ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 42 : PALI ROMAN Ja.A.8 pannasa–asitinipata

page179.

Sonanandajatakam devata nusiti idam sattha jetavane viharanto ekam matuposakabhikkhum arabbha kathesi. Vatthu samajatake vatthusadisameva. Tada pana sattha ma bhikkhave imam bhikkhum ujjhayittha poranakapandita sakalajambudiparajjam labhamanapi tam agahetva matapitaro posentiyevati vatva atitam ahari. Atite baranasi brahmavaddhanannama nagaram ahosi. Tattha manojo nama raja rajjam karesi. Tattha annataro asitikotivibhavo brahmanamahasalo aputtako ahosi. Tassa brahmani teneva bhoti puttam patthehiti vutte patthesi. Atha bodhisatto brahmaloka cavitva tassa kucchismim patisandhim ganhi. Jatassa cassa sonakumaroti namam karimsu. Tassa padasa gamanakale annopi satto brahmaloka cavitva tassayeva kucchismim patisandhim ganhi. Tassa nandakumaroti namam karimsu. Tesam uggahitavedanam sabbasippanam nipphattim pattanam vayappattam rupasampadam disva brahmano brahmanim amantetva bhoti puttam sonakumaram gharabandhanena bandhissamati aha. Sa sadhuti sampaticchitva puttassa tamattham acikkhi. So alam amma mayham gharavasena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page180.

Aham yavajivam tumhe patijaggitva tumhakam accayena himavantam pavisitva pabbajissamiti aha. Brahmani brahmanassa tamattham arocesi. Te punappunam kathentapi tassa cittam alabhitva nandakumaram amantetva tata tenahi tvam kutumbam patipajjahiti vatva naham bhatara chadditakhelam sisena ukkhipami aham pana tumhakam accayena bhatarava saddhim pabbajissamiti vutte tesam vacanam sutva ime dve evam tarunava kame jahanti kimangam pana mayam sabbeyeva pabbajissamati cintetva tata kim vo amhakam accayena pabbajjaya idaneva sabbeyeva mayam pabbajissamati ranno arocetva sabbam dhanam danamukhe visajjetva dasajanam bhujissam katva natinam databbayuttakam datva cattaropi jana brahmavaddhananagara nikkhamitva himavantappadese pancavannapadumasanchannam saram nissaya ramaniye vanasande assamam mapetva pabbajitva tattha vasimsu. Ubhopi matapitaro patijaggimsu. Patova nesam dantakatthanca mukhadhovanodakanca datva pannasalanca parivenanca sammajjitva paniyam upatthapetva arannato madhuraphalaphalani aharitva matapitaro khadapenti unhena va sitena va varina nahapenti jata sodhenti padaparikammadini nesam karonti. Evam addhane gate nandapandito maya abhataphalaphalaneva pathamam matapitaro khadapessamiti cintesi. So puratova gantva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page181.

Hiyyo ca parahiyyo ca gahitatthanato yani va tani va patova aharitva matapitaro khadapeti. Te tani khaditva mukham vikkhaletva uposathika bhavanti. Sonapandito pana duram gantva madhuraphalaphalani supakkani aharitva upanameti. Atha nam tata kanatthena te abhatani mayam patova khaditva uposathika jata idani no attho natthiti vadanti. Iti tassa varaphalaphalani paribhogam na labhanti vinassanti. Punadivasesupi tathevati. Evam so pancabhinnataya duram gantvapi ahari. Te pana na khadanti. Atha mahasatto cintesi matapitaro me sukhumala nando yani va tani va apakkadupakkani phalaphalani aharitva khadapeti evam santepi ime na ciram pavattissanti nivaressami nanti. Atha nam amantetva nanda ito patthaya phalaphalam aharitva mamagamanam patimanehi ubhopi ekatova khadapessamati aha. Evam vuttepi attanova punnam paccasimsanto na tassa vacanam akasi. Atha mahasatto nando mama vacanam akaronto ayuttam karoti palapessami nam tato ekakova matapitaro patijaggissamiti cintetva nanda tvam anovadako panditanam vacanam na karosi aham jettho matapitaro mameva bhara ahameva ne patijaggissami tvam idha vasitum na lacchasi annattha yahiti tassa accharam pahari. So tena palapito tassa santike thatum asakkonto tam vanditva matapitaro upasankamitva tamattham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page182.

Arocetva vanditva attano pannasalam pavisitva kasinam oloketva tam divasameva pancabhinna atthasamapattiyo nibbattetva cintesi aham sinerupadato ratanavalukani aharitva mama bhatu pannasalaya parivene okiritva bhataram khamapetum pahomi evampi na sobhissati anotattato udakam aharitva mama bhatu pannasalayam parivene osincitva bhataram khamapetum pahomi evampi na sobhissati sace me bhataram devatanam vasena khamapeyyam cattaro maharajano sakkanca anetva bhataram khamapetum pahomi evampi na sobhissati imam sakalajambudipe manojam aggarajanam adim katva rajano anetva khamapetum pahomi evam sante mama bhatu guno sakalajambudipe avattharitva gamissati cando viya suriyo viya ca pannayissatiti. So tavadeva iddhiya gantva brahmavaddhananagare tassa ranno nivesanadvare otaritva eko kira vo tapaso datthukamoti ranno arocapesi. Raja kim pabbajitassa maya ditthena aharatthaya agato bhavissatiti bhattam pahini. So bhattam na icchi. Tandulam pahini. So tandulam na icchi. Vattham pahini. So vattham na icchi. Tambulam pahini. So tambulam na icchi. Athassa santike dutam pahini kimatthaya agatositi. So tena puttho rajanam upatthatum agatomhiti aha. Tam sutva raja bahu mama upatthaka attano tapasakammam karotuti pahesi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page183.

