ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 42 : PALI ROMAN Ja.A.8 pannasa–asitinipata

                       Kunalajatakam
     evamakkhayatiti idam sattha kunaladahe viharanto anabhiratipilite
pancasate bhikkhu arabbha kathesi.
     Tatrayam anupubbikatha.
     Sakiyakoliya kira kapilavatthunagarassa ca koliyanagarassa ca
antare rohini nama nadi pavattati. Ekeneva avaranena tam
bandhapetva sassani karonti. Atha jetthamulamase sassesu
milayantesu ubhayanagaravasikanampi kammakara sannipatimsu. Tattha
koliyanagaravasino vadimsu idam udakam ubhato hariyamanam neva amhakam
na tumhakam pahossati amhakam pana sassam ekaudakeneva nipphajjissati
idam udakam amhakam dethati. Kapilavatthuvasinopi vadimsu tumhesu
kotthe puretva thitesu mayam rattasuvannarajatanilamanikalakahapane
gahetva na sakkhissama pacchipasibbakadihattha tumhakam gharadvare
vicaritum amhakampi sassam ekeneva udakena nipphajjissati idam
udkam amhakam dethati. Na mayam dassamati mayampi na dassamati
evam katham vaddhetva eko utthaya ekassa paharam adasi
sopi annassati evam annamannam paharitva rajakulanam jatim
ghattetva kalaham vaddhesum. Koliyakammakara vadimsu tumhe
kapilavatthuvasino sakiyadarake gahetva gacchatha ye
Sonasingaladayo viya attano bhaginihi saddhim samvasimsu etesam hatthiassadayo
va phalakavudhani va amhakam kim karissantiti. Sakiyakammakarapi
vadimsu tumhedani kutthino darake gahetva gacchatha ye
anatha niggatika tiracchana viya kolarukkhe vasimsu etesam
hatthiassadayo va phalakavudhani va amhakam kim karissantiti. Te
gantva tasmim kamme niyuttaamaccanam kathesum. Amacca rajakulanam
kathesum. Tato sakiya bhaginihi saddhim samvasitanam thamanca balanca
dassissamati yuddhasajja nikkhamimsu. Koliyapi koliyarukkhavasinam
thamanca balanca dassissamati yuddhasajja nikkhamimsu. Apare
panacariya sakiyakoliyanam dasisu udakatthaya nadim gantva cumbatani
bhumiyam nikkhipitvana sukhakathaya sannisinnasu ekissa cumbatam eka
sakasannaya ganhi tam nissaya mama cumbatam tava cumbatanti
kalahe pavatte anukkamena ubhayanagaravasino dasakammakara ceva
sevakagamabhojaka ca amaccauparajarajano ca sabbe yuddhasajja
nikkhamimsuti vadanti. Imamha pana naya purimanayo bahusu atthakathasu
agato yuttarupo cati sveva gahetabbo. Te pana sayanhe
yuddhasajja nikkhamissantiti.
     Tasmim samaye bhagava savatthiyam viharanto paccusasamayeva lokam
volokento ime evam yuddhasajje nikkhante addasa disvana
mayi gate esa kalaho vupasamissati nukho noti upadharento
ahamettha gantva kalaham vupasamanattham tini jatakani kathessami
Tato kalaho vupasamissati atha samaggidipanatthaya dve jatakani
kathetva attadandasuttam kathessami desanam me sutva
ubhayanagaravasino addhateyyani addhateyyani rajakumarasatani dassanti
aham te pabbajessami mahanto samagamo bhavissatiti sannitthanam
katva patova sarirapatijagganam katva savatthiyam pindaya caritva
pindapatapatikkanto sayanhasamaye gandhakutito nikkhamitva kassaci
anarocetva sayameva pattacivaramadaya dvinnam senanam antare
akase pallankam abhujitva tesam samvegajananattham diva andhakaram
katum kesato ramsiyo visajjento nisidi. Atha nesam samviggamanasanam
attanam dassento chabbanna buddharamsiyo visajjesi.
Kapilavatthuvasinopi bhagavantam disva amhakam natisettho agato
dittho nukho tena amhakam kalahakaranabhavoti cintetva na kho
pana sakka satthari agate amhehi parassa sarire sattham patetum
koliyanagaravasino amhe hanantu va pacantu vati avudhani
chaddesum. Koliyanagaravasinopi tatheva akamsu. Atha bhagava otaritva
ramaniye padese valukapuline pannattapavarabuddhasane nisidi anopamaya
buddhasiriya virocamano. Tepi rajano bhagavantam vanditva nisidimsu.
     Atha ne sattha janantopi kasma idhagamittha maharajati
pucchi. Neva bhante nadidassanatthaya na kilanatthaya na aranne
ramaniyabhavadassanatthaya apica kho imasmim pana thane sangamam
paccupatthapetva agatamhati. Kim nissaya vo kalaho maharajati.
Udakam nissaya bhanteti. Udakam kim agghati maharajati. Appaggham
bhanteti. Pathavi nama kim agghati maharajati. Anaggha bhanteti.
Khattiya kim agghanti maharajati. Khattiya nama anagghava
bhanteti. Appaggham udakam nissaya kasma anagghe khattiye nasetha
maharajati kalahasmim hi assado nama natthi kalahavasena hi
maharaja ekaya rukkhadevataya kalasihena saddhim bandhaghato sakalampi
imam kappam anuppattoyevati vatva phandanajatakam kathesi. Tato
parapattiyena nama maharaja na bhavitabbam parapattiya hutva hi
ekassa sasakassa kathaya tiyojanasahassavitthate himavante catuppadagana
mahasamuddam pakkhandimsu tasma parapattiyena na bhavitabbanti
vatva duddabhajatakam kathesi. Tato kadaci maharaja dubbalopi
mahabalassa randham passati kadaci mahabbalopi dubbalassa randham
passati latukikapi hi sakunika hatthinagam ghatesiti vatva latukikajatakam
kathesi. Evam kalahavupasamanatthaya tini jatakani kathetva
tatha samaggiparidipanatthaya dve jatakani kathesi. Samaggananhi
maharaja koci otaram nama passitum na sakkotiti vatva
rukkhadhammajatakam kathesi. Tatha samagganam maharaja koci vivaram
passitum nasakkhi yada pana annamannam vivadamakamsu atha ne eko
nesadaputto jivitakkhayam papetva adaya gato vivade assado
nama natthiti vatva vattakajatakam kathesi. Evam imani panca
jatakani kathetva avasane attadandasuttam kathesi.
     Tam sutva sabbepi rajano pasanna sace sattha nagamissa
mayam annamannam vadhitva lohitanadim pavattayissama sattharam
nissaya no jivitam laddham sace pana sattha agaram ajjhavasissa
dipasahassadvayaparivaram catumahadiparajjamassa hatthagatam abhavissa
atirekasahassam kho panassa putta abhavissamsu tato khattiyaparivarova
acarissa tam kho panesa sampattim pahaya nikkhamitva sambodhim
patto idanipi khattiyaparivarova vicaratuti ubhayanagaravasino
addhateyyani addhateyyani rajakumarasatani adamsu. Bhagava te
pabbajetva mahavanam agamasi. Punadivasato patthaya tehi parivuto
ekada kapilavatthupure ekada koliyanagareti dvisu nagaresu pindaya
cari. Ubhayanagaravasinopissa mahasakkaram karimsu. Tesam garugaravena
na attano ruciya pabbajitanam anabhirati uppajji. Puranadutiyikayopi
tesam anabhiratijananatthaya tam tam vacanam vatva sasanam pesesum.
Te atirekataram ukkanthimsu. Bhagava avajjento tesam anabhiratibhavam
natva ime bhikkhu madisena buddhena saddhim ekato vasanta
ukkanthanti kathanurupa nukho nesam dhammakatha sappayati upadharento
kunaladhammadesanam passi. Athassa etadahosi aham ime bhikkhu
himavantam netva kunalakathaya nesam matugamassa dosam pakasetva
anabhiratim haritva sotapattimaggam dassamiti. So pubbanhasamayam
nivasetva pattacivaramadaya kapilavatthum pindaya caritva
pacchabhattam pindapatapatikkanto bhattakiccavelayameva te pancasate
Bhikkhu amantetva ditthapubbo vo bhikkhave ramaniyo himavantappadesoti
pucchi. No hetam bhanteti. Gacchissatha pana himavantacarikanti vutte
bhante aniddimanto mayam katham gamissamati. Sace pana vo koci
gahetva gaccheyya gaccheyyathati. Ama bhante gacchamati.
     Sattha sabbepi te attano iddhiya gahetva akase uppatitva
himavantam gantva gaganatale thitova ramaniye himavantappadese
kancanapabbatam rajatapabbatam manipabbatam hingulapabbatam anjanapabbatam
sanupabbatam phalikapabbatanti nanavidhe satta pabbate panca mahanadiyo
ganga yamuna aciravati sarabhu mahi kannamundadaham rathakaradaham
mandakinisihappapatachaddantaanotattakunaladahanti ime satta dahe
dassesi. Himavanto nama pabbato pancayojanasatubbedho
tiyojanasahassavitthato. Tassa imam ramaniyam ekadesam attano anubhavena
dassesi. Tattha katanivasani sihabyagghahatthikuladini catuppadani
dvipade kunaladayo sakune ca ekadesato dassesi. Tattha
aramaramaniyakadini pupphupagaphalupage rukkhe nanavidhe ca sakunasanghe
jalajathalajapupphani himavantassa puratthimapasse suvannatalam pacchimapasse
hingulatalam dassesi. Imesam ramaniyakanam ditthakalato patthaya tesam
bhikkhunam puranadutiyikasu chandarago pahino. Atha sattha te bhikkhu
gahetva akasato otaritva himavantassa pacchimapasse satthiyojanike
manosilatale sattayojanikassa kappatthitasalarukkhassa hettha tiyojanikaya
Manosilaya upari tehi bhikkhuhi parivuto chabbannabuddharamsiyo visajjento
annavakucchim khobhetva jajjalamano suriyo viya nisiditva madhurasaram
niccharento te bhikkhu amantesi bhikkhave imasmim himavante
tumhe aditthapubbam mam pucchathati. Tasmim khane dve citrakokila
ubhosu kotisu dandakam mukhena gahetva majjhe attano samikam
nisidapetva attha citrakokila purato attha pacchato attha
vamato attha dakkhinato attha hettha attha uparicchayam
katva evam tam citrakokilam parivaretva akasenagacchanti.
Te bhikkhu sabbam sakunasangham disva sattharam pucchimsu ke namete
bhante sakunasanghati. Bhikkhave esa mama poranako vamso maya
thapita paveni mam tava pubbe evam paricarimsu tada panesa
sakunagano maha ahosi addhuddhani dijakannasahassani mam
parivaretva anuvicarimsu anupubbena pana parihayitva idani ettako
jatoti. Katham pana evarupe bhante vanasande eta dijakannayo
tumhe paricarimsuti. Atha nesam sattha tenahi bhikkhave mama vacanam
sadhukam sunathati satim upatthapetva atitam aharitva dassento aha.
     Evamakkhayati evamanusuyyati sabbosadhadharanidhare nekapupphamalyavigate
gajagavayamahisarurucamaripasadakhaggagokannasihabyagghadipiacchakoka-
taracchauddarakadalimigavilarasasakannikanucarite akinnanelamandala-
mahavarahanagakulakarenusanghadhivutthe issamigasakhamigasarabhamigaenimiga-
citramigavatamigapasadamigapurisalukimpurisayakkharakkhasanisevite
Amajjamanjaridharapahatthapupphaphussitagganekapadapaganavitate kururacankoravaranamayura-
parabhutajivajivakacelavakabalakabhinkarakaravikamattavihangasatasanghutthe anjana-
manosilaharitalahimgulakahemarajatakanakanekadhatusatavinaddhapatimanditappadese
evarupe khalu bho ramme vanasande kunalo nama sakuno pativasati
ativiya citto ativiya cittapattachadano. Tasseva khalu bho kunalassa
sakunassa addhuddhani itthisahassani paricarika dijakannayo.
Atha khalu bho dve dijakannayo dandam mukhena damsitva tam kunalam
sakunam majjhe nisidapetva uddenti ma nam kunalam sakunam
addhanapariyayapathe kilamatho ubbadhetthati. Pancasata dijakannayo
hetthato hetthato uddenti sacayam kunalo sakuno asana
paripatissati mayam tam pakkhehi patiggahessamati. Pancasata
dijakannayo uparupari uddenti ma nam kunalam sakunam atapo
paritapesiti. Pancasata pancasata dijakannayo ubhato passena
uddenti ma nam kunalam sakunam sitam va unham va tinam va
rajo va vato va ussavo va upapphusiti. Pancasata
dijakannayo purato purato uddenti ma nam kunalam sakunam gopalaka
va pasupalaka va tinaharaka va katthaharaka va vanakammika
va katthena va kathalaya va panina va pasanena va ledduna
va dandena va satthena va sakkharahi va paharam adamsuti.
Pancasata dijakannayo pacchato pacchato uddenti mayam kunalo
Sakuno gacchehi va latahi va rukkhehi va sakhahi va thambhehi
va pasanehi va balavantehi va pakkhihi sangamesiti. Pancasata
dijakannayo pacchato pacchato uddenti sanhahi sakhilahi manjuhi
madhurahi vacahi samudacarantiyo mayam kunalo sakuno asane
pariyukkanthiti. Pancasata dijakannayo disodisam uddenti
nekarukkhavividhavikatiphalamaharantiyo mayam kunalo sakuno khuddaya
parikilamitthati. Atha khalu ta dijakannayo tam kunalam sakunam arameneva
aramam uyyaneneva uyyanam naditittheneva naditittham pabbatasikhareneva
pabbatasikharam ambavaneneva ambavanam jambuvaneneva jambuvanam labujavaneneva
labujavanam nalikerasanjaditavaneneva nalikerasanjaditavanam khippameva
abhisambhonti ratitthaya. Atha khalu bho kunalo sakuno tahi
dijakannahi divasam paribyulho evam ta apasadeti nassatha tumhe
vasaliyo vinassatha vasaliyo coriyo dhuttiyo asatiyo lahucittayo
katassa appatikarikayo anilo viya yena kamangamayoti.
