AtthaPali Vol.38

rājovādajātakaṃ gavañce taramānānanti idaṃ satthā jetavane viharanto rājovādaṃ ārabbha kathesi. Vatthu sakuṇajātake āvibhavissati. Idha pana satthā mahārāja porāṇakarājānopi paṇḍitānaṃ kathaṃ sutvā dhammena rajjaṃ kāretvā saggapadaṃ pūrayamānā gamiṃsūti vatvā raññā yācito atītaṃ āhari. Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto brāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto sikkhitasabbasippo isipabbajjaṃ pabbajitvā abhiññā ca samāpattiyo ca nibbattetvā ramaṇīye himavantappadese vanamūlaphalāhāro vihāsi. Tadā rājā aguṇaparisaṅko hutvā atthi nukho me koci aguṇaṃ kathentoti pariyesanto antojane ca bahijane ca antonagare ca bahinagare ca kiñci attano avaṇṇavādiṃ adisvā janapadesu nukho kathanti aññātakavesena janapadaṃ carati. Tatthāpi avaṇṇavādiṃ apassanto attano guṇakathameva sutvā himavantappadese nukho kathanti araññaṃ pavisitvā Vicaranto bodhisattassa assamaṃ patvā taṃ abhivādetvā katapaṭisanthāro ekamantaṃ nisīdi. Tadā bodhisatto araññato paripakkāni nigrodhaphalāni āharitvā paribhuñji. Tāni honti madhurāni ojavantāni sakkaracuṇṇasamarasāni. So rājānampi āmantetvā imaṃ mahāpuñña nigrodhapakkaṃ khāditvā pānīyaṃ pivāhīti āha. Rājā tathā katvā bodhisattaṃ pucchi kinnukho bhante imaṃ nigrodhapakkaṃ ativiya madhuranti. Mahāpuñña nūna rājā dhammena samena rajjaṃ kāresi teneva taṃ madhuranti. Rañño adhammikakāle amadhuraṃ nukho bhante hotīti. Āma mahāpuñña rājūsu adhammikesu telamadhuphāṇitādīnipi vanamūlaphalādīnipi amadhurāni honti nirojāni na kevalaṃ vā etāni sakalampi raṭṭhaṃ nirojaṃ kasaṭaṃ hoti tesu pana dhammikesu tānipi madhurāni honti ojavantāni sakalampi raṭṭhaṃ ojavantameva hotīti. Rājā evaṃ bhavissati bhanteti attano rājabhāvaṃ ajānāpetvāva bodhisattaṃ vanditvā bārāṇasiṃ gantvā tāpasassa vacanaṃ vīmaṃsissāmīti adhammena rajjaṃ kāretvā idāni jānissāmīti kiñci kālaṃ vītināmetvā puna tattha gantvā vanditvā ekamantaṃ nisīdi. Bodhisattopissa tatheva vatvā nigrodhapakkaṃ adāsi. Taṃ tassa tittikarasaṃ ahosi. Rājā nīrasanti saha kheḷena chaḍḍetvā tittikaṃ bhanteti āha. Bodhisatto mahāpuñña nūna rājā adhammiko bhavissati rājūnañhi adhammikakāle araññe phalāphalaṃ ādiṃ katvā sabbaṃ nīrasaṃ nirojaṃ jātaṃ hotīti vatvā imā gāthāyo abhāsi Gavañce taramānānaṃ jimhaṃ gacchati puṅgavo sabbā gāvī jimhaṃ yanti nente jimhaṃ gate sati evameva manussesu yo hoti seṭṭhasammato so ce adhammaṃ carati pageva itarā pajā sabbaṃ raṭṭhaṃ dukkhaṃ seti rājā ce hoti adhammiko gavañce taramānānaṃ ujuṃ gacchati puṅgavo sabbā gāvī ujuṃ yanti nente ujugate sati evameva manussesu yo hoti seṭṭhasammato so cepi dhammaṃ carati pageva itarā pajā sabbaṃ raṭṭhaṃ sukhaṃ seti rājā ce hoti dhammikoti. Tattha gavañce taramānānanti gunnaṃ nadiṃ otarantīnaṃ. Jimhanti kuṭilaṃ vaṅkaṃ. Nenteti nāyake gahetvā gacchante gavajeṭṭhake usabhe gavajeṭṭhake puṅgave. Pageva itarā pajāti itare sattā puretarameva adhammaṃ carantīti attho. Dukkhaṃ setīti na kevalaṃ seti catūsupi iriyāpathesu dukkhameva vindati. Adhammikoti yadi rājā chandādiagatigamanavasena adhammiko hoti. Sukhaṃ setīti sace rājā agatigamanaṃ pahāya dhammiko hoti sabbaṃ raṭṭhaṃ catūsu iriyāpathesu sukhappattameva hotīti. Rājā bodhisattassa dhammaṃ sutvā attano rājabhāvaṃ jānāpetvā bhante pubbe nigrodhapakkaṃ ahameva madhuraṃ katvā tittikaṃ akāsiṃ idāni puna madhuraṃ karissāmīti bodhisattaṃ vanditvā nagaraṃ Gantvā dhammena rajjaṃ kārento sabbaṃ paṭipākatikaṃ akāsi. Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi tadā rājā ānando ahosi tāpaso pana ahamevāti. Rājovādajātakaṃ catutthaṃ ------------

The Pali Atthakatha in Roman Book 38 page 364-367. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=7562 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=7562 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=634 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=3085 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=3050 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=3050 Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27