So tam sutva aham tumhakam attano balena sakalajambudipe rajjam gahetva dassamiti aha. Tam sutva raja cintesi pabbajita nama pandita kinci upayam janissantiti tam pakkosapetva asane nisidapetva vanditva bhante tumhe kira mayham sakalajambudipe rajjam gahetva dassathati pucchi. Ama maharajati. Katham ganhissathati. Maharaja antamaso khuddakamakkhikaya pivanamattampi lohitam kassaci anuppadetva tava dhanacchedam akatva attano iddhiya gahetva dassami apica kevalam papancam akatva ajjeva nikkhamitum vattatiti. So tassa vacanam saddahitva senangaparivuto nagara nikkhami. Sace senaya unham hoti nandapandito attano iddhiya chayam karitva sitam karoti deve vassante senaya upari vassitum na deti unham va sitam va vareti magge kantakakhanu- kadayo sabbaparissaye antaradhapesi maggam kasinamandalam viya samam katva sayampi akase cammam pattharitva pallanke nisinno senaya parivuto gacchati. Evam senam adaya pathamam kosalarattham gantva nagarassavidure khandhavaram nivasapetva yuddham va no detu setacchattam va detuti kosalaranno dutam pahini. So dutassa vacanam sutva kujjhitva kim aham na rajati yuddham dammiti senaya purakkhato nikkhami. Dve sena yujjhitum arabhimsu. Atha nandapandito dvinnampi antare attano nisidanam ajinacammam mahantam katva pasaretva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page184.

Dvihi senahi khittasare cammeneva sampaticchi. Ekasenayapi koci kandena viddho nama natthi. Hatthagatanam pana kandanam khayena dvepi sena nirussaha atthamsu. Nandapandito manojarajassa santikam gantva ma bhayi maharajati assasetva kosalassa santikam gantva ma bhayi maharaja natthi te paripantho tava rajjam taveva bhavissati kevalam manojaranno vase pavatti hotuti aha. So tassa saddahitva sadhuti sampaticchi. Atha nam manojarajassa santikam netva maharaja kosalaraja tava vase pavattati imassa rajjam imasseva hotuti. So sadhuti sampaticchitva tam attano vase vattetva dve senayo adaya angarattham gantva angarattham gahetva tato magadharatthanti etenupayena sakalajambudipe rajano attano vase vattetva tato tehi parivuto brahmavaddhananagarameva gato. Rajjam ganhanto panesa sattannam samvaccharanam upari sattadivasadhikehi sattamasehi ganhi. So ekekarajadhanito nanappakarani khajjabhojanani aharapetva ekasatarajano gahetva tehi saddhim sattaham mahapanam pivi. Nandapandito yava raja sattaham issariyasukham anubhoti tavassa attanam na dassessamiti uttarakurumhi pindaya caritva himavante kancanaguhadvare sattaham vasi. Manojopi sattame divase attano mahantam sirivibhavam oloketva ayam yaso na mayham matapituhi na annehi dinno nandapanditatapasam nissaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page185.

Uppanno tam kho pana me apassantassa ajja sattamo divaso kaham nukho me yasadayakoti nandapanditam sari. So tassanussaranabhavam natva agantva purato akase atthasi. So rajanam disva evam cintesi aham imassa tapasassa devatabhavam va manussabhavam va na janami sace hi esa manusso sakalajambudipe rajjam etasseva dassami atha devo devatasakkaramassa karissamiti. So tam vimamsanto pathamam gathamaha devata nusi gandhabbo adu sakko purindado manussabhuto iddhima katham janemu tam mayanti. So tassa vacanam sutva sabhavameva kathento dutiyam gathamaha namhi devo na gandhabbo namhi sakko purindado manussabhuto iddhima evam janahi bharathati. Tattha bharathati ratthabharadharitaya tam evam alapati. Tam sutva raja manussabhuto kirayam mayham evam bahupakaro mahantena yasena santappessamiti cintetva aha katarupamidam bhoto veyyavaccam anappakam devamhi vassamanamhi anovassam bhavam aka. Tato vatatape ghore sitacchayam bhavam aka tato amittamajjhe ca saratanam bhavam aka.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page186.