     Tatrayam atthavannana.
     Bhikkhave so vanasando evamakkhayati evanca anusuyyati. Kinti.
Sabbosadhadharanidhareti. Vittharo. Tattha sabbosadhadharanidhareti
mulatacapattapupphadisabbosadhadharaya dharaniya samannagateti
attho. Sabbosadhayutto va dharanidharo. So hi padeso
sabbosadhadharanidharoti evamakkhayati evanca anusuyyati. Tasmim
vanasandeti vatatam hoti. Sesapadayojanayapi eseva nayo.
Nekapupphamalyavitateti anekehi phalatthaya uppannapupphehi ceva
pilandhanamalehi ca vitate. Ruruti suvannavanna miga. Uddarati
udda. Vilarati mahavilara. Nelamandalam vuccati
tarunabhinkacchapakarenumandalam. Mahavarahati mahahatthino.
Akinnanelamandalamahavarahena gocarikadibhedena dasavidhena nagakulena
ceva karenusanghena ca adhivuttheti attho. Issamigati kalasiha.
Vatamigati mahavatamiga. Pasadamigati vicitramiga. Purisaluti
assamukhayakkhiniyo. Kimpurisati devakinnaracandakinnaradumakinnaradandamanavaka-
kontisakunakannipavuranadibheda kinnara. Amajjamanjaridharapahattha-
pupphaphussitagganekapadapaganavitateti makuladharehi ceva manjaridharehi ca
supupphitehi aggamattapupphitehi ca anekehi padapaganehi vitate.
Varana nama hatthilingasakuna. Celavakatipi ete sakunayeva.
Hemakanakati dve suvannajatiyo. Etehi anjanadihi nekadhatusatehi
anekehi vannadhaturasihi vinaddhapatimanditappadese. Bhoti
dhammalapanamattametam. Cittoti mukhatundakehi hettha udarabhagehi
vicitto. Addhuddhaniti addhacatutthani tini sahassani pancasataniti
attho. Addhanapariyayapatheti addhanasankhate gamanamagge.
Ubbadhetthati badhettha ajjhottharittha. Upapphusiti upagantva phusi.
Paharam adamsuti ettha ma nanti padassa samivasena attho veditabbo.
Sangamesiti samagacchi. Sanhahiti matthahi. Sakhilahiti piyahi.
Manjuhiti sakhilahi. Madhurahiti madhurassarahi vacahi. Samudacarantiyoti
Gandhabbakaranavasena paricarantiyo. Nekarukkhavividhavikatiphalanti nekehi
rukkhehi vividhavikatiphalam. Arameneva aramanti puppharamadisu
annatarena arameneva annataram aramam nentiti attho.
Uyyanadisupi eseva nayo. Nalikerasanjaditavanenevati
nalikeravaneneva annam nalikeravanam. Abhisambhontiti evam netva
tattha nam khippameva ratitthaya papunanti. Divasam paribyulhoti sakaladivasam
paribyulho. Apasadetiti ta kira tam evam divasam paricaritva
nivasarukkhe otaretva rukkhasakhadisu nisiditva appeva nama
madhuravacanam labheyyamati patthayantiyo imina uyyojitakale attano
vasanatthanam gamissamati vasanti. Kunalaraja pana ta uyyojento
nassathati adivacanehi apasadesi. Tattha nassathati gacchatha.
Vinassathati sabbato bhagena nassatha. Gehe dhanadhannadinam nasanena
coriyo bahumayataya dhuttiyo natthasatitaya asatiyo anavatthitacittataya
lahucittayo katavinasanena mittadubbhitaya ca katassa appatikarikayoti.
     Evanca pana vatva iti kho bhikkhave aham tiracchanagatopi
itthinam akatannutam bahumayatam anacaratam dussilatanca janami
tadapaham tasam vase avattitva ta eva attano vase vattemiti
imaya kathaya tesam bhikkhunam anabhiratim haritva sattha tunhi ahosi.
Tasmim khane dve kalakokila samikam dandakena ukkhipitva
hetthabhagadis catasso catasso hutva tam padesam agamimsu. Te bhikkhu
Tapi disva sattharam pucchimsu. Sattha pubbe bhikkhave mama
sahayo punnamukho nama pussakokilo ahosi tassayam vamsoti
vatva purimanayeneva tehi bhikkhuhi pucchito aha
     tasseva khalu bho himavato pabbatarajassa puratthime disabhage
susukhumasunipunagiripabhava haritupayantiyoti.
     Tattha susukhumati sutthu sukhumasanhasalilataya susukhuma sunipuna
giri etesam pabhavati susukhumanipunagiripabhava. Himavantato sandamana
haritatinamissaoghataya harita kunaladaham upagamanena upayantiyoti
susukhumasunipunagiripabhava haritupayantiyo evarupa nadiyo yasmim sandantiti.
     Idani yam kunaladaham ta upayanti tattha pupphani
vannento aha
     uppalapadumakumudanalinasatapattasogandhikamandalakasampativirulhasucigandha-
manunnamanapakappadeseti.
     Tattha uppalanti niluppalam. Nalinanti setapadumam. Satapattanti
paripunnasatapattapadumam. Sampatiti etehi sampativirulhehi
abhinavajatehi. Sucigandhena ceva manunnagandhena ca hadayabandhanasamatthataya
manapakena ca padesena samannagateti attho.
     Idani tasmim dahe rukkhadayo vannento aha.
     Kuruvamucalindaketakavedisamanjulapunnagabakulatilakapiyangukahasanasala-
salalacampakaasokanagarukkhatiritibhujapattaloddacandanoghavane kalagarupaduma-
piyangudevadarukacocagahane
Kakudhakutajaankolakaccikarakanikarakannavirakorandakovilarakimsukayodhikavanamallika-
mananganamanavajjabhandisurucirabhaginimalamalyadhare jatisumanamadhugandhikadhanutakkari-
talisatagarausirakotthagacchavitate adhimuttakasumanakusumitalatavitatapatimanditap-
padese hamsapilavakadambakarandakabhinadite vijjadharasiddhasamanatapasaganadhivutthe
naradevayakkharakkhasadanavagandhabbakinnaramahoraganucinnappadese evarupe
khalu bho ramme vanasande punnamukho nama pussakokilo pativasati ativiya
madhuragiro vilasitanayanamattakkho. Tasseva khalu bho punnamukhassa
pussakokilassa addhuddhani itthisatani paricarikani dijakannayo.
Atha khalu bho dve dijakannayo kattham mukhena damsitva tam punnamukham
pussakokilam majjhe nisidapetva uddenti ma nam punnamukham pussakokilam
addhanapariyayapathe kilamatho ubbadhetthati. Pannasa dijakannayo
hetthato hetthato uddenti sacayam punnamukho pussakokilo
asana paripatissati mayam tam pakkhehi patiggahessamati. Pannasa
dijakannayo uparupari uddenti ma nam punnamukham  pussakokilam
atapo paritapesiti. Pannasa pannasa dijakannayo ubhato
passena uddenti ma nam punnamukham pussakokilam sitam va unham
va tinam va rajo va vato va ussavo va upapphusiti.
Pannasa dijakannayo purato purato uddenti ma nam punnamukham
pussakokilam gopalaka va pasupalaka va tinaharaka va katthaharaka
va vanakammika va katthena va kathalaya va panina va pasanena
va ledduna va dandena va satthena va sakkharahi va paharam
Adamsuti. Pannasa dijakannayo pacchato pacchato uddenti mayam
punnamukho pussakokilo gacchehi va latahi va rukkhehi va
sakhahi va thambhehi va pasanehi va balavantehi va pakkhihi
sangamesiti. Pannasa dijakannayo pacchato pacchato uddenti
sanhahi sakhilahi manjuhi madhurahi vacahi samudacarantiyo mayam
punnamukho pussakokilo asane pariyukkanthiti. Pannasa
dijakannayo disodisam uddenti nekarukkhavividhavikatiphalamaharantiyo
mayam punnamukho pussakokilo khuddaya parikilamitthati. Atha khalu bho
ta dijakannayo tam punnamukham pussakokilam arameneva aramam
uyyaneneva uyyanam naditittheneva naditittham pabbatasikhareneva pabbatasikharam
ambavaneneva ambavanam jambuvaneneva jambuvanam labujavaneneva labujavanam
nalikerasanjaditavaneneva nalikerasanjaditavanam khippameva anusambhonti
ratitthaya. Atha khalu bho punnamukho pussakokilo tahi dijakannahi divasam
paribyulho evam pasamsati sadhu sadhu bhaginiyo etamkho bhaginiyo tumhakam
patirupam kuladhitanam yam tumhe bhattaram paricareyyathati.
     Atha khalu bho punnamukho pussakokilo yena kunalo sakuno
tenupasankami. Addasamsu kho kunalassa sakunassa paricarika
dijakannayo tam punnamukham pussakokilam duratova agacchantam
disvana yena punnamukho pussakokilo tenupasankamimsu
upasankamitva tam punnamukham pussakokilam etadavocum ayam samama
Punnamukha kunalo sakuno ativiya pharuso ativiya pharusavaco
appeva nama tuvampi agamma piyavacam labheyyamati. Appeva
nama bhaginiyoti vatva yena kunalo sakuno tenupasankami
upasankamitva kunalena sakunena saddhim patisammoditva ekamantam
nisidi ekamantam nisinno kho punnamukho pussakokilo tam kunalam
sakunam etadavoca kissa tvam samma kunala itthinam sajatanam
kuladhitanam sammapatipannanam micchapatipannosi amanapabhaninampi
kira samma kunala itthinam acarasampannanam taya manapabhanina
bhavitabbam kimangam pana manapabhaninanti. Evam vutte kunalo
sakuno tam punnamukham pussakokilam evam apasadesi nassa tvam
samma jamma vasala vinassa tvam samma jamma vasala ko nu taya
viyatto jayajinenati. Evam apasadito pana punnamukho
pussakokilo tatoyeva patinivattati. Atha khalu bho punnamukhassa
pussakokilassa aparena samayena nacirasseva kharo abadho uppajji
lohitapakkhandika balha vedana vattanti maranantika. Atha
khalu bho punnamukhassa pussakokilassa paricarikanam dijannanam
etadahosi abadhiko kho ayam punnamukho pussakokilo appeva
nama imamha abadha vutthaheyya va na va vutthaheyyati.
Tam ekakam adutiyam ohaya yena kunalo sakuno tenupasankamimsu.
Addasa kho kunalo sakuno ta dijakannayo duratova agacchantiyo
disvana ta dijakannayo etadavoca kaham pana tumham
Vasaliyo bhattati. Abadhiko kho samma kunala punnamukho
pussakokilo appeva nama tamha abadha vutthaheyya va na
va vutthaheyyati. Evam vutte kunalo sakuno ta
dijakannayo evam apasadeti nassatha tumhe vasaliyo vinassatha
tumhe vasaliyo coriyo dhuttiyo asatiyo lahucittayo katassa
appatikarikayo anilo viya yena kamangamayoti vatva yena
punnamukho pussakokilo tenupasankami upasankamitva tam punnamukham
pussakokilam etadavoca ham samma punnamukhati. Ham samma kunalati.
Atha khalu bho kunalo sakuno tam punnamukham pussakokilam pakkhehi ca
mukhatundena ca pariggahetva vutthapetva nanabhesajjani payapesi.
Atha khalu bho punnamukhassa pussakokilassa so abadho patipassambhiti.
     Tattha piyangukati setapuppha. Hasanati hakaro padasandhikaro
asanayeva. Tirititi eka rukkhajati. Candanati rattacandana.
Oghavaneti etesam oghena ghataya samannagatavane. Devadarukacoca-
gahaneti devadarurukkhehi ceva kadalihi ca gahane. Kaccikarati
eka rukkhajati. Kanikarati mahapuppha kanikara. Kannavirati
khuddakapuppha. Kimsukati vataghataka. Yodhikati yudhika.
Mallikamananganamanavajjabhandisurucirabhaginimalamalyadhareti mallikananca
ananganananca anavajjananca bhandinanca surucirananca bhagininanca pupphehi
Malyadharayamane. Dhanutakkariti dhanupatali. Talisati talisapattarukkha.
Gacchavitateti etehi sumanadihi vitate nadigacche pabbatagacchepi.
Kusumitalatati tesu tesu thanesu sutthu kusumite adhimuttakadihi
ceva nanavividhalatahi ca vitatapatimanditappadese. Ganadhivuttheti
etesu hi vijjadharadinam ganehi adhivutthe. Punnamukhoti
mukhaparipunnataya punnamukho parehi phutthataya pussakokilo.
Vilasitanayanoti vilasitanetto. Mattakkhoti yatha mattanam akkhini
rattani honti evam rattakkho pamanayuttanetto va. Bhaginiyoti
ariyavoharenalapanam. Paricareyyathati sakalam divasam gahetva
vicareyyatha. Iti so piyakatham kathetva uyyojesi. Kadaci
pana kunalo sakuno saparivaro punnamukham dassanaya gacchati.
Kadaci punnamukho kunalassa santikam agacchati. Tenaha atha
khalu bhoti. Sammati vayassa. Agammati paticca upanissaya
sandhaya. Labheyyamati kunalassa santika piyavacanam labheyyama.
