ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 4 : PALI ROMAN Di.A. (sumangala.1)

                          4. Sonadandasutta
      [300] Evamme sutam .pe. Angesuti sonadandasuttam. Tatrayamanupubbapadavannana:-
angesuti anga nama angapasadikataya evam laddhavohara janapadino rajakumara,
tesam  nivaso ekopi janapado rulhisaddena angati vuccati, tasmim angesu janapade.
Carikanti idhapi aturitacarikaceva nibaddhacarika ca adhippeta. Tada kira
bhagavato dasasahassilokadhatum olokentassa sonadando brahmano nanajalassa
anto pannayittha. Atha bhagava "ayam brahmano mayham nanajale pannayati, atthi
nukhvassupanissayo"ti vimamsanto addasa "mayi tattha gate etassa antevasino
dvadasahakarehi brahmanassa vannam bhasitva mama santike agantum na dassanti.
So  pana tesam vadam bhinditva  ekunatimsayakarehi mama vannam bhasetva mam
upasankamitva panham pucchissati. So panhavissajjanapariyosane saranam gamissati"ti,
disva pancasatabhikkhuparivaro tam janapadam  patipanno. Tena vuttam "angesu carikam
caramano .pe. Yena campa tadavasari"ti.
      Gaggaraya pokkharaniya tireti tassa campanagarassa avidure gaggaraya
nama rajamahesiya 1- khanitatta gaggarati laddhavohara pokkharani atthi, tassa
tire samantato niladipancavannakusumapatimanditam mahantam campakavanam. 2- Tasmim bhagava
kusumagandhasugandhe campakavane viharati. Tam sandhaya "gaggaraya pokkharaniya
tire"ti vuttam.
      Magadhena seniyena  bimbisarenati ettha so raja magadhanam
issaratta magadho. Mahatiya senaya samannagatatta seniyo. Bimbiti suvannam
tasma sarasuvannasadisavannataya 3- bimbisaroti vuccati.
      [301-302]  Bahu bahu  hutva samhatati samgha, ekekissaya disaya
samgho etesam atthiti samghi. Pubbe nagarassa anto agana bahi nikkhamitva ganatam
pattati ganibhuta. Khattam amantesiti khatta vuccati  pucchitapanhabyakaranasamattho 4-
@Footnote: 1 cha.Ma. rajaggamahesiya 2 cha.Ma., i. campakavanam 3 cha.Ma. sarasuvannasadisataya
@4 cha.Ma. pucchitapanhe byakaranasamattho, i. pucchitapucchitapanham vyakaranasamattho
Mahamatto, tam amantesi. Agamentuti muhuttam patimanentu, ma gacchantuti
vuttam hoti.
                           Sonadandagunakatha
      [303] Nanaverajjakananti nanavidhesu rajjesu annesu annesu
kasikosaladisu rajjesu jata, tani va tesam nivasa, tato va
agatati nanaverajjaka, tesam nanaverajjakanam. Kenacideva karaniyenati tasmim
kira nagare dvihi karaniyehi brahmana sannipatanti yannanubhavanattham va
mantasajjhayanattham va. Tada ca tasmim nagare yanno natthi. Sonadandassa pana
santike mantasajjhayanattham ete sannipatita. Tam sandhaya vuttam "kenacideva
karaniyena"ti. Te tassa gamanam sutva cintesum "ayam sonadando uggatabrahmano 1-
yebhuyyena ca anne brahmana samanam gotamam saranam gata, ayameva na gato.
Svayam sace tattha gamissati, addha samanassa gotamassa avattaniya mayaya
avattito tam saranam gamissati, tato etassapi gehadvare brahmananam
asannipato 2- bhavissati"ti 2- "handassa gamanantarayam karoma"ti sammantayitva
tattha agamamsu. Tam sandhaya "atha kho te brahmana"ti adi vuttam.
      Tattha iminapangenati iminapi karanena. Evam etam karanam vatva
puna "attano vanne bhannamane atussanakasatto nama natthi, handassa
vannabhananena gamanam nivaressama"ti 3- cintetva "bhavam hi sonadando ubhato
sujato"ti adini karanani ahamsu.
