ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 42 : PALI ROMAN Ja.A.8 pannasa–asitinipata

page53.

Mahabodhijatakam kinnu dandam kimajinanti idam sattha jetavane viharanto pannaparamim arabbha kathesi. Vatthu mahaummangajatake avibhavissati. Tada pana sattha na bhikkhave idaneva pubbepi tathagato pannava parassa vadamaddanoyevati vatva atitam ahari. Atite baranasiyam brahmadatte rajjam karente bodhisatto kasikaratthe asitikotivibhavassa udiccabrahmanamahasalassa kule nibbatti. Bodhikumarotissa namam karimsu. So vayappatto takkasilayam uggahitasippo paccagantva agaramajjhe vasanto aparabhage kame pahaya himavantappadesam pavisitva paribbajakapabbajjam pabbajitva tattheva vanamulaphalaharo ciram vasitva vassarattasamaye himavanta oruyha carikam caramano anupubbena baranasim patva rajuyyane vasitva punadivase paribbajakasaruppena nagare bhikkhaya caranto rajadvaram papuni. Tamenam sihapanjare thito raja disva tassa upasame pasiditva tam attano bhavanam pavesetva katapatisantharo thokam dhammakatham sutva nanaggarasabhojanam dapesi. Mahasatto bhattam gahetva cintesi idam rajakulam nama bahudosam bahu paccamitta honti ko nukho mama uppannam bhayam nittharissatiti .

--------------------------------------------------------------------------------------------- page54.

So avidure thitam rajavallabham ekam pingalasunakham disva mahantam bhattapindam gahetva tassa datukamatakaram dassesi. Raja natva sunakhassa bhajanam aharapetva bhattam gahapetva dapesi. Mahasattopi tassa bhattakiccam nitthapesi. Rajapi tassa patinnam gahetva antonagare rajuyyane pannasalam karetva pabbajitaparikkhare datva tam tattha vasapesi. Devasikam cassa dve tayo vare upatthanam agamasi. Bhojanakale pana mahasatto niccam rajapallankeyeva nisiditva rajabhojanameva bhunjati. Evam dvadasa samvaccharani atitani . Tassa pana ranno panca amacca atthanca dhammanca anusasanti. Tesu eko ahetukavadi eko issarakaranavadi eko pubbekatavadi eko ucchedavadi eko khattavijjavadi. Tesu ahetukavadi ime satta samsarasuddhikati mahajanam ugganhapesi. Issarakaranavadi ayam loko issaranimmitoti mahajanam ugganhapesi. Pubbekatavadi imesam sattanam sukham va dukkham va uppajjamanam pubbe kateneva uppajjatiti mahajanam ugganhapesi. Ucchedavadi ito paralokam gato nama natthi ayam loko ucchijjatiti mahajanam ugganhapesi. Khattavijjavadi matapitaropi maretva attanova attho katabboti mahajanam ugganhapesi. Te ranno vinicchaye niyutta lancakhadaka hutva assamikam samikam samikam assamikam karonti . Athekadivasam eko puriso kutattaparajito mahasattam bhikkhaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page55.

Carantam rajageham pavisantam disva vanditva bhante tumhe rajagehe bhunjamana vinicchayamacce lancam gahetva lokam vinasente kasma ajjhupekkhatha idanimhi pancahi amaccehi kutattakarakassa hatthato lancam gahetva samikova samano assamiko katoti paridevi. So tasmim karunnavasena vinicchayam gantva dhammena vinicchinitva samikamyeva samikam akasi. Mahajano ekappahareneva mahasaddena sadhukaram adasi. Raja tam saddam sutva kimsaddo namayanti pucchitva tamattham sutva katabhattakiccam mahasattam upanisiditva pucchi bhante ajja kira vo atto vinicchitoti. Ama maharajati. Bhante tumhesu vinicchinantesu mahajanassa vuddhi bhavissati ito patthaya tumhe vinicchinathati. Maharaja mayam pabbajita nama netam amhakam kammanti. Bhante mahajane karunnena katum vattati tumhe sakaladivasam ma vinicchinatha uyyanato pana idhagacchanta vinicchayatthanam gantva patova cattaro atte vinicchinatha bhutva uyyanam gacchanta cattaro evam mahajanassa vuddhi bhavissatiti. So tena punappunam yaciyamano sadhuti sampaticchi. Tato patthaya tatha akasi. Kutattakaraka okasam na labhimsu. Tepi amacca lancam alabhanta duggata hutva cintayimsu bodhiparibbajakassa vinicchayakalato patthaya mayam kinci na labhama handa nam rajaverikoti ranno antare paribhinditva marapessamati. Te rajanam upasankamitva maharaja bodhiparibbajako tumhakam anatthakamoti vatva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page56.

