ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext book chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 42 : PALI ROMAN Ja.A.8 pannasa–asitinipata

                     Mahasutasomajatakam
     kasma tuvam rasaka idisaniti idam sattha jetavane viharanto
angulimalattheram arabbha kathesi.
     Tassa uppatti ca pabbajja ca angulimalasuttavannanayam
vuttanayeneva vittharato veditabba. So pana saccakiriyaya
mulhagabbhaya itthiya sotthibhavam katva tato patthaya sulabhapindo
hutva vivekamanubruhanto aparabhage arahattam patva abhinnatova
asitiya mahatheranam abbhantaro ahosi. Tasmim kale dhammasabhayam
katham samutthapesum avuso aho vata bhagavata tatharupam luddam
lohitapanim mahacoram angulimalam adandena asatthena dametva
nibbisevanam karontena dukkaram katam aho buddha nama
dukkarakarakati. Sattha gandhakutiyam thitova dibbasotena tesam bhikkhunam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page406.

Katham sutva ajja mama gamanam bahupakaram bhavissati mahadhammadesana pavattissatiti natva gandhakutito nikkhamitva anopamaya buddhalilaya dhammasabham gantva pavarapannattasane nisiditva kayanuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva imaya namati vutte anacchariyam bhikkhave idaneva paramabhisambodhippattena maya etassa angulimalattherassa damanam svaham pubbacariyam caranto padesanane thitopi etam damesinti vatva tunhi ahosi tehi yacito atitam ahari. Atite kururatthe indapattanagare korabyo nama raja dhammena rajjam karesi. Tada amhakam bodhisatto tassa aggamahesiya kucchimhi nibbatti. Sutavittataya pana tam sutasomoti sanjanimsu. Tamenam vayappattam disva raja nikkhasahassam datva disapamokkhassa acariyassa santike sippuggahanatthaya takkasilam pesesi. So acariyabhagam adaya nikkhamitva maggam patipajji. Baranasiyam kasikaranno putto brahmadattakumaropi tatheva vatva pitara pesito nikkhamitva tam maggam patipajji. Atha sutasomo maggam gantva nagaradvare salaya phalake vissamatthaya nisidi. Brahmadattakumaropi gantva tena saddhim ekaphalake nisidi. Atha nam sutasomo patisantharam karonto samma maggam patipajjanto kilantosi kuto agacchasiti pucchitva baranasitoti vutte kassa puttositi kasikaranno puttosmiti konamositi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page407.

Brahmadattakumaro namahanti kena karanena idhagatositi pucchi. So sippuggahanatthayati vatva tvampi maggam patipajjanto kilantosi kuto agacchasiti teneva nayena itaram pucchi. Sopi tassa sabbam acikkhi. Te ubhopi mayam khattiya ekacariyasseva santike sippuggahanatthaya gacchamati annamannam mittabhavam katva nagaram pavisitva acariyakulam gantva acariyam abhivadetva attano jatim acikkhitva sippuggahanatthaya agatabhavam kathesum. So sadhuti sampaticchi. Te acariyabhagam datva sippam patthapesum. Na kevalanca te dve annepi tada jambudipe ekasatamatta rajaputta tassa santike sippam ugganhanti. Sutasomo tesam jetthantevasiko hutva sippam upadisanto na cirasseva nipphattim papuni. So annesam santikam agantva sahayo meti brahmadattakumarameva gantva tassa pitthacariyo hutva khippam sikkhapesi. Itaresampi anukkameneva sippam nitthitam. Te anuyogam datva acariyam vanditva sutasomam parivaretva nikkhamimsu. Atha ne sutasomo maggantare thatva uyyojento tumhe attano matapitunam sippam dassetva rajjesu patitthahissatha patitthita ca pana mamovadam kareyyathati aha. Kim acariyati. Pakkhadivasesu uposathika hutva ma ghatam kareyyathati. Te sadhuti sampaticchimsu. Bodhisattopi angavijjapakatatta anagate baranasiyam brahmadattakumaram nissaya mahabhayam uppajjissatiti natva tesam ovaditva uyyojesi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page408.