Appeva namati api nama labheyyama vakkhami nanti. Sajatananti
samanajatikanam. Nassati palaya. Jammati lamaka. Viyattoti
konu taya sadiso anno byatto nama atthi. Jayajinenati
jayajitena ayameva va patho. Evam itthiparajitena taya
sadiso ko nama byatto atthiti tam puna evarupassa vacanassa
abhananatthaya apasadeti. Tatoyevati kuddho me kunaloti
cintetva tatoyeva patinivattitva saparivaro attano vasanatthanameva
Agamasi. Appeva namati samsayaparivitakko. Imamha abadha
vutthaheyya va na vati evam cintetva tam ohaya pakkamimsu.
Tumhanti tumhakam. Appeva namati tamha abadha vutthaheyya
va no va amhakam gatakale mato bhavissati mayanhi idani
eso marissatiti natva tumhakam padaparicarika bhavitumagatamhati.
Tenupasankamiti kunalo ima itthiyo samikassa matakale agata
patikkula bhavissamati tam pahaya agata aham gantva mama
sahayakam pupphaphaladini nanabhesajjani samharitva arogam
karissamiti cintetva nagabalo mahasatto akase
uppatitva yena so tenupasankami. Hanti nipato. Jivasi
sammati pucchanto evamaha. Itaropissa jivami sammati
vadanto. Payapesiti payesi. Patipassambhiti vupasanto.
     Tapi dijakannayo tasmim aroge jate agata. Kunalopi
punnamukham katipaham phalaphalani khadapetva tassa balappattakale
samma idani tvam arogo attano paricarikahi saddhim vasa ahampi
attano vasanatthanam gamissamiti aha. Atha nam so ima
samma mam balhagilanam pahaya palayanti na me etahi dhuttihi
atthoti aha. Tam sutva mahasatto tenahi te samma itthinam
papabhavam acikkhissamiti punnamukham gahetva himavantapasse
manosilatalam netva sattayojanike salarukkhamule manosilatale nisidi.
Ekasmim passe punnamukho saparivaro nisidi. Sakalahimavante
Devata ghosanam cari ajja kunalaraja himavante manosilatale
nisiditva buddhalilaya dhammam desessati tam sunathati. Paramparaghosena
cha kamavacaradeva natva yebhuyyena tattha sannipatimsu. Bahu
ca nagayakkharakkhasasupannavijjadharagijjha ataviyam sannisitadevata
tamattham ugghosesum. Tada anando nama gijjharaja
dasasahassagijjhaparivaro gijjhakutapabbate pativasati. Sopi tam kolahalam
sutva dhammam sunissamiti saparivaro agantva ekamantam nisidi.
Naradopi pancabhinno tapaso dasasahassatapasaparivuto himavantappadese
viharanto tam devaghosanam sutva sahayo me kira kunalo itthinam
agunam kathessati mahasamagamo bhavissati mayapi tamassa desanam
sotum vattatiti tapasadasasahassena saddhim iddhiya tattha gantva
ekamantam nisidi. Buddhadinam desana sannipatasadiso mahasamagamo
ahosi. Atha mahasatto jatisarananena itthidosapatisamyuttam
atitabhave ditthakaranam punnamukham kayasakkhim katva kathesi.
     Tamattham pakasento sattha aha.
     Atha khalu bho kunalo sakuno tam punnamukham pussakokilam
gilana vutthitam aciravutthitam gelanna tam etadavoca dittha
maya samma punnamukha kanha dvepitika pancapatikaya chatthe
purise cittam patibaddhantiya yadidam kabandhe pithasappimhi bhavati ca
panuttarettha vakyam.
                Athajjuno nakulo bhimaseno
                yudhitthilo sahadevo ca raja
                ete pati pancamaticca nari
                akasi khujjavamanakena papam.
Puna dittha maya samma punnamukha pancatapavi nama samani
susanamajjhe vasanti catutthabhattam parinamayamana suradhuttakena
papamakasi dittha maya samma punnamukha kakavanti nama devi
samuddamajjhe vasanti bhariya venateyyassa natakuverena papamakasi
dittha maya samma punnamukha kurungadevi nama lomasundari
elakakumaram kamayamana chalangakumaradhanantevasina papamakasi
evanhetamannatam brahmadattassa matuka ohaya kosalarajam
pancalacandena papamakasi.
                Eta ca anna ca akamsu papam
                tasmaham itthinam na vissase nappasamse
                mahi yatha jagatisamanaratta
                vasundhara itaritaranam patittha
                sabbasaha aphandana akuppa
                tathitthiyo tayo na vissase naro.
                Siho yatha lohitamamsabhojano
                balamigo pancavudho suruddho
                Pasayha khadi parahimsane rato
                tathitthiyo tayo na vissase naro.
Na khalu bho samma punnamukha vesiyo nariyo gamaniyo naheta
bandhakiyo nama bandhiyo vadhikayo nama etayo yadidam vesiyo
nariyo gamaniyoti. Cora viya venikata madira viya visaduttha
vanijova vacasandhitiyo issasingamiva viparivattayo uragamiva
dujjivhayo. Sobbhamiva paticchannayo patalamiva duppurayo rakkhasi
viya duttosayo yamovekantahariyo. Sikhiriva sabbabhakkha nadiriva
sabbavahini anilo viya yena kamamcara neru viya avisesakara visarukkho
viya niccaphalitayo. Bhavati ca panuttarettha vakyam
         yatha coro yatha duttho   vanijova vikatthani
         issasingamiva parivatta     dujjivha urago yatha.
         Sobbhamiva paticchanna      patalamiva duppura
         rakkhasi viya duttosa      yamovekantahariyo.
         Yatha sikhi nadi vaho      anilo kamaparava
         neruva avisesa ca       visarukkhova niccaphali
         nasayanti ghare bhogam      ratananantakaritthiyoti.
     Tattha gilana vutthitanti pathamagilanam paccha vutthitam. Dittha
mayati atite kira brahmadatto kasikaraja sampannabalabahanataya
kosalarajjam gahetva kosalarajanam maretva tassa aggamahesim
sannisinnagabbham gahetva baranasim gantva tam attano aggamahesim
Akasi. Sa aparabhage dhitaram vijayi. Ranno pakatiya dhita
va putto va natthi. So tussitva bhadde varam ganhahiti aha.
Sa gahitakam katva thapesi. Tassa pana kumarikaya kanhati namam
karimsu. Athassa vayappattaya mata amma pitara te varo
dinno tamaham gahetva thapesim tava ruccanakam varam ganhahiti.
Sa mayham avijjamanam dhanam natthi patiggahanatthaya me sayamvaram
karehiti. Sa kilesabahalataya hirottappam bhinditva mataram
aha. Sa ranno arocesi. Raja yatharucitam patim ganhatuti
vatva sayamvaram ghosapesi. Rajangane sabbalankarapatimandita bahu
purisa sannipatimsu. Kanha pupphasamuggam adaya uttarasihapanjare
thita olokenti ekampi na rocesi. Tada pandurajagottato
ajjuno nakulo bhimaseno yudhitthilo sahadevoti ime panca
pandurajaputta takkasilayam disapamokkhassa acariyassa santike sippam
uggahetva desacarittam janissamati vicaranta baranasim patva
antonagare kolahalam sutva pucchitva tamattham natva mayampi
gamissamati kancanarupakasamanarupa pancapi tattha gantva patipatiya
atthamsu. Sa kanha te disva pancasupi tesu patibaddhacitta
hutva pancannampi sisesu malacumbatakani khipitva amma ime
panca jane varemiti aha. Sa ranno arocesi. Raja
varassa dinnatta na labhissasiti avatva anattamanova kimjatika
kassa puttati pucchitva te pandurajaputta devati
Pandurajaputtabhavam natva tesam sakkaram katva tam padaparicarikam adasi.
Sa sattabhumikapasade te kilesavasena sanganhi.
     Eko panassa paricarako khujjo pithasappi atthi. Sa
panca rajaputte kilesavasena sanganhitva tesam bahi nikkhantakale
okasam labhitva kilesena anudayhamana khujjena saddhim papam karoti.
Tena ca saddhim kathenti mayham taya sadiso piyo natthi rajaputte
marapetva tesam galalohitena tava pade dhovissamiti vadati.
Itaresupi jetthabhatikena saddhim missibhutakale imehi catuhi janehi
tvameva mayham piyataro maya jivitampi tavatthaya pariccattam mama
pitu accayena tuyhanneva rajjam dapessamiti vadati. Itarehi
saddhim missibhutakalepi eseva nayo. Te ayam amhe piyayati
issariyanca no etam nissaya jatanti tassa ativiya tussanti.
Sa ekadivasam abadhika ahosi. Atha nam te parivaretva eko
sisam sambahanto nisidi. Sesa ekekam hatthanca padanca
parimajjimsu. Khujjo panassa padamule nisidi. Sa pana sisam
sambahamanassa jetthakabhatikassa ajjujanakumarassa mayham taya
piyataro natthi jivamana taya saddhim jivissami pitu accayena
tuyham rajjam dapessamiti sisena sannam dadamana tam sanganhi.
Itaresampi hatthapadehi tatheva sannam adasi. Khujjassa pana
tvanneva mama piyataro tavatthaya aham jivissamiti jivhaya
sannam adasi. Te sabbepi pubbe abhinhakathitabhavena taya
Sannaya tamattham janimsu. Ajjunakumaro pana tassa hatthapadajivhavikare
disva yatha mayham evam sesanampi imaya sanna dinna bhavissati nissamsayam
khujjenati saddhim etissa santhavena bhavitabbanti cintetva bhataro
gahetva bahi nikkhamitva pucchi dittha te pancapatika mama sisavikaram
dassetiti. Ama ditthati. Karanam janathati. Na janamati.
Idam namettha karanam tumhakam pana hatthapadehi dinnasannaya karanam
janathati. Ama janamati. Amhakampi teneva karanena
adasiti. Khujjassa jivhavikarena sannadanassa karanam janathati.
Na janamati.
     Atha nesam acikkhitva iminapi saddhim etaya papakammam katanti
vatva tesu asaddahantesu khujjam pakkosapetva pucchi. So sabbam
pavuttim kathesi. Te tassa vacanam sutva tassa vigatachandaraga
hutva aho matugamo nama papo dussilo amhadise nama
jatisampanne sobhaggappatte pahaya evarupena jegucchapatikkulena
khujjena saddhim papakammam karoti ko nama panditajatiko evam
nillajjahi papadhammahi itthihi saddhim ramissatiti anekehi pariyayehi
matugamam garahitva alam no gharavasenati te pancajana himavantam
pavisitva pabbajitva kasinaparikammam katva ayuhapariyosane yathakammam
gata. Kunalo pana sakunaraja tada ajjunakumaro ahosi.
Tasma attana ditthakaranam dassento dittha mayati adimaha.
     Tattha dvepitikati kosalaranno ca kasikaranno ca vasenevetam
vuttam. Pancapatikayati pancapatika. Yakaro nipatamatto.
Patibaddhantiyati patibaddhamana. Kabandheti tassa kira giva onamitva
uram allina tasma chinnasiso viya khayati. Pati pancamaticcati
ete panca atikkamitva. Khujjavamanakenati khujjena vamanakena
saddhim.
     Idam vatva aparanipi ditthapubbani dassento puna dittha
adimaha. Tattha pathamavatthusmim tava ayam vibhavana.
     Atite kira baranasim nissaya pancatapavi nama setasamani
susane pannasalam karetva tattha vasamana cattari bhattani
atikkamitva bhunjati sakalanagare cando viya suriyo viya ca pakata
ahosi. Baranasivasino khipitvapi pakkhalitvapi namo pancatapaviyati
vadanti. Athekasmim chanakale pathamadivase tava suvannakara ganabandhena
ekasmim padese mandapam katva macchamamsasuragandhamaladini tattha netva
surapatum arabhimsu. Atheko suvannakaro surapitthakam chaddetva
namo pancatapaviyati vatva ekena panditapurisena ambho andhabala
calacittaya itthiya namo karosi aho balositi vutte samma ma
evam avaca ma tvam nirayasamvattanikam kammam kariti aha. Atha nam so
dubbuddhi tunhi hohi sahassena me abbhudam karohi aham te pancatapavim
ito sattame divase alankatapatiyattam imasmimyeva thane nisinnam
Surapitthakam gahapetva suram pivissami matugamo dhuvasilo nama
natthiti aha. So na sakkhissasiti vatva tena saddhim sahassena
abbhudamakasi. So tam annesam suvannakaranam arocetva
punadivase patova tapasavesena susanam pavisitva tassa vasanatthanassa
avidure suriyam namassamano atthasi. Sa nagaram bhikkhatthaya gacchamana
tam disva mahiddhiko khvayam tapaso bhavissati aham tava susanapasse
vasami ayam  majjhe susanassa vasati bhavitabbamassabbhantare santadhammena
vandissami nanti upasankamitva vandi. So neva olokesi na
alapati. Dutiyadivasepi tatheva akasi. Tatiyadivase panassa
vanditakale adhomukhova gacchahiti aha. Catutthadivase kacci
bhikkhaya na kilamasiti patisantharamakasi. Sa patisantharo
me laddhoti tuttha pakkami. Pancamadivase bahutaram patisantharam
labhitva thokam nisiditva gata. Chatthe divase pana nam
agantva vanditva nisinnam bhagini kim nukho ajja baranasiyam
mahagitavaditasaddoti vatva ayya tumheva na janatha nagare
chano sanghuttho tattha kilantanam esa saddoti vutte ettha
ko namesa saddoti ajananto viya hutva bhagini kati bhattani
atikkamesiti pucchi. Cattari ayyati. Tumhe pana kati
atikkamethati. Satta bhaginiti idam pana so musa abhasi.