Asaddahantena ranna silava eso nanasampanno na evarupam karissatiti vutte maharaja tena sakalanagaravasino attano hatthe kata kevalam amheyeva panca jane katum na sakkoti sace amhakam vacanam na saddahatha tassa idhagamanakale parisam olokeyyathati ahamsu. Raja sadhuti sihapanjare thito tam agacchantam olokento parivaram passitva attano ananena attakarakamanusse tassa parivarati mannamano bhijjitva te amacce pakkosapetva kinti karomati pucchi. Ganhapetha nam devati. Olarikam aparadham apassanta katham ganhapessamati. Tenahi maharaja pakatipariharamassa hapetha tam parihayantam disva pandito paribbajako kassaci anarocetva sayameva palayissatiti. Raja sadhuti vatva anupubbena tassa pariharam parihapesi. Pathamadivasam tava nam tucchapallankeyeva nisidapesum. So tucchapallankam dasvava ranno paribhinnabhavam natva sayameva uyyanam gantva tam divasameva pakkamitukamo hutvapi ekantena natva pakkamissamiti na pakkami. Athassa punadivase tucchapallanke nisinnassa ranno pakatibhattanca annanca gahetva missakabhattam adamsu. Tatiyadivase mahatalam pavisitum adatva sopanasiseyeva thapetva missakabhattam adamsu. So tampi gahetva uyyanam gantva bhattakiccam akasi. Catutthadivase hettha pasadeva thapetva kanajakabhattam adamsu. So tampi gahetva uyyanam gantva bhattakiccam akasi. Raja

--------------------------------------------------------------------------------------------- page57.

Amacce pucchi mahabodhiparibbajako sakkare parihapitepi na pakkamati kinti karomati. Deva na so bhattatthaya carati chattatthaya pana carati sace bhattatthaya careyya pathamadivaseyeva palayeyyati. Idani kim karomati. Sve ghatapetha nam maharajati. So sadhuti tesanneva hatthe khagge thapetva sve antaradvare thatva pavisantassevassa sisam chinditva khandakhandikam katva kinci ajanapetva vaccakutiyam pakkhipitva nahatva agaccheyyathati aha. Te sadhuti sampaticchitva sve agantva evam karissamati annamannam vicaretva attano nivesanani agamamsu. Rajapi sayam bhuttabhojano sirisayane nipajjitva mahasattassa gune anussari. Athassa tavadeva soko uppajji. Sarirato seda muncanti sayane assadam alabhanto aparaparam parivatti. Athassa aggamahesi upanipajji. So taya saddhim sallapamattampi na kari. Atha nam sa kim nukho maharaja sallapamattampi na karotha api nukho me koci aparadho atthiti pucchi. Natthi devi api ca kho bodhiparibbajako kira amhakam paccatthiko jatoti tassa sve ghatanatthaya panca amacce anapesim te nam hanitva khandakhandikam katva vaccakupe khipissanti so pana amhakam dvadasa samvaccharani bahudhammam desesi ekaparadhopissa maya paccakkhato na ditthapubbo parapattiyena pana hutva tassa maya vadho anatto tena karanena socamiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page58.

Atha nam sa sace deva so paccatthiko jato tam ghatento kim socasi paccatthikam nama puttampi ghatetva attano sotthibhavo katabbova ma socitthati assasesi. So tassa vacanena patiladdhassaso niddam okkami. Tasmim khane koleyyako pingalasunakho tam katham sutva sve maya attano balena tassa jivitam datum vattatiti cintetva punadivase patova pasada oruyha mahadvaram agantva ummare sisam katva mahasattassa agamanamaggam olokento nipajji. Tepi kho amacca patova khaggahattha agantva dvarantare atthamsu. Bodhisattopi velam sallakkhetva uyyana nikkhamma rajadvaram aganchi. Atha nam sunakho disva mukham vivaritva catasso datha dassetva kim tvam bhante jambudipatale annattha bhikkham na labhasi amhakam raja tam maranatthaya panca amacce khaggahatthe dvarantare thapesi ma tvam nalate maccum gahetva agamissasi sigham pakkamati mahasaddena viravi. So sabbarudannutaya tamattham natva tatova nivattitva uyyanam gantva pakkamanatthaya parikkhare adiyi. Rajapi sihapanjare thito tam agacchantanca gacchantanca disva sace ayam mama paccatthiko bhaveyya uyyanam gantva balam sannipatapetva kammasajjo bhavissati no ce attano parikkhare gahetva gamanasajjo bhavissati janissami tavassa kiriyanti uyyanam gantva mahasattam attano parikkhare adaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page59.