      Ubhatoti dvihipi pakkhehi. Matito ca pitito cati bhoto mata
brahmani, matumata brahmani, tassapi mata brahmani, pita brahmano,
pitupita brahmano, tassapi pita  brahmanoti evam bhavam ubhato sujato
matito ca pitito ca. Samsuddhagahanikoti samsuddha te matugahani, kucchiti attho.
Samavepakiniya gahaniyati ettha pana kammajatejodhatu "gahani"ti vuccati.
      Yava sattama pitamahayugati ettha pitupita pitamaho, pitamahassa
yugam pitamahayugam. Yuganti ayuppamanam vuccati. Abhilapamattameva cetam. Atthato pana
@Footnote: 1 cha.Ma. uttamabrahmano   2 ka. sannipato na bhavissati    3 ka.Si. nivaremati
Pitamahoyeva pitamahayugam. Tato uddham sabbepi pubbapurisa pitamahaggahaneneva
gahita. Evam yava sattamo puriso, tava samsuddhagahaniko. Athava akkhitto
anupakkuttho jativadenati dassenti. Akkhittoti "apanetha etam, kim imina"ti
evam akkhit toanavakkhitto. Anupakkutthoti na upakkuttho, na akkosam va nindam
va laddhapubbo. Kena karanenati? jativadena. "itipi hinajatiko eso"ti
evarupena vacanenati attho.
      Addoti issaro. Mahaddhanoti mahata dhanena samannagato. Bhavato
hi gehe pathaviyam pamsuvalika viya bahudhanam, samano pana gotamo adhano bhikkhaya
udaram puretva yapetiti dassenti. Mahabhogoti pancakamagunavasena mahaupabhogo.
Evam yam yam gunam vadanti, tassa tassa patipakkhavasena bhagavato agunamyeva dassemati
mannamana vadanti.
      Abhirupoti annehi manussehi abhirupo adhikaruPo. Dassaniyoti
divasampi passantanam atittikaranato dassanayoggo. Dassaneneva  cittappasadajananato
pasadiko. Pokkharata vuccati sundarabhavo, vannassa pokkharata vannapokkharata,
taya vannasampattiya  yuttoti attho. Porana panahu "pokkharanti sariram
vadanti, vannam vannameva"ti. Tesam matena vanno ca pokkharanca vannapokkharani.
Tesam bhavo vannapokkharata. Iti paramaya vannapokkharatayati uttamena
parisuddhena vannena ceva sarirasanthanasampattiya cati attho. Brahmavanniti
setthavanni. Parisuddhavannesupi setthena suvannavannena  samannagatoti attho.
Brahmavacchasiti mahabrahmuno sarirasadiseneva sarirena  samannagato. Akkhuddavakaso
dassanayati "bhoto sarire dassanassa okaso na khuddako maha, sabbaneva
te angapaccangani dassaniyaneva, tani capi mahantaneva"ti dipenti.
      Silamassa atthiti silava. Vuddham vaddhitam 1- silamassati vuddhasili. 2-
Vuddhasilenati vuddhena vaddhitena silena. Samannagatoti yutto, idam
vuddhasilipadasseva vevacanam. Sabbametam pancasilamattameva sandhaya vadanti.
@Footnote: 1 cha.Ma. vuddham vaddhitam, i. vaddham vaddhitam evamuparipi.    2 cha.Ma., i. vuddhasili
      Kalyanavacoti  adisu kalyana sundara parimandalapadabyanjana
vaca assati kalyanavaco. Kalyanam madhuram vakkaranam assati kalyanavakkarano.
Vakkarananti udaharanaghoso. Gunaparipunnabhavena pure bhavati pori. Pure va
bhavatta pori. Poriya nagarikitthiya sukhumalattanena sadisati pori. Taya poriya.
