ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 42 : PALI ROMAN Ja.A.8 pannasa–asitinipata

                      Ummadantijatakam
     nivesanam kassa nudam sunandati idam sattha jetavane viharanto
ukkanthitabhikkhum arabbha kathesi.
     So kira ekadivasam savatthiyam pindaya caranto ekam alankatapatiyattam
uttamarupadharam itthim oloketva patibaddhacitto hutva cittam nivattetum
asakkonto viharameva agantva tato patthaya sallaviddho
viya rogaturo bhantamigapatibhago kiso dhamanisanthatagatto
upandupandukajato anabhirato ekiriyapathepi cittassadam alabhanto
acariyupajjhayavattadini pahaya uddesaparipucchakammatthananuyogarahito
vihasi. So sahayakabhikkhuhi pubbe tvam avuso pasannindriyo
vippasannamukhavanno idani no tatha kinnu kho karananti
puttho avuso anabhiratosmiti aha. Atha nam te abhiramavuso
buddhuppado nama dullabho tatha saddhammassavanam manussapatilabho ca so
tvam manussapatilabham labhitva dukkhassantakiriyam patthayamano assumukham
natijanam pahaya saddhaya pabbajitva kimkarana kilesavasam yasi kilesa
namete ganduppadakapanakam upadaya sabbabalajanasadharana
rukkhaphalupama ye tesam vatthubhuta tepi appassada
kama bahudukkha  bahupayasa adinavo ettha bhiyyo
Atthikankhalupama kama mamsapesupama kama tinukkupama kama
angarakasupama kama supinakupama kama yacitakupama kama
visarukkhaphalupama kama sattisulupama kama sappasirupama kama tvam
nama evarupe sasane pabbajitva evam anatthakarakanam kilesanam
vasam gatositi ovaditva attano katham gahapetum asakkonto
satthu santikam dhammasabham netva kim bhikkhave anicchamanakam bhikkhum
anayitthati vutte bhante ayam kira ukkanthitoti ahamsu.
Sattha saccam kirati pucchitva saccam bhanteti vutte bhikkhu
poranakapandita rajjam anusasantapi kilese uppanne tassa vasam
agantva cittam nivaretva na ayuttakam karimsuti vatva atitam ahari.
     Atite siviratthe aritthapuranagare sivi nama raja rajjam karesi.
Bodhisatto tassa aggamahesiya kucchimhi nibbatti. Sivikumarotvevassa
namam karimsu. Senapatissapi putto vijayi. Abhiparakotissa
namam karimsu. Te ubhopi sahaya hutva abhivaddhanta solasavassika
hutva takkasilam gantva sippam ugganhitva agamimsu. Rajaputtassa
rajjam adasi. Sopi abhiparakam senapatitthane thapetva dhammena
rajjam karesi. Tasmimyeva nagare tiritivacchassa nama asitikotivibhavassa
setthino dhita nibbatti uttamarupadhara sobhaggappatta subhalakkhanena
samannagata. Tassa namagahanadivase ummadantiti namam karimsu.
Sa solasavassikakale atikkantamanusavanna devacchara viya abhirupa
dassaniya ahosi . Ye ye puthujjana tam passanti te te
Sakabhavena santharetum asakkonta panamadena viya kilesamadena
matta hutva satim paccupatthapetum samattha nama nahesum. Athassa
pita tiritivaccho rajanam upasankamitva deva mama gehe itthiratanam
uppannam ranno anucchavikam lakkhanapathake brahmane pesetva
tam vimamsapetva yatharucim karohiti aha. Raja sadhuti vatva
brahmane pesesi. Te setathigeham gantva katasakkarasammana
payasam paribhunjimsu.
     Tasmim khane ummadanti sabbalankarapatimandita tesam santikam
agamasi. Te tam disva satim paccupatthapetum asakkonta kilesamadamatta
hutva attano vippakatabhojanabhavam na janimsu. Ekacce alopam
gahetva bhunjamati sannaya sise thapesum. Ekacce upakacchantare
khipimsu ekacce bhittim paharimsu. Sabbepi ummattaka ahesum.
Sa te disva ime kira mama lakkhanam vimamsissanti givayam
ne gahetva niharathati te niharapesi. Te mankubhuta rajanivesanam
gantva ummadantiya kuddha  deva sa itthi kalakanni na
tumhakam anucchavikati vadimsu. Raja kalakanni kirati na tam
anapesi. Sa tam pavuttim sutva aham kira kalakanniti
ranna na gahita kalakanniyo nama evarupa na hontiti
vatva hotu sace pana tam rajanam passissami  janissamiti
tasmim aghatam bandhi. Atha nam pita abhiparakassa adasi. Sa
tassa piya ahosi manapa. Kassa pana kammassa nissandena
Sa evarupa ahosimti. Rattavatthadanassa nissandena.