Gamissamiti pannasalato nikkhantam cankamakotiyam disva vanditva ekamantam thito gathamaha kinnu dandam kimajinam kim chattam kim upahanam kim ankusanca pattanca sanghatincapi brahmana taramanarupo ganhasi kinnu patthayase disanti. Tassattho bhante pubbe tvam amhakam gharam agacchanto dandadini na ganhasi ajja pana kena karanena dandanca ajinanca chattanca upahananca mattikapasibbakolambanaankusanca mattikapattanca sanghatincati sabbepime parikkhare taramano ganhasi kataram nu disam patthesi kattha gantukamositi pucchi. Tam sutva mahasatto ayam attana katakammam na janatiti mannati janapessami nanti cintetva dve gatha abhasi dvadasetani vassani vasitani tvantike nabhijanami sotena pingalenabhikujjitam. Svayam dattova nadati sukkadatham vidamsayi tava sutva sabhariyassa vitasaddhassa mam patiti. Tattha abhikujjitanti etena tava sunakhena evam mahaviravena viravitam na janami. Dattovati dappito viya. Sabhariyassati tava sabhariyassa mama maranatthaya pancannam amaccanam anattabhavam kathentassa sutva kim tvam annattha bhikkham na labhasi ranna te vadho anatto idha ma gacchati dattova nadati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page60.

Vitasaddhassa mam patiti mamantare vitasaddhassa tava vacanam sutva evam vadatiti aha. Tato raja attano dosam sampaticchitva tam khamapento catuttham gathamaha ahu esa kato doso yatha bhasasi brahmana esa bhiyyo pasidami vasa brahmana ma gamati. Tattha bhiyyoti saccam maya evam anattam ayam me doso esa panaham idani adhikataram tava pasidami idheva vasa ma brahmana annattha gamati. Tam sutva mahasatto maharaja pandita nama tadisena parapattiyena apaccakkhakarina saddhim na samvasantiti vatva tassa anacaram pakasento aha sabbaseto pure asi tatopi sabalo ahu sabbalohitako dani kalo pakkamitum mama. Abbhantaram pure asi tato majjhe tato bahi pura niddhamana hoti sayameva vajamiham. Vitasaddham na seveyya udapanamvanodakam sacepi nam anukhane varikaddamagandhikam. Pasannameva seveyya appasannam vivajjaye pasannam payirupaseyya rahadamvodakatthiko.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page61.

Bhaje bhajantam purisam abhajantam na bhajjaye asappurisadhammo so yo bhajantam na bhajjati . Yo bhajantam na bhajati sevamanam na sevati save manussapapittho migo sakhassito yatha. Accabhikkhanasamsagga asamo saranena ca etena mitta jiranti akale yacanaya ca. Tasma nabhikkhanam gacche na ca gacche ciraciram kalena yacam yaceyya evam mitta na jirare. Aticiram nivasena piyo bhavati appiyo amanta kho tam gacchama pura te homa appiyati. Tattha sabbasetoti maharaja pathamameva tava tava nivesane mama odano sabbaseto ahosi yam tvam bhunjasi tameva dapesiti attho. Tatoti tato paccha paribhedakanam vacanam gahetva tava mayi virattakalepi sabalo missakodano jato. Idaniti idani sabbalohitako jato. Kaloti annanassa tava santika idani mama pakkamitum kalo. Abbhantaranti pathamam mama abbhantaram asanam alankatamahatalamhi assitasetacchatte rajapallankeyeva mam nisidapesum. Majjheti sopanamatthake. Pura niddhamana hotiti yava givayam gahetva nikkaddhana hoti. Anukhaneti sace anudakam udapanam patto puriso udakam appassanto kalalam viyuhitva anukhaneyya tathapi tam varikaddamagandhikam bhaveyya amanunnataya na piveyya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page62.

Tatheva vitasaddham payirupasantena laddhapaccayapi paritta ceva lukha ca amanunna aparibhogarahati attho. Pasannanti patitthitasaddham. Rahadanti gambhiram maharahadam. Bhajantanti attanam bhajantameva bhajeyya. Abhajantanti paccatthikam. Na bhajjayeti na bhajeyya. Na bhajjatiti yo puriso attanam bhajantam hitacittam puggalam na bhajati so asappurisadhammo namati. Manussapapitthoti manussalamako patikuttho pacchimako. Sakhassitoti makkato. Accabhikkhanasamsaggati ativiya abhinhasamsaggena. Akaleti ayuttappattakale parassa piyabhandam yacanaya mitta jiranti nama tvampi aticiram nivasena mayi mettam bhindi. Tasmati yasma accabhikkhanasamsaggena asamosaranena ca mitta jiranti tasma. Ciraciranti cirakalam vitinametva ciram na gacche na upasankame. Yacanti yacitabbam bhandakam yuttakale na yaceyya. Na jirareti evam mitta na jiranti. Pura te homati yava tava appiya na homa tava amantetvava evam gacchamati. Raja aha evam ce yacamananam anjalim navabujjhasi parivarakanam sattanam vacanam na karosi no evantam abhiyacama puna kayirasi pariyayanti. Tattha navabujjhasiti sace bhante evam yacantena maya katam anjalim na janasi na patiganhasiti attho. Pariyayanti puna

--------------------------------------------------------------------------------------------- page63.