Vissatthayati apalibuddhaya sanniddhavilambitadidosarahitaya. 1- Anelagalayati
elagalena virahitaya. Yassa kassaci hi kathentassa ela galanti, 2- lala va
paggharanti, khelaphusitani va nikkhamanti, tassa vaca elagala 3- nama hoti,
tabbiparitayati attho. Atthassa vinnapaniyati adimajjhapariyosanam pakatam katva
bhasitatthassa  vinnapanasamatthaya.
      Jinnoti jarajinnataya jinno. Vuddhoti angapaccanganam vuddhibhavamariyadam
patto. Mahallakoti jatimahallakataya samannagato. Cirakalappasutoti vuttam
hoti. Addhagatoti addhanam gato, dve tayo rajaparivatte atitoti adhippayo.
Vayoanuppattoti pacchimavayam sampatto, pacchimavayo nama vassasatassa pacchimo
tatiyo bhago.
      Apica jinnoti porano, cirakalappavattakulanvayoti vuttam hoti.
Vuddhoti silacaradigunavuddhiya yutto. Mahallakoti vibhavamahantataya samannagato.
Addhagatoti maggapatipanno brahmananam vattacariyadimariyadam 4- avitikkammacaranasilo.
Vayoanuppattoti jativuddhabhavampi antimavayam anuppatto.
                            Buddhagunakatha
      [304] Evam vutteti evantehi brahmanehi vutte. Sonadando
"ime  brahmana jatiadihi mama vannam vadanti, na kho pana metam yuttam
attano vanne rajjitum. Handaham etesam vadam bhinditva samanassa gotamassa
mahantabhavam napetva etesam tattha gamanam karomi"ti cintetva "tenahi bho mamapi
sunatha"tiadimaha. Tattha yepi "ubhato  sujato"ti adayo attano gunehi
@Footnote: 1 ka. sanditthavilambitadi...         2 cha.Ma. galanti
@3 cha.Ma. elagalam                   4 cha.Ma., vatacariyadimariyadam.
Sadisa guna, tepi. "ko caham, ke ca  samanassa gotamassa  jatisampattiadayo
guna"ti attano gunehi uttaritareyeva mannamano, itare pana ekanteneva
bhagavato gunamahantabhavadipanattham 1- pakaseti.
      Mayameva arahamati evam niyamentovettha idam dipeti "yadi gunamahantataya
upasankamitabbo nama hoti. Yatha hi sinerum upanidhaya sasapo, mahasamuddam
upanidhaya gopadakam sattasu mahasaresu udakam upanidhaya ussavabindu paritto
lamako, evameva 2- samanassa gotamassa jatisampattiadayopi gune upanidhaya
amhakam guna paritta lamaka, tasma mayameva arahama tam bhavantam gotamam dassanaya
upasankamitun"ti.
      Mahantam natisangham ohayati matipakkhe asitikulasahassani pitipakkhe
asitikulasahassaniti evam satthikulasatasahassam ohaya pabbajito.
      Bhumigatanca vehasatthancati ettha rajanganeceva uyyane ca
sudhamatthapokkharaniyo sattaratanapuranam puretva 3- bhumiyam thapitam dhanam bhumigatam nama,
pasadaniyuhadayo pana puretva 4- thapitam vehasattham nama. Etam tava kulapariyayena
agatam. Tathagatassa pana jatadivaseyeva sankho elo  uppalo pundarikoti cattaro
nidhayo uggata. Tesu sankho gavutiko, elo addhayojaniko, uppalo tigavutiko,
pundariko yojaniko. Tesupi gahitam gahitam puratiyeva, iti bhagava pahutam
hirannasuvannam ohaya pabbajitoti veditabbo.
      Daharova samanoti tarunova samano.  susukalakesoti sutthu
kalakeso,  anjanavannasadisakeso hutva vati attho. Bhadrenati bhaddakena.
Pathamena vayasati tinnam vayanam pathamavayena. Akamakananti anicchamananam.
Anadaratthe samivacanam. Assuni mukhe etesanti assumukha, tesam assumukhanam,
assukilinnamukhananti attho. Rudantananti kanditva rodamananam.
Akkhuddavakasoti ettha bhagavato aparimanoyeva dassanaya okasoti veditabbo.