     Sa kira atite baranasiyam daliddakule nibbattitva ussavadivase
punnasampanna itthiyo kusumbharattavattham nivasetva alankata
kilantiyo disva tadisam vattham nivasetva kilitukama hutva
matapitunam arocetva tehi amma mayam dalidda  kuto no
evarupam vatthanti vutte tenahi mam ekasmim addhakule bhatim katum
anujanatha  te mama gunam natva dassantiti vatva tehi anunnata
ekam kulam upasankamitva  kusumbharattavatthena bhatim karomiti aha.
Atha nam te tini samvaccharani kamme kate tava gunam natva
dassamati vadimsu. Sa sadhuti patissunitva kammam  patipajji.
Te tassa gunam natva aparipunnesuyeva tisu samvaccharesu tassa
ghanakusumbharattavatthena saddhim annampi vattham datva tava sahayikahi
saddhim gantva nahatva nivasehiti tam pesayimsu. Sa sahayikahi
adaya gantva rattavattham tire thapetva nahayi. Tasmim
khane eko kassapadasabalassa savako acchinnacivaro sakhabhangam
nivasetva ca parupitva ca tam padesam papuni. Sa tam disva
ayam bhaddanto acchinnacivaro bhavissati pubbepi adinnabhavena
mama nivasanam dullabham jatanti tam vattham dvidha phaletva
ekam kotthasam ayyassa dassamiti cintetva uttaritva attano
nivasanam nivasetva  titthatha bhanteti vatva gantva theram vanditva
vattham majjhe phaletva tassevekam kotthasam adasi. So ekamante
Paticchanne thatva sakhabhangam chaddetva tassevekam kannam nivasetva
ekam parupitva nikkhami. Athassa vatthobhasena sakalasariram tarunasuriyo
viya ekobhasam ahosi. Sa tam disva  mayham ayyo pathamam na
sobhati  idani tarunasuriyo  viya virocati  idampi etasseva
dassamiti dutiyampi kotthasam datva  bhante aham bhave vicaranti
uttamarupadhara bhaveyyam mam disva koci puriso sakabhavena santharetum
nasakkhi maya abhirupatara nama anna ma hotuti patthanam
patthapesi. Theropi anumodanam katva pakkami. Sa devaloke
samsaranti tasmim kale aritthapure nibbattetva tatha abhirupa ahosi.
     Atha tasmim nagare kattikachanam ghosayimsu. Kattikapunnamayam
nagaram sajjayimsu. Abhiparako attano rakkhanatthanam  gacchanto tam
amantetva  bhadde ummadanti ajja kattikarattivare chano
raja nagaram padakkhinam karonto pathamam imam gehadvaram agamissati ma
kho tassa  attanam dassesi  sopi tam disva satim upatthapetum na
sakkhissatiti aha. Sa gaccha tvam sami aham janissamiti
sampaticchitva tasmim gate dasim anapesi ranno imam gehadvaram
agatakale mayham aroceyyasiti. Athassa suriye atthangate uggate
punnacande  devanagare viya nagare alankate sabbadisasu dipesu
jalitesu raja sabbalankarapatimandito ajannarathavaragato
amaccaganaparivuto mahantena yasena nagaram padakkhinam katva pathamameva
abhiparakassa gehadvaram agamasi. Tam pana geham
Manosilavannapakaraparikkhittam alankatadvarattalakasobhaggappattam pasadikam.
Tasmim khane dasi ummadantiya arocesi. Sa pupphasamuggam gahapetva
kinnarililaya vatapanam nissaya thita ranno pupphani khipi. So tam
olokento kilesamadamatto satim upatthapetum asakkonto abhiparakassetam
gehanti sanjanitum nasakkhi.
     Atha sarathim amantetva pucchanto dve gatha abhasi
                nivesanam kassa nudam sunanda
                pakarena pandumayena guttam
                ka dissati aggisikhava dure
                vehasayam pabbataggeva acci.
                Dhita nayam kassa sunanda hoti
                sunisa nayam kassa athopi bhariya
                akkhahi me khippamidheva puttho
                avavata yadi va atthi bhattati .
     Tattha kassa nudanti kassa nu idam. Pandumayenati rattitthaka-
pakaramayena. Dissatiti vatapane thita pannayati. Acciti
anilajalakkhandho . Dhita nayanti dhita nu ayam. Avavatati
apetavarana apariggaha. Bhattati yadi va assa samiko atthi
etam me akkhahiti.