Idhagamanaya ekavaram kareyyasiti yacati. Bodhisatto aha evance no viharatam antarayo na hessati tumhancapi maharaja amham va ratthavaddhana appeva nama passema ahorattanamaccayeti. Tattha evance noti sace maharaja evam nana hutva viharantanam amhakam antarayo na hessati tuyham va mayham va jivitam pavattissatiti dipeti. Passemati api nama passeyyama. Evam vatva mahasatto ranno dhammam desetva appamatto hohi maharajati vatva uyyana nikkhamitva ekasmim sabhagatthane bhikkhaya caritva baranasito nikkhamma anupubbena himavantokasameva gantva kinci kalam vasitva puna otaritva ekam paccantagamam nissaya aranne vihasi. Tassa pana gatakalato patthaya te amacca puna vinicchaye nisiditva vilopam karonta cintayimsu sace mahabodhiparibbajako puna agamissati jivitam no natthi kim nu khvassa anagamanakaranam kareyyamati. Atha nesam etadahosi ime satta patibaddhatthanam nama pajahitum na sakkonti kim nu khvassa idha patibaddhatthananti. Tato ranno aggamahesiti natva thanam kho panetam vijjati yam so imam nissaya agaccheyya patikacceva nam marapessamati. Te rajanam etadavocum ime divase eka katha suyyatiti. Kimkatha namati. Mahabodhiparibbajako

--------------------------------------------------------------------------------------------- page64.

Ca kira devi ca annamannam sasanapatisasanam pesentiti. Kinti katvati . tena kira deviya pesitam sakka nu kho attano balena rajanam marapetva mama setacchattam datunti tayapissa pesitam ranno maranannama mama bharo mahabodhiparibbajako khippam agacchatuti. Raja tesam punappunam kathentanam saddahitva idani kim katabbanti pucchitva devim maretum vattatiti vutte anupaparikkhitvava tenahi nam tumheva maretva khandakhandikam chinditva vaccakupe khipathati aha. Te tatha karimsu. Tassa maritabhavo sakalanagare pakato ahosi. Athassa cattaro putta imina no niraparadha mata maritati ranno paccatthika ahesum. Raja mahabhayappatto ahosi. Mahasatto paramparaya tam pavuttim sutva cintesi thapetva mam anno te kumare sannapetva pitaram khamapetum samattho nama natthi ranno ca jivitam dassami kumare papato mocessamiti. So punadivase paccantagamam pavisitva manussehi dinnam makkatamamsam khaditva tassa cammam yacitva assamapade sukkhapetva niggandham katva nivasesipi parupesipi amsepi thapesi. Kimkarana. Bahupakaro meti vacanatthaya. So tam cammam adaya anupubbena baranasim gantva kumare upasankamitva pitughatakammam nama darunam tam vo na katabbam ajaramaro satto nama natthi aham tumhe annamannam samagge karissamiti agato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page65.

Tumhe maya pahite sasane agaccheyyathati kumare ovaditva antonagare uyyanam pavisitva makkatacammam attharitva silapatte nisidi. Atha nam uyyanapalo disva vegena gantva ranno arocesi. Raja sutvava sanjatasomanasso te amacce adaya tattha gantva mahasattam vanditva nisiditva patisantharam katum arabhi. Mahasatto tena saddhim asammoditva makkatacammamyeva parimajji. Atha nam evamaha bhante tumhe mam akathetva makkatacammameva parimajjatha kim vo idam maya bahupakarataranti. Ama maharaja bahupakaro me esa banaro ahamassa pitthe nisiditva vicari ayam me paniyaghatam ahari vasanatthanam sammajji abhisamacarikavattapativattam me akasi aham pana attano dubbalacittatayassa mamsam khaditva cammam sukkhapetva attharitva nisidami ceva nipajjami ca evam bahupakaro esa mayhanti. Iti so tesam vade bhindanatthaya vanaracamme ca vanare ca vanaravoharam aropetva tam tam pariyayam sandhaya imam katham kathesi. So hi tassa nivatthapubbatta pitthe nisiditva vicarinti aha. Tam amse katva paniyaghatassa ahatatta paniyaghatam aharatiti aha. Tena cammena bhumiyam sammajjapubbatta vasanatthanam sammajjiti aha. Nipannakale tena cammena pitthiya akkantakale padanam phutthapubbatta vattapativattam me akasiti aha. Chatakale pana tassa mamsam labhitva khaditatta aham pana attano dubbalacittatayassa mamsam khadinti aha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page66.