Tato phitani ratthani vasino te bhavam aka tato ekasatakhatye anuyante bhavam aka. Patitassu mayam bhoto vara tam bhunjamicchasi hatthiyanam assaratham nariyo ca alankata nivesanani rammani mayam bhoto dadamhase. Athava ange va magadhe mayam bhoto dadamhase athava assakavantim sumana damma te mayam. Upaddham vapi rajjassa mayam bhoto dadamhase sace te attho rajjena anusasa yadicchasiti. Tattha katarupamidanti katasabhavam. Veyyavaccanti kayaveyyavatakakammam. Anovassanti avassam yatha devo na vassati tatha katanti attho. Sitacchayanti sitalacchayam. Vasino teti te ratthavasino amhakam vasavattino. Khatyeti khattiye. Atthakathayam pana ayameva patho. Patitassu mayanti tuttha mayam. Vara tam bhunjamicchasiti bhunjanti ratanassetam namam varam te dadami yam ratanam icchasi tam varehiti attho. Hatthiyananti adihi sarupato tam ratanam dasseti. Assakavantinti assakarattham va avantirattham va. Rajjenati sacepi te sakalajambudipe rajjena attho tampi te datva aham phalakavudhahattho tumhakam rathassa purato dhavissamiti dipeti. Yadicchasiti etesu maya vuttesu pakaresu yam icchasi tam anusasa anapehi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page187.

Tam sutva nandapandito attano adhippayam avikaronto aha na me atthopi rajjena nagarena dhanena va athopi janapadena attho mayham na vijjatiti. Maharaja sace mayi tava sineho atthi ekam me vacanam karohiti vatva gatha aha bhotova ratthe vijite aranne atthi assamo pita mayham janetti ca ubho sammanti assame. Tesaham pubbacariyesu punnam na labhami katave bhavantam ajjhavaram katva sonam yacemu samvaranti. Tattha rattheti rajje. Vijiteti anapavattitthane. Assamoti himavantaranne eko assamo atthi. Sammantiti tasmim assame vasanti. Tesahanti tesu aham. Kataveti vattapativattaphalaphalaharanasankhatam punnam katum na labhami bhata me sonapandito nama mamekasmim aparadhe ma idha vasasiti mam panameti. Ajjhavaranti adhivaram te mayam bhavantam saparivaram katva sonapanditam samvaram yacemu ayatim samvaram yacamati attho. Yacemi mam varantipi patho. Mayam taya saddhim sonam yaceyyama khamapeyyama imam varam tava santika ganhamiti attho. Atha nam raja aha karomi te tam vacanam yam mam bhanasi brahmana etanca kho no akkhahi kivanto honti yacakati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page188.

Tattha karomiti aham sakalajambudipe rajjam dadamano ettakam kim na karissami karomiti vadati. Kivantoti kittaka. Nandapandito aha parosatam janapada mahasala ca brahmana ime ca khattiya sabbe abhijata yasassino bhavanca raja manojo alam hessanti yacakati. Tattha janapadati gahapatimahasala ca. Brahmanati sarappatta brahmana ca parosatayeva. Alam hessantiti pariyatta bhavissanti. Yacakati mamatthaya sonapanditassa khamapanaka. Atha nam raja aha hatthi asse ca yojentu ratham sannayha sarathi abandhanani ganhatha padesussarayaddhaje assamantam gamissami yattha sammati kosiyoti. Tattha yojentuti hattharoha hatthi assaroha ca asse kappentu. Ratham sannayha sarathiti samma sarathi tvampi tam ratham sannayha. Abandhananiti hatthiassarathesu abandhitabbani bhandani ganhatha. Padesussarayaddhajeti rathe thapitadhajapadesu dhaje ussarayantu ussapentu. Kosiyoti yasmim assame kosiyagotto vasatiti vadati. Tamattham pakasento sattha aha tato ca raja payasi senaya caturangini agamasi assamam rammam yattha sammati kosiyoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page189.

Ayam abhisambuddhagatha. Tattha tato cati bhikkhave evam vatva tato so raja ekasatakhattiye gahetva mahatiya senaya parivuto nandapanditam purato katva nagara nikkhami. Caturanginiti caturanginiya senaya agamasi. Antaramagge vattamanopi avassam gamitaya evam vutto. Catuvisatiakkhobhinisankhena senabalakayena saddhim maggam patipanno tassa nandapandito iddhanubhavena atthusabhavitthatam maggam samam mapetva akaseyeva cammam pattharitva tattha pallankena nisiditva senaya parivuto alankatahatthikkhandhe nisiditva gacchantena ranna saddhim dhammayuttam katham kathento situnhadiparissaye varento agamasi. Athassa assamam sampapunadivase sonapandito mama kanitthassa atirekasattamasadhikani sattavassani nikkhamantassati avajjetva kahannu kho so etarahiti dibbena cakkhuna olokento catuvisatiya akkhobhiniparivarehi saddhim ekasatarajano gahetva manneva khamapetum agacchatiti disva cintesi imehi rajuhi ceva parisahi ca mama kanitthassa bahuni patihariyani ditthani mamanubhavam ajanitva ayam kutajatilo attano pamanam na janati amhakam ayyena saddhim payojetiti mam vambhenta kathenta aviciparayana bhaveyyum aham iddhipatihariyam nesam dassessamiti. So caturangulamatte amsam asamphusantam akase kajam thapetva anotattato udakam aharitum

--------------------------------------------------------------------------------------------- page190.