     Athassa so acikkhanto dve gatha abhasi
                Aham hi janami janinda etam
                matya ca petya ca athopi assa
                taveva so puriso bhumipala
                rattindivam appamatto tavatthe.
                Iddho ca phito ca suvaddhito ca
                amacco ca te annataro janinda
                tasseva sa bhariya abhiparakassa
                ummadantiti namadhayyena rajati.
     Tattha matya cati matito ca pitito cetam janami.
Athopiti atha samikampissa janamiti vadati. Iddhoti samiddho.
Phitoti vatthalankarehi pupphito. Suvaddhitoti sutthu addho.
Namadheyyenati namena. Ayam hi  yo nam passati tam ummadeti
satimassa paccupatthapetum na deti  tasma  ummadantiti vuccati.
     Tam sutva raja namamassa thomento anantaram gathamaha
                ambho ambho namamidam imissa
                matya ca petya ca katam susadhu
                tathahi mayham avalokayanti
                ummattakam ummadanti akasiti.
     Tattha matya ca petya cati matara ca pitara ca. Mayhanti
upayogatthe sampadanam. Avalokayantiti maya avalokita sayampi mam
avalokenti mam ummattakam akasiti attho.
     Sapissa kampitabhavam natva vatapanam thaketva sirigabbhameva
agamasi. Rannopi tassa ditthakalato patthaya nagarapadakkhinakarane
cittameva nahosi. So sarathim amantetva samma sunanda ratham
nivattehi ayam chano amhakam nanucchaviko abhiparakasenapatissanucchaviko
rajjampi tassevanucchavikanti ratham nivattapetva pasadam abhiruyha
sirisayane nipajjitva vippalapanto aha
                ya punnamase migamandalocana
                upavisi pundarikattacangi
                dve punnamayo tadahu amannim
                disvana paravatarattavasinim .
                Alarapamhehi subhehi vaggubhi
                palobhayanti mam yada udikkhati
                vijamhamana harateva me mano
                jata vane kimpurisiva pabbate.
         Tada hi brahati sama     amuttamanikundala
         ekaccavasana nari       migi bhantavudikkhati .
                Kadassu mam tambanakha suloma
                bahamudu  candanasaralitta
                vattanguli  sannatadhirakuttiya
                nari  upannissati sisato subha .
                Kadassu mam kancanajaluracchada
                dhita tiritissa vilakamajjha
                muduhi bahahi palissajissati
                brahavane jatadumamva maluva.
                Kadassu lakharasarattasucchavi
                bindutthani  pundarikattacangi
                mukham mukhena upanamayissati
                sondova sondassa suraya thalam.
         Yadaddasam tam titthantim     sabbagattam manoramam
         tato sakassa cittassa     navabodhami  kanci nam.
         Ummadanti maya dittha   amuttamanikundala
         na suppami divarattim     sahassamva parajito.
         Sakko ca me varam dajja  so ca labhetha me varo
         ekarattam dvirattam va    bhaveyya abhiparako
         ummadantya ramitva    siviraja tato siyati.
     Tattha punnamaseti punnacandaya rattiya. Migamandalocanati
kandakasantasena palayitva vanantare thatva luddam olokentiya
migiya viya mandani  locanani assati migamandalocana. Upavisiti
padumavannena karatalena pupphani khipitva mam olokenti vatapane
nisidi. Pundarikattacangiti rattapadumavannasarira. Dve
Punnamayoti aham tadahu tasmim chanadivase tam paravatapadasamanavannaratta-
vatthanivattham disva tassa mukhasobham olokento ekassa pacinaloka-
dhatuko ekassa abhiparakassa senapatino nivesane dvinnam
punnacandanam uggatatta dve punnamayo amannim. Alarapamhehiti
visalapamukhehi. Subhehiti parisuddhehi. Vaggubhiti madhurakarehi.
Udikkhatiti evarupehi nettehi yasmim khane olokenti. Pabbateti
yatha himavantapabbate suphullitavane vinam adaya tantissarena attano
saram samsandenti kimpurisi kimpurisassa manam aharati evam harateva mama
manoti  vippalapati. Brahatiti ulara. Samati suvannavannasama.
Ekaccavasanati  ekaccikavasana ekavatthanivatthati attho.
Bhantavudikkhatiti sanhakesa puthunalata ayatabhamu visalakkhi
tunganasa rattotthi setadanta tikhinadatha suvattitagiva tanubahu
susanthitapayodhara migamajjha visalasoni suvannakadalisamanarupa sa
uttamitthi tasmim khane mam olokenti bhayena vanam pavisitva puna
nivattitva luddam udikkhanti bhanta migiva mam udikkhatiti vadati.