Tam sutva te amacca panatipato tena katoti sannaya passatha bho pabbajitassa kammam makkatam kira maretva mamsam khaditva cammam gahetva vicaratiti panim paharitva parihasamakamsu. Mahasatto te tatha karonte disva ime attano vadabhedanatthaya mama cammam adaya agatabhavam na jananti janapessami neti ahetukavadim tava amantetva pucchi avuso tvam kasma mam paribhasasiti. Mittadubbhikammassa ceva panatipatassa ca katattati. Tato mahasatto yo pana gatiya ceva ditthiya ca te saddahitva evam kareyya tena kim dukkatanti tassa vadam bhindanto aha udirana ce sangahatya bhavayamanuvattati akama akaraniyam va karaniyam vapi kubbati akamakaraniyasmim kvidha papena limpati. So ce attho ca dhammo ca kalyano na ca papako bhoto ce vacanam saccam suhayo banaro maya . Attano ce hi vadassa aparadham vijaniya na mam tvam garaheyyasi bhoto vado hi tadisoti. Tattha udiranati katha. Sangatyati samgatiya channam abhijatinam tam tam abhijatim upagamanena. Bhavayamanuvattatiti bhavena anuvattati . Karanatthe sampadanam . Akamati akamena anicchaya . Akaraniyam vati akattabbam papakam va. Karaniyam vati kattabbakusalam va.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page67.

Kubbatiti karoti. Kvidhati ko idha. Idam vuttam hoti tvam ahetuvadi natthi hetu natthi paccayo sattanam samkilesayati adiditthiko ayam loko samgatiya ceva sabhavena ca anuvattati parinamati tattha tattha sukhadukkham patisamvedeti akamako ca papam va punnam va karotiti vadasi ayam tava udirana sace tatha evam sante akamakaraniyasmim attano dhammataya pavattamane pape ko idha satto papena limpati. Sace hi attana akatena papena limpati na koci na limpeyyati. So ceti so ahetukavadasankhato tava bhasitattho atthattho ca atthajotako ca dhammo kalyano ce na papako ahetu apaccaya satta samkilissanti sukhadukkham patisamvediyantiti idam bhoto vacanam saccam ce suhato vanaro maya ko ettha mama dosoti attho. Vijaniyati samma sace hi tvam attano vadassa aparadham janeyyasi na mam garaheyyasi. Kimkarana. Bhoto vado hi tadiso tasma ayam mama vadam karotiti mam pasamseyyasi attano pana vadam ajananto mam garahasiti. Evam mahasatto tam nigganhitva appatibhanam akasi. Sopi raja parisati mankubhuto pattakkhandho nisidi. Mahasattopi tassa vadam bhinditva issarakaranavadim amantetva tvam avuso mam kasma parihasasi yadi issaranimmitavadam sarato paccesiti vatva aha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page68.

Issaro sabbalokassa sace kappeti jivitam sace iddhim byasanabhavanca kammam kalyanapapakam niddesakari puriso issaro tena limpati . So ce attho ca dhammo ca kalyano na ca papako bhoto ce vacanam saccam suhato vanaro maya. Attano ce hi vadassa aparadham vijaniya na mam tvam garaheyyasi bhoto vado hi tadisoti . Tattha kappeti jivitanti sace brahma va anno va koci issaro tvam kasiya jiva tvam gorakkhenati evam sabbalokassa jivitam samvidahati vicareti. Iddhim byasanabhavancati iti issariyadibheda iddhiyo ca nativinasadikam byasanabhavanca sesanca kalyanapapakam kammam sabbam yadi issarova kappeti karoti. Niddesakariti yadi tassa niddesam anattimeva seso yo koci puriso karoti evam sante yo koci papam karoti tassa issarena katatta issarova tena papena limpati. Sesam purimanayena veditabbam. Yatha ca idha evam sabbattha. Iti ambatova muggaram gahetva ambam patento viya issarakaraneneva issarakaranavadam bhinditva pubbekatavadim amantetva tvam avuso mam kim parihasasi yadi pubbekatavadam saccam mannasiti vatva aha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page69.

Sace pubbekatahetu sukhadukkham nigacchati poranakam katam papam tameso muncate inam poranakainamokkho kvidha papena limpati. So ce attho ca dhammo ca kalyano na ca papako bhoto ce vacanam saccam suhato vanaro maya . Attano ce hi vadassa aparadham vijaniya na mam tvam garaheyyasi bhoto vado hi tadisoti . Tattha pubbekatahetuti pubbekatahetu purimabhave katakammakaraneneva. Tameso muncate inanti yo vadhabandhadihi dukkham papunati yadi so yam tena poranakam katam papam tam idani inam muncati evam sante mamapi esa poranakainato mokkho anena hi makkatena pubbe paribbajakena hutva aham makkato samano maretva khadito bhavissami svayam idha makkatattam patto maya paribbajakattampattena maretva khadito bhavissati ko idha papena limpatiti . Iti so tassapi vadam bhinditva ucchedavadim abhimukham katva tvam avuso natthi dinnanti adini vatva idheva satta ucchijjanti paralokagata nama natthiti mannamano kasma mam parihasasiti santajjetva aha catunnamyevupadaya rupam sambhoti paninam yato ca rupam sambhoti tattheva anupagacchati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page70.