Te sabbepi attano attano janapadam gantva matapitunam sippam dassetva rajjesu patitthaya patitthitabhavanceva ovade vattamanabhavanca rajano janapetum pannakarena saddhim pannani pahinimsu. Mahasatto tam pavuttim sutva appamatta hothati pannani patipesesi. Tesu baranasiraja vina mamsena bhattam na bhunji. Uposathadivasatthayapissa mamsam gahetva thapenti. Athekadivasam evam thapitamamsam bhattakarakassa pamadena ragehe koleyyasunakha khadimsu. Bhattakarako mamsam adisva kahapanamutthim adaya caranto mamsam uppadetum asakkonto sace amamsakam bhattam upanamessami jivitam me natthi kim nukho karissamiti cintetva attheso upayoti vikale amakasusanam gantva tammuhuttamatassa purisassa urumamsam aharitva supakkam pacitva bhattam pacitva bhattamamsam upanamesi. Ranno mamsakhandam jivhagge thapitamattameva satta rasaharanisahassani phari sakalasariram khobhesi. Kimkarana. Pubbe sevanataya. So kira atitanantare attabhave yakkho hutva bahum manussamamsam khadi tenassa tam piyam ahosi. So sacaham tunhiyeva paribhunjissami na me ayam imam mamsam kathessatiti cintetva saha khelena bhumiyam patesi. Niddosam deva khadahiti vutte manusse patikkamapetva ahamevassa niddosabhavam janami kinnametam mamsanti bhattakaram pucchi. Purimadivasesu taya khaditamamsam devati. Nanu annasmim kale ayam raso natthiti. Ajjeva sutthu pakkam devati. Nanu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page409.

Pubbepi evarupam pacasiti. Atha nam tunhibhutam natva sabhavameva kathehi no ce kathesi jivitante natthiti aha. So abhayam yacitva yathabhutam kathesi. Raja ma saddamakasi pakatipacanamamsam tvam khaditva mayham manussamamsameva pacahiti aha. Nanu dukkaram devati aha. Ma bhayi na dukkaranti. Nivaddham kuto labhissami devati aha. Nanu bandhanagare bahu manussati. So tato patthaya tatha akasi. Aparabhage bandhanagare manussesu khinesu idani kim karomiti aha. Tvam antaramagge sahassabhandikam khipitva yo tam ganhati tam coroti gahetva marehiti. So tatha akasi. Aparabhage bhayena sahassabhandikam olokentampi adisva idani kim karomiti aha. Yada majjhimayame bherivelaya nagaram akulam hoti tvam ekasmim gharasandhimhi va vithiyam va catukke va thatva manusse maretva mamsam ganhahiti. So tato patthaya thulamamsam adaya gacchati. Tesu tesu thanesu kalevarani dissanti. Nagaram akulam hoti. Mama mata na pannayati mama pita na pannayati mama bhata bhagini ca na pannayatiti manussanam paridevanasaddo suyyati. Nagara bhitatasita hutva ime manusse siho nukho khadati byaggho nukho khadati yakkho nukho khadatiti olokenta paharamukham disva eko manussacoro ime khadati manneti. Mahajano rajangane sannipatitva upakkosi. Raja kim tatati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page410.

Pucchi. Deva imasmim nagare manussakhadako coro atthi ta ganhapetha devati. Aham katham janissami kim aham nagaram rakkhanto vicaramiti. Mahajana raja nagarena anatthikoti kalahatthisenapatissa acikkhissamati gantva tassa kathetva coram pariyesatum vattatiti vadimsu. So sattaham agametha pariyesitva coram vo dassamiti mahajanam uyyojetva purise anapesi tata nagare kira manussakhadakacoro atthi tumhe tesu tesu thanesu niliyitva tam ganhathati. Te sadhuti sampaticchitva tato patthaya nagaram parigganhanti. Bhattakarakopi ekasmim gharasandhimhi paticchanno hutva ekam itthim maretva ghanam ghanam mamsam adaya pacchim puretum arabhi. Atha nam te purisa gahetva pothetva pacchabahum bandhitva gahito manussakhadako coroti mahasaddam karimsu. Mahajano tam parivaresi. Atha nam sutthu bandhitva mamsapacchim givayam bandhitva adaya senapatissa dassesum. Atha nam senapati disva kinnu kho esa imam mamsam khadati udahu annena mamsena missitva vikkinati udahu ranno vacanena maretiti cintetva tamattham pucchanto pathamam gathamaha kasma tuvam rasaka idisani karosi kammani sudarunani hanasi itthi purise ca mulhe mamsassa hetu adu dhanassa karanati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page411.