@Footnote: 1 cha.Ma., i. mahantabhavadipanattham  2 ka. evam
@3 ka., Si. sattaratanapura katva          4 cha.Ma. paripuretva
      Tatridam vatthu:- rajagahe kira annataro brahmano "samanassa kira
gotamassa pamanam gahetum na sakkoti"ti sutva bhagavato pindaya pavisanakale
satthihattham velum gahetva nagaradvarassa bahi thatva sampatte bhagavati velum
gahetva samipe atthasi. Velu bhagavato janukamattam papuni. Punadivase dve
velu ghatetva samipe atthasi. Bhagavapi dvinnam velunam upari katimattameva
pannayamano "brahmana kim karosi"ti aha. Tumhakam pamanam ganhamiti.
"brahmana sacepi tvam sakalacakkavalagabbham puretva thite velu ghatetva
agamissasi, neva me pamanam gahetum  sakkhissasi. Na hi maya cattari asankheyyani,
kappasatahahassam ca tatha paramiyo purita, yatha me paro pamanam ganheyya,
atulo brahmana tathagato appameyyo"ti vatva dhammapade gathamaha.
           "te tadise pujayato,      nibbute akutobhaye.
           Na sakka punnam sankhatum,     imettamapi kenaci"ti. 1-
      Gathapariyosane caturasitipanasahassani amatam pivimsu.
      Aparampi vatthu:- rahu kira asurindo cattari yojanasahassani, attha
ca yojanasatani ucco. Bahantaramassa dvadasa yojanasatani. Bahalantarena cha
yojanasatani. Hatthatalapadatalanam puthulato tini yojanasatani. Angulipabbani
pannasayojanani. Bhamukantaram pannasayojanam. Mukham dviyojanasatam tiyojanasatagambhiram
tiyojanasataparimandalam. Giva tiyojanasatam. Nalatam tiyojanasatam. Sisam navayojanasatam. So "aham
uccosmi sattharam onamitva oloketum na sakkhissami"ti cintetva nagacchi. 2-
So ekadivasam bhagavato vannam sutva "yatha katham ca olokessami"ti agato.
      Atha bhagava tassa ajjhasayam viditva "catusu ariyapathesu katarena
dassessami"ti cintetva "thitako nama nicopi ucco viya pannayati, nipanno
panassa 3- attanam dassessamim"ti "ananda gandhakutiparivene mancakam pannapehi"ti
vatva tattha sihaseyyam kappesi. Rahu agantva nipannam bhagavantam givam
unnametva nabhamajjhe punnacandam viya ullokesi. "kimidam asurinda"ti ca vutte
@Footnote: 1 khu. dhammapada. 25/196/51 budadhavagga, khu. apadana. 32/2/186 sudhapindiyattherapadana
@2 ka., Si. nagacchati, sam. saga. 15/91/58, sa. paka. 1/128
@3 cha.Ma. nipannovassa, Si. nipanno cassa
"bhagava onamitva oloketum na sakkhissami"ti nagacchinti. Na maya asurinda
adhomukhena paramiyo purita, uddhaggameva katva danam dinnanti. Tam divasam rahu
saranam agamasi. Evam bhagava akkhuddavakaso dassanaya.
      Catuparisuddhisilena silava, tam pana silam ariyam uttamam parisuddham.
Tenaha "ariyasili"ti. Tadetam anavajjatthena kusalam. Tenaha "kusalasili"ti.
Kusalasilenati idamassa vevacanam.
      Bahunnam acariyapacariyoti bhagavato ekekaya dhammadesanaya caturasiti
panasahassani aparimanapi devamanussa maggaphalamatam pivanti, tasma bahunnam
acariyo. Savakaveneyyanam pana pacariyoti.
      Khinakamaragoti ettha kamam bhagavato sabbepi kilesa khina,
brahmano pana te na janati. Attano jananatthaneyeva gunam katheti.
Vigatacapalloti "pattamandana civaramandana senasanamandana imassa va 1-
putikayassa .pe. Kelana parikelanati 2- evam vuttacapanla virahito.