Idheva jivati jivo pecca pecca vinassati ucchijjati ayam loko ye bala ye ca pandita ucchijjamane lokasmim kvidha papena limpati. So ce attho ca dhammo ca kalyano na ca papako bhoto ce vacanam saccam suhato banaro maya. Attano ce hi vadassa aparadham vijaniya na mam tvam garaheyyasi bhoto vado hi tadisoti. Tattha catunnanti pathaviadinam bhutanam. Rupanti rupakkhandho. Tatthevati yato tam rupam sambhoti nirujjhanakalepi tattheva nigacchati. Imina tassa catumahabhutiko ayam puriso yada kalam karoti pathavi pathavikayam anupeti anupagacchati apo tejo vayo vayokayam anupeti anupagacchati akasam indriyani sankamantim asandipancama purisa matam adaya gacchanti yava ahalanapadani pannayanti kapotakani atthini bhavanti bhasmantahutiyo dattupannattam yadidam danam tesam tuccha musabhilapa ye keci atthikavadam vadanti bala ca pandita ca kayassa bheda ucchijjanti vinassanti na honti parammaranati imam ditthim patitthapesi. Idhevati imasmimyeva loke jivo jivati. Pecca pecca vinassatiti paraloke nibbattasatto gativasena idha anagantva tattheva paraloke vinassati ucchijjati evam ucchijjamane lokasmim ko idha papena limpati. Iti so tassapi vadam bhinditva khattavijjavadim amantetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page71.

Tvam avuso matapitaropi maretva attano attho katabboti imam laddhim ukkhipitva vicaranto kasma mam parihasasiti vatva aha ahu kattavidha loke bala panditamanino mataram pitaram hanne atho jetthampi bhataram haneyya puttadare ca attho ce tadiso siyati. Tattha kattavidhati khattavijja . Ayameva va patho. Khattavijjacariyanam etam namam. Bala panditamaninoti bala samanapi pandita mayam attano panditabhavam pakasessamati mannamana panditamanino hutva evamahu . Attho ceti sace attano tatharupo koci attho siya na kinci parivajjeyya sabbam haneyya vati vadanti tvampi nesam annataroti. Evam tassa laddhim patitthapetva attano laddhim pakasento aha yassa rukkhassa chayaya nisideyya sayeyya va na tassa sakham bhanjeyya mittadubbho hi papako. Atha atthe samuppanne samulamapi abbahe attho me sambalenapi suhato vanaro maya. Sace attho ca dhammo ca kalyano na ca papako bhoto ce vacanam saccam suhato vanaro maya. Attano ce hi vadassa aparadham vijaniya na mam tvam garaheyyasi bhoto vado hi tadisoti. Tattha ambho khattavijja amhakam pana acariya evam vannayanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page72.

Attana paribhuttacchayassa rukkhassapi sakham va pannam va na bhanjeyya . Kimkarana. Mittadubbho hi papako tvam pana evam vadesi atha atthe samuppanne samulamapi abbaheti. Mamanca patheyyena attho ahosi tasma sacepesa maya hato tathapi attho me sambalenapi suhato vanaro mayati. Evam so tassapi vadam bhinditva pancasupi tesu appatibhanesu nisinnesu rajanam amantetva maharaja tvam ime pancaratthavilopake mahacore gahetva vicarasi aho balo evarupanam hi samsaggena puriso ditthadhammikampi samparayikampi mahadukkham papuneyyati vatva ranno dhammam desento aha ahetuvado puriso yo ca issarakuttiko pubbekati ca ucchedi yo ca kattavidho naro. Ete asappurisa loke bala panditamanino kareyya tadiso papam atho annampi karaye asappurisasamsaggo dukkato katukudrayoti. Tattha tadisoti maharaja yadisa ete panca ditthigatika tadiso puriso sayampi papam kareyya yvassa vacanam sunati tam annampi karaye. Dukkatoti evarupehi asappurisehi saddhim samsaggo paralokepi idhalokepi dukkato katukudrayo ca hoti. Imassa panatthassa pakasanattham yani kanici bhikkhave bhayani uppajjanti sabbani tani balatoti suttam aharitabbam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page73.

Godhajatakasanjivajatakaakittijatakadini vayamattho dipetabbo . Idani opammadassanavasena dhammadesanam vaddhento aha urabbharupena bakasu pubbe asamkito ajayutham upeti hantva uranim ajiyam ajanca hantva sayitva yena kamam paleti. Tathavidheke samanabrahmanase chadanam katva vancayanti manusse anasaka thandilaseyyaka ca rajojallam ukkutikappadhanam pariyayabhattanca apanakatta papacara arahanto vadana. Ete asappurisa loke bala panditamanino kareyya tadiso papam atho annampi karaye asappurisasamsaggo dukkato katukudrayo. Yamahu natthi viriyanti hetunca apavadanti ye parakaram attakaranca ye tuccham samavannayum . Ete asappurisa loke bala panditamanino kareyya tadiso papam atho annampi karaye asappurisasamsaggo dukkato katukudrayo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page74.

