmanam sutva     punnapattam dadami te.
      [327]  Tuyheva hotvassaratho       sahassancapi brahmani
              ahampi pabbajissami        varapannassa santike.
                   [328] Hatthi gavassam manikundalanca
                         phitancimam gahavibhavam pahaya
              pita pabbajito tuyham        bhunja bhogani sundari
              tuvam dayadika kule.
                   [329] Hatthi gavassam manikundalanca
                         rammancimam gahavibhavam pahaya
              pita pabbajito mayham        puttasokena attito
              ahampi pabbajissami         bhatusokena attita.
       [330]  So te ijjhatu sankappo     yam tvam patthesi sundari
              uttitthapindo uncho ca      pamsukulanca civaram
              etani abhisambhonti        paraloke anasava.
       [331]  Sikkhamanaya me ayye      dibbacakkhu visodhitam
              pubbenivasam janami        yattha me vusitam pure.
       [332]  Tuvam nissaya kalyani        theri samghassa sobhane
              tisso vijja anuppatta     katam buddhassa sasanam.
       [333]  Anujanahi me ayye       icche savatthi gantave
              sihanadam nadissami          buddhasetthassa santike.
       [334]  Passa sundari sattharam        hemavannam harittacam
              adantanam dametaram         sambuddhamakutobhayam.
       [335]  Passa sundiramayantim         vippamuttam nirupadhim
              vitaragam visamyuttam           katakiccam anasavam.
       [336]  Baranasito nikkhamma        tava santikamagata
              savika te mahavira        pade vandati sundari.
       [337]  Tuvam buddho tuvam sattha       tuyham dhitamhi brahmana
              orasa mukhato jata       katakicca anasava.
       [338]  Tassa te svagatam bhadde    tato te aduragatam
              evam hi danta ayanti      satthu padani vandika
              vitaraga visamyutta         katakicca anasava"ti
ima gatha paccudahasi.
      Tattha petaniti matani. Bhotiti tam alapati. Puttaniti lingavipallasena vuttam,
pete putteti attho. Eko eva ca tassa putto mato, brahmano pana
"cirakalam ayam sokena atta hutva vicari, bahu manne imissa putta mata"ti
evamsanni hutva bahuvacanenaha. Tatha ca "sajja sabbani khaditva sataputtani"ti.
Khadamanati lokavoharavasena khumsanavacanametam. Loke hi yassa itthiya jatajata
putta maranti, tam garahanta "puttakhadini"tiadim vadanti. Ativati ativiya bhusam.
Paritappasiti santappasi, pureti yojana. Ayam hettha sankhepattho:- bhoti vasitthi
pubbe tvam mataputta hutva socanti paridevanti ativiya sokaya samappita 1-
gamanigamarajadhaniyo ahindasi.
@Footnote: 1 Si. sokasamappita
      Sajjati sa ajja, sa tvam etarahi sabbani sataputtani khaditvati
attho. 1- "sajja"ti va patho. Kena vannenati kena karanena.
      Khaditaniti theripi brahmanena vuttapariyayena 2- vadati. Khaditani va byaggha-
dipivilaradijatiyo sandhayevamaha. Atitamseti atitakotthase, atikkantabhavesuti
attho. Mama tuyhancati maya ca taya ca.
      Nissaranam natvati jatiya maranassa ca nissaranabhutam nibbanam maggananena
pativijjhitva. Na capi paritappayinti na paritupayasim, aham upayasam napajjinti
attho.
      Abbhutam vatati acchariyam vata. Tam hi abbhutam pubbe abhutam abbhutanti vuccati.
Edisinti evarupim, "na socami na rodami, na capi paritappayin"ti evam socanadinam
abhavadipanivacam. Kassa tvam dhammamannayati kevalam yatha ediso dhammo laddhum
na sakka, tasma kassa nama satthuno dhammannaya giram 3- vacam 4- bhasasi edisanti
sattharam sasananca pucchati.
      Nirupadhinti niddukkham. Vinnatasaddhammati patividdhaariyasaccadhamma.
Byapanudinti niharim pajahim.
      Vippamuttanti sabbaso vimuttam, sabbakilesehi sabbabhavehi ca visamyuttam.
Svassati so sammasambuddho assa brahmanassa.
      Tatthati tassam catusaccadhammadesanayam. 5-
      Ratham niyyadayahimanti imam ratham brahmaniya niyyadehi.
@Footnote: 1 cha.Ma. sa tvam etarahiti attho  2 cha.Ma. vuttapariyayeneva  3 cha.Ma. thiram
@4 cha.Ma. ayam patho na dissati  5 Si. catusaccadhammadesanam
      Sahassancapiti maggaparibbayattham nitam kahapanasahassancapi adaya
niyyadehiti yojana.
      Assarathanti assayuttam ratham. Punnapattanti tutthidanam.