Ranno avidure akasena payasi. Nandapandito tam agacchantam disva attanam dassetum avisahanto nisinnatthaneyeva antaradhayitva palayitva himavantam pavisi. Manojaraja tam ramaniyena isivesena tatha agacchantam disva gathamaha kassa kadambayo kajo vehasam caturangulam amsam asamphusam eti udakaharassa gacchatoti. Tattha kadambayoti kadambarukkhamayo. Amsam asamphusam etiti amsam asamphusanto ayamevagacchati. Udakaharassati udakam aharitum gacchantassa esa kajo evam eti ko nama tvam kuto va agacchasiti. Evam vuttepi mahasatto gathadvayamaha aham sono maharaja tapaso sahitabbato bharami matapitaro rattindivamatandito. Vanaphalanca mulanca aharitva disampati posemi matapitaro pubbekatamanussaranti. Tattha sahitabbatoti sahitabbato silacarasampanno eko tapaso ahanti vadati. Bharamiti posemi. Atanditoti analaso hutva. Pubbekatamanussaranti tehi pubbe katam mayham gunam anussarantoti attho. Tam sutva raja tena saddhim assamam datthukamo anantaram gathamaha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page191.

Icchama assamam gantum yattha sammati kosiyo magganno sona akkhahi yena gacchama assamanti. Tattha assamanti tumhakam assamapadam. Atha nam mahasatto attano anubhavena assamapadam gamimaggam mapetva aha ayam ekapadi raja yenetam meghasannibham kovilarehi sanchannam ettha sammati kosiyoti. Tassattho maharaja ayam ekapadiko janghamaggo imina gacchatha yena disabhagena etam meghavannam supupphitakovilarasanchannam kananam dissati. Ettha mama pita kosiyagotto vasati etassa so assamoti. Tamattham pakasento sattha aha idam vatvana pakkami taramano mahaisi vehase antalikkhasmim anusasitvana khattiye. Assamam parimajjitva pannapetvana asanam pannasalam pavisitva pitaram patibodhayi. Ime ayanti rajano abhijata yasassino assama nikkhamitvana nisidahi mahaise. Tassa tam vacanam sutva taramano mahaisi assama nikkhamitvana dvaramhi upavisiti. Ima abhisambuddhagatha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page192.

Tattha pakkamiti anotattam agamasi. Assamam parimajjitvati bhikkhave so isi vegena anotattam gantva paniyam adaya tesu rajusu assamam sampattesuyeva agantva paniyaghate paniyamalake thapetva mahajano pivissatiti vanakusumehi vasetva sammajjanim adaya assamam sammajjitva pannasaladvare pitu asanam pannapetva pavisitva pitaram janapesiti attho. Upavisiti uccasane nisidi. Bodhisattassa mata panassa pacchato nicatare asane nisidi. Bodhisatto nicasane ekamante nisidi. Nandapandito pana bodhisattassa anotattato paniyam adaya assamam agatakale ranno santikam gantva assamassavidure khandhavaram nivasapesi. Atha raja nahatva sabbalankarapatimandito ekasatarajaparivuto nandapanditam gahetva mahantena sirisobhaggena bodhisattam khamapetum assamam pavisi. Atha nam tatha agacchantam pita disva bodhisattam pucchi. Sopissa acikkhi. Tamattham pakasento sattha aha tanca disvana ayantam jalantariva tejasa khattasanghaparibyulham kosiyo etadabravi. Kassa bheri mudinga ca sankha panavadendima purato patipannani hasayanta rathesabham.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page193.

Kassa kancanapattena puthuna vijjuvannina yuva kalapasannaddho ko eti siriya jalam. Ukkamukhapahatthamva khadirangarasannibham mukhanca rucirabhati ko eti siriya jalam. Kassa paggahitam chattam sasalakam manoramam adiccaramsavaranam ko eti siriya jalam. Kassa angam pariggayha valavijanimuttamam caranti varapannassa hatthikkhandhena ayato. Kassa setani chattani ajaniya ca vammika samanta parikiranti ko eti siriya jalam. Kassa ekasatam khatya anuyanta yasassino samanta anupariyanti ko eti siriya jalam. Hatthiassarathapatti- senaya caturangini samanta anupariyanti ko eti siriya jalam. Kassesa mahati sena pitthito anuvattati akkhobhini apariyanta sagarasseva umiyoti. Mahasatto tassa namam acikkhanto ima dve gatha abhasi rajabhiraja manojo indova jayatam pati nandassajjhavaram eti assamam brahmacarinam. Tassesa mahati sena pitthito anuvattati akkhobhini apariyanta sagarasseva umiyoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page194.

Tattha jalantarivati jalantam viya. Patipannaniti etani turiyani kassa purato agacchantiti attho. Hasayantati tosenta. Kancanapattenati tata kassa kancanamayena vijjuvannena unhisakancanapattena nalatanto parikkhittoti pucchati. Yuvati taruno. Kalapasannaddhoti sannaddhasaratunhiro. Ukkamukhapahatthamvati kammaranam uddhane pahattham suvannam viya. Khadirangarasannibhanti vitacchitakhadirangaravannam. Adiccaramsavarananti adiccaramsinam avaranam. Angam pariggayhati angam pariggahitva parikkhipitvati attho. Valavijanimuttamanti valavijanim uttamam. Carantiti sancaranti. Chattaniti ajaniyapitthe nisinnanam dharitacchattani. Parikirantiti kassa samanta sabbadisabhagesu parikiriyanti. Caturanginiti etehi hatthiadihi catuhi angehi samannagata. Akkhobhiniti khobhetum na sakka. Sagarassevati sagarassa umiyo viya apariyanta. Rajabhirajati ekasatanam rajunam pujito tesam va adhiko rajati rajabhiraja. Jayatam patiti jayappattanam tavatimsanam jetthako. Ajjhavaranti mama khamapanatthaya nandassa parisabhavam upagantva eti. Tamattham pakasento sattha aha anulitta candanena kasikuttamadharino sabbe panjalika hutva isinam ajjhupagamunti. Tattha ajjhupagamunti bhikkhave sabbepi te rajano surabhicandanena anulitta uttamakasikavatthadharino sirasi patitthapitaanjalino hutva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page195.