Bahamuduti mudubaha. Sannatadhirakuttiyati suphusitachekakarana.
Upannissati manti sa subha nari kada nu mam tehi tambanakhehi
sisato patthaya sannatena dhirena karanena paritosessatiti patthento
vilapati. Kancanajaluracchadati kancanamayauracchadalankata.
Vilakamajjhati vilaggasarira. Brahavaneti mahavane. Rattasucchaviti
hatthapadatalaagganakhaotthamamsesu  lakharasarattamanipavalavanna .
Bindutthaniti udakabubbulaparimandalatthani. Tatoti yada tam titthantim
addasam tato patthaya. Sakassa cittassati attano cittassa
anissaro jatomhiti adhippayo. Kanci nanti kanci ayam asuka
namati na janami ummattako jatomhiti vadati. Ditthati
disva. Na suppamiti neva rattim na diva niddam labhami. So
ca labhethati yam me sakko varam dadeyya so ca me varo
labheyyamaham tam varanti attho.
     Abhiparakassapi arocayimsu sami raja nagaram padakkhinam
karonto tumhakam gharadvaram patva nivattitva pasadam abhiruhatiti.
So attano geham gantva ummadantim amantetva bhadde kacci
ranno attanam dassesiti pucchati. Sami eko mahodaro
mahadathiko rathe thatva agato puriso atthi  aham tam raja
va araja vati na janami eko issaroti pana vutte vatapane
thatva pupphani khipim so tavadeva  thatva nivattetva gatoti.
So tam sutva  nasitomhi tayati punadivase patova rajanivesanam
aruyha sirigabbhadvare thatva ranno ummadantim nissaya vilapam
sutva ayam ummadantiya patibaddhacitto jato tam alabhanto
marissati ranno ca mamanca agunam mocetva imassa maya jivitam
datum vattatiti attano nivesanam  gantva ekam dalhamittam upatthakam
pakkosapetva  tata asukatthane susiracetiyarukkho atthi  tvam
kanci ajanapetva atthangate suriye tattha gantva antorukkhe
Nisida  aham tattha balikammam karonto tam thanam patva devata
namassanto sami devaraja amhakam raja nagaramhi chane vattamane
akilitvava sirigabbham pavisitva vippalapanto nipanno mayam tattha
karanam na janama raja devatanam bahupakaro anusamvaccharam
sahassam visajjetva balikammam kareti imam nama nissaya raja
vippalapatiti acikkhatha ranno no jivitadanam dethati  yacissami
tvam tasmim khane saram parivattetva senapati tumhakam ranno byadhi
nama natthi  so pana tava bhariyaya ummadantiya patibaddhacitto
sace tam labhissati jivissati no ce marissati sace tassa
jivitam icchasi ummadantimassa dehiti vadeyyasiti evam tam
ugganhapetva uyyojesi. So gantva tasmim rukkhe nisidi.
Punadivase senapati tam thanam gantva ayaci. So tatha akasi.
Senapati sadhuti vatva devatam vanditva amacce janapetva
nagaram pavisitva rajanivesanam aruyha sirigabbhadvaram akottesi.
Rajapi satim upatthapetva ko esoti pucchi. Aham deva
abhiparakoti. Athassa raja dvaram vivari. So  pavisitva
rajanam vanditva gathamaha
                bhutani me bhutapati namassato
                agamma yakkho idametadabravi
                ranno mano ummadantya nivittho
                dadami te tam paricarayassuti.
     Tattha namassatoti tumhakam vippalapakaranajananattham balikammam
katva namassantassa. Tanti aham tam ummadantim tumhakam paricarikam
katva dadamiti .
     Atha nam raja samma  abhiparaka mama ummadantiya
patibaddhacittataya vippalapitabhavam yakkhapi janantiti pucchi. Ama
devati. So sabbalokena kira me lamakabhavo natoti lajjidhamme
patitthaya anantaram gathamaha
                punna vidhamse amaro na camhi
                jano ca me papamidanca janna
                bhuso ca tyassa manaso vighato
                datva piyam ummadantim aditthati .
     Tattha vidhamseti samma abhiparaka aham taya saddhim kilesavasena
paricarento punnato dhamseyyam taya saddhim paricaritamattena
amaro ca na homi mahajano ca imam lamakabhavam janeyya
tato ayuttam ranna katanti garaheyya tavanca mama datva paccha
piyabhariyam adittha tava manaso vighato cassati attho.
     Sesa ubhinnampi vacanapativacanagatha  honti
                janinda nannatra  taya maya va
                sabbapi kammassa katassa janna
                yante maya ummadanti padinna
                bhusehi raja vanatham sajahi.
                Yo papakam kamma karam manusso
                so mannati mayidam mannimsu anne
                passanti bhutani karontametam
                yutta ca ye honti nara pathabya.
                Anno nu te koci naro pathabya
                saddaheyya lokasmi na me piyati
                bhuso ca tyassa manaso vighato
                datva piyam ummadantim adittha.
                Addha piya mayha janinda esa
                na sa mama appiya bhumipala
                gaccheva tvam ummadantim bhaddante
                sihova selassa guham upeti.
                Na pilita attadukkhena dhira
                sukhapphalam kamma pariccajanti
                samohita vapi sukhena matta
                na papakammanca samacaranti.
                Tuvanhi mata ca pita ca mayham
                bhatta pati posako devata ca
                daso aham tuyha saputtadaro
                yathasukham sivi karohi kamam.
                Yo issaromhiti karoti papam
                katva ca so nuttapate paresam
                na tena so jivati dighamayum
                devapi papena samekkhare nam.
                Annatakam samikehi padinnam
                dhamme thita ye ca paticchanti danam
                paticchaka dayaka capi tattha
                sukhapphalanneva karonti kammam.
                Anno nu te koci naro pathabya
                saddaheyya lokasmi na me piyati
                bhuso ca tyassa manaso vighato
                datva piyam ummadantim adittha.
                Addha piya mayha janinda esa
                na sa mama appiya bhumipala
                yante maya ummadanti padinna
                bhusehi raja vanatham sajahi.
                Yo attadukkhena parassa dukkham
                sukhena va attadukkham dahati
                yathevidam mayha tatha paresam
                yo evam janati sa vedi dhammam.
                Anno nu te koci paro pathabya
                saddaheyya lokasmi na me piyati
                bhuso ca tyassa manaso vighato
                datva piyam ummadantim adittha.
                Janinda janasi piya mamesa
                na sa mama appiya bhumipala
                piyena te dammi piyam janinda
                piyadayino deva piyam labhanti.
          So nunaham vadhissami     attanam kamahetukam
          nahi dhammam adhammena      aham vadhitumussahe.
                Sace tuvam mayha satim janinda
                na kamayasi naravira settha
                cajami nam sabbajanassa majjhe
                maya pamuttam tato avhayesi nam.
                Adusiyance abhiparaka tuvam
                cajasi katte ahitaya tyassa
                maha ca te upavadopi assa
                nacapi tyassa nagaramhi pakkho.
                Aham sahissam upavadametam
                nindam pasamsam garahanca sabbam
                    Mametam agacchatu bhumipala
                    yathasukham sivi karohi kamam.
                    Yo neva nindam na punappasamsam
                    adiyati garaham nopi pujam
                    siri ca lakkhi ca apeti tamha
                    apo suvutthiva yatha thalamha.
                    Yamkinci dukkhanca sukhanca eto
                    dhammatisaranca manovighatam
                    urasa aham paticchissami sabbam
                    pathavi yatha thavaranam tasanam.
                    Dhammatisaranca manovighatam
                    dukkhanca nicchami aham paresam
                    ekopimam tarayissami bharam
                    dhamme thito kinci ahapayanto.
                    Saggupagam punnakammam janinda
                    ma me tuvam antarayam akasi
                    dadami te ummadantim pasanno
                    rajava yannam dhanam brahmananam.
                    Addha tuvam katte hitosi mayham
                    sakha mama ummadanti tuvanca
                    Nindeyyu deva pitaro ca sabbe
                    papanca passam abhisamparayam.
                    Nahetam dhammam siviraja vajjum
                    sanegama janapada ca sabbe
                    yante maya ummadanti padinna
                    bhusehi raja vanatham sajahi.
                    Addha tuvam katte hitosi mayham
                    sakha mama ummadanti tuvanca
                    satanca dhammani sukittitani
                    samuddavelava duraccayani.
                    Ahuneyyo mesi hitanukampi
                    dhata vidhata casi kamapalo
                    tayi huta deva mahapphala hi
                    kamena me ummadantim paticcha .
                    Addha hi sabbam abhiparaka tuvam
                    dhammam acari mama kattuputta
                    anno nu te ko idha sotthikatta
                    dipado naro arune jivaloke.
                    Tvam nu settho tvamanuttarosi
                    tvam dhammagutto dhammavidu sumedho
                    So dhammagutto cirameva jiva
                    dhammanca me desaya dhammapala.
           Tadingha  abhiparaka          sunohi vacanam mama
           dhammante desayissami       satam asevitam  aham.
           Sadhu dhammaruci raja        sadhu pannanava naro
           sadhu mittanam adubbho       papassakaranam sukham.
           Akkodhanassa vijite         thitadhammassa  rajino
           sukham manussa asetha        sitacchayaya samghare .
                    Na cahametam abhirocayami
                    kammam asamekkhakatam asadhu
                    yevapi natvana sayam karonti
                    upama ima mayha tuvam sunohi .
           Gavance taramananam         jimham gacchati pungavo
           sabba tajimham gacchanti      nette jimham gate sati.
           Evameva manussesu         yo hoti setthasammato
           so ce adhammam carati        pageva itara paja
           sabbam rattham dukkham seti       raja ce hoti adhammiko.
           Gavance taramananam         ujum gacchati pungavo
           sabba ta ujum gacchanti      nette ujugate sati.
           Evameva manussesu         yo hoti setthasammato
           So cepi dhammam carati        pageva itara paja
           sabbam rattham sukham seti        raja ce hoti dhammiko.
           Na  capaham adhammena       amarattamabhipatthaye
           imam va pathavim sabbam         vijetum abhiparaka.
           Yam hi kinci manussesu        ratanam idha vijjati
           gavo daso hirannanca      vatthiyam haricandanam.
                    Assitthiyo ca ratanam manikanca
                    yancapime candasuriyabhipalayanti
                    na tassa hetu visamam careyya
                    majjhe sivinam usabhosmi jato.
                    Neta hita uggato ratthapalo
                    dhammam sivinam apacayamano
                    so  dhammamevanuvicintayanto
                    tasma sake cittavase na vatto.
           Addha tuvam maharaja         niccam abyasanam sivam
           karissasi ciram rajjam           panna hi tava tadisi.
           Etam te anumodami         yam dhammam nappamajjasi
           dhammam  pamajja khattiyo        thana cavati issaro.
           Dhammancara maharaja          matapitusu khattiya
           idha dhammam caritvana          raja saggam gamissasi .
           Dhammancara maharaja          puttadaresu khattiya
           idha dhammam caritvana          raja saggam gamissasi .
           Dhammancara  maharaja         mittamaccesu khattiya
           idha dhammam caritvana          raja saggam gamissasi .
           Dhammancara maharaja          bahanesu balesu ca
           idha dhammam caritvana          raja saggam gamissasi.
           Dhammancara maharaja          gamesu nigamesu ca
           idha dhammam caritvana          raja saggam gamissasi .
           Dhammancara maharaja          ratthesu janapadesu ca
           idha dhammam caritvana          raja  saggam gamissasi.
           Dhammancara maharaja          samane brahmanesu ca
           idha dhammam caritvana          raja saggam gamissasi .
           Dhammancara maharaja          migapakkhisu khattiya
           idha dhammam caritvana          raja saggam gamissasi.
           Dhammancara maharaja          dhammo cinno sukhavaho
           idha dhammam caritvana          raja saggam gamissasi.
           Dhammancara maharaja          inda deva sabrahmaka
           sucinnena divam patta         ma dhammam raja pamadoti .
     Tattha sabbapiti janinda ahametam ekakova paticchadetva
anessami tasma thapetva tanca mamanca anna sabbapi
paja imassa katassa akaramattampi na janna na janissanti.
Bhusehiti te maya ummadanti padinna taya saddhim abhiramanto
attano tanhavanatham bhusam karohi vaddhehi manoratham purehi.
Sajahiti manoratham pana puretva sace te na ruccati atha nam
sajahi mayhameva patidehi. Kamma karanti samma abhiparaka yo
manusso papakam kammam karonto so paccha ma idha anne
idam papakammam mannimsu ma janantuti mannati cinteti .
Duccintitametam tassa. Kimkarana. Passanti bhutani karontametanti
ye ca buddha paccekabuddha buddhaputta iddhiya yutta  te ca
nam passantiyeva. Na me piyati samma abhiparaka anno nu
te koci idha lokasmim sakalaya pathaviya na me ummadanti piyati
evam saddaheyya. Sihova selassa guhanti maharaja sace tvam tam
idha na anesi atha yatha siho kilesaparilahe uppanne sihapotikaya
vasanatthanam maniguham upeti evam tassa vasanatthanam gaccha tattha
attano patthanam purehiti. Sukhapphalanti samma abhiparaka pandita
attano dukkhena phuttha samana na sukhavipakadayakam kammam
pariccajanti sammohita vapi hutva mohena mulha sukhena matta
papakammam nama na samacaranti. Yathasukham sivi karohi kamanti
sami siviraja attano dasim paricarentassa garaha nama natthi
tvam yathasukham ajjhasayam kamam karohi attano iccham purehiti.
Na tena so jivatiti samma abhiparaka yo issaromhiti papam karoti
katva ca kammam devamanussa vakkhantiti na uttasati na ottappati
So tena kammena na ca digham kalam jivati khippameva marati
devatapi pana kim imassa paparanno rajjena varamassa valukaghatam
gale bandhitva marananti lamakena cakkhuna olokenti.
Annatakanti maharaja annesam santakam tehi samikehi padinnam danam
ye attano dhamme thita paticchanti te tattha paticchaka ca
dayaka ca sabbepi sukhapphalameva kammam karonti patiggahake hi
patigganhante tam danam dayakassa mahantam vipakam detiti anno
nu .pe. Addha piya .pe. Yo attadukkhenati samma abhiparaka
yo attano dukkhena pilito tam dukkham parassa dahati attano
sarirato apanetva parassa sarire khipati parassa va sukhena attano
sukham  dahati tam parassa sukham gahetva attani pakkhipati attano
dukkham harissamiti param dukkhitam karoti attanam sukhessamiti param
dukkhitam karoti attanam sukhessamiti parassa sukham naseti na
so dhammam janati. Yo pana evam janati yathevidam mayham
sukhadukkham tatha paresanti sa vedi  dhammam so dhammam janati
namati ayameva tassa gathaya attho. Piyena te dammiti
piyena karanabhutena piyaphalam patthento dammiti attho. Piyam
labhantiti samsare samsaranta piyameva labhanti. Kamahetukanti samma
abhiparaka kamahetukam ayuttam katva attanam vadhissamiti me parivitakko
uppajjati. Mayha satinti mama santakam. Mayha satitipi patho.
Mama santaka sati evam mannamano sace tvam tam na kamesiti
Attho. Sabbajanassati sabba seniyo sannipatapetva tassa
sabbajanassa ayam mayham ahitati pariccajissamiti. Tato avhayesiti
tato tam apariggahitatta aneyyasi. Adusiyanti anaparadham.
Katteti tameva aparena namena alapati. So hi ranno hitam
karoti tasma kattati vuccati. Na capi tyassati evam
akiccakariti nagare tava koci pakkhopi na bhaveyya. Nindanti na
kevalam upavadameva sacepi mam koci sammukha nindissati va
pasamsissati va dosam va pana aropento garahissati tampaham
nindam pasamsam garahanca sabbam sahissami sabbametam mama agacchatuti
vadati. Tamhati yo ete nindadayo na ganhati tamha purisa
issariyasankhata siri ca pannasankhata lakkhi ca thalatthanato
suvutthisankhato apo viya apeti na patitthatiti. Etoti ito
mama tassa pariccattakarana. Dhammatisarancati dhammam atikkamitva
pavattam akusalam yam va kinci hoti . Paticchissamiti sampaticchissami.
Thavaranam tasananti yatha mahapathavi khinasavananca puthujjanananca
na kinci na paticchati sabbam adhivaseti tathevahampi sabbametam
sampaticchissami adhivasessamiti dipeti. Ekopimanti
ahampi ekova imam attano dukkhabharam tarayissami tarissami
vahissami. Dhamme thitoti vinicchayadhamme pavenidhamme tividhasucaritadhamme
ca thito hutva. Saggupaganti devapunnakammam nametam
saggupagam hoti. Yannam dhananti yanne dhanam. Ayameva va
Patho. Sakhati ummadantipi mama sahayika tvampi sahayako.
Pitaroti brahmano. Sabbeti na kevalam deva brahmano ca
sabbe ratthavasinopi mam passatha bho sahayakassa bhariya sahayika
imina gehe katati nindeyyum . Nahetam dhammanti nahi etam kammam
dhammikam. Yam te mayati yasma maya sa tuyham dinna tasma
etam adhammoti neva dissati. Satanti santanam buddhadinam
khantimettabhavanasilacarasankhatani dhammani suvannitani.
Samuddavelava duraccayaniti tasma yatha samuddo velam natikkamati evam
ahampi silavelam natikkamissamiti vadati. Ahuneyyo mesiti maharaja
tvam mama ahunapahunasakkarassa anucchaviko. Dhata vidhata casi
kamapaloti tvam mama deva dharanato dhata issariyasukhassa
vidahanato vidhata icchitapatthitakamanam palanako  kamapalo.
Tayi hutati tuyham dinna. Kamena meti mama kamena mama patthanaya
ummadantim paticchati . Evam abhiparako ranno deti. Raja
na mayham atthoti patikkhipati. Bhumiyam patitam sakunikapacchim pitthipadena
paharitva ataviyam khipanta viya ubhopi nam jahanteva.
