|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
Dīpījātakaṃ
khamanīyaṃ yāpanīyanti idaṃ satthā veḷuvane viharanto ekaṃ eḷikaṃ
ārabbha kathesi.
Ekasmiṃ hi samaye mahāmoggallānatthero giriparikkhitte
ekadvāre giribbajasenāsane vihāsi. Dvārasamīpeyevassa caṅkamo
ahosi. Tadā eḷakapālakā eḷakā ettha carantīti giribbajaṃ
pavesetvā kīḷantā viharanti. Tesu ekadivasaṃ sāyaṃ āgantvā
Eḷake gahetvā gacchantesu ekā eḷikā dūreva kīḷamānā eḷake
nikkhamante adisvā ohiyi. Taṃ pacchā nikkhamantaṃ eko dīpiko
disvā khādissāmi nanti giribbajadvāre aṭṭhāsi. Sāpi itocito
ca olokentī taṃ disvā esa maṃ māretvā khāditukāmatāya
ṭhito sace nivattitvā palāyissāmi jīvitaṃ me natthi ajja mayā
purisākāraṃ kātuṃ vaṭṭatīti cintetvā siṅgāni ukkhipitvā tassābhimukhī
vegena pakkhanditvā dīpikassa ito gaṇhissāmīti vipphanditova
gahaṇaṃ anupagantvā vegena palāyitvā eḷakānaṃ antaraṃ pāvisi.
Thero tesaṃ taṃ kiriyaṃ disvā punadivase gantvā tathāgatassa ārocetvā
evaṃ bhante sā eḷikā attano upāyakusalatāya parakkamaṃ katvā
dīpikato muñcīti āha. Satthā moggallāna idāni tāva dīpiko
taṃ gahetuṃ nāsakkhi pubbe pana naṃ viravantiṃ māretvā khādīti vatvā
tena yācito atītaṃ āhari
atīte magadharaṭṭhe bodhisatto ekasmiṃ gāme mahābhogakule
nibbattitvā vayappatto kāme pahāya isipabbajjaṃ pabbajitvā
jhānābhiññaṃ nibbattetvā ciraṃ himavante vasitvā loṇambilasevanatthāya
rājagahaṃ gantvā ekasmiṃyeva giribbaje paṇṇasālaṃ māpetvā vāsaṃ
kappesi. Tadā imināva niyāmeneva eḷakapālakesu eḷake carantesu
ekadivasaṃ ekaṃ eḷakiṃ pacchā nikkhamantiṃ disvā eko dīpiko
khādissāmi nanti dvāre aṭṭhāsi. Sāpi taṃ disvā ajja mayhaṃ
jīvitaṃ natthi ekenupāyena iminā saddhiṃ madhurapaṭisanthāraṃ katvā
Hadayamaddavassa janetvā jīvitaṃ rakkhissāmīti cintetvā dūratova
tena saddhiṃ paṭisanthāraṃ karontī āgacchamānā paṭhamaṃ gāthamāha
khamanīyaṃ yāpanīyaṃ kacci mātula te sukhaṃ
sukhaṃ te ammā avaca sukhakāmā hi te mayanti.
Tattha sukhaṃ te ammāti mayhaṃ mātāpi tumhākaṃ sukhaṃ iccheyyāsīti
ajja maṃ avacāti attho. Mayanti mātula mayaṃpi tumhākaṃ sukhameva
icchāmāti.
Taṃ sutvā dīpiko ayaṃ dhuttikā maṃ mātulavādena vañcetukāmā
na me kakkhalabhāvaṃ jānātīti cintetvā dutiyaṃ gāthamāha
naṅguṭṭhaṃ me apakkamma heṭhayitvāna eḷiki
sājja mātulavādena muñcitabbā nu maññasīti.
Tassattho tvaṃ mama naṅguṭṭhamaṇḍalaṃ akkamitvā heṭhayitvā
āgacchasi sā tvaṃ ajja mātulavādena muñcitabbāhamasmīti
maññasi nu evaṃ maññasi.