Devasikam so sada rattim bhunjati. So tam kati te bhagini vassani
pabbajitayati pucchitva taya dvadasa vassaniti vatva tumhakam kati
Vassaniti vutte idam me chattham vassanti aha. Atha nam atthi
pana te bhagini santadhammo adhigatoti pucchitva natthi ayyati
tumhakam pana atthiti vutte mayhampi natthiti vatva bhagini mayam
neva kamasukham labhama na nekkhammasukham kim amhakanneva unho
nirayo mahajanassa kiriyam karoma ahampi gihi bhavissami atthi
me matusantakam dhanam na sakkomi dukkham anubhavitunti aha. Sa
tassa vacanam sutva attano calacittataya tasmim patibaddhacitta hutva
ayya ahampi ukkanthita sace mam na chaddessatha tumhe ahampi
te bhagini bhavissamiti .  atha nam so ehi na tam chaddessami
bhariya me bhavissasiti tam nagaram pavesetva samvasitva surapanamandapam
gantva taya surapitthakam gahapetva suram pivi. Itaro sahassena
jito. Sa tam paticca puttadhitahi vaddhi. Tada kunalo
suradhuttako ahosi. So tam karanam aharitva dassento
dittha mayati adimaha.
     Dutiyavatthusmim atitakatha catukkanipate kakavantijatakavannanaya
vittharita. Tada pana kunalo garulo ahosi. Tasma attano
ditthakaranam pakasento dittha mayati adimaha.
     Tatiyavatthusmim atite brahmadatto kosalarajanam vadhitva rajjam
gahetva tassa aggamahesim gabbhinim adaya baranasim paccagantva
tassa gabbhinibhavam janantopi aggamahesim akasi. Sa paripakkagabbha
suvannarupakasadisam puttam vijayitva vuddhippattampi nam baranasiraja
Esa me paccamittassa putto kim iminati marapessati ma
me putto parahatthe maratuti cintetva dhatim aha amma
idam darakam pilotikaya attharitva amakasusane nipajjapetva
ehiti. Dhati tatha katva nahatva paccagami. Kosalarajapi
maritva puttassa arakkhadevata hutva nibbatti. Tassanubhavena
ekassa elakapalakassa tasmim padese elika carentassa eka
elika tam kumaram disva sineham uppadetva khiram payetva thokam
vicaritva puna agantva tayo cattaro vare payesi.
Elakapalako tassa kiriyam disva tam thanam gantva tam darakam disva
puttasineham paccupatthapetva netva attano bhariyaya adasi.
Sa pana aputtaka ahosi. Tenassa thannam natthi. Atha nam
elikaya khirameva payesi. Tato patthaya pana devasikam devasikam
dve tisso elika maranti. Elakapalako imasmim patijaggiyamane
sabba elika marissanti kim no iminati tam ekasmim
mattikabhajane nipajjapetva aparena pidahitva masacunnena mukham
nibbivaram limpitva nadiyam visajjapesi. Tamenam vuyhamanam hettha
titthe rajanivesane jinnapatisankharako eko candalo sapajapatiko
makacim dhovanto tam disva vegena gantva udaka aharitva tire
thapetva kimetthati vivaritva olokento abhirupam darakam passi.
Bhariyapissa aputtaka. Tassa tasmim puttasineho nibbatti.
Atha nam geham netva patijaggi. Tam sattatthavassakalato patthaya
Matapitaro rajakulam gacchanta adaya gacchanti. Solasavassakalato
patthaya rajakulam gantva jinnapatisankharanam karoti. Ranno
aggamahesiya ca kurungadevi nama dhita ahosi uttamarupadhara.
Sa tassa ditthakalato patthaya tasmim patibaddhacitta hutva
annattha anabhirata tasseva kammakaranatthanameva agacchati. Tesam
abhinhadassaneneva annamannam patibaddhacittanam antorajakuleyeva
paticchannokase ajjhacaro pavattati. Gacchante kale paricarikayo
natva ranno arocesum.
     Raja kujjhitva amacce sannipatetva imina candalaputtena
idam nama katam imassa kattabbam janathati aha. Amacca mahaparadho
esa nanavidhani kammakaranani karetva paccha nam maretum
vattatiti vadimsu. Tasmim khane kumarassa pita arakkhadevata
tasseva kumarassa matu sarire adhimucci. Sa devatanubhavena
rajanam upasankamitva maharaja nayam kumaro candalo
esa mama kucchismim nibbatto kosalaranno putto aham deva
me putto matoti tumhakam musavadam avacam ahamevetam tumhakam
paccamittassa puttoti dhatiya datva amakasusane chaddapesim
atha nam eko elakapalako patijaggi so attano elikasu
marantisu nadiya pavahesi atha nam vuyhamanam tumhakam gehe
jinnapatisankharako candalo disva tam posesi sace na saddahatha
te sabbe pakkosapetva pucchathati. Raja dhatim adim katva
Te sabbe pakkosapetva pucchi. Te tatheva tam pavuttim ranno
arocesum. Tam pavuttim sutva raja jatisampanno kumaroti
tuttho tam nahapetva alankarapetva tasseva dhitaram adasi.
Tassa pana elikanam maritatta elakakumaroti namam karimsu.
Athassa raja senabahanam datva gaccha attano pitusantakam rajjam
ganhati tam uyyojesi. So kurungadevim adaya gantva rajje
patitthasi. Athassa baranasiraja anuggahitasippo ayanti sippam
sikkhapanattham chalangakumaram namacariyam katva pesesi. So tassa
acariyo meti senapatitthanam adasi. Aparabhage kurungadevi tena
saddhim anacaramakasi. Senapatinopi paricarako dhanantevasi nama
atthi. So tassa hatthe kurungadeviya vatthalankaradini pesesi.
Sa tenapi saddhim papamakasi.
     Kunalo tam karanam aharitva dassento dittha mayati
adimaha. Tattha lomasundariti lomarajiya manditaudara.
Chalangakumaradhanantevasinati elakakumaram patthayamanapi
chalangakumarasenapatina ca tasseva paricarakena dhanantevasina ca
saddhim papamakasi. Evamanacara itthiyo dussila papadhamma
tenaham ta nappasamsamiti. Idam mahasatto atitam aharitva dassesi.
So hi tada chalangakumaro ahosi. Tasma attana ditthakaranam ahari.
     Catutthavatthusmimpi atite kosalaraja baranasirajjam gahetva
Baranasiranno aggamahesim gabbhinimpi attano aggamahesim katva
sakanagarameva gato. Sa aparabhage puttam vijayi. Raja pana
aputtakatta tam puttasinehena posetva sabbasippani sikkhapetva
vayappattam attano pitusantakam rajjam ganhati pesesi. So tattha
gantva rajjam karesi. Athassa mata puttam me passitukamamhiti
kosalarajanam apucchitva mahaparivara baranasim agamasi. Dvinnam
ratthanam antare ekasmim nigame nivasam ganhi. Tattha eko
pancalacando nama brahmanakumaro atthi abhirupo. So tassa
pannakaram upanamesi. Sa tam disva patibaddhacitta hutva tena saddhim
papakammam katva katipaham tattheva vitinametva baranasim gantva
puttam disva khippam patinivattitva puna tasminneva nigame nivasam
gahetva katipaham tena saddhim anacaram caritva kosalanagaram gata.
Sa tato patthaya na cirasseva tam tam karanam vatva puttassa
santikam gamissamiti rajanam apucchitva gacchanti ca agacchanti ca
tasmim nigame addhamasamattam tena saddhim anacaram cari.
     Samma punnamukha itthiyo nameta dussila musavadiniyoti. Idampi
atitam dassento mahasatto evanhetanti adimaha. Tattha brahmadattassa
matukati baranasiyam rajjam karentassa brahmadattakumarassa mata. Tada
kira kunalo pancalacando ahosi tasma tam attana natakaranam dassento
evamaha.
     Eta cati samma punnamukha eta ca panca itthiyo papakammam
Akamsu na annati sannam ma kari. Atha kho eta ca anna ca
bahu papakammamakamsu. Imasmim thane thatva loke aticarininam vatthuni
kathetabbani. Jagatiti yatha jagatisankhata mahi medani basundhara
pathavi. Samanarattati patitthabhavena sabbesu samanaratta nama
hutva. Sa ca basundhara itaritaranam patitthati uttamananca
adhamananca patittha hoti. Tatha itthiyopi kilesavasena sabbesampi
uttamananca adhamananca patittha honti. Itthiyo hi okasam
labhamana na kenaci saddhim papakammam karonti nama na santi.
Sabbasahati yatha pathavi sabbameva sahati na phandati na kuppati na
calati tatha itthiyopi sabbesu purisesu lokassadavasena sahanti.
Sace tasam koci puriso citte patitthito hoti tassa rakkhanattham
na phandanti na kolahalam karonti. Yatha ca sa na kuppati na
calati evam itthiyopi methunadhammena na kuppanti na calanti na
sakka tena puretum. Balamigoti dutthamigo. Pancavudhoti mukhassa
ceva catunnanca carananam vasena etam vuttam. Suruddhoti suluddho
supharuso sudaruno. Tathitthiyoti yatha sihassa mukhanceva cattaro
hatthapadati pancavudhani tatha itthinam rupasaddagandharasaphotthabbani
pancavudhani. Yatha so attano bhakkham ganhanto tehi pancahi
ganhati tatha tapi kilesabhakkham ganhamana rupadihi avudhehi
paharitva ganhanti. Yatha so kakkhalo pasayha khadati evam
Etapi kakkhala pasayha khadanti tatha heta thirasilepi purise
attano balena pasayhakaram katva silavinasam papenti. Yatha
so parahimsane rato evam tapi kilesavasena parahimsane rata.
Tayoti ta evam agunasamannagatayo na vissase naro. Gamaniyoti
ganikayo. Idam vuttam hoti samma punnamukha yanetani itthinam
vesiyoti adini namani na etani tasam sabhavanamani. Na
heta vesiyo nama na nariyo nama na gamaniyo nama na bandhakiyo
nama sabhavanamato pana vadhikayo nametayo. Ya etayo vesiyo
nariyo gamaniyoti vuccanti. Vadhikayoti samike ghatikayo.
Svayamattho mahahamsajatakena dipetabbo.
     Vuttanhetam
         maya cesa mariciva      soka roga cupaddava
         kharava bandhana ceta     maccupasa guhasaya
         tasu yo vissase poso   so naresu naradhamoti.
     Tattha venikatati kataveniyo. Yatha hi molim bandhitva
ataviyam thitacora dhanam vilumpanti evametapi kilesavasam netva
dhanam vilumpanti. Madira viya visadutthati visamissaka sura viya.
Yatha sa vikaram dasseti evametapi annesu purisesu sa ratta
kiccakiccam ajanantiyo annasmim kattabbe annameva karontiyo
vikaram dassenti. Vacasandhitiyoti yatha vanijo attano bhandassa
vannameva bhanati evametapi attano agunam paticchadetva
Gunameva pakasenti. Viparivattayoti yatha issamigassa singam
parivattetva thitam evam lahucittataya viparivattayo honti.
Uragamivati urago viya musavaditaya dujjivha nama. Sobbhamivati
yatha padarapaticchanno guthakupo evam vatthalankarapaticchanna hutva
vicaranti. Yatha va kacavaradipaticchanno avato akkanto padadukkham
janeti evameva tapi vissasena upaseviyamana dukkham janenti.
Patalamivati yatha mahasamudde patalam duppuram evametapi methunena
vijayanena alankatenati tihi duppura. Tenevaha tinnam bhikkhave
dhammanam atitto matugamo kalam karoti methunadhammena vijayanena
alankarenati adi. Rakkhasi viyati yatha rakkhasi nama mamsagiddhataya
dhanena na sakka tosetum bahumpi dhanam patikkhipitva mamsameva pattheti
evametapi methunagiddhataya bahunapi dhanena na tussanti dhanam agahetva
methunameva patthenti. Yamovati yatha yamo ekantaharo na kanci
pariharati evametapi jatisampannadisu na kanci pariharanti sabbam
kilesavasena silavinasam papetva dutiyacittavare nirayam upanenti.
Sikhirivati yatha sikhi sucimpi asucimpi sabbam bhakkhayati tatheva tapi hinuttame
sabbe sevanti. Nadiupamayapi eseva nayo. Yena kamamcarati
bhummatthe karanavacanam. Yattha etasam kamo hoti tattheva dhavanti.
Neruti himavati eko suvannapabbato tam upagata kakapi suvannavannava
honti. Yathapi so evametapi nibbisesakara attanam
upagatam ekasadisam katva passanti. Visarukkhoti ambasadiso
Kimpakkarukkho so niccameva phalati vannadisampanno ca hoti tena tam
nirasanka paribhunjitva maranti. Evametapi rupadivasena niccaphalitaya
ramaniya viya khayanti. Seviyamana pana pamadam uppadetva
apayesu patenti.
     Tena vuttam
        ayatim dosa nannaya  yo kame patisevati
        vipakante hananti nam  kimpakkamiva bhakkhitanti.
Yatha va visarukkho niccaphalatta sada anatthavaho hoti
evametapi siladivinasavasena. Yatha va visarukkhassa mulampi tacopi
pattampi pupphampi phalampi visamevati niccaphalo tatheva tasam rupampi
saddopi gandhopi rasopi photthabbampi pancavidhampi visamevati visarukkho
viya niccaphalitayoti.
     Panuttaretthati gathabandhena tamattham pakatataram katum evamaha.
Tattha ratananantakaritthiyoti samikehi dukkhasambhatanam ratananam antarayakara
itthiyo etanipi paresam datva anacaram caranti.