     Idani raja puna akathanatthaya tam santajjento addha hiti
gathamaha. Tattha kattuputtati pitapassa kattava tena nam
evam alapati. Idam vuttam hoti addha tvam ito pubbe
mayham sabbam dhammam  acari  hitameva vuddhimeva akasi idani
Pana patipakkho hutva bahum kathesi ma evam vippalapasi anno
nu te dipado naro ko idha jivaloke aruneyeva sotthikatta
sace hi aham viya anno raja tava bhariyaya patibaddhacitto
abhavissa antoaruneyeva tava sisam chindapetva tam attano ghare
kareyya aham pana akusalabhayenevam na karomi tunhi hohi na me
etaya atthoti tam santajjesi. So tam sutva kinci puna
vattum asakkonto ranno  thutivasena tvam nuti gathamaha. Tassattho
maharaja tvanneva sakalajambudipe sabbesam narindanam settho anuttaro
tvam vinicchayadhammapavenidhammasucaritadhammanam gopayanena dhammagutto
tesam viditatta dhammavidu tvam sumedho so tvam yam dhammam gopesi
teneva gutto ciram jiva dhammanca me desehi dhammapalaka
dhammagopaka rajavarati.
     Atha raja dhammam desento tadinghati adimaha. Tattha
inghati codanatthe nipato. Yasma mam codesi tasmati attho.
Satanti buddhadihi sappurisehi asevitam. Sadhuti sundaro pasettho.
Vinicchayapavenisucaritadhamme rocetiti dhammaruci. Tadiso hi jivitam
jahantopi akiccam na karoti tasma sadhu. Pannanavati
nanasampanno. Mittanam adubbhoti mittassa adusanabhavo.
Thitadhammassati patitthitatividhadhammassa. Asethati aseyyum nisideyyum.
Desanasisameva cetam. Cattaropi iriyapathe sukham kappeyyunti ayam
panettha attho. Sitacchayayati puttadaranatimittanam sitalaya
Chayaya. Samghareti sakaghare attano geheti attho.
Adhammabalidandadihi anupadduta sukham vaseyyunti dasseti. Na
cahametanti samma abhiparaka  yametam asamekkhitva katam asadhukatam
etam aham na rocayamiyevati. Natvanati ye va pana rajano
natva tuletva tiretva sayam na karonti  tesaham kammam rocemiti
adhippayo. Ima upamati imasmim panettha tvam mayham ima dve upama
sunahi. Jimhanti vankam. Netteti yo gaviyo neti tasmim jetthausabhe.
Pagevati tasmim adhammam carante itara paja pageva carati ativiya karotiti
attho. Dhammikoti cattari agatigamanani pahaya dhammena rajjam
karento. Amarattanti devattam. Ratananti savinnanakavinnanakaratanam.
Vatthiyanti kasikavatthameva. Assitthiyoti vatasamagatiassepi
uttamarupadhara itthiyopi. Ratanam manikancati sattavidharatananca
mahagghabhandakanca. Abhipalayantiti alokam karonta rakkhanti.
Na tassati tassa cakkavattirajjassapi hetu visamam na careyya.
Usabhosmiti yasma aham sivinam majjhe jetthakaraja hutva
jato tasma cakkavattirajjakaranampi visamam na caramiti attho.
Netati mahajanam kusale patitthapetva devanagaram neta hitakaranena
tassa hita siviraja kira dhammacariti sakalajambudipe  natatta
uggato samena ratthapalanataya ratthapalo. Apacayamanoti
sivinam poranakarajunam pavenidhammam apacayamano. Soti so aham
tameva dhammam anuvicintayanto tasma tena karanena attano
Cittassa vase na vattami.
     Evam mahasattassa dhammakatham sutva abhiparako thutim karonto
addhati adimaha. Nappamajjasiti attana kathitadhammam nappamajjasi
tattheva vattesi. Dhammam pamajjati dhammam pamussitva agativasena
gantva. Evam so tassa thutim katva dhammam carati yojento
uttarimpi dasa ovadagatha abhasi. Tasamattho hettha
tesakunajatake vannitova.
     Evam abhiparakasenapatina ranno dhamme desite raja
ummadantiya  patibaddhacittam vinodesi.
     Sattha imam dhammadesanam aharitva saccani pakasetva jatakam
samodhanesi. Saccapariyosane so bhikkhu sotapattiphale patitthahi.
Tada sunando sarathi anando ahosi abhiparako sariputto
ummadanti uppalavanna  sesaparisa buddhaparisa siviraja pana
ahamevati.
                  Ummadantijatakam nitthitam.
                         Dutiyam.
                      ----------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 42 page 25-52. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=42&A=494&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=42&A=494&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=20              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=28&A=141              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=218              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=218              Contents of The Tipitaka Volume 28 http://84000.org/tipitaka/read/?index_28

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]