Tattha rasakati bhattakarakam alapati. Ito param uttanasambandhanani vacanapativacanapalivaseneva veditabbaniti. Tato rasako nam aha na attahetu na dhanassa karana na puttadarassa sahayanatinam bhatta ca me bhagava bhumipalo so khadati mamsamidam bhadanteti. Atha nam senapati aha sace tuvam bhatturatthe payutto karosi kammani sudarunani patova antepuram papunitva lapeyyasi me rajino sammukhe tanti. Atha nam rasako aha tatha karissami aham bhadante yatha tuvam bhasasi kalahatthi patova antepuram papunitva vakkhami te rajino sammukhe tanti. Tattha bhagavati garavavacanam. Sace tuvanti saccam nukho bhanati udahu maranabhayena musa bhanatiti vimamsanto evamaha. Tattha sudarunaniti manussaghatakammani. Sammukhe tanti sammukhe thatva evam vadeyyasi. So sampaticchanto tathapi gathamaha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page412.

Atha nam senapati galhabandhanameva sayapetva vibhataya rattiya amaccehi ca nagarehi ca saddhim mantetva sabbesu ekacchandesu jatesu sabbatthanesu arakkham thapetva nagaram hatthagatam katva rasakassa givayam mamsapacchim bandhitva adaya rajanivesanam pavisi. Sakalanagaram viravi. Raja hiyyo bhuttapataraso sayam mamsampi alabhitva rasako idani agamissatiti nisinnova tam rattim vitinametva ajjapi rasako nagacchati nagarananca mahasaddo suyyati kinnu kho etanti vatapanena olokento tam tatha aniyamanam disva pakatam idam karanam jatanti cintetva satim paccupatthapetva pallankeva nisidi. Kalahatthipi nam upasankamitva anuyunji. Sopissa kathesi. Tamattham pakasento sattha aha tato ratya vivasane suriyassuggamanam pati kalo rasakamadaya rajanam upasankami upasankamitva rajanam idam vacanamabravi. Saccam kira maharaja rasako pesito taya hanati itthipurise tuvam mamsani khadasiti. Tato raja aha evamevam tatha kala rasako pesito maya mama attham karontassa kimetam paribhasasiti. Tattha kalati kalahatthi. Evamevanti tejavantena senapatina anuyunjito raja musa vattum asakkonto evamaha. Tattha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page413.

Tathati idam purimasseva vevacanam. Mama atthanti mama vuddhim. Karontassati karontam. Kimetanti kasma etam paribhasasi. Atha raja aho dukkaram karositi kalahatthi tvam nama annam coram agahetva mama pesakaram ganhapesiti tassa bhayam janento kathesi. Tam sutva senapati ayam sakeneva mukhena patijanati aho sahasiko ettakam kalam manussamamsa etena khadita varessami nanti cintetva aha maharaja ma evam kari ma manussamamsam khadathati. Raja aha kalahatthi kim kathesi naham ito viramitum sakkomiti. Deva sace tvam na viramissasi attanam ratthanca tvameva nassissasiti. Evam nassantopi aham tato neva viramitum sakkomiti. Tato senapati tassa sannapanatthaya vatthum aharitva dassesi. Atitasmim hi kale mahasamudde cha mahamaccha ahesum. Tesu anando upanando ajjhoharoti ime tayo mahamaccha pancayojanasatika timingalo timiramingalo mahatimiramingaloti ime tayo mahamaccha sahassayojanika honti te sabbepi pasanasevalabhakkha ahesum. Tesu anando mahasamuddassa ekapasse vasati. Tam bahu maccha dassanaya upasankamanti. Ekadivasam sabbesam dvipadacatuppadanam raja pannayati amhakam raja natthi mayamekam rajanam karissamati cintetva sabbe ekacchanda hutva anandam rajanam karimsu. Te maccha tato patthaya tassa sayam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page414.