     Ito param nanappakarena attano kathavilasam dassento aha
cattarimani samma punnamukha yani parakule na vasetabbani gonam
dhenu yanam bhariya cattari dhanani pandito yani ghara na vippavasaye
                gonam dhenunca yananca
                bhariyam natikule na vasaye
                Bhunjanti ratham ayanaka
                ativahena hananti pungavam
                dohena hananti vacchakam
                bhariya natikule padussatiti
cha imani samma punnamukha yani vatthuni kicce jate anatthacarini bhavanti
                agunam dhanu natikule ca bhariya
                param nava akkhabhagganca yanam
                dure mitto papasahayako ca
                kicce jate anatthacarini bhavantiti
atthahi samma punnamukha thanehi itthi samikam avajanati daliddata
aturata jinnakata surasondata muddhata pamattata sabbakiccesu
anuvattanata sabbadhanamanuppadanena imehi samma punnamukha atthahi
thanehi itthi samikam avajanatiti. Bhavati ca panuttarettha vakyam
           daliddam aturancapi  jinnakam surasondakam
           pamattam muddhapattanca  dattam kiccesu hapanam
           sabbakamapanidhanena  avajananti samikanti.
     Navahi samma punnamukha thanehi itthiyo padosamaharanti
aramagamanasila ca honti uyyanagamanasila ca honti nadititthagamanasila
ca honti natikulagamanasila ca honti parakulagamanasila ca honti
adasadussamandananuyogamanuyuttasila ca honti majjapayini ca
honti nillokanasila ca honti padvaratthayini ca honti imehi
Khalu samma punnamukha navahi thanehi itthiyo padosamaharantiti.
Bhavati ca panuttarettha vakyam
                aramagamanasila
                uyyanam nadim natiparakulam
                dussamandanamanuyutta
                yacitthi majjapayini
                ya ca nillokanasila
                ya ca padvaratthayini
                navahetehi thanehi
                padosamaharanti itthiyoti.
     Cattalisaya khalu samma punnamukha thanehi itthi purisam accavadati
vijambhati vinamati vilasati vilajjati nakhena nakham ghatteti padena padam
akkamati katthena pathavim vilekhati darakam ullanghati ullanghapeti
sighati sighapeti kilati kilapeti cumbati cumbapeti bhunjati
bhunjapeti dadati yacati ayacati katamanukaroti uccam
bhasati nicam bhasati aviccam bhasati viviccam bhasati naccena
gitena vaditena roditena vilapitena vilasitena vibhusitena
jagghati pekkhati katim caleti guyhabhandakam sancaleti urum
vivarati urum padahati thanam dasseti kaccham dasseti nabhim
dasseti akkhim nikkhanati bhamukam ukkhipati ottham palikkhati
jivham nillaleti dussam muncati dussam patibandhati sisam muncati
Sisam bandhati imehi khalu samma punnamukha cattalisaya thanehi
itthi purisam accavadati.
     Pancavisaya khalu samma punnamukha thanehi itthi paduttha
veditabba bhavati samikassa pavasam vanneti pavuttham na sarati
agatam nabhinandati avannam tassa bhanati vannam tassa na
bhanati anattham tassa carati attham tassa na carati akiccam
tassa karoti kiccam tassa na karoti paridahitva sayati parammukhi
nipajjati parivattakajata kho pana hoti kunkumiyajata digham
assasati dukkham vediyati uccarapassavam abhinham gacchati
vilomamacarati parapurisasaddam sutva kannasotam vidahati nihatabhoga
pana hoti pativissakehi santhavam karoti nikkhantapada kho pana
hoti visikhanucarini pana hoti aticarini kho pana hoti
samike agarava padutthamanasankappa abhinham dvare titthati kacchani
angani dasseti thanani dasseti disodisam gantva pekkhati
imehi khalu samma punnamukha pancavisaya thanehi itthi paduttha
veditabba bhavatiti. Bhavati ca panuttarettha vakyam
                pavasam tassa vanneti
                gatam tassa na socati
                disva patim agatam nabhinandati
                bhattu vannam na kadaci bhasati
                ete padutthaya bhavanti lakkhana.
                Anattham tassa carati asannata
                atthanca hapeti akiccakarini
                paridahitva sayati parammukhi
                ete padutthaya bhavanti lakkhana.
                Parivattakajata kunkumiyajata
                dighanca assasati dukkhavedananca vediyati
                uccarapassavam abhinham gacchati
                ete padutthaya bhavanti lakkhana.
                Vilomamacarati akiccakarini
                saddam nisameti parassa bhasato
                nihatabhoga ca karoti santhavam
                ete padutthaya bhavanti lakkhana.
                Kicchena laddham kasirabhatam dhanam
                vittam vinaseti dukkhena sambhatam
                pativissakehi ca karoti santhavam
                ete padutthaya bhavanti lakkhana.
                Nikkhantapada visikhanucarini
                niccanca samimhi padutthamanasa
                aticarini hoti apetagarava
                ete padutthaya bhavanti lakkhana.
                Abhikkhanam titthati dvaramule
                thanani kacchani ca dassayanti
                disodisam pekkhati bhantacitta
                ete padutthaya bhavanti lakkhana.
     Sabba nadi vankagati   sabbe katthamaya vana
     sabbitthiyo kare papam labbhamane nivatake.
                Sace labhetha khanam va raho va
                nivatakam vapi labhetha tadisam
                sabbava itthi na kareyyu no papam
                annam alattha pithasappina saddhim.
                Naranamaramakarasu narisu
                anekacittasu aniggahasu ca
                sabbatthata pitikarapi ce siyum
                na vissase titthasama hi nariyoti.
     Tattha gonam dhenuti lingavipallasavasena vuttam. Natikule
padussatiti tattha sa nibbhaya hutva tarunakalato patthaya vissasikehi
dasadihipi saddhim anacaram carati. Nataka natvapi niggaham na karonti
attano akittim pariharamana ajananta viya honti. Anatthacariniti
anasimsitabbaattha acaritabbani atthani akiccakariniti
attho. Agunanti jiyarahitam. Papasahayakoti dummitto.
Daliddatati daliddataya. Sesapadesupi eseva nayo. Tattha daliddo
alankaradinam abhavato kilesena sanganhitum na sakkotiti tam
avajanati. Gilanopi vatthukamakilesakamehi sanganhitum na sakkoti.
Jarajinno kayikacetasikakhiddaratisamattho na hoti. Surasondo
tassa hatthapilandhanadinipi suragharanneva paveseti. Muddhoti andhabalo
ratikusalo na hoti. Pamattoti sondo hutva gharadasihi saddhim
samvasati bhariyam pana akkosati paribhasati teneva tam avajanati.
Sabbakiccesu anuvattantam ayam nittejo mameva anuvattatiti tam
akkosati paribhasati. Yo pana sabbam dhanam anuppadeti kutumbam
paticchadeti tassa bhariya sabbam dhanasaram hatthe katva tam dasam
viya avajanati icchamana ko taya atthoti gharatopi nam
nikkaddhati. Muddhapattanti muddhabhavappattam. Dattanti pamattam.
     Padosamaharantiti samike padosam aharanti padussanti
papakammam karontiti attho. Aramagamanasilati samikam apucchitva
va anapucchitva va abhinham puppharamadisu annataram gantva
tattha anacaram caritva ajja maya arame rukkhadevataya balikammam
katanti adini vatva balasamikam sannapesi. Pandito pana
addha esa tattha anacaram caratiti puna tassa gantum na deti.
Evam sabbattha attho veditabbo. Parakulanti sanditthasambhattadinam
geham. Tam sa asukakule me vaddhi payojita atthi tavakalikam
dinnakam atthi tam sadhemiti adini vatva gacchati. Nillokanasilati
Vatapanantaradihi chiddehi olokanasila. Padvaratthayiniti attano
angapaccangani dassenti padvare titthati.
     Accavadatiti samikam atikkamma vadati. Samikassa santike
thitava annassa nimittam dassetiti attho. Vijambhatiti aham tam
disva vijambhissamiti taya sannaya okasassa atthibhavam va
natthibhavam va janeyyasiti pathamameva katasanketa hutva akatasanketa
vapi evam esa mayi bajjhissatiti samikassa passe thitava vijambhati
vijambhanam dasseti. Vinamatiti kincideva bhumiyam patetva tam ukkhipanti
viya onamitva pitthim dasseti. Vilasatiti gamanadihi va iriyapathehi
alankarehi va vilasam dasseti. Vilajjatiti lajjanti viya vatthena
sariram chadeti kavate va bhittiyam va alliyati. Nakhenati
padanakhena padanakham hatthanakhena hatthanakham ghatteti. Katthenati
dandakena. Darakanti attano va puttam annassa va puttam
gahetva ukkhipati va ukkhipapeti va. Kilatiti sayam kilati
darakam kilapeti. Cumbadisupi eseva nayo. Dadatiti tassa
kincideva phalam va pattam va puppham va deti. Yacatiti tameva
patiyacati. Anukarotiti darakena katam kammam anukaroti. Uccanti
mahasaddavasena va thomanavasena va uccam. Nicanti mandasaddavasena
va amanapavacanavasena va paribhavavacanavasena va nicam. Aviccanti
bahujanamajjhe appaticchannam. Viviccanti raho paticchannam. Naccenati
etehi naccadihi nimittam karoti. Roditenati rodanakaranena
Nimittam karoti. Rattim deve vassante vatapanena hatthim aropetva
setthiputtena nitaya purohitabrahmaniya vatthu kathetabbam. Jagghatiti
mahahasitam hasati. Evampi nimittam karoti. Kacchanti upakaccham.
Otthanti upari otthakam. Palikkhatiti dantehi palikkhati. Sisanti
kesavattim. Evam kesanam mocanabandhanehipi parapurisanam nimittam karoti
niyametva va aniyametva va kocideva sarajjissatitipi karotiyeva.
     Paduttha veditabba bhavatiti ayam mayi paduttha kuddha kujjhitva
ca pana anacaram caratiti panditena veditabba bhavati. Pavasanti
asukagame payuttadhanam nassati gaccha tam sadhehi voharam karohiti
adini vatva tasmim gate anacaram caritukama pavasam vanneti.
Anatthanti avuddhim. Akiccanti akattabbayuttakam. Paridahitvati
galham nivasetva. Parivattakajatati itocitoca parivattamana.
Kunkumiyajatati kolahalajata padamule nipanna paricarika
utthapeti dipam jalapeti nanappakaram kolahalam karoti tassa
kilesaratim naseti. Dukkham vediyatiti sisam me rujjatiti adini vadati.
Vilomamacaratiti aharam sitalam icchantassa unham detiti adinam
vasena paccanikavutti hoti. Nihatabhogati samikena dukkhasambhatanam
bhoganam suralolatadihi vinasika. Santhavanti kilesavasena santhavam
karoti. Nikkhantapadati jarassa upadharanatthaya nikkhantapada.
Samiketi patimhi agaraveneva padutthamanataya ca aticarini hoti.
Sabbitthiyoti thapetva vipassanaya tanukatakilesa sesa sabba itthiyo
Papam kareyyum. Labbhamaneti samvijjamane. Nivataketi raho mantanake
paribhedake. Khanam va raho  vati papakaranatthaya okasam va
paticchannatthanam va kareyyum. Noti nipatamattam. Alatthati
aladdha. Ayameva va patho. Annam sampannam purisam alabhitva
pithasappinapi tato patikkulatarenapi papam kareyyum. Aramakarasuti
abhiratikarikasu. Aniggahasuti niggahena vinetum asakkuneyyasu.
Titthasamati yatha tittham uttamadhamesu na kanci nahayantam nivareti
tatha etapi raho va khane va nivatake va sati na kanci
patikkhipanti.
     Tathahi atite baranasiyam kinnaro nama raja ahosi
uttamarupadharo. Tassa devasikam amaccasahassani gandhakarandasahassam
aharanti. Tenassa nivesane paribhandam katva gandhakarandake
phaletva gandhadaruni katva aharam pacanti. Bhariyapissa abhirupa
ahosi namena kinnari nama. Purohitopissa samavayo pancalacando
nama buddhisampanno ahosi. Ranno pana pasadam nissaya
antopakare eko jamburakkho nibbatti. Tassa sakha
pakaramatthakena olambati. Tassa chayaya jiguccho dussanthano eko
pithasappi vasati. Athekadivasam kinnari devi vatapanena olokenti tam
disva patibaddhacitta hutva rattim rajanam ratiya sanganhitva tasmim
ranne niddam okkante sanikam utthaya nanaggarasabhojanam panitam
suvannasarake pakkhipitva uccanke katava salakarajajaya vatapanena
Otaritva jambum aruyha sakhaya otaritva pithasappim bhojetva
tena saddhim papam katva agatamaggeneva pasadam aruyha gandhehi
sariram ubbattetva ranna saddhim nipajji. Etenevupayena nivaddham
papam karoti. Raja pana na janati. So ekadivasam nagaram padakkhinam
katva nivesanam pavisanto jambuchayaya tam paramakarunnappattam
pithasappim disva purohitam aha passetam manussapetanti. Ama
devati. Api nukho samma evarupam patikkulam kaci itthi
chandaragavasena upagaccheyyati. Tam katham sutva pithasappi manam janetva
ayam raja kim kathesi attano deviya mama santikam agamanabhavam
na janati manneti jamburukkhassa anjalim paggahetva suna sami
jamburukkhe nibbattadevate thapetva tam anno koci etam karanam
na janatiti aha. Purohito tassa kiriyam disva cintesi addha
ranno aggamahesi jamburukkhena agantva imina saddhim papamakasiti.
So rajanam pucchi maharaja deviya te rattibhage sarirasamphasso
kidiso hotiti. Samma annam na passami majjhimayame panassa
sariram sitalam hotiti. Tenahi deva titthatu tava anna itthi
aggamahesi te kinnari devi imina saddhim papam karotiti. Samma kim
vadasi evarupa paramavilasasampanna kim imina paramajegucchena
saddhim abhiramissatiti. Tenahi nam deva parigganhahiti.
     So sadhuti sampaticchi rattim bhuttasayamaso taya saddhim
nipajjitva parigganhissami nanti pakatiya niddopagamanavelaya
Niddupagato viya ahosi. Sapi vutthaya tatheva akasi. Raja
tassa anupadanneva gantva jambuchayam nissaya atthasi.