      Apapapurekkharoti apape nava lokuttaradhamme purato katva vicarati.
Brahmannaya  pajayati sariputtamoggallanamahakassapadibhedaya brahmanapajaya,
etissaya ca pajaya purekkharo. Ayam hi paja samanam gotamam purakkhatva  3- caratiti
attho. Apica apapapurekkharoti na papam purato katva carati, na papam
icchatiti attho. Tassa brahmannaya pajaya. Attana saddhim pativiruddhayapi
brahmanapajaya aviruddho hitasukhatthikoyevati vuttam hoti.
      Tiroratthati pararatthato. Tirojanapadati parajanapadato. Panham pucchitum
agacchantiti khattiyapanditadayo ceva devabrahmanagagandhabbadayo ca "panhe
abhisankharitva pucchissama"ti agacchanti. Tattha keci pucchaya va dosam,
vissajjanasampaticchane va asamatthatam sallakkhetva apucchitvava tunhi nisidanti.
Keci pucchanti. Kesanci bhagava pucchaya ussaham janetva vissajjeti. Evam
@Footnote: 1 ka., Ma. imassa ca       2 abhi. vibhanga. 35/854/429      3 ka., Ma. purakkhitva.
Sabbesampi tesam vimatiyo tiram patva mahasamuddassa umiyo viya bhagavantam patva
bhijjanti.
      Ehi svagatavaditi devamanussapabbajitagahatthesu tam tam attano
santikam agatam "ehi svagatan"ti evam vadatiti attho. Sakhiloti tattha katamam
sakhalyam. "ya sa vaca nela kannasukha"ti 1- adina nayena vuttasakhalyena
samannagato, muduvacanoti attho. Sammodakoti patisantharakusalo, agatagatanam
catunnam parisanam "kacci bhikkhave khamaniyam, kacci yapaniyan"ti adina nayena sabbam
addhanadaratham vupasamento viya pathamataram sammodaniyam katham kattati attho.
Abbhakutikoti yatha ekacce parisam patva thaddhamukha sankutikamukha honti, na
ediso, parisadassanena panassa balatapasamphassena viya padumam mukhapadumam vikasati
punnacandasassirikam viya hoti. Uttanamukhoti yatha ekacce nikkujjitamukha viya
sampattaya parisaya na kinci kathenti, atidullabhakatha honti, na evaruPo.
Samano pana gotamo sulabhakatho. Na tassa santikam agatagatanam "kasma mayam
idhagata"ti vippatisaro uppajjati, dhammam pana sutva attamanava hontiti
dasseti. Pubbabhasiti bhasanto ca pathamataram bhasati, tanca kho kalayuttam
pamanayuttam atthasannissitameva bhasati, na niratthakakatham.
      Na tasmim game vati yattha kira bhagava pativasati, tattha mahesakkha
devata arakkham ganhanti, ta 2- nissaya manussanam upaddavo na hoti,
pamsupisacadayoeva hi manusse vihethenti, te tasam anubhavena duram apakkamanti.
Apica bhagavato mettabalenapi na amanussa manusse vihethenti.
      Samghitiadisu:- anusasitabbo, sayam va uppadito samgho assa
atthiti samghi, tadiso vassa gano atthiti gani. Purimapadasseva vevacanametam.
Acarasikkhapanavasena ganassacariyoti ganacariyo. Puthutitthakarananti bahunnam
titthakaranam. Yatha va tatha vati yena va tena va. Acelakadimattakenapi
karanena. Samudagacchatiti samantato upagacchati abhivaddhati.
@Footnote: 1 abhi. san. 34/1350/302           2 cha.Ma., Si., i. tam
      Atithino te hontiti te amhakam agantuka navaka, pahunaka
hontiti attho. Pariyapunamiti janami. Aparimanavannoti tatharupeneva
sabbannunapi appameyyavanno "pageva madisena"ti dasseti. Vuttampi cetam:-
                   "buddhopi buddhassa bhaneyya vannam,
                    kappampi ce annamabhasamano.