Pato upatthanam gacchanti. Athekadivasam anando ekasmim pabbate pasanasevalam khadanto maccham ajanitva sevaloti sannaya ekam maccham khadi. Tassa tam mamsam sakalasariram chadeti. So kim nukho idam ativiya madhuranti niharitva olokento macchakhandam disva ettakam kalam ajanitva khadamiti cintetva tato patthaya sayampi patopi macchanam upatthanam agantva gamanakale ekam dve macche khadissami pakatam katva khadiyamanesu ca ekopi mam na upasankamissati sabbepi palayissanti paticchanno hutva paccha osakkitosakkitam paharitva khadissamiti tatha akasi. Te maccha parikkhayam gacchanta cintayimsu kuto nukho natinam bhayam uppajjatiti. Atheko panditamaccho mayham anandassa kiriyam na ruccati parigganhissami nanti macchesu upatthanam gatesu anandassa kannapatte paticchanno hutva atthasi. Anando macche uyyojetva sabbapacchato gacchantam khadi. So panditamaccho tam kiriyam disva itaresam arocesi. Te sabbepi bhitatasita palayimsu. Anando tato patthaya macchamamsagiddhena annam gocaram na ganhati. So jighacchaya pilito kilamanto kaham nukho ime gatati te macche pariyesanto ekam pabbatam disva mama bhayena imam pabbatam nissaya vasanti manneti pabbatam parikkhipitva upadharessamiti nangutthena ca sisena ca ubho passe parikkhipitva ganhi. Tato sabbe idha vasissanti kuto palayissantiti pabbatam parikkhipitva attano

--------------------------------------------------------------------------------------------- page415.

Nanguttham disva ayam maccho mam vancetva pabbatam nissaya vasatiti kuddho pannasayojanamattam sakananguttham dalham annam macchanti sannaya gahetva murumurayanto khadi. Dukkha vedana uppajjati. Lohitagandhena maccha sannipatitva luncitva khadanta yava sisam agamamsu. Mahasarirataya parivattetum asakkonto tattheva jivitakkhayam papuni. Pabbatarasi viya atthirasi ahosi. Akasacarino tapasaparibbajaka manussanam kathayimsu. Sakalajambudipe manussa janimsu. Tam vatthum aharitva dassento kalahatthi aha anando sabbamacchanam khaditva rasagiddhima parikkhinaya parisaya attanam khadiya mato. Evam pamatto rasagarave rato balo yadi ayatim navabujjhasi vidhamma putte ca caji natake ca parivattitva attanameva khadati. Idam te sutvana virajjatu chando ma bhakkhayi raja manussamamsam ma tvam imam kevalam varijova dvipadadhipa sunnamakasi ratthanti. Tattha maharaja atitasmim kale mahasamudde pancasatayojaniko anando nama mahamaccho sabbesam macchanam raja samuddassa ekapasse thito. Khaditvati sakajatikanam macchanam rasagiddhima macche khaditva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page416.

Parikkhinayati macchaparisaya khayam pattaya. Attananti annam gocaram agahetva pabbatam parikkhipanto pannasayojanamattam attano nangutthakhandam macchasannaya khaditva mato maranappatto hutva idani mahasamudde pabbatamatto atthirasi ahositi. Evam pamattoti evampi yatha mahamaccho anando evam tatha tvam tanhaya giddhito hutva pamatto pamadabhavamapanno. Rasgarave ratoti manussamamsassa rasagarave ratto atirattacitto ahosi. Baloti yadi tvam balo duppanno ayatim anagate uppajjanakadukkham navabujjhasi na janasiti attho. Vidhamma putte cati putte bhariyayo ca natake cati natake sahayake ca. Vidhammati vidhamitva annam aharam alabhitva jighacchaya pilito sakalanagaram parivattiya manussamamsam alabhitva attanam khadanto anando mahamaccho viya attananneva khadati. Idante sutvanati maharaja te tuyham maya anitam idam udaharanam sutvana. Chando virajjatuti vigacchatu viramatu. Ma bhakkhayiti raja manussamamsam ma bhakkhaya ma khadi. Ma tvam imam kevalanti mahasamuddam sunnam karonto varijo anando maccho iva. Dvipadadhipati bho dvipadanam manussanam issara maharaja tvam kevalam saccato imam tava kasikarattham nagaram sunnam ma akasiti attho. Tam sutva raja bho kalahatthi tvameva upamam janasi ahampi na janamiti manussamamsagiddhataya poranakavatthum aharitva dassento aha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page417.