Isinam santikam upagata. Tato manojaraja tam vanditva ekamantam nisinno patisantharam karonto gathadvayamaha kacci nu bhoto kusalam kacci bhoto anamayam kacci unchena yapetha kacci mulaphala bahu. Kacci damsa ca makasa appameva sirimsapa vane balamigakinne kacci himsa na vijjatiti. Tato param ubhinnam tesam vacanapativacanavasena kathitagathava honti. Kusalanceva no raja atho raja anamayam atho unchena yapema atho mulaphala bahu. Atho damsa ca makasa appameva sirimsapa vane balamigakinne himsa mayham na vijjatiti. Bahuni cassa pugani assame vasato idha nabhijanami uppannam abadham amanoramam. Svagatante maharaja atho te aduragatam issarosi anuppatto yam idhatthi pavediya. Tindukani piyalani madhuke kasamariyo phalani khuddakappani bhunja raja varam varam. Idampi paniyam sitam abhatam girigabbhara tato piva maharaja sace tvam abhikankhasiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page196.

Patiggahitam yam dinnam sabbassa agghiyam katam nandassapi nisametha vacanam yam pavakkhati. Ajjhavaramha nandassa bhoto santikamagata sunatu me bhavam vacanam nandassa parisaya cati. Ima yebhuyyena pakatasambandhayeva. Yam panettha apakatam tadeva vakkhami. Pavedayati yam imasmim thane tava abhirucitam atthi tam no kathehiti vadati. Khuddakappaniti etani nanarukkhaphalani khuddakamadhupatibhagani madhurani. Varam varanti ito uttamuttamam gahetva bhunja. Girigabbharati anotattato. Sabbassa agghiyanti yena mayam apucchita tam amhehi patiggahitam nama tumhehi ca dinnameva nama. Ettavata imassa janassa sabbassa agghiyam tumhehi katam amhakam tava sabbam katam. Nandassapiti amhakam tava sabbam katam idani nandapandito kinci vattukamo tassapi tava vacanam sunatha. Ajjhavaramhati mayam hi na annena karanena agata nandassa pana parisa hutva tumhakam khamapanatthaya agatati vadati. Bhavanti bhavam sonapandito sunatu. Evam vutte nandapandito utthayasana matapitaro ca bhataranca vanditva parisaya saddhim sallapanto aha parosatam janapada mahasala ca brahmana ime ca khattiya sabbe abhijata yasassino bhavanca raja manojo anumannantu me vaco.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page197.

Ye vasanti samitaro yakkhani idha assame aranne bhutabhabyani sunantu vacanam mama. Namo katvana bhutanam isim vakkhami subbatam so tyaham dakkhina bahu tava kosiyasammato. Pitaram me janettim ca bhattukamassa me sato vira punnamidam thanam ma mam kosiya varaya. Sabbhihetam upannatam mametam upanissaja utthanaparicariyaya digharattam taya katam matapitusu punnani mama lokadado bhava. Tatheva santi manuja dhamme dhammapadam vidu maggo saggassa lokassa yatha janasi tvam ise. Utthanaparicariyaya matapitusukhavaham tam mam punnabhivareti ariyamaggavaro naroti. Tattha anumannantuti anubujjhantu sadhukam katva paccakkham karontuti attho. Samitaroti samagata. Aranne bhutabhabyaniti imasmim himavantaranne yani bhutani ceva vuddhimariyadappattani bhabyani ca tarunadevatani tani sabbani mama vacanam sunantuti attho. Namo katvanati idam so parisaya sannam datva tasmim vanasande nibbattadevatanam namakaram katvava aha. Tassattho ajjeva bahuhi himavantadevatahi mama bhatikassa dhammakathasavanattham agatahi bhavitabbam ayam hi vo namakaro tumhepi mayham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page198.