                    Khiyetha kappo ciradighamantare,
                    vanno na khiyetha tathagatassa"ti. 1-
      [305] Imam pana satthu gunakatham sutva te brahmana cintayimsu
"yatha sonadando brahmano samanassa gotamassa vanne bhanati, anomaguno so
bhavam gotamo, evantassa gune janamanena kho pana acariyena aticiram adhivasitam,
handa nam anuvattama"ti anuvattimsu. Tasma evam vutte "te brahmana"tiadi
vuttam. Tattha alamevati yuttameva. Api putosenati putosam vuccati patheyyam, tam
gahetvapi upasankamitum yuttamevati attho. Putamsenatipi patho, tassattho:- puto
amse assati putamso, tena putamsena. Amsena hi patheyyaputam vahantenatipi
vuttam hoti.
                       Sonadandaparivitakkavannana
      [306-307] Tirovanasandagatassati antovanasandagatassa, viharabbhantaram
pavitthassati attho. Anjalim panametvati ye 2- te ubhayato pakkhika,
te evam cintayimsu "sacepi 3- no micchaditthika codessanti `kasma tumhe samanam
gotamam vandittha'ti. Tesam `kim anjalimattakaranenapi vandanam nama hoti'ti vakkhama.
Sace no sammaditthika codessanti `kasma bhagavantam na vandittha'ti. `kim Sisena
bhumiyam paharanteneva vandanam hoti, nanu anjalikammampi vandanameva'ti vakkhama"ti.
Namagottanti "bho gotama aham asukassa putto datto nama, mitto nama,
idha agato"ti vadanta namam saventi nama. "bho gotama aham vasettho
nama, kaccano nama, idhagato"ti vadanta gottam saventi nama. Ete kira
@Footnote: 1 su.vi. 3/80,  pa.su. 3/388 cariyattha. 11, 456, buddhavamsattha. 214, udanattha. 426
@2 cha.Ma. ete.           3 cha.Ma., i. sace.
Dalidda jinna kulaputta "parisamajjhe namagottavasena pakata bhavissama"ti
evam akamsu. Ye pana tunhibhuta nisidimsu, te keratika ceva andhabala ca. Tattha
keratika "ekam dve kathasallapepi karonto vissasiko hoti, atha vissase
sati ekam dve bhikkha adatum na yuttan"ti tato attanam mocetva tunhi
nisidanti. Andhabala annanatayeva avakkhittamattikapindo viya yattha katthaci
tunhibhuta nisidanti.
                       Brahmanapannattivannana
      [309] Cetasa cetoparivitakkanti bhagava "ayam brahmano agatakalato
patthaya adhomukho thaddhagatto kim cintayamano nisinno, kim nukho
cinteti"ti avajjento 1- attano cetasa tassa cittam annasi. Tena vuttam
"cetasa cetoparivitakkamannaya"ti. Vihannatiti vighatam apajjati.
      [311] Anuviloketva parisanti bhagavata 2- sakasamaye panhapucchanena
udake niyyamano 3- ukkhipitva thale thapito viya samapassaddhakayacitto 4- hutva
parisasanganhanatthampi ditthisanjaneneva "upadharentu me bhavanto vacanan"ti
vadanto viya anuviloketva parisam bhagavantam etadavoca. Sujam pagganhantananti
yannayajanatthaya sujam pagganhantesu brahmanesu pathamo va dutiyo vati attho.
Sujaya diyyamanam mahayagam patigganhantananti porana. Iti brahmano
sakasamayavasena sammadeva panham vissajjesi. Bhagava pana visesato uttamabrahmanassa
dassanattham "imesam pana"ti adimaha.
      [313]   Etadavocunti sace jativannamantasampanno brahmano na
hoti, atha ko carahi loke brahmano bhavissati. Naseti no ayam sonadando,
handassa vadam patikkhipamati cintetva etadavocum. Apavadatiti patikkhipati.