Sujato nama namena oraso tassa atrajo jambupesim aladdhana mato so tassa sankhaye evameva aham kala bhutva bhakkham rasuttamam aladdha manussamamsam manne hessami jivitanti. Tattha tassati tassa sujatassa. Atite baranasiyam sujato nama kutumbiko lonambilasevanatthaya himavntato agatani panca isisatani disva te attano uyyane vasapetva upatthahi. Ghare cassa niccam pancasatamatta bhikkha ahesum. Te pana tapasa kadaci janapade bhikkhaya caranti mahajambupesimpi aharitva khadanti. Tesam jambupesim aharitva khadanakale sujato cintesi ajja bhadanta tayo cattaro divasa anagacchanta kaham nukho gatati. So puttam attano anguliyam gahapetva tesam bhattakiccakale tattha agamasi. Tasmim samaye mahallakanam mukhavikkhalanaudakam datva sabbanavako jambupesim khadati. Sujato tapase vanditva nisinnova kim bhante khadathati pucchi. Navako mahajambupesim khadami avusoti. Tam sutva kumaro pipasam uppadesi. Athassa ganajetthako thokam dapesi. So tam khaditva rase bajjhitva jambupesim me detha jambupesim me dethati punappunam yaci. Kutumbiko dhammam sunanto puttaka ma viravi geham gantva khadissasiti tam vancetva imam nissaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page418.

Bhadanta ukkantheyyunti tam samassasento isiganam anapucchitvava geham gato. Gatakalato patthaya ca tassa putto jambupesim me dethati paridevi. Isayopi idha ciram vasimhati vatva himavantameva gata. Arame isayo apassanto tassa ambajambupanasamocadinam pesiyo madhusakkharasamyutta adasi. Tapissa jivhagge thapitamattava halahalavisasadisa honti. So sattaham niraharo hutva jivitakkhayam papuni. Raja idam karanam aharitva dassento evamaha. Tassa sankhayeti tassa jambupesiya khaye annam aharam anaharitva mato. Bhakkhanti khadaniyam. Rasuttamanti uttamarasam. Hessamiti jahessami. Hissamitipi patho. Tato kalahatthi ayam raja ativiya rasagiddho aparanipissa udaharanani aharissamiti cintetva maharaja viramahiti aha. So aham manussamamsa viramitum na sakkomiti. Deva sace na viramissasi natimandalato ceva rajjasirito ca tvam parihayissasi. Atitasmim hi maharaja idha baranasiyam pancasilarakkhitam setthikulam ahosi. Tassa kulassa ekaputtako ahosi matapitunam piyo manapo pandito tinnam vedanam paragu. So samavayehi tarunehi saddhim ganabandhehi vicari. Sesa ganabandha macchamamsadini khadanta suram pivanti. Manavo mamsadini na khadati suram na pivati. Te cintayimsu ayam suram apivanto amhakam mulam na deti upayena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page419.

Nam suram payapessamati. Te sannipatitva samma uyyane chanakilam kilissamati ahamsu. Samma tumhe suram pivatha aham na pivami tumheva gacchathati. Samma tava panatthaya khiram ganhapessamati. So sadhuti sampaticchi. Dhutta uyyanam gantva paduminipattesu tikhinasuram bandhitva thapayimsu. Atha nesam panakale manavassa khiram upanayimsu. Eko dhutto pokkharamadhum bho aharathati te aharapetva paduminipattaputam gahetva hettha chiddam katva angulim mukhe thapetva akaddhi. Evam itarepi aharapetva pivimsu. Manavo kimetanti pucchi. Pokkharamadhu namati. Ahampi thokam labhissamiti. Detha bhoti tassapi dapayimsu. So pokkharamadhusannaya suram pivi. Atha tassa angarapakkamamsam adamsu. Tampi khadi. Evamassa punappunam pivantassa mattakale na etam pokkharamadhu sura esati vadimsu. So ettakam kalam evam madhurarasam na janami aharatha bhonto suranti aha. Punapi adamsu. Pipasa mahati ahosi. Athassa punappunam yacantassa khinati vadimsu. So handa tam bho suram aharathati angulimuddikam adasi. So sakaladivasam tehi saddhim pivitva matto rattakkho kampanto vilapanto geham gantva nipajji. Athassa pita suraya pitabhavam natva vigatepissa made tata ayuttante katam setthikule jatena suram pivantena ma puna evamakasiti aha. Tata ko mayham dosoti. Suraya pitabhavenati. Tata kim kathesi maya evarupam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page420.