Sahaya hothati. So devatanam anjalim pagganhitva parisanjanapetva isim vakkhamiti adimaha. Tattha isinti sonapanditam sandhaya vadati. Sammatoti bhataro nama angasama honti tasma so te aham dakkhina bahuti sammato tena me khamitum arahathati dipeti. Virati viriyavanta mahaparakkama. Punnamidam thananti idam matapituupatthanam nama punnam saggasamvattanikakaranam tam karontam mam ma varayati vadati. Sabbhihetanti etam hi matapituupatthanam nama panditehi upannatam upagantva natanceva vannitanca. Mametam upanissajati idam mayham nissaja visajjehi dehi. Utthanapadacariyayati utthanena padacariyaya ca. Katanti digharattam taya kusalam katam. Punnaniti idani aham matapitusu punnani kattukamo. Mama lokadadoti tassa mama tvam saggalokam dado hohi aham hi tesam vattam upatthanam katva devaloke aparimanam yasam labhissami tassa me tvam dayako hohiti vadati. Tathevati yatha tvam janasi tatheva annepi manuja imissam parisayam santi te nanappakare dhamme idam jetthapacayikabhavasankhatam dhammakotthasam vadanti. Kinti. Maggo saggassa lokassati. Sukhavahanti upatthanena ca paricariyaya ca matapitunam sukhavaham. Tam manti tam mam evam sammapatijaggantampi bhata sonapandito tamha punna abhivareti nivareti. Ariyamaggavaroti ariyamaggassa avaroti. So evam punnam nivarento

--------------------------------------------------------------------------------------------- page199.

Ayam naro mama piyadassanataya ariyasankhatasasa devalokassa maggavarako nama hotiti. Evam nandapanditena vutte mahasatto imassa tava tumhehi vacanam sutam idani mayhampi vacanam sunathati savento aha sunantu bhonto vacanam bhaturajjhavara mama kulavamsam maharaja poranam parihapayam adhammacari yo jettho nirayam so upapajjati. Ye ca dhammassa kusala poranassa disampati carittena ca sampanna na te gacchanti duggatim. Matapita ca bhata ca bhagini natibandhava sabbe jetthassa te bhara evam janahi bharatha. Adiyitva garum bharam naviko viya ussahe dhammanca nappamajjami jettho casmi rathesabhati. Tattha bhaturajjhavara mamati mama bhatu parisa hutva agata bhavanto sabbepi rajano mamapi tava vacanam sunantu. Parihapayanti parihapento. Dhammassati jetthapacayanadhammassa paveniyadhammassa. Kusalati cheka. Carittena cati acarasilena sampanna. Bharati sabbe ete jetthena vahitabba patijaggitabbati tassa bhara nama. Naviko viyati yatha navaya garubharam adiyitva samuddamajjhe navam sotthina netum naviko ussaheti vayamati saha navaya sabbam bhandam ca jano ca tasseva bharo hoti tatha mameva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page200.

Sabbe nataka bhara ahanca ete patijaggitum ussahami sakkomi tanca jetthapacayanadhammam nappamajjami na kevalanca etesanneva sakalassapi lokassa jettho casmi tasma ahameva saddhim nandena patijaggitum yuttoti. Tam sutva sabbepi te rajano attamana hutva jetthabhatikassa kira avasesa bharati ajja amhehi natanti nandapanditam pahaya mahasattam sannissita hutva tassa thutim karonta dve gatha abhasimsu adhigatamha tame nanam jalamva jatavedato evameva no bhavam dhammam kosiyo pavidamsayi. Yatha udayamadicco vasudevo pabhankaro paninam pavidamseti rupam kalyanapapakam evameva no bhavam dhammam kosiyo pavidamsayiti. Tattha adhigatamhati mayam ito pubbe jetthapacayanadhammam paticchadake tame vattamana na janama ajja jatavedato jalamva nanam adhigata. Evameva noti yatha mahandhakare pabbatamatthake jalito jatavedo samanta alokam pharanto rupani padissati tatha no bhavam kosiyagotto dhammam pavidamsayiti. Vasudevoti vasudevo vasujotano ca dhammappakasanoti attho. Iti mahasatto ettakam kalam nandapanditassa patihariyani disva tasmim pasannacitte te rajano attano nanabalena tasmim pasadam bhinditva attano katham gahapetva sabbeva te rajano

--------------------------------------------------------------------------------------------- page201.

Attano mukhalokite akasi. Atha nandapandito bhata me pandito byatto dhammakathiko sabbepi me rajano bhinditva attano pakkhe kari thapetva imam anno mayham patissaranam natthi imameva yacissamiti cintetva imam gathamaha evam me yacamanassa anjalim navabujjhatha tava pathacaro hessam vutthito paricarakoti. Tassattho sace tumhe mama evam yacamanassa khamapanatthaya paggahitaanjalim navabujjhatha na patigganhatha tumhe matapitaro upatthahatha aham pana tumhakam pathacaro bhaveyyam vacanakaro hessam rattindivam analasabhavena vutthito paricarako aham tumhe patijaggissamiti. Mahasattassa pakatiyapi nandapandite doso va veram va natthi atithaddham vacanam kathentasseva panassa manahapanattham niggahavasena tatha katva idani tassa vacanam sutva tutthacitto tasmim pasadam uppadetva nanda idani te khamami matapitaro ca patijaggitum labhissasiti tassa gunam pakasento aha addha nanda pajanasi saddhammam sabbhidesitam ariyo ariyasamacaro balham tvam mama ruccasi. Bhavantam vadami bhotinca sunatha vacanam mama nayam bharo bharamatto ahu mayham kudacanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page202.

Tam mam upatthitam santam matapitusukhavaham nando ajjhavaram katva upatthanaya yacati. Yo ce icchati kamena santanam brahmacarinam nandam vo varatha ekekam mam nando upatitthatuti. Tattha ariyoti sundaro. Ariyasamacaroti sundaracarovasi jato. Balhanti idani tvam mama ativiya ruccasi. Sunathati amma tata tumhe mama vacanam sunatha. Nayam bharoti ayam tumhakam patijagganabharo na kadaci mama bharamatto ahu. Tam manti tam bharoti amannittha tam mam tumhe upatthitam samanam. Upatthanaya yacatiti tumhe upatthatum mam yacati. Yo ce icchatiti mayham hi tvam me mataram va pitaram va upatthahati vattum na yuttam tumhakam pana santanam brahmacarinam yo eko icchati tam vadami kamena nandam vo varatha tam mama kanittham nandam rocetha tumhesu kam esa upatthatu ubhopi hi mayam tumhakam puttayevati. Atha mata asana vutthaya tata sonapandita cirappavuttho vo kanittho evam ciragatampi tam yacitum na visahami mayanhi tannissita idani pana taya anunnata aham etam nandam brahmacarinam bahahi upaguyhitva sise upasinghayitum labheyyanti imamattham pakasenti gathamaha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page203.

Taya tata anunnata sona tannissita mayam upaghayitum labhe nandam muddhani brahmacarinanti. Atha mahasatto tenahi amma anujanami tvam gaccha puttam nandam alingitva sisam ghayitva cumbitva tava hadaye sokam nibbapehiti aha. Sa tassa santikam gantva nandapanditam parisamajjheyeva alingitva tam sise ghayitva cumbitva hadaye sokam nibbapetva mahasattena saddhim sallapanti aha assatthasseva tarunam pallavam maluteritam cirassam nandam disvana hadayam me pavedhati. Yada suttapi supine nandam passami agatam udagga sumana homi nando no agato ayam. Yada ca patibujjhitva nandam passami nagatam bhiyyo avisati soko domanassam anappakam. Saham ajja cirassampi nandam passami agatam bhattu ca mayhanca piyo nando no pavisi gharam. Pitu ca nando suppiyo yam nando nappavase gharam labhatu tata nando tam mam nando upatitthatuti. Tattha maluteritanti yatha vatahatam assatthassa pallavam kampati evam cirassam nandam disvana ajja mama hadayam kampatiti vadati. Suttati tata sona yada aham suttapi supine nandam agatam passami tadapi udagga homiti. Bhattu cati samikassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page204.

Ca me mayhanca piyo. Nando no pavisi gharanti tata putto no nando pannasalam pavisatu. Yanti yasma pitupi sutthu piyo tasma puna imamha ghara nappavaseyya. Nando tanti tata nando yam icchati tam labhatu. Mam nandoti tata sona tava pitaram tvam upatthahi nando mam upatthahatuti. Atha mahasatto evam hotuti matu vacanam sampaticchitva nanda taya jetthakakotthaso laddho mata nama atigunakarika tam appamatto hutva patijaggeyyasiti ovaditva matu gunam pakasento dve gatha abhasi anukampaka patittha ca pubbe rasadadi ca no maggo saggassa lokassa mata tam varate ise. Pubbe rasadadi gotti mata punnupasanhita maggo saggassa lokassa mata tam varate iseti. Tattha anukampakati muduhadaya. Pubbe rasadaditi pathamameva attano khirasankhatassa rasassa dayika. Mata tanti mama mata mam na icchati tam varati icchati. Gottiti gopayika. Punnupasanhitati punnupanissita punnadayika. Evam mahasatto dvihi gathahi matu gunam kathetva punagantva tassa asane nisinnakale nanda tvam dukkarakarikam mataram labhi ubhopi mayam matara dukkhena samvaddhita idani tvam appamatto patijaggahi amadhurani phalaphalani ma khadapehiti vatva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page205.

Parisamajjheyeva matu dukkarakarikatam pakasento aha akankhamana puttaphalam devataya namassati nakkhattani ca pucchati utusamvaccharani ca. Tassa utusi nahataya hoti gabbhassavakkamo tena dohalini hoti suhada tena vuccati. Samvaccharam va unam va pariharitva vijayati tena sa janayanti ca janetti tena vuccati. Thanakkhirena gitena angapavuranena ca rodantam puttam toseti tosenti tena vuccati. Tato vatatape ghore mammam katva udikkhati darakam appajanantam posenti tena vuccati. Yanca matu dhanam hoti yanca hoti pituddhanam ubhayampetassa gopeti api puttassa no siya. Evam putta adum putta iti mata vihannati pamattam paradaresu nissive pattayobbane sayam puttam anayantam iti mata vihannati. Evam kicchabhato poso matu aparicarako matari micchacaritvana nirayam so upapajjati. Evam kicchabhato poso pitu aparicarako pitari micchacaritvana nirayam so upapajjati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page206.