Pithasappi deviya kujjhitva tvam kasma ajja aticirayanti agatasiti
hatthena kannasankhalim pahari. Atha nam ma mam kujjhittha sami
aham ranno niddokkamanam olokesinti vatva tassa gehe
padaparicarika viya ahosi. Tena panassa paharena sihamukhakundalam
kannato galitva ranno padamule pati. Raja vattissati
etanti tam gahetva gato. Sapi teneva saddhim aticaram caritva
purimaniyamenevagantva ranna saddhim nipajjitum arabhi. Raja
patikkhipitva punadivase kinnari devi maya dinnam sabbalankaram
alankaritva etuti sasanam pesesi. Sa sihamukhakundalam maya
suvannakarassa santike pahitanti vatva nagami. Puna pesite
sa ekakundalava agamasi. Raja kahante kundalanti pucchi.
Suvannakarassa santiketi. Suvannakaram pakkosapetva kimkarana
imissa kundalam na desiti aha. Naham ganhami devati.
Raja kujjhitva he papacandale madisena te suvannakarena
bhavitabbanti vatva tam kundalam tassa purato khipitva purohitam
aha samma  saccam taya vuttam gaccha sisamassa chedapehiti.
So tam rajageheyeva ekasmim thane thapetva rajanam upasankamitva
deva ma kinnarideviya kujjha sabba itthiyo evarupayeva sace
na saddahi sace itthinam dussilabhavam natukamosi dassessami
Te etasam papakammanceva bahumayabhavanca ehi annatakavesena
janapadam caramati. Raja sadhuti mataram rajjam paticchapetva
tena saddhim carikam pakkami. Tesam yojanamaggam gantva
mahamagge nisinnanam eko kutumbiko puttassatthaya mangalam katva
ekam kumarikam paticchannayane nisidapetva purato mahantena
parivarena agacchati. Tam disva purohito rajanamaha sace
icchasi imam kumarikam taya saddhim papam karetum sakkomi
devati. Kim kathesi mahaparivara esa na sakka sammati.
Purohito tenahi passa devati purato gantva maggato avidure
sanim parikkhipitva rajanam antosaniyam katva sayam maggapasse
rodanto nisidi. Atha nam so kutumbiko disva tata kasma
rodasiti pucchi. Bhariya me sami garugabbha tam kulagharam netum
maggam patipannosmi tassa antaramaggeyeva gabbho cali esa
antosaniyam kilamati kacipissa itthi santike natthi mayapi
tattha gantum na sakka na janami kim bhavissatiti ekam itthim
laddhum vattatiti. Yadi evam ma rodi amhakam agacchamana
bahu itthiyo ekapi gamissatiti. Tenahi ayameva kumarika
gacchatu etissa mangalam bhavissatiti. So cintesi saccam
vadasi. Sunisayapi me mangalameva imina hi nimittena sa
puttadhitahi vaddhissatiti tameva pesesi. Sa tattha pavisitva
rajanam disvava patibaddhacitta hutva papamakasi. Rajapissa
Angulimuddikam adasi. Atha nam katakiccam nikkhamitva agatam pucchimsu
kim vijatati. Suvannavannam puttanti. Kutumbiko tam adaya
gacchati. Purohitopi ranno santikam gantva dittha te deva
kumarika evampapa kimangam pana annapi apica pana te
kinci dinnanti. Ama angulimuddika me dinnati. Kasma te
dinna nassa tam dassamiti vegena gantva yanakam ganhitva
kimetanti vutte ayam hi me brahmaniya ussisake thapitam
muddikam gahetva agata dehi amma muddikanti. Sa tam
dadamana brahmanahattham nakhena vijjhitva ganha corati
adasi. Evam brahmano nanavidhehi upayehi annehi bahu
aticariniyo ranno dassetva idha tava ettakam hotu
annattha gamissama devati aha. Raja sakalajambudipe caritepi
sabba itthiyo evarupa bhavissanti kinno etahi nivattama
itoti baranasimeva paccagantva maharaja itthiyo nama
evampapadhamma pakati esa etasam etissa khamatha deva
kinnarideviyati purohitena yacito khamitva rajanivesanato nam
nikkaddhapesi thanato pana tam apanetva annam aggamahesim akasi.
Tanca pithasappim tato nikkaddhapetva jambusakham chedapeti.
     Tada kunalo pancalacando ahosi. Iti attana
ditthakameva aharitva dassento aha
                Yanca disva kinnarakinnarinam
                sabbitthiyo na ramanti agare
                tam tadisam samikam cajitvana bhariya
                annam disva parapurisam pithasappinti.
     Tassattho yanca kinnarassa ca ranno kinnariya ca deviyati
imesam kinnarakinnarinam viragakaranam ahosi tam disva janitabbam.
Sabbitthiyo attano samikanam na ramanti agare. Tathahi annam
pithasappipurisam disva tam rajanam tadisam ratikusalam cajitva bhariya
tena manussapetena saddhim papamakasiti.
     Apara atite bako nama baranasiraja dhammena rajjam
karesi. Tassa  baranasiya pacinadvaragamavasino ekassa
daliddassa dhita pancapapi nama ahosi. Sa kira pubbepi ekassa
daliddassa dhita mattikam madditva gehe bhittim limpati. Atheko
paccekabuddho attano pabbharaparibhandakaranattham kaham mattikam sukhumam
labhissamiti cintetva baranasim gantva laddhum sakkati parupitva
pattahattho nagaram pavisitva tassa avidure atthasi. Sa tam
disva kujjhitva padutthena manasa mattikampi bhikkhatiti avoca.
Paccekabuddho niccalova ahosi. Atha sa paccekabuddham niccalam
thitam disva puna cittam pasadetva olokenti samana mattikampi
labhissasiti vatva mahantam mattikapindam aharitva patte thapesi.
So taya mattikaya pabbhare paribhandamakasi. Sa na cirasseva
Tato cavitva tasmimyeva nagare bahiddha dvaragamavasiya duggatitthiya
kucchimhi patisandhim ganhi. Sa dasamasaccayena matukucchito
nikkhami. Tassa mattikapindaphalena sariram samphassasampannam ahosi.
Kujjhitva olokitatta pana hatthapadamukhaakkhinasani papani ahesum.
Tena nam pancapapitveva sanjanimsu. Athekadivasam baranasiraja
rattim annatakavesena nagaram parigganhanto tam padesam gato.
Sapi gamadarikahi saddhim kilanti ajanitvava rajanam hatthe ganhi.
So tassa hatthasamphassena sakabhavena santharetum nasakkhi
dibbasamphassena phuttho viya ahosi. So samphassaragaratto tathavirupampi
tam hatthena gahetva kassa dhitasiti pucchi. Dvaragamavasinoti
vutte asamikabhavam pucchitva ahante samiko bhavissami gaccha
matapitaro anujanapehiti aha. Sa matapitaro upasankamitva
eko puriso mam icchatiti vatva sopi na duggato bhavissatiti.
Sacepi tadisam icchati sadhuti vutte gantva matapituhi anunnatabhavam
arocesi. So tasmimyeva gehe taya saddhim vasitva patova
rajanivesanam pavisi. Tato patthayeva annatakavesena nivaddham
tattha gacchati annam itthim oloketumpi na icchati. Athekadivasam tassa
pitu lohitapakkhandika uppajji. Asambhinnakhirasappimadhusakkharadiyutto
payasova tassa bhesajjam. Te daliddataya tam uppadetum
na sakkonti. Tato pancapapaya mata dhitaram aha kim amma
tava samiko payasam uppadetum sakkhissatiti. Amma mama samikena
Amhehipi duggatatarena bhavitabbam evam santepi pucchissami nam
ma cintayiti vatva tassagamanavelaya sa dummana hutva nisidi.
Atha raja agantva kim dummanasiti pucchitva tamattham sutva
bhadde idam atiissarassa bhesajjam kuto labhissamati vatva puna
cintesi na sakka maya niccakalam evam caritum antaramagge
parissayopi datthabbo aham kho pana sace etam antepuram nessami
etissa samphassasampadam ajananta jana aho amhakam raja
yakkhinim gahetva agatoti kelim karissanti sakalanagaravasino
etissa samphassam janapetva garaham mocessamiti.
     Atha nam raja bhadde ma cintayi aharissami te pitu
payasanti vatva taya saddhim abhiramitva rajanivesanam gantva
punadivase tadisam payasam pacapetva pannani aharapetva dve
pute katva payasam pakkhipitva ekasmim culamanim thapetva
bandhitva rattibhage gantva bhadde mayam dalidda kicchena
sampaditam tava pitaram ajja imamha puta payasam bhunjatu
sve imamhati vadeyyasiti aha. Sa tatha akasi. Athassa
pita evam ojasampannatta payasassa thokameva bhunjitva titto
suhito sukhito jato. Sesam matu datva sayam paribhunji.
Tayopi suhita ahesum. Culamaniputam pana punadivasatthaya thapesum.
Raja nivesanam gantva mukham dhovitvava culamanim me aharathati
vatva na passama devati vutte sakalanagaram vicinathati aha.
Te vicinitvapi na passimsu. Tenahi bahinagare daliddagehesu antamaso
bhattapute upadaya vicinathati. Vicinanta tasmim ghare culamanim
disva tassa matapitaro corati bandhitva nayimsu. Athassa
pita sami na mayam cora annenayam mani abhatoti vatva
kenati vutte jamatara meti acikkhitva kaham soti pucchito
dhita me janatiti aha. Tato dhitaya saddhim pita kathesi
amma samikante janasiti. Sa na janamiti aha. Evam
sante amhakam jivitam natthiti. Sa tata me samiko andhakare
agantva andhakare eva yati tenassa rupam na janami
hatthasamphassena pana tam janitum sakkomiti. Sa rajapurisanam
arocesi. Tepi ranno arocesum. Raja ajananto viya hutva
tenahi itthim rajangane antosaniyam thapetva saniya hatthappamanam
chiddam katva nagaravasino sannipatapetva hatthasamphassena coram
ganhathati aha. Rajapurisa tatha katum tassa santikam gantva
rupam disva vippatisarino hutva dhi dhi pisaciti jigucchitva
samphusitum na ussahimsu. Anetva pana nam rajangane antosaniyam
thapetva sakalanagaravasino sannipatapesum. Sa agatagatassa
saniya chiddena pasaritahattham gahetva nesoti vadati. Purisa
tassa dibbasamphassasadise phasse bajjhitva apagantum na sakkhimsu
sacayam dandaraha dandam datvapi dasakammakarabhavam upagantvapi
etam ghare karissamiti cintayimsu. Atha te rajapurisa dandehi
Kottetva palayimsu. Uparajam adim katva sabbe ummattaka
viya ahesum. Atha raja kacci ahampi bhaveyyanti hattham pasaresi.
Sa tam hatthe gahetvava coro me gahitoti mahasaddam akasi.
Atha raja te rajapurise pucchi tumhe etaya hatthe gahita
kim cintayitthati. Te yathabhutam arocesum.
      Atha ne raja aha ahametam attano geham anetum evam
karesim etissa samphassam ajananta hi mam paribhaveyyunti cintesim
tasma maya sabbe tumhe janapita vadatha dani kassesa
gehe bhavitum yuttati. Tumhakam devati. Atha nam raja
abhisincitva aggamahesim akasi matapitunampissa issariyam dapesi.
Tato patthaya ca pana taya sammatto neva vinicchayam patthapesi
na annam itthim olokesi. Ta tassa antaram pariyesimsu.
Sa ekadivasam dvinnam rajunam aggamahesibhavaya supine nimittam
disva ranno arocesi. Raja supinapathake pakkosapetva
evarupe supine ditthe kim bhavissatiti pucchi. Te itarasam itthinam
santika lancam gahetva maharaja deviya sabbasetassa hatthino
khandhe nisinnabhavo tumhakam maranassa pubbanimittam hatthikkhandhe
thitaya candaparamasanam tumhakam paccamittarajanayanassa pubbanimittanti
vatva idani kim katabbanti vutte deva imam maretum na
sakka navaya pana nam thapetva nadiyam visajjetum vattatiti
vadimsu. Raja aharavatthalankarehi saddhim rattibhage tam navayam
Thapetva nadiyam visajjapesi. Sa nadiya vuyhamana hettha nadiya
navaya udakakilam kilantassa bavariyaranno abhimukhatthanam papuni.
Tassa senapati navam disva ayam nava mayhanti aha. Raja
navaya bhandam mayhanti vatva agataya navaya tam disva
ka nama tvam pisacisadisati pucchi. Sa hasitam katva bakassa
ranno aggamahesibhavanca sabbam pavuttinca tassa kathesi. Sa
pana pancapapati sakalajambudipe pakata. Atha nam raja hatthe
gahetva ukkhipi. Saha gahaneneva phassaragaratto annasu itthisu
sannam akatva tam aggamahesitthane thapesi. Sa tassa panasama
ahosi. Bako raja tam pavuttim sutva nahantassa tam
aggamahesim katum dassamiti senam sankaddhitva senaya gacchamano
nadititthe nivasam patva pannam pesesi bhariyam va me detu
yuddham vati. So yuddham dassami na bhariyanti vatva yuddhasajjo
ahosi. Ubhinnam amacca matugamam nissaya maranakiccam ayuttam
purimasamikatta esa bakassa papunati navaya laddhatta
bavariyassati tasma ekekassa ranno gehe satta satta divasani
hotuti mantetva dvepi rajano sannapesum. Te ubhopi attamana
hutva titthapatititthe nagarani mapetva vasimsu. Sa dvinnampi
tesam aggamahesitam akasi. Dvepi tassa sammatta ahesum.