Madhurarasam ettakam kalam aladdhapubbanti. Brahmano punappunam yaci. Sopi na sakkomi viramitunti aha. Atha brahmano evam sante amhakam kulavamso upacchijjissati dhananca vinassissatiti cintetva gathamaha manava abhiruposi kule jatosi sotthiye na tvam arahasi tata abhakkham bhakkhayetaveti. Tattha abhakkham bhakkhayetaveti abhakkhitabbayuttakam bhakkhayitum. Evanca pana vatva tata viramahi sace na viramissasi kama ca ito geha ca nikkhama tava rattha pabbajaniyakammam karessamiti aha. Manavo evam santepi nikkhamissami suram jahitum na sakkomiti vatva gathadvayamaha rasanannataram etam kasma mam tvam nivaraye soham tattha gamissami yattha lacchami edisam. Sovaham nippatissami na te vacchami santike yassa me dassanena tvam nabhinandasi brahmanati. Tattha rasananti lonambilatittakakatukakharikamadhurakasavasankhatanam sattannam rasanam annataram uttamarasabhutametam majjannama. Sovahanti so ahameva. Nippatissamiti nikkhamissami. Evanca pana vatva naham surapana viramissami tata yante ruccati tam karohiti aha. Atha brahmano tayi amhe pariccajante mayampi tam pariccajissamati vatva gathamaha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page421.

Addha annepi dayade putte lacchama manava tvanca jamma vinassassu yattha pattam na tam suneti. Tattha yattha pattanti yattha gatam asukatthane nama vasatiti na sunomi tattha gacchahiti attho. Atha nam vinicchayatthanam netva aputtabhavam katva niharapesi. So aparabhage nippaccayo kapano pilotikam nivasetva kapalahattho pindaya caranto annataram kuddam nissaya kalamakasi. Idam karanam aharitva kalahatthi ranno dassetva maharaja sace amhakam vacanam na karissasi pabbajaniyakammante karissantiti vatva gathamaha evameva tuvam raja dipadinda sunohi me pabbajissanti tam rattha sondamanavakam yathati. Evam kalahatthina nanaupamaya anitayapi raja tato viramitum asakkonto aparampi udaharanam dassanattham aha sujato nama namena bhavitattana savako accharam kamayantova na so bhunji na so pivi. Kusaggenudakamadaya samudde udakam mine evam manusika kama dibbakamana santike. Evameva aham kala bhutva bhakkham rasuttamam aladdha manusam mamsam manne hessami jivitanti. Vatthu pana hettha vuttasadisamevati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page422.

Tattha bhavitattananti bhavitattanam tesam pancannam isisatanam. Accharam kamayantovati so kira tesam isinam mahajambupesiya khadanakale anagamanam viditva kena nukho karanena nagacchanti sace katthaci gata janissami no ce atha tesam isinam santike dhammam sunissamiti uyyanam gantva isinam pade vanditva ganajetthakassa santike dhammam sunanto nisidi. Suriye atthangate uyyojiyamanopi ajja idheva vasissamiti vatva isiganam vanditva pannasalam pavisitva nipajji. Rattibhage sakko devaraja devaccharasanghaparavuto saddhim attano paricarikahi isiganam vanditum agato. Sakalaramo ekobhaso ahosi. Sujato kinnu kho etanti utthaya pannasalachiddena olokento sakkam isiganam vanditum agatam devaccharaparivutam disva accharanam saha dassanena ragaratto ahosi. Sakko nisiditva dhammakatham sutva sakatthanameva gato. Kutumbikopi punadivase isiganam vanditva pucchi bhante ko nameso rattibhage tumhakam vandanatthaya agatoti. Sakko avusoti. Tam parivaretva nisinna ka nametati. Devacchara nametati. So isiganam vanditva geham gantva gatakalato patthaya accharam me detha accharam me dethati vilapi. Atha nam nataka parivaretva bhutavittho nukhoti accharam paharimsu. So naham etam accharam kathemi devaccharam kathemiti vatva ayam accharati alankaritva anitam bhariyampi ganikