ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 41 : PALI ROMAN Ja.A.7 visati-cattalisa

                      Somanassajatakam
     ko tam himsati hethetiti idam sattha jetavane viharanto
devadattassa vadhaya parisakkanam arabbha kathesi.
     Tada hi sattha na bhikkhave idaneva pubbepesa mama vadhaya
parisakkatiyevati vatva atitam ahari.
     Atite kururatthe uttarapancalanagare renuraja nama rajjam
karesi. Tada maharakkhito nama tapaso pancasatatapasaparivaro
himavante vasitva lonambilasevanatthaya carikancaramano
uttarapancalanagaram patva rajuyyane vasitva sapariso pindaya caranto
rajadvaram sampapuni. Raja isiganam disva iriyapathe pasanno
alankatamahatale nisidapetva panitena aharena parivisitva bhante
idam vassarattam mama uyyaneyeva vasathati vatva tehi saddhim

--------------------------------------------------------------------------------------------- page98.

Uyyanam gantva vasanatthanani karetva pabbajitaparikkhare datva vanditva nikkhami. Tato patthaya sabbepi te rajanivesane bhunjanti. Raja pana aputtako putte pattheti. Putta nuppajjanti. Vassarattaccayena maharakkhito idani himavanto ramaniyo tattheva gamissamati rajanam apucchitva ranna katasakkarasammano nikkhamitva antaramagge majjhantikasamaye magga okkamma ekassa sandacchayassa rukkhassa hettha tarunadabbatinapitthe sapariso nisidi. Te tapasa katham samutthapesum rajagehe vamsanurakkhito putto natthi sadhu vatassa sace raja puttam labheyya paveni ghatiyevati. Maharakkhito tesam katham sutva bhavissati nukho ranno putto udahu noti upadharento bhavissatiti natva evamaha bhonto ma cintayittha ajja paccusakale eko devaputto cavitva ranno aggamahesiya kucchimhi patisandhim ganhissatiti. Tam sutva eko kutajatilo idani rajakulupako bhavissamiti cintetva tapasanam gamanakale gilanalayam katva nipajjitva ehi gacchamati vutto na sakkomiti aha. Maharakkhito tassa nipannakaranam natva yada sakkosi tada agaccheyyasiti isiganam adaya himavantameva gato. Kuhakopi nivattetva vegenagantva rajadvare thatva maharakkhitassa upatthakatapaso agatoti ranno arocapetva ranna vegena pakkosapito pasadam abhiruyha pannattasane nisidi. Raja kuhakam vanditva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page99.

Ekamantam nisinno isinam arogyam pucchitva bhante atikhippam nivattatha kenatthena agatatthati aha. Ama maharaja isigano sukhanisinno sadhu vatassa sace ranno pavenipalako putto uppajjeyyati katham samutthapesi aham tam katham sutva bhavissati nukho ranno putto noti dibbacakkhuna olokento mahiddhikadevaputto cavitva aggamahesiya sudhammaya kucchimhi nibbattissatiti disva ajananta gabbham naseyyum acikkhissami nesanti tumhakam kathanatthaya agato kathitante maya gacchamaham maharajati. Raja bhante na sakka gantunti hatthatuttho pasannacitto kuhakatapasam uyyanam netva vasanatthanam samvidahitva adasi. So tato patthaya rajakule bhunjamano vasati. Dibbacakkhukotevvassa namam ahosi. Tada bodhisatto tavatimsabhavanato cavitva tattha patisandhim ganhi. Tassa namagahanadivase somanassakumarotevva namam karimsu. So kumarapariharena vaddhati. Kuhakatapasopi uyyanassa ekasmim passe nanappakaram supeyyasakanca valliphalani ca ropetva pannikanam hatthe vikkinanto dhanam santhapesi. Bodhisattassa sattavassikakale ranno paccanto kuppi. So dibbacakkhutapasam ma pamajjati tam kumaram paticchapetva paccantam vupasamessamiti gato. Athekadivasam kumaro jatilam passissamiti uyyanam gantva kutajatilam ekam ganthikakasavam nivasetva ekam parupitva ubhohi hatthehi dve udakaghate gahetva sakavatthusmim udakam asincantam disva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page100.

Ayam kutajatilo attano samanadhammam akatva pannikakammam karotiti natva kim karosi pannika gahapatiti tam lajjapetva avanditvava nikkhamitva nagaram gato. Kutajatilo ayam idaneva evarupo paccamitto ko janati kim bhavissati idaneva nam nasetum vattatiti cintetva ranno agamanakale pasanaphalakam ekamantam khipitva paniyaghatam bhinditva pannasalaya tinani vikiritva sariram telena makkhetva pannasalam pavisitva sasisam parupetva mahadukkhappatto viya mance nipajji. Raja agantva nagaram padakkhinam katva nivesanam apavisitva mama samikam dibbacakkhum passissamiti pannasaladvaram gantva tam vippakaram disva kinnu kho etanti anto pavisitva tam nipannakam disva pade parimajjanto pathamam gathamaha ko tam himsati hetheti kim dummano socasi appatito kassajja matapitaro rudantu kvajja setu nihato pathabyati. Tattha himsatiti paharati. Hethetiti akkosati. Kvajja setuti ko ajja sayatu. Tam sutva kutajatilo nitthunanto utthaya dutiyam gathamaha tutthosmi deva tava dassanena cirassam passami tam bhumipala

--------------------------------------------------------------------------------------------- page101.

Ahimsako renumanupavissa puttena te hethayitosmi devati. Ito param uttanasambandhagatha palinayeneva veditabba. Ayantu dovarika khaggahattha kasaviya yantu antepurantam hantvana somanassam kumaram chetvana sisam varamaharantu. Pesita rajino duta kumaram etadabravum issarena vitinnosi vadham pattosi khattiya. Sa rajaputto paridevayanto dasangulim anjalim paggahetva ahampi icchami janinda datthum jivam mam netva patidassayetha. Tassa tam vacanam sutva ranno puttam adassayum putto ca pitaram disva duratovajjhabhasatha. Agacchum dovarika khaggabandha kasaviya hantum mamam janinda akkhahi me pucchito etamattham aparadho konidha mamajja atthiti. Tattha ahimsakoti aham kassaci ahimsako silacarasampanno. Renumanupavissati maharaja renu pavisitva. Hethayitosmiti tava

--------------------------------------------------------------------------------------------- page102.

Puttena mahaparivarena anupavisitva are kutatapasa kasma tvam idha vasasiti vatva pasanaphalakam khipitva ghatam bhinditva hatthehi ca padehi ca kottentena vihethitosmiti. Evam so abhutameva bhutam viya katva rajanam saddahapesi. Ayantuti gacchantu mama samimhi vipatipannakalato patthaya mayipi so na lajjissatiti kujjhitva tassa vadham anapento evamaha. Kasaviyati coraghataka tepi pharasuhattha attano vidhanena gacchantuti. Varanti varam sisam uttamam sisam chinditva aharantu. Rajinoti bhikkhave ranno santika duta ranna pesita vegenagantva matara alankaritva attano anke nisidapitam kumaram parivaretva etadavocum. Issarenati ranna. Vitinnositi pariccattosi. Sa rajaputtoti bhikkhave tesam vacanam sutva maranabhayatajjito matuankato utthaya so rajaputto. Patidassayethati dassetha. Tassati bhikkhave te duta tassa kumarassa tam vacanam sutva maretum avisahanta gonam viya nam rajjuya ca parikaddhanta netva ranno adassayum. Kumare pana niyamane dasiganaparivuta saddhim orodhehi sudhammapi devi nagarapi mayam niraparadham kumaram maretum na dassamati tena saddhimyeva agamamsu. Agacchunti tumhakam anaya mama santikam agamimsu. Hantum mamanti mam maretum. Konidhati ko nu idha mama aparadho yena mam tvam maresiti pucchi. Raja bhavaggam atinicam tava dosova atimahati tassa dosam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page103.