Sa pana ekekassa ghare sattaham vasitva navaya itarassetarassa
gharam gacchanti navam pajetva nentena ekena mahallakakhujjakevattena
Saddhim nadimajjhe papamakasi.
      Tada kunalo sakunaraja bako raja ahosi tasma
idam attana dittham aharitva dassento aha
                bakassa ca bavariyassa ranno
                accantakamanugatassa bhariya
                accacari baddhavasanugassa
                kim va itthi naticare tadannanti.
      Tattha accantakamanugatassati accantakamam anugatassa.
Accacariti anacaram cari. Baddhavasanugassati baddhassa attano
vasanugatassa attano pesanakarakassa santiketi attho. Karanatthe
va samivacanam. Tena saddhim papamakasiti vuttam hoti. Tadannanti
kataram tam annam purisam naticareyyati attho.
      Aparapi atite brahmadattassa bhariya pingiyani nama
aggamahesi sihapanjaram vivaritva olokenti mangalaassagopakam disva
patibaddhacitta hutva ranno niddokkamanakale vatapanena oruyha
tena saddhim aticaritva puna pasadam abhiruhitva gandhehi sariram
ubbattetva ranna saddhim nipajji. Athekadivasam raja kim nukho
deviya addharattasamaye niccam sariram sitalam ahosi parigganhissami
nanti ekadivasam niddupagato viya hutva tam utthaya gacchantim
anubandhitva assabandhena saddhim aticarantim disva nivattitva sayanam
abhiruhi. Sapi aticaritva agantva cullasayane nipajji.
Punadivase raja amaccaganamajjheyeva tam pakkosapetva tam kiccam avikatva
sabbava itthiyo papadhammati tassa vadhabandhachejjabhejjaraham dosam
khamitva thana cavetva annam aggamahesim akasi.
      Tada kunalo sakunaraja brahmadatto ahosi tena tam
attana ditthakam dassento aha
                pingiyani sabbalokissarassa
                ranno piya brahmadattassa bhariya
                accacari baddhavasanugassa
                tam vapi sa najjhaga kamakaminiti.
      Tattha tam vapiti evam aticaram caranti tam va assabandham
tam va aggamahesitthananti ubhayampi na ajjhagama ubhato bhattha
ahosi. Kamakaminiti kamam abhipatthayamana.
      Evampapadhamma itthiyoti atitavatthusmim itthinam dosam kathetva
aparenapi pariyayena tasam dosameva kathento aha
           khuddanam lahucittanam     akatannuna dubbhinam
           nadevasatto puriso    thinam saddhatumarahati.
                Na ta pajananti katam na kiccam
                na mataram pitaram bhataram va
                anariya samatikkantadhamma
                sasseva cittassa vasam vajanti.
                Ciranuvutthampi piyam manapam
                anukampanam panasamampi santam
                avasu kiccesu ca nam jahanti
                tasmaham itthinam na vissasami.
                Thinam hi cittam yatha vanarassa
                kannappakannam yatha rukkhachaya
                calacalam hadayam itthiyanam
                cakkassa nemi viya parivattamana.
                Yada ta passanti pekkhamana
                adeyyarupam purisassa vittam
                sanhahi vacahi nayanti etam
                kambojarattha jalajeneva assam.
                Yada na passanti sapekkhamana
                adeyyarupam purisassa vittam
                samantato tam parivajjayanti
                tinno nadiparagatova kullam.
                Silesupama sikhiriva sabbabhakkha
                tikkhamaya nadiriva sighasota
                sevanti heta piyamappiyanca
                nava yatha orakulam paranca.
         Na ta ekassa na dvinnam      apanova pasarito
         yo ta mayhanti manneyya     vatam jalena bandhaye.
         Yatha nadi ca pantho ca        panagaram sabha patha
         evam lokitthiyo nama        vela tasam na vijjati.
         Ghatasanasama eta          kanhasappasirupama
         gavo bahi tinasseva         omasanti varam varam.
                Ghatasanam kunjaram kanhasappam
                muddhabhisittam pamuda ca sabba
                ete naro niccayato bhajetha
                tesam have dubbidu saccabhavo.
                Naccantavanna na bahuna kanta
                na dakkhina pamuda sevitabba
                na parassa bhariya na dhanassa hetu
                etitthiyo panca na sevitabbati.
      Tattha khuddananti luddhanam. Kanaverajatake viya bandhacorepi
sarajjanam sandhayetam vuttam. Lahucittananti tam muhuttameva
parivattacittanam. Culladhanuggahajatakenetam dipetabbam. Akatannuta pana
etasam ekanipate takkariyajatakena dipetabba. Nadevasattoti
na adevasatto devena asatto anasatto ayakkhagahitako
abhutavattito puriso thinam silavatavadam saddhatum arahati bhutavatto pana
saddaheyya. Katanti attano katam upakaram. Kiccanti attana
Kattabbakiccam. Na mataranti sabbepi natake chaddetva yasmim
patibaddhacitta honti tanneva anubandhanato ete matadayopi
na jananti nama mahapanthakamata viya. Anariyati nillajja.
Sassevati sakassa. Avasuti apadasu. Kiccesuti tesu tesu
karaniyesu. Kannappakannanti otinnotinnam. Yatha hi visame
padese rukkhachaya ninnampi orohati thalampi orohati tatheva tasampi
cittam na kanci uttamadhamam vajjeti. Calacalanti ekasminneva
appatitthitam. Nemiti sakatassa gacchato cakkanemi viya parivattamana.
Adeyyarupanti gahetabbajatikam. Vittanti dhanam. Nayantiti attano
vasam nenti. Jalajenati jalajatasevalena. Kambojaratthavasino
kira yada atavito asse ganhitukama honti tada ekasmim
thane vatim parikkhipitva dvaram yojetva assanam udakapanapitthe
sevalam madhuna makkhetva sevalasambandhani tire tinani adim katva
yava parikkhepadvara makkhenti assa paniyam pivitva rasagiddhena
madhumakkhitani tinani khaditum caranta anukkamena tam thanam pavisanti.
Iti yatha te jalajena palobhetva assam vasam nenti tatha etapi
dhanam disva etassa gahanatthaya sanhahi vacahi purisam vasam
nentiti attho. Kullanti parataranatthaya yam kinci gahitam bandham.
Silesupamati purisanam cittabandhanena silesasadisa. Tikkhamayati
tikhinamaya sighamaya. Nadirivati yatha pabbateyya nadi sighasota
evam sighamayati attho. Apanoti yatha ca pasaritapano yesam
Dhananam mulam atthi tesamyeva upakaro tatheva tapi. Yo tati
yo puriso ta itthiyo. Bandhayeti so jalena vatampi bandheyya.
Vela tasam na vijjatiti yatha etesam nadiadinam asukavelayameva
ettha gantabbanti vela natthi rattimpi divapi icchiticchitakkhane
upagantabba neva asukena vatipi mariyada natthi atthikena
upagantabba neva tatha etasampiti attho. Ghatasanasamati yatha
aggi indanena na tappati evam etapi kilesaratiya na tappanti.
Kanhasappasirupamati kodhanataya ghoravisataya upanahataya dujjivhataya
mittadubbhitayati imehi pancahi karanehi kanhasappasirasadisa. Tattha
bahalaragataya ghoravisata pisunataya dujjivhata aticaritaya
mittadubbhita veditabba. Bahi tinassati yatha gavo khaditabbatthanam
chaddetva bahi manapamanapassa tinassa varam varam omasanti khadanti
evametapi niddhanam purisam chaddetva annam sadhanameva bhajantiti
attho. Muddhabhisittanti rajanam. Pamuda ca sabbati sabba
itthiyo. Eteti ete panca jane. Niccayatoti niccasamyato
upatthitasati appamattova hutvati attho. Dubbiduti dujjano.
Saccabhavoti ajjhasayo. Ciraparicinnopi hi aggi dahati.
Ciravissasikopi kunjaro ghateti. Ciracitopi ghoraviso sappo
damsati. Ciravissasikopi raja anatthakaro hoti. Evam
ciraparicinnapi itthiyo vippakaram dassenti. Naccantavannati na
ativanna. Na bahuna kantati addhakasikaganika viya na bahunam
Piya manapa. Na dakkhinati naccagitakusala. Tatharupahi bahuhi
patthita bahumitta honti tasma na sevitabba. Na dhanassa
hetuti ya dhanahetuyeva bhajati sa apariggahapi na sevitabba.
Sa hi dhanam alabhamana kujjhati.
      Evam vutte mahajano mahasattassa madhuradhammakatham sutva aho
sukathitanti sadhukaramadasi. Sopi ettakehi karanehi itthinam
agunam kathetva tunhi ahosi.
      Tam sutva anando gijjharaja samma kunalaraja ahampi
attano nanabalena itthinam agunam kathessamiti vatva agunakatham
arabhi.
      Tam dassento sattha aha atha khalu bho anando gijjharaja
kunalassa sakunassa adimajjhagathapariyosanam viditva tayam
velayam ima gatha abhasi
                punnampi cemam pathavim dhanena
                dajjitthiya puriso sammataya
                laddha khanam atimanneyya tampi
                tasam vasam asatinam na gacche.
                Utthayakanneva alinavuttim
                komarabhattaram piyam manapam
                avasu kiccesu ca nam jahanti
                tasmaham itthinam na vissasami.
                Na vissase icchati manti poso
                na vissase rodati me sakase
                sevanti heta piyamappiyanca
                nava yatha orakulam paranca.
                Na vissase sakhapuranasanthatam
                na vissase mittapuranacoram
                na vissase raja sakha mamanti
                na vissase itthi dasanna mataram.
                Na vissase ramakarasu narisu
                accantasilasu asannatasu
                accantapemanugatassa bhariya
                na vissase titthasama hi nariyo.
                Haneyyumpi chindeyyumpi adapeyyumpi
                kanthampi chetvana rudhiram piveyyum
                ma dinakamasu asannatasu
                bhavankare gangatitthupamasu.
         Musa tasam yatha saccam     saccam tasam yatha musa
         gavo bahi tinasseva      omasanti varam varam.
         Gateneta palobhenti     pekkhitena hasitena ca
         athopi dunnivatthena       manjuna bhanitena ca.
         Coriyo kathina heta     bala ca lapanasakkhara
         na ta kinci na jananti    yam manussesu vancanam.
         Asa lokitthiyo nama     vela tasam na vijjati
         saratta ca pagabbha ca    sikhi sabbaghaso yatha.
         Natthitthinam piyo nama      appiyopi na vijjati
                sevanti heta piyamappiyanca
                nava yatha orakulam paranca.
         Natthitthinam piyo nama      appiyopi na vijjati
         dhanatthaya palivethenti     latava dumanissita.
         Hatthibandham assabandham       gopurisanca candalam
         chavadahakam pupphachaddakam      sadhanam anupatanti nariyo.
         Kulaputtampi jahanti         akincinam chavakasamam
         sadisam anupatanti          dhanahetu ca nariyoti.
      Tattha adimajjhagathapariyosananti gathaya adimajjhapariyosanam
viditva. Laddha khananti okasam labhitva. Icchati manti mam
esa icchatitipi puriso itthinam na vissaseyya. Sakhapuranasanthatanti
hiyyo va pure va santhatam puranasakhasanthatam na vissase apappothetva
apaccavekkhitva na paribhunjeyya. Tattha hi dighajatiko
va pavisitva tittheyya paccamitto va sattham nikkhipeyya.
Mittapuranacoranti panthadubbhanatthane thitacoram poranamitto meti na
vissase. Cora hi ye te sanjananti teyeva marenti.
Sakha mamanti so hi khippameva kujjhati tasma rajanam sakha
meti na vissase. Dasanna mataranti ayam mahallika idani na
aticarissati attanam rakkhissatiti na vissasitabba. Ramakarasuti
balanam ratikarasu. Accantasilasuti atikkantasilasu.
Accantapemanugatassati sacepi accantam anugatapema assa tathapi
tam na vissase kimkarana titthasama hi nariyoti sambandho tittham
viya sabbasadharanati attho. Haneyyunti kuddha va annam
purisam saratta va hutva sabbametam hananadim kareyyum. Ma
dinakamasuti hinajjhasayasu. Bhavanti evarupasu sineham ma kareyya.
Gangatitthupamasuti sabbasadharanatthena gangatitthasadisasu. Musati
musavado tasam saccasadisova. Gatenati adisu pekkhitena palobhena
ummadantijatakam dunnivatthena nalinikajatakam manjuna bhanitena
tuvattam kho ayyaputtaka agaccheyyasiti nandattherassa vatthu
kathetabbam. Coriyoti sambhatassa dhanassa vinasanena coriyo.
Kathinati thaddhahadaya. Balati duttha appakeneva kujjhanasila.
Lapanasakkharati niratthakalapanena sakkhara viya madhura. Asati
asatiyo lamaka. Sarattati sabbada saratta. Pagabbhati
kayapagabbhiyadihi pagabbha. Yathati yatha sikhi sabbaghaso evam tapi
sabbaghasa. Palivethentiti parisajjanti upaguhanti vethenti. Latavati
yatha lata rukkham vethenti evameta purisam parisajjantiyopi dhanam
parisajjanti nama. Hatthibandhanti hatthibandhadisu gopuriso vuccati
Gopalako. Chavadahakanti chavanam dahakam susanagopakanti vuttam
hoti. Pupphachaddakanti vaccatthanasodhakam. Sadhananti etesupi
sadhanam anugacchantiyeva. Akincinanti adhanam. Chavakasamam sadisanti
sunakhamamsakhadakacandalena sadisam. Tena nibbisesampi purisam gacchanti
bhajanti tasma anupatanti dhanahetu nariyo.
      Evam attano nane thatva anando gijjharaja itthinam
agunam kathetva tunhi ahosi. Tassa vacanam sutva narado isi
attano nane thatva tasam agunam kathesi.