Anupakkhandatiti anupavisati. Idam "sace tvam pasadavasena samanam gotamam saranam
gantukamo gaccha, ma  brahmanasamayam bhindi"ti adhippayena ahamsu.
@Footnote: 1 cha.Ma. avajjanto                2 cha.Ma., i. bhagavato
@3 cha.Ma. miyamano, Si. miyyamano     4 ka. passaddhakayacitto
      [314] Etadavocati imesu brahmanesu evam ekappahareneva
viravantesu "ayam katha pariyosanam na gamissati, handa ne nissadde katva
sonadandeneva saddhim kathemi"ti cintetva etam "sace kho tumhakan"ti adikam
vacanamavoca.
      [315-316]  Sahadhammenati sakaranena. 1- Samasamoti thapetva
ekadesasamattam samabhavena samo, sabbakarena samoti attho. Ahamassa matapitaro
janamiti bhaginiya puttassa matapitaro kim na janissati, kulakotiparidipanam
sandhayeva vadati. Musapi bhaseyyati atthabhanjakam musavadam katheyya. Kim vanno
karissatiti abbhantare gune asati kim karissati, kimassa barahmanabhavam rakkhitum
sakkhissatiti attho. Athapi siya puna "pakatisile thitassa brahmanabhavam sadheti"ti
evampi silameva sadhessati, tasmim hissa asati brahmanabhavo nahositi sammohamattam
vannadayo. Idam pana sutva te brahmana "sabhavam acariyo aha, akaranava
mayam ujjhayimha"ti tunhi ahesum.
                         Silapannakathavannana
      [317] Tato bhagava "kathite 2- brahmanena panhe 2- kim panettha
patitthatum sakkhissati na sakkhissati"ti tassa vimamsanattham "imesam pana brahmana"ti
adimaha.  silaparidhotati silaparisuddha. Yattha silam tattha pannati yasmim puggale
silam, tattheva panna, kuto dussile panna. Pannarahite va jale elamuge
kuto silanti. Silapannananti silanca pannananca silapannanam. Pannananti
pannayeva. "evametam brahmana"ti bhagava brahmanassa vacanam anujananto
aha. Tattha silaparidhota pannati catuparisuddhisilena dhota. Katham pana silena
pannam dhovatiti? yassa puthujjanassa silam satthiasiti vassani akhandam hoti, so
maranakalepi sabbakilese ghatetva 3- silena pannam dhovitva arahattam ganhati.
Kandarasalaparivene mahasatthivassatthero viya. There kira maranamance nipajjitva
balavavedanaya nitthunante tissavasabhamaharaja 4- "theram passissami"ti gantva
@Footnote: 1 Ma. sahakaranena.         2-2 cha.Ma., i. kathito brahmanena panho
@3 Ma. jhapetva            4 cha.Ma.  tissamaharaja, i. vasabhamaharaja.
Parivenadvare thito tam saddam sutva pucchi "kassa saddo ayan"ti. Therassa
nitthunanasaddoti. "pabbajjaya satthivassena vedanapariggahamattampi na katam, nadani
nam vandissami"ti nivattitva mahabodhim vanditum gato. Tato upatthakadaharo
theram aha "kinno bhante lajjapetha, saddhopi raja vippatisari hutva `na
vandissami'ti gato"ti. Kasma avusoti? tumhakam nitthunanasaddam sutvati. "tenahi
me okasam karotha"ti vatva vedanam vikkhambhitva arahattam patva daharassa sannam
adasi  "gacchavuso, idani rajanam amhe vandapehi"ti. Daharo gantva
"idani kira theram vandatha"ti aha. Raja sumsumarapatitena 1- theram vandanto
"naham ayyassa arahattam vandami, puthujjanabhumiyam pana thatva rakkhitasilameva
vandami"ti aha, evam silena pannam dhovati nama. Yassa pana abbhantare
silasamvaro natthi, ugghatitannutaya pana catuppadikagathapariyosane pannaya silam
dhovitva saha patisambhidahi arahattam papunati. Ayam pannaya silam dhovati nama,
seyyathapi santatimahamatto.