Kathento gathamaha sayanca pato udakam sajati aggina paricaritappamatto tam tadisam samyatam brahmacarim tasma tuvam brusi gahapatiti. Tattha udakam sajatiti udakorohanakammam karoti. Tam tadisanti tam tatharupam mama samikam dibbacakkhukatapasam kasma tvam gahapativadena samudacarasiti vadati. Tato kumaro deva mayham gahapatinneva gahapatiti vadantassa ko dosoti vatva gathamaha tala ca mula ca phala ca deva pariggaha vividha santimassa te rakkhati gopayatappamatto brahmano gahapati tena hotiti. Tattha mulati mulakadimula. Phalati nanavidhani valliphalani. Te rakkhati gopayatappamattoti te esa tava kulupakatapaso pannikakammam karonto nisiditva rakkhati vatim katva gopayati appamatto tena karanena so tava brahmano gahapati nama hoti. Iti nam ahampi gahapatiti kathemi sace na saddahasi catusu dvaresu pannike pucchapehiti. Raja pucchapesi. Te ama mayam imassa hatthato pannanca phalani ca kinamati ahamsu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page104.

Vatthumpi upadharapetva paccakkhamakasi. Pannasalam cassa pavisitva kumarassa puriso pannavikkayaladdhakahapanamasakabhandikam niharitva ranno dassesi. Raja mahasattassa niddosabhavam natva gathamaha saccam kho etam vadasi kumara pariggaha vividha santimassa te rakkhati gopayatappamatto brahmano gahapati tena hotiti. Tato mahasatto cintesi evarupassa balaranno santike vasato himavantam pavisitva pabbajitum varanti parisamajjheyevassa dosam avikatva apucchitva ajjeva nikkhamitva pabbajissamiti. So parisaya sakkaram katva gathamaha sunantu mayham parisa samagata sanegama janapada ca sabbe balayam balassa vaco nisamma ahetuna ghatayate mam janindoti. Tattha balayam balassati ayam raja sayam balo imassa balassa kutajatilassa vacanam sutva ahetuna mamam ghatayateti. Evanca pana vatva pitaram vanditva attanam pabbajjaya anujanapetva itaram gathamaha dalhasmim mule visate virulhe dunnikkhayo velu pasakhajato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page105.

Vandami padani tava janinda anujanatha mam pabbajissami devati. Tattha visateti visale mahante jate. Dunnikkhayoti dunnikkaddhiyo. Tato para ranno ca puttassa ca vacanapativacanagatha honti bhunjassu bhoge vipule kumara sabbanca te issariyam dadami ajjeva tvam kurunam hoti raja ma pabbaji pabbajja hi dukkha. Kinnudha deva tavamatthi bhoga pubbe aham devaloke ramissam rupehi saddehi atho rasehi gandhehi phassehi manoramehi. Bhutta ca me bhoga tidivasmim deva parivarito accharasam ganena tuvanca balam paraneyyam viditva na tadise rajakule vaseyyam. Sacaham balo paraneyyohamasmi ekaparadham khama putta mayham punapi ce edisakam bhaveyya yathamatim somanassa karohiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page106.

Tattha dukkhati tata pabbajja nama parapatibaddhajivikatta dukkha ma pabbaji raja hohiti nam yaci. Kinnudha devati kinnu deva ye tava bhoga tesu kim nama bhunjitabbamatthi. Parivaritoti paricarito. Ayameva va patho. Tassa kira jatissarannanam uppajji tasma evamaha. Paraneyyanti andham viya yatthiya parena netabbam. Tadiseti tadisassa ranno santike panditena na vasitabbam maya attano nanabalena ajja jivitam laddham naham tvam santike vasissamiti napetum evamaha. Yathamatinti sace puna mayham evarupo doso hoti atha tvam yathaajjhasayam karohiti puttam khamapesi. Mahasatto rajanam ovadanto attha gatha aha anisamma katam kammam anavatthaya cintitam bhesajjasseva vebhango vipako hoti papako. Nisamma ca katam kammam sammavatthaya cintitam bhesajjasseva sampatti vipako hoti bhadrako. Alaso gihi kamabhogi na sadhu asannato pabbajito na sadhu raja na sadhu anisammakari yo pandito kodhano tam na sadhu. Nisamma khattiyo kayira nanisamma disampati nisammakarino ranno yasokittibhivaddhati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page107.