Sace hi viriyam nassa kammam kalyanapapakam na bhare vaddhakim raja napi yantani karaye. Yasma ca viriyam atthi kammam kalyanapapakam tasma yantani kareti raja bharati vaddhakim . Yadi vassasatam devo na vasse na himam pate ucchijjeyya ayam loko vinasseyya ayam paja. Yasma ca vassati devo himancapi phusiyati tasma sassani paccanti ratthanca palayate ciram . Gavance taramananam jimham gacchati pungavo sabba ta jimham gacchanti nette jimham gate sati. Evameva manussesu yo hoti setthasammato so ce adhammam carati pageva itara paja sabbam rattham dukkham seti raja ce hoti adhammiko. Gavance taramananam ujum gacchati pungavo sabba ta ujum gacchanti nette ujum gate sati. Evameva manussesu yo hoti setthasammato so ceva dhammam carati pageva itara paja sabbam rattham sukham seti raja ce hoti dhammiko. Maharukkhassa phalino amam chindati yo phalam rasancassa na janati bijancassa vinassati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page75.

Maharukkhupamam rattham adhammena yo pasasati rasancassa na janati ratthancassa vinassati. Maharukkhassa phalino pakkam chindati yo phalam rasancassa vijanati bijancassa na nassati. Maharukkhupamam rattham dhammena yo pasasati rasancassa vijanati ratthancassa na nassati. Yo ca raja janapadam adhammena pasasati sabbosadhibhi so raja viruddho hoti khattiyo. Tatheva negame himsam ye yutta kayavikkaye ojadanabalikare sa kosena virujjhati . Paharavarakhettannu sangame katanissame ussite himsayam raja sa balena virujjhati. Tatheva isayo himsam samyame brahmacarino adhammacari khattiyo so saggena virujjhati . Yo ca raja adhammattho bhariyam hanti adusakam luddam pasavate papam puttehi ca virujjhati. Dhammam care janapade nigamesu balesu ca isayo ca na himseyya puttadare samancare . Sa tadiso bhumipati ratthapalo akodhano samante sampakampeti indova asuradhipoti .

--------------------------------------------------------------------------------------------- page76.

Tattha bakasu pubbeti bako pubbe. Asuti nipatamattam. Idam vuttam hoti maharaja pubbe eko urabbharupo bako ahosi tassa nanguttham mahadigham tam pana so antarasatthimhi pakkhipitva urabbharupena asamkito ajayutham upeti tattha uranikanca ajikanca ajanca hantva yena kamam paleti. Tathavidheketi tathavidha eke samanabrahmana pabbajjalingena chadanam katva attanam chadetva madhuravacanadihi hitakama viya hutva lokam vancenti. Anasakati adi tesam chadanassa dassanattham vuttam. Ekacce hi mayam anasaka na kinci aharemati manusse vancenti. Apare mayam thandilaseyyakati. Annesam pana rajojallam chadanam. Annesam ukkutikappadhanam. Te gacchantapi uppatitva ukkutikava gacchanti. Annesam sattahadasahadivara- bhojanasankhatam pariyayabhattachadanam. Apare apanakatta honti mayam paniyam na pivamati vadanti. Arahanto vadanati papacara hutva mayam arahantoti vadanta vicaranti. Eteti maharaja ime va panca jana honti anne va yavanto ditthigatika nama sabbepi ete asappurisa. Yamahuti ye ahu ye vadanti. Sace hi viriyam nassati maharaja sace nanasampayuttakam kayikacetasikaviriyam na bhaveyya. Kammanti kalyanapapakam kammampi yadi na bhaveyya. Na kareti evam sante vaddhakim va anne va karake raja na poseyya. Napi yantaniti napi sattabhumipasadadini yantani kareyya. Kimkarana. Viriyassa ceva kammassa ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page77.

Abhava. Ucchijjeyyati maharaja yadi ettakam kalam neva devo vasseyya na himam pateyya atha kapputthanakalo viya ayam loko ucchijjeyya ucchedavadina kathitaniyamena pana ucchedo nama natthi. Palayateti palayati. Gavance taramanananti catasso gatha ranna dhammadesanatthameva vutta. Tatha maharukkhassati adika. Tattha maharukkhassati madhuraambarukkhassa. Adhammenati agatigamanena. Rasancassa na janatiti adhammiko raja ratthassa rasam ojam na janati ayasampattim na labhati. Vinassatiti sunnam hoti. Manussa gamanigame chaddetva paccantam pabbatavisamam bhajanti. Sabbani ayamukhani pacchijjanti. Sabbosadhibhiti sabbehi mulatacapannapupphaphaladihi ceva sappinavanitadihi ca osadhehi virujjhati na tani sampajjanti. Adhammikaranno hi pathavi niroja hoti. Tassa nirojataya osadhanam ojam na hoti tani rogam vupasametum na sakkonti. Iti so tehi viruddho nama hoti. Negameti nigamavasi kutumbike himsanto pilento. Ye yuttati ye kayavikkaye yutta ayanam mukha thalajalapathavanija te ca himsanto. Ojadanabalikareti tato tato janapadato bhandaharanasunkadanavasena ojadananceva chabhagadasabhagadibhedam balinca karonte. Sa kosenati so ete himsanto adhammikaraja dhanadhanne parihayanto kosena virujjhati nama. Paharavarakhettannuti imasmim thane vijjhitum vattatiti evam paharavaranam khettam janane dhanuggahe. Sangame katanissameti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page78.