      [318] Katamam pana tam brahmanati kasma aha? bhagava kira
Cintesi "brahmana brahmanasamaye pancasilani `silan'ti pannapenti,
vedattayauggahanapannam `panna'ti" 2- pannapenti. Uparivisesam na jananti,
yannunaham brahmanassa uttarivasesabhutam maggasilam, phalasilam, maggapannam, phalapannanca
dassetva arahattakutena desanam nitthapeyyanti. Atha nam kathetukamyataya pucchanto
"katamam pana tam brahmana silam, katama sa panna"ti aha. Atha brahmano "maya
sakasamayavasena panho vissajjito. Samano pana mam gotamo puna nivattitva
pucchati,  idanissaham cittam paritosetva vissajjitum sakkuneyyam va na va, sace
na sakkhissam, pathamam uppannapi me lajja bhijjissati. Asakkontassa pana `na
sakkomi'ti vacane doso natthi"ti puna  nivattitva bhagavatoyeva bharam karonto
"ettakaparamava mayan"tiadimaha. Tattha ettakaparamati ettakam silapannananti
vacanameva paramam amhakam, te mayam ettakaparama, ito param etassa bhasitassa
attham na janamati attho.
@Footnote: 1 cha.Ma. samsumarapatitena        2-2 cha.Ma.,i. vedattayauggahanapanna `panna'ti.
      Athassa bhagava silapannaya mulabhutassa tathagatassa uppadato pabhuti
silapannanam dassetum "idha brahmana tathagato"tiadimaha.  tassattho samannaphale
vuttanayeneva veditabbo, ayam pana viseso:- idha tividhampi silam "idampissa hoti
silasmin"ti evam silamicceva niyyatitam, pathamajjhanadini cattari jhanani
atthato pannasampada. Evam pannavasena pana aniyyatetva vipassanapannaya 1-
padatthanabhavamattena dassetva vipassanapannato patthaya panna niyyatitati.
                     Sonadandaupasakattapativedanakatha
      [319-322] Svatanayati padassa attho "ajjatanaya"ti ettha
vuttanayeneva veditabbo. Tena mam sa parisa paribhaveyyati tena tumhe duratova
disva asana vutthitakaranena mam sa parisa "ayam sonadando pacchimavaye thito
mahallako, gotamo pana daharo yuva nattapissa nappahoti, so nama attano
nattumattabhavampi appattassa asana vutthati"ti paribhaveyya. Asana me tam bhavam
gotamo paccutthananti mama agaravena avutthanam nama natthi, bhoganasanabhayena
pana na vutthahissami, tam tumhehi ceva maya ca natum vattati. Tasma asana me
etam bhavam gotamo paccutthanam dharetuti. Imina kira sadiso kuhako dullabho, bhagavati
panassa agaravam nama natthi, tasma bhoganasanabhayena 2- kuhanavasena evam vadati.
Parapadesupi eseva nayo. Dhammiya kathayatiadisu tamkhananurupaya dhammiya kathaya
ditthadhammikasamparayikam attham sandassetva kusale dhamme samadapetva ganhapetva.
Tattha nam samutte jetva saussaham katva taya ca saussahataya annehi ca
vijjamanagunehi sampahamsetva dhammaratanavassam vassitva utthayasana pakkami.
      Brahmano pana attano kuhakataya evampi bhagavati dhammavassam vassite
visesam nibbattetum nasakkhi. Kevalamassa ayatim nibbanatthaya, vasanabhagiyaya ca
sabba purimapacchimakatha ahositi.
                  Iti sumangalavilasiniya dighanikayatthakathaya
                      sonadandasuttavannana nitthita.
                              Catuttham.
@Footnote: 1 ka., Si. vipassanadipannaYu.           2 cha.Ma. bhoganasanabhaya.



             The Pali Atthakatha in Roman Book 4 page 251-263. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=4&A=6585&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=4&A=6585&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=9&i=178              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=9&A=2833              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=9&A=2829              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=9&A=2829              Contents of The Tipitaka Volume 9 http://84000.org/tipitaka/read/?index_9

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]