Nisamma dandam panayeyya issaro vega katam tapate bhumipala sammapanidhi ca narassa attha ananutappa te bhavanti paccha. Ananutappani hi ye karonti vibhajja kammayatanani loke vinnupasatthani sukhudrayani bhavanti buddhanumatani tani. Agacchum dovarika khaggabandha kasaviya hantum mamam janinda matu ca ankasmim aham nisinno akaddhito sahasa tehi deva. Katukam hi sambadham sukicchapatto madhuram piyam jivitam laddham raja kicchenaham ajja vadhaya mutto pabbajjamevabhimanohamasmiti. Tattha anisammati anoloketva anupadharetva. Anavatthaya cintitanti avavatthapetva atuletva atiretva cintitam. Vipako hoti papakoti tassa hi yatha nama bhesajjassa vebhango vipatti evameva vipako hoti papako. Asannatoti kayadihi asannato dussilo. Tam na sadhuti tam tasseva kodhanam na sadhu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page108.

Nanisammati anisametva kinci kammam na kareyya. Panayeyyati patthapeyya pavatteyya. Vegati vegena sahasa. Sammapanidhi cati sammapanidhita yoniso thapitena cittena kata narassa attha paccha ananutappa bhavantiti attho. Vibhajjati imani katum yuttani imani ayuttaniti evam pannaya vibhajitva. Kammayatananiti kammani. Buddhanumataniti panditehi anumatani anavajjani honti. Katakanti deva katakam sambadham sukiccham maranato bhayam pattomhi. Laddhati attano nanabalena labhitva. Pabbajjamevabhimanohamasmiti pabbajjabhimukhacittoyeva asmi. Evam mahasattena dhamme desite raja devim amantetva gathamaha putto tavayam taruno sudhamme anukampako somanasso kumaro tam yacamano na labhami svajja arahasi nam yacitave tuvampiti. Tattha yacitaveti yacitum. Sa pabbajjayameva uyyojenti gathamaha ramassu bhikkhacariyaya putta nisamma dhammesu paripabbajassu sabbesu bhutesu nidhaya dandam anindito brahmamupeti thananti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page109.

Tattha nisammati pabbajantova nisametva micchaditthikanam pabbajjam pahaya sammaditthiyuttam niyyanikam pabbajjam pabbaja. Atha raja gathamaha acchariyarupam vata yadisanca dukkhitam mam dukkhapayase sudhamme yacassu puttam iti vuccamana bhiyyova ussahayase kumaranti. Tattha yadisancati yadisam idam tvam vadesi tam acchariyarupam vata. Dukkhitanti pakatiyapi mam dukkhitam bhiyyo dukkhapayasi. Puna devi gathamaha ye vippamutta anavajjabhojino parinibbuta lokamimam caranti tamariyamaggam patipajjamanam na ussahe varayitum kumaranti. Tattha vippamuttati ragadihi vippamutta. Parinibbutati kilesaparibbanena nibbuta. Tamariyamagganti tam tesam buddhadinam ariyanam santakam maggam patipajjamanam mama puttam nivaretum na ussahami devati. Tassapi vacanam sutva raja osanagathamaha addha have sevitabba sapanna bahussuta ye bahthanacintino

--------------------------------------------------------------------------------------------- page110.

Yesayam sutvana subhasitani appossuka vitasoka sudhammati. Tattha bahuthanacintinoti bahukaranacintino. Yesayanti yesam ayam. Somanassakumarasseva hi sa subhasitam sutva appossuka jata rajapi tadeva sandhayaha. Mahasatto matapitaro vanditva sace mayham doso atthi khamathati mahajanassa anjalim paggahetva himavantabhimukho gantva manussesu nivattesu manussavannenagantva devatahi satta pabbatarajiyo atikkamitva himavantam nito vissakammena nimmitaya pannasalaya isipabbajjam pabbaji. Tattha yava solasavassakala rajakule paricarikavesena devatayeva upatthahimsu. Kutajatilampi mahajano pothetva jivitakkhayam papesi. Mahasatto jhanabhinna nibbattetva brahmalokaparayano ahosi. Sattha imam dhammadesanam aharitva evam bhikkhave pubbepesa mayham vadhaya parisakkatiyevati vatva jatakam samodhanesi tada kuhako devadatto ahosi mata sirimahamaya maharakkhito sariputto somanassakumaro pana ahamevati. Somanassajatakam nitthitam. Navamam. ---------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 41 page 97-110. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=41&A=1986&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=41&A=1986&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=2164              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=8613              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=9110              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=9110              Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]