Yuddhesu katakamme mahayodhe. Ussiteti uggate pannate mahamatte. Himsayanti evarupe sayam va himsanto parehi va himsapento. Balenati balakayena. Tathavidham hi rajanam ayam bahupakare attano rajjadayakepi himsati kimangam pana amheti avasesapissa yodha vijahantiyeva. Iti so balena viruddho nama hoti. Tatheva isayo himsanti yatha ca negamadayo tatheva esitagune pabbajite akkosanapaharanadihi himsanto adhammacari raja kayassa bheda apayameva upeti sagge nibbattitum na sakkotiti saggena viruddho nama hoti. Bhariyam hanti adusakanti attano bahucchayaya vaddhitam puttadhitahi samvaddham silavatim bhariyam mittapatirupakanam coranam vacanam gahetva mareti. Luddam pasavate papanti so attano nirayupapattim pasavati nipphadeti. Puttehi cati imasmimyeva attabhave attano puttehi saddhim virujjhatiti. Evamassa so tesam pancannam jananam katham gahetva deviya maritabhavanca puttanam viruddhabhavanca sandhimukhe coram culaya ganhanto viya kathesi. Mahasattassa hi tesam amaccanam nigganhananca dhammadesananca deviya tehi maritabhavassa avikaranatthanca tattha anupubbena katham aharitva okasam katva etamattham kathesi. Raja tassa vacanam sutva attano aparadham jani. Atha nam mahasatto ito patthaya maharaja evarupanam papanam katham gahetva ma puna evamakasiti vatva ovadanto dhammancareti adimaha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page79.

Tattha dhammancareti maharaja raja nama janapadam adhammikena balina apilento janapade dhammam careyya samike assamike akaronto negamesu dhammam careyya atthane akilamanto balesu dhammam careyya vadhabandhaakkosaparibhase pariharanto paccaye ca nesam dento isayo na vihimseyya dhitaro yuttatthane patitthapento putte sippani sikkhapetva sammapariharanto bhariyam issariyavossagga- alankarasammananadihi anugganhanto puttadare samancareyyati. Sa tadisoti so tadiso raja pavenim abhinditva dhammena rajjam karento rajanaya rajatejena samante sampakampeti tapeti caleti. Indovati idam upamattham vuttam. Yatha asure jetva abhibhavitva thitakalato patthaya asuradhipoti sankham gato indo va attano sapattabhute asure kampesi tatha kampetiti . Evam mahasatto ranno dhammam desetva cattaropi kumare pakkosapetva ovaditva ranno katakammam pakasetva rajanam khamapetva maharaja ito patthaya atuletva paribhedakanam katham gahetva ma evarupam sahasikakammam akasi tumhepi kumara ranno ma dubbhitthati sabbesam ovadam adasi. Atha nam raja aha aham bhante puttesu ca deviya ca aparajjhanto ime nissaya etesam katham gahetva etam papakammam akasim ime pancapi maremiti. Na labbha maharaja evam katunti. Tenahi tesam hatthapade chindapemiti. Idampi na sakka katunti. Raja

--------------------------------------------------------------------------------------------- page80.

Sadhu bhanteti sampaticchitva te sabbasamharane katva pancacula- karanagaddulabandhanagomayasincanehi avamanetva rattha pabbajesi . Bodhisattopi tattha katipaham vasitva appamatto hohiti rajanam ovaditva himavantameva gantva jhanabhinna nibbattetva yavajivam brahmavihare bhavetva brahmalokupago ahosi. Sattha imam dhammadesanam aharitva na bhikkhave idaneva pubbepi tathagato pannavayeva parappavadamaddanoyevati vatva jatakam samodhanesi tada panca ditthigatika puranakassapa makkhaligosalapakudhakaccanaajitakesakambalaniganthanataputta ahesum pingalasunakho anando mahabodhiparibbajako pana ahamevati. Mahabodhijatakam nitthitam. Tatiyam . Iti pannasanipatavannana nitthita. --------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 42 page 53-80. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=42&A=1064&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=42&A=1064&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=52              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=28&A=321              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=453              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=453              Contents of The Tipitaka Volume 28 http://84000.org/tipitaka/read/?index_28

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]