      Tam dassento sattha aha atha khalu bho narado isi
brahmano anandassa gijjharajassa adimajjhagathapariyosanam viditva
tayam velayam ima gathayo abhasi
         cattarome na purenti      te me sunatha bhasato
         samuddo brahmano raja    itthi vapi dijampati.
         Sarita sagaram yanti         ya kaci pathavissita
         ta samuddam na purenti       onatta hi na purati.
         Brahmano ca adhiyano      vedamakkhanapancamam
         bhiyyopi sutamiccheyya        onatta hi na purati.
         Raja ca pathavim sabbam        sasamuddam sapabbatam
         ajjhavase vijinitva        anantam ratanocitam
         param samuddam pattheti        onatta hi na purati.
         Ekamekaya itthiya        atthattha patino siya
         sura ca balavanta ca        sabbakamarasahara
         kareyya navame chandam        onatta hi na purati.
                Sabbitthiyo sikhiriva sabbabhakkha
                sabbitthiyo nadiriva sabbavahini
                sabbitthiyo kantakanamva sakha
                sabbitthiyo dhanahetu vajanti.
                Vatam jalena naro paramase
                osinciya sagaram ekapanina
                sakena hatthena haneyya ghosam
                yo sabbabhavam pamudasu ossaje.
         Corinam bahubuddhinam           yasam saccam sudullabham
         thinampi bhavo dujjano       macchassevodakam gatam.
         Anala mudu sambhasa        duppura ta nadisama
         sidanti nam viditvana         araka parivajjaye.
         Avattani mahamaya        brahmacariyavikopana
         sidanti nam viditvana         araka parivajjaye.
         Yanceta upasevanti        chandasa va dhanena va
         jatavedova santhanam        khippam anudahanti nanti.
      Tattha dijampatiti dijajetthakakunalam alapati. Saritati adi
thapitamatikaya bhajanattham vuttam. Onattati udakapatitthanassa
Mahantataya onayeva. Adhiyanoti ajjhayitva. Vedamakkhanapancamanti
itihasapancamam vedacatukkam. Onattati so hi ajjhasayamahantataya
sikkhitabbassa na purati. Ratanocitanti nanaratanehi ocitam paripunnam.
Onattati so hi tanhaya mahantataya na purati. Siyati siyum.
Ayameva va patho. Sabbakamarasaharati sabbesam kamarasanam
aharaka. Navameti atthahi atikkantabhavadassanattham vuttam. Sapi
dasamepi visatimepi tato uttaritarepi chandam karoteva. Onattati
sapi kamatanhaya mahantataya na purati. Kantakanamva sakhati
sambadhamagge kantakasakhasadisa. Yatha hi sa laggitva akaddhati
evametapi rupadihi kaddhanti. Yatha ca sakha hatthadisu vijjhitva
dukkham uppadeti evametapi phutthamatta sarirasamphassena vijjhitva
mahavinasam papenti. Vajantiti parapurisam vajanti anuvajanti.
Paramaseti ganheyya. Osinciyati nahayitum otinno ekena
panina sakalam samuddakam osinceyya gahetva gahetva chaddeyya.
Sakenati ekena attano hatthena tameva hattham paharitva ghosam
uppadeyya. Sabbabhavanti tvameva ittho kanto manapoti
vuccamano yo puriso evamevetanti saddahanto sabbam attano
ajjhasayam pamudasu ussajeyya so jaladihi vataggahanadini
kareyyati attho. Gatanti gamanam. Analati gihidhammehi alanti
vacanavirahita. Duppurati yatha mahanadi udakena evam kilesaratiya
duppura. Sidanti nam viditvanati ettha nanti nipatamattam.
Itthiyo allina catusu apayesu osidantiti viditvana. Avattaniti
yatha avattani maya janassa hadayam mohetva attano vase
vatteti evametapiti attho. Vikopanati nasanatthena ca gahanatthena
ca brahmacariyassa vikopana. Chandasa vati piyasamvasena va.
Dhanena vati dhanahetuna va. Santhananti yatha jatavedo attano
thanam yam yam padesam alliyati tam tam dahati tatha etapi yam yam
purisam kilesavasena sevanti tam tam anudahanti mahavinasam papenti.
      Evam naradena itthinam agune pakasite punapi mahasatto
visesetva tasam agunam pakaseti.
      Tam dassento sattha aha atha khalu bho kunalo sakuno
naradassadeva brahmanassa adimajjhagathapariyosanam viditva tayam
velayam ima gatha abhasi
                sallape nisitakhaggapanina
                pandito api pisacadosina
                uggatejam uragampi aside
                eko ekaya pamudaya nalape.
                Lokacittamathana hi nariyo
                naccagitabhanitagahitavudha
                badhayanti anupatthitasatim
                dipe rakkhasiganava vanije.
                Natthi tasam vinayo na samvaro
                majjamamsanirata asannata
                ta gilanti purisassa pabhatam
                sagareva makaram timingalo.
                Pancakamagunasatagocara
                uddhata aniyata asannata
                osaranti pamuda pamadinam
                lonatoyavatiyamva apaga.
                Yam naram upenti nariyo
                chandasa va ratiya va dhanena va
                jatavedasadisampi tadisam
                ragadosavadhiyo dahanti nam.
                Addham natva purisam mahaddhanam
                osaranti sadhanam sahattana
                rattacittam ativethayanti nam
                sala maluvalatava kanane.
                Ta upenti vividhena chandasa
                citravimbamukhiyo alankata
                ohasanti pahasanti nariyo
                samvarova sahassamayakovida.
                Jatarupamanimuttabhusita
                sakkata patikulesu nariyo
                rakkhita aticaranti samikam
                danavamva hadayantaranissita.
                Tejavapi hi naro vicakkhano
                sakkato bahujanassa pujito
                narinam vasangato na bhasati
                rahuna upahatova candima.
                Yam kareyya kupito diso disam
                dutthacittova samagatam arim
                tena bhiyyo byasanam nigacchati
                narinam vasangato apekkhava.
                Kesalunanakhachinnatajjita
                padapanikasadandatalita
                hinamevupagata hi nariyo
                ta ramanti kunapeva makkhika.
                Ta kulesu visikhantaresu va
                rajadhanisu nigamesu va pana
                odditam namucipasavaguram
                cakkhuma parivajjeyya sukhatthiko.
                Ossajitva kusalam tapogunam
                anariyacaritani yo acari
                devatahi nirayam nimissati
                chedagamimaniyamva vanijo.
                So idha garahito parattha ca
                dummati upahato sakammuna
                gacchati aniyato galagalam
                dutthagadrabharathova uppathe.
                So upeti nirayam patapanam
                sattisimbalivananca ayasam
                avasitvana tiracchanayoniyam
                petarajavisayam na muncati.
                Dibya khidda ratiyo ca nandane
                cakkavatticaritanca manuse
                nasayanti pamuda pamadinam
                duggatinca patipadayanti nam.
                Dibya khidda ratiyo na dullabha
                cakkavatticaritanca manuse
                sovannabyamhanilayava acchara
                ye caranti pamudahanatthika.
                Kamadhatusamatikkama gati
                rupadhatusambhavo na dullabho
                vitaragavisayupapatti ya
                ye caranti pamudahanatthika.
                Sabbadukkhasamatikkamam sivam
                accantam acalitam asankhatam
                nibbutebhi sucibhi na dullabham
                ye caranti pamudahanatthikati.
     Tattha sallapeti sace maya saddhim sallapissasi sisante
patessamiti vatva khaggam adaya thitenapi sallapeyya
sallapitamatteyeva tam khaditva jivitavinasam papessamiti dosina
hutva thitena saddhim sallapeyya. Upagatam tam damsitva nasessamiti
thitam uggatejam uragampi asideyya. Eko pana hutva raho ekaya
pamudaya na hi alapeyya. Lokacittamathanati lokassa cittassa
mathana lokacittassabhighatika. Rakkhasiganati yatha dipe thita
rakkhasigana manussavesena vanije upalapetva attano vase gate
katva khadanti evam imapi pancahi rupadihi kamagunehi attano
vase katva satte mahavinasam papentiti attho. Vinayoti
acaro. Samvaroti mariyada. Pabhatanti dukkhasambhatam dhanam
gilanti vinasenti. Aniyatati aniyatacitta. Lonatoyavatiyanti
lonatoyavantam samuddanti attho. Apagati nadiyo. Ayameva
Va patho. Yatha samuddam nadiyo osaranti evam pamadinam
pamadena pamudati attho. Chandasati pemena. Ratiyati
pancakamagunaratiya. Dhanena vati dhanahetu va. Jatavedasadisanti
agunasampattiya aggimiva jalitampi. Ragadosavadhiyoti kamaragadosehi
vadhika. Ragadosagatiyoti va patho. Osarantiti madhuravacanena
tam bandhantiyo upagacchanti. Sadhananti sadhana. Ayameva va
patho. Vatthalankaratthaya yam kinci attano dhanam datvapi osarantiti
attho. Sahattanati attabhavena saddhim attabhavampi tasseva
pariccajantiyo viya honti. Ativethayantiti dhanagahanatthaya ativiya
vethayanti pilenti. Vividhena chandasati nanavidhena akarena.
Citravimbamukhiyoti alankaravasena vicitrasarira vicitramukhiyo hutva.
Ohasantiti mahahasitam hasanti. Pahasantiti mandahasitam hasanti. Samvarovati
mayakarapuriso viya asurindo viya ca. Danavamva hadayantaranissitati
yatha kuto nu agacchatha bho tayo janati karandajatake hadayantaranissita
antoudaragatapi danavam chaddetva annena vijjadharena saha aticari
evam aticaranti arakkhita hetati dipeti. Na bhasatiti na
virocati haritalomakassapakusarajano viya. Tenati
tamha amittena katabyasana atirekataram byasananti attho.
Apekkhavati satanho. Kesalunanakhachinnatajjitati akaddhitva
lunakesa nakhehi chinnagatta tajjita. Talitati padadihi ca
talitava hutva yo kalivasena ete vippakare karoti tadisam
Hinameva upagata nariyo ramanti na ete vippakare pariharanti
madhurasamacare kimkarana na ramanti. Kunapeva makkhikati yasma
jegucche hatthikunapadimhi makkhika viya ta hineyeva ramantiti
attho. Odditanti na eta itthiyo nama athakho imesu
thanesu namucino kilesamarassa migapakkhi gahanattham luddakehi pasam
vagurancapi tam mannamano pannacakkhuna cakkhuma dibbamanusakena
sukhena atthiko parivajjeyya. Ossajitvati devamanussesu
mahasampattidayakam tapogunam chaddetva. Yoti yo puriso anariyesu
aparisuddhesu pancakamagunesu kamagunaraticaritani acari. Devatahi
nirayam nimissatiti so devalokato nivattitva nirayam ganhissati.
Chedagamimaniyamva vanijoti yatha balavanijo mahagghabhandam datva
chedagamim manikam ganhati tatharupo ayam hotiti attho. Soti
itthinam vasangato. Aniyatoti ettakam nama kalam apayesu
paccissatiti aniyato. Galagalanti devaloka va manussaloka va
galitva apayameva gacchatiti attho. Yatha kim. Dutthagadrabharathoti
yatha kutagadrabhayutto ratho magga okkamitva uppatheyeva gacchati
tatha. Sattisimbalivanancati sattisadisehi kantakehi yuttam ayasam
simbalivanam. Petaravisayanti petavisayanca kalakanjikaasuravisayanca.
Pamadinanti pamattanam. Te hi pamudasu pamatta tasam sampattinam
mulabhutam kusalam na karonti. Iti tesam pamadinam sabba ta
nasenti nama. Patipadayanti nanti tathavidham purisam ta pamadavaseneva
Akusalam karetva duggatim patipadenti nama. Sovannabyamhanilayati
suvannamayavimanavasiniyo. Pamudahanatthikati ye purisa pamudahi
anatthika hutva brahmacariyam caranti. Kamadhatusamatikkamati
kamadhatusamatikkamena ya gati. Rupadhatusambhavoti yo
kamadhatusamatikkamagatisankhato rupadhatusambhavo tesam na dullabho.
Vitaragavisayupapatti yati ya vitaragavisaye suddhavasaloke uppatti
sapi tesam na dullabhati attho. Accantanti anatitam avinasadhammatam.
Acalitanti kilesehi akampitam. Nibbutebhiti nibbutakilesehi. Sucibhiti
sucihi parisuddhehi evarupam nibbanam na dullabham.
     Evam mahasatto amatam mahanibbanam papetva desanam nitthapesi.
Himavante kinnaramahoragadayo akase thita devata ca aho
buddhalilaya sukathitam sadhu sadhuti sadhukaram adamsu. Anando
gijjharaja narado brahmano punnamukho ca pussakokilo
attano attano parisam adaya sakatthanameva agamamsu. Mahasattopi
sakatthanameva gato. Itare pana antarantara agantva mahasattassa
santike ovade thatva saggaparayana ahesum.
     Sattha imam dhammadesanam aharitva jatakam samodhanento
osanagathamaha
        kunaloham pure asim odayi pussakokilo
        anando gijjharajasi sariputto ca narado
        parisa buddhaparisa evam dharetha jatakanti.
     Te pana bhikkhu gamanakale satthu anubhavena gantva agamanakale
attano ca anubhavena agatati. Tesam sattha mahavaneyeva
kammatthanam kathesi. Te tam divasameva arahattam papunimsu.
Mahadevatasamagamo ahosi. Atha bhagava mahasamayasuttam kathesi.
Kathapariyosane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                    Kunalajatakam nitthitam.
                        Catuttham.
                       ---------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 42 page 330-405. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=42&A=6718&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=42&A=6718&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=296              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=28&A=1897              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=2193              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=2193              Contents of The Tipitaka Volume 28 http://84000.org/tipitaka/read/?index_28

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]