Taṃ sutvā itarā mātula mā evaṃ karīti vatvā tatiyaṃ gāthamāha
puratthābhimukho nisinnosi ahaṃ taṃ mukhamāgatā
pacchato tuyhaṃ naṅguṭṭhaṃ kathaṃ khohaṃ apakkamīti.
Tattha mukhanti abhimukhaṃ. Kathaṃ khohanti tava pacchato ṭhitaṃ
ahaṃ kathaṃ apakkamīti attho.
Atha naṃ so kiṃ kathesi eḷike mama naṅguṭṭharahitaṭṭhānaṃ nāma
natthīti vatvā catutthaṃ gāthamāha
Yāvatā caturo dīpā sasamuddā sapabbatā
tāvatā mayhaṃ naṅguṭṭhaṃ kathaṃ kho taṃ vivajjayīti.
Tattha tāvatāti ettakaṃ ṭhānaṃ mama naṅguṭṭhaṃ parikkhipitvā
gatanti vadati.
Taṃ sutvā eḷikā ayaṃ pāpo madhurakathāya na allīyati
paṭisattu hutvā sallaṃ kathessāmīti pañcamaṃ gāthamāha
pubbeva metaṃ akkhiṃsu mātā pitā ca bhātaro
dīghaṃ duṭṭhassa naṅguṭṭhaṃ samhi vehāyasāgatāti.
Tattha akkhiṃsūti pubbeva me etaṃ mātā ca pitā ca bhātaro
ca ācikkhiṃsu. Samhīti sā ahaṃ ñātakānaṃ santikā tava naṅguṭṭhassa
dīghabhāvaṃ sutvā tava naṅguṭṭhaṃ pariharantī vehāyasā ākāsena
āgatāti.
Atha naṃ so jānāmi te ahaṃ ākāsenāgatabhāvaṃ āgacchantī
pana mayhaṃ bhakkhe nāsetvā āgatāsīti vatvā chaṭṭhaṃ gāthamāha
tañca disvāna āyantiṃ antalikkhasmiṃ hi eḷaki
migasaṅgho palāyittha bhakkho me nāsito tayāti.
Taṃ sutvā itarā maraṇabhayabhītā aññaṃ kāraṇaṃ āharituṃ
asakkontī mātula mā evarūpaṃ kakkhalakammaṃ kari jīvitaṃ me
dehīti vilapī. Itaropi taṃ vilapantiṃyeva khandhe gahetvā māretvā
khādi. Imā dve abhisambuddhagāthā abhāsi
Iccevaṃ vilapantiyā eḷakiyā ruhaṃghaso
galakaṃ andhāvamaddi natthi duṭṭhe subhāsitaṃ.
Neva duṭṭhe nayo atthi na dhammo na subhāsitaṃ
nikkamme duṭṭhe yuñjetha so ca sabbhi na rajjatīti.
Tattha ruhaṃghasoti ruhirabhakkho lohitapāyito dīpiko. Galakaṃ
andhāvamaddīti gīvaṃ maddi ḍaṃsitvā phāletīti attho. Nayoti
kāraṇaṃ. Dhammoti sabhāvo. Subhāsitanti sukathitavacanaṃ. Sabbametaṃ
duṭṭhe natthīti attho. Nikkamme duṭṭhe yuñjethāti bhikkhave duṭṭhe
puggale parakkameva yuñjeyya. So ca sabbhi na rajjatīti so pana
puggalo sabbhi sundaraṃ subhāsitaṃ na rajjati na sampiyāyatīti attho.
Tāpaso taṃ tesaṃ kiriyaṃ sabbaṃ addasa.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi tadā
eḷakī etarahi eḷakī dīpiko ca etarahi dīpiko tāpaso pana
ahamevāti.
Dīpijātakaṃ dasamaṃ.
Kaccānivaggo.
Aṭṭhakanipātavaṇṇanā niṭṭhitā.
----------
The Pali Atthakatha in Roman Book 39 page 334-338.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=6743
อรรถกถาบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=6743
อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1199
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=5069
พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=5114
The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=5114
Contents of The Tipitaka Volume 27
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27
        |
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]