Dhanapi dhanakamanam nassati iti me sutam mataram aparicaritvana kiccham va so nigacchati. Dhanapi dhanakamanam nassati iti me sutam pitaram aparicaritvana kiccham va so nigacchati. Anando ca pamodo ca sada hasitakilitam mataram paricaritvana labbhametam vijanato. Anando ca pamodo ca sada hasitakilitam pitaram paricaritvana labbhametam vijanato. Dananca piyavaca ca atthacariya ca ya idha samanata ca dhammesu tattha tattha yatharaham. Ete kho sangaha loke rathassaniva yayato ete ca sangaha nassu na mata puttakarana labhetha manam pujam va pita va puttakarana. Yasma ca sangaha ete samapekkhanti pandita tasma mahattam papponti pasamsa ca bhavanti te. Brahmati matapitaro pubbacariyati vuccare ahuneyya ca puttanam pajaya anukampaka. Tasma hi te namasseyya sakkareyyatha pandito annena atho panena vatthena sayanena ca ucchadanena nahapena padanam dhovanena ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page207.

Taya nam paricariyaya matapitusu pandito idheva nam pasamsanti pecca sagge pamodatiti. Tattha puttaphalanti puttasankhatam phalam. Devataya namassatiti putto me uppajjatuti devataya namakaram karoti ayacati. Nakkhattani ca pucchatiti katarena nakkhattena jato putto dighayuko hoti katarena appayukoti evam nakkhattani ca pucchati. Utusamvaccharani cati channam utunam katamamhi utumhi jato dighayuko hoti katamamhi utumhi appayuko hoti kativassaya va matu jato putto dighayuko hoti kativassaya appayuko hotiti evam utusamvaccharani ca pucchati. Utusi nahatayati pupphe uppanne utumhi nahataya. Avakkamoti tinnam sannipata gabbhavakkanti hoti kucchiyam gabbho patitthati. Tenati tena gabbhena sa dohalini hoti. Tenati tada tassa kucchimhipi nibbattapajaya sineho uppajji tena karanena suhadati vuccati. Tenati tena karanena sa janayantiti ca janettiti ca vuccati. Angapavuranena cati thanantare nipajjapetva sarirasamphassam pharapenti angasankhateneva pavuranena. Tosentiti sannapenti hasenti. Mammam katva udikkhatiti aho puttassa me upari vato paharati atapo paharatiti evam mammakaram katva siniddhena hadayena udikkhati. Ubhayampetassati ubhayampetam dhanam etassa puttassa atthaya annesam adassetva saragabbhadisu mata gopeti. Evam putta adum puttati andhabala

--------------------------------------------------------------------------------------------- page208.

Putta evam rajakuladisu appamatto hohi adum ca kammam karohiti sikkhapenti. Iti mata vihannatiti kilamati. Pattayobbaneti putte pattayobbane tam puttam nissive paradaresu pamattam sayam anagacchantam natva assupunnehi nettehi puttam olokenti. Vihannatiti kilamati. Kicchabhatoti kicchena abhato patijaggito. Micchacaritvanati mataram apatijaggitva. Dhanapiti dhanampi. Ayameva va patho. Idam vuttam hoti dhanakamanam uppannam dhanampi mataram apatijaggantanam nassatiti me sutanti. Kiccham va soti iti dhanam va tassa nassati dukkham va so nigacchati. Labbhametanti etam idha loke ca paraloke ca anandadisukham mataram paricaritva vijanato panditassa labbham sakka laddhum tadisenati attho. Danancati matapitunam danam databbam piyavacanam bhanitabbam uppannakiccasadhanavasena attho caritabbo. Dhammesuti jetthapacayanadhammesu tattha tattha parisamajjhe va rahogatanam va abhivadanadivasena samanattata katabba na raho abhivadanadini katva parisati na katabbani sabbattha samaneneva bhavitabbam. Ete ca sangaha nassuti sace ete cattaro sangaha na bhaveyyum. Samapekkhantiti samma nayena karanena pekkhanti. Mahattanti setthattam. Brahmati puttanam brahmasama uttamava settha. Pubbacariyati pathamacariya. Ahuneyyati ahunam patiggahaka yassa kassaci sakkarassa anucchavika. Annena athoti athava panena ca. Peccati kalakiriyapariyosane

--------------------------------------------------------------------------------------------- page209.

Ito gantva sagge pamodati. Evam mahasatto sinerum parivattento viya dhammadesanam nitthapesi. Tam sutva sabbepi te rajano balakaya ca pasidimsu. Atha mahasatto te rajano pancasu silesu patitthapetva danadisu punnesu appamatta hothati ovaditva uyyojesi. Sabbepi te rajano dhammena rajjam karetva ayuhapariyosane devanagaram purayimsu. Sonapandito ca nandapandito ca yavatayukam matapitaro paricaritva brahmalokaparayana ahesum. Sattha imam dhammadesanam aharitva saccani pakasetva jatakam samodhanesi. Saccapariyosane matapituposakabhikkhu sotapattiphale patitthahi. Tada matapitaro maharajakulani ahesum. Manojo raja sariputto ahosi. Ekasataraja asitimahathera ceva annataramahathera ca. Catuvisati akkhobhiniyo buddhaparisa. Nandapandito anando ahosi. Sonapandito pana ahamevati. Sonanandajatakam nitthitam. Dutiyam. Iti sattatinipatavannana nitthita. -----------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page210.

@Footnote: @*** hanranir m+mikhramula ***


             The Pali Atthakatha in Roman Book 42 page 179-210. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=42&A=3626&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=42&A=3626&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=134              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=28&A=943              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=1159              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=1159              Contents of The Tipitaka Volume 28 http://84000.org/tipitaka/read/?index_28

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]