      Evam brahmaniya tutthidane diyyamane tam asampaticchanto sarathi "tuyheva
hotu"ti gatham vatva satthu santikeyeva gantva pabbaji. Pabbajite pana sarathimhi
brahmani attano dhitaram sundarim amantetva gharavase niyojenti "hatthi
gavassan"ti gathamaha. Tattha hatthiti hatthino. Gavassanti gavo ca assa ca.
Manikundalancati mani ca kundalani ca. Phitancimam gahavibhavam pahayati imam hatthi-
adippabhedam yathavuttam avuttanca khettavatthuhirannasuvannadibhedam phitam pahutanca
gahavibhavam gehupakaranam annanca dasidasadikam sabbam pahaya tava pita pabbajito.
Bhunja bhogani sundariti sundari tvam ime bhoge bhunjassu. Tuvam dayadika
kuleti tuvam hi imasmim kule dayajjarahati.
      Tam sutva sundari attano nekkhammajjhasayam pakasenti "hatthi gavassan"ti-
adimaha.
      Atha nam mata nekkhammeyeva niyojenti "so te ijjhatu"tiadina 1-
diyaddhagathamaha. Tattha yam tvam patthesi sundariti sundari tvam idani yam patthesi
akankhasi. So tava pabbajjaya sankappo pabbajjaya chando ijjhatu anantarayena sijjhatu.
Uttitthapindoti ghare ghare patitthitva laddhabbabhikkhapindo. Unchoti tadattham
gharapatipatiya ahindanam uddissa thananca. 2- Etaniti uttitthapindadini.
Abhisambhontiti anibbinnarupa janghabalam nissaya abhisambhavanti, sadhentiti attho.
@Footnote: 1 Si. adikam  2 i. ahindanta uttitthananca
      Atha sundari "sadhu amma"ti matuya patissunitva nikkhamitva bhikkhunupassayam
gantva sikkhamanayeva samana tisso vijja sacchikatva "satthu santikam
gamissami"ti upajjhayam arocetva bhikkhunihi saddhim savatthim agamasi. Tena vuttam
"sikkhamanaya me ayye"tiadi. Tattha sikkhamanaya meti sikkhamanaya samanaya maya.
Ayyeti attano upajjhayam alapati.
      Tuvam nissaya kalyani, theri samghassa sobhaneti bhikkhunisamghe vuddhatarabhavena
thiragunayogena ca samghattheri sobhanehi siladihi samannagatatta sobhane kalyani
kalyanamitte ayye tam nissaya maya tisso vijja anuppatta katam buddhassa
sasananti yojana.
      Iccheti icchami. Savatthi gantaveti savatthim gantum. Sihanadam nadissamiti
annabyakaranameva sandhayaha.
      Atha sundari anukkamena savatthim gantva viharam pavisitva sattharam dhammasane
nisinnam disva ularapitisomanassam patisamvedayamana attanameva alapanti aha
"passa sundari"ti. Hemavannanti suvannavannam. Harittacanti kancanasannibhattacam.
Ettha ca bhagava pitavannena "suvannavanno"ti vuccati. Athakho sammadeva ghamsitva
jatihingulakena anulimpitva suparimajjitakancanadasasannibhoti dassetum
"hemavannan"ti vatva "harittacan"ti vuttam.
      Passa sundarimayantinti tam sundarim namikam mam bhagava agacchantim passa.
"vippamuttan"tiadina annam byakaronti pitivippharavasena vadati.
      Kuto pana agata, kattha ca agata, kidisa cayam sundariti asankantanam
asankam nivattetum "baranasito"ti gatham vatva tattha "savika ca"ti vuttamattham
pakatataram katum "tuvam buddho"ti gathamaha. Tassattho:- imasmim sadevake loke
Tuvameveko sabbannubuddho, ditthadhammikasamparayikaparamatthehi yatharaham anusasanato
tuvam me sattha, ahanca khinasavabrahmani bhagava tuyham ure vayama 1- janitabhi-
jatitaya orasa, mukhato pavattadhammaghosena sasanassa ca pamukhabhutena ariyamaggena
jatatta mukhato jata, nitthitaparinnatadikaraniyataya katakicca, sabbaso asavanam
khepitatta anasavati.
      Athassa sattha agamanam abhinandanto "tassa te svagatan"ti gathamaha.
Tassattho:- ya tvam maya adhigatadhammam yathavato adhigacchi. Tassa te bhadde
sundari idha mama santike agatam agamanam suagatam. Tato eva tam aduragatam
na duragatam hoti. Kasma? yasma evam hi danta ayantiti, yatha tvam sundari,
evam hi uttamena ariyamaggadamathena danta tato eva sabbadhi vitaraga sabbesampi
samyojananam samucchinnatta visamyutta katakicca anasava satthu padanam vandika
agacchanti, tasma tassa te svagatam aduragatanti yojana.
                     Sundaritherigathavannana nitthita.
                      ---------------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 34 page 289-298. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=34&A=6197&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=34&A=6197&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=470              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=9782              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=9821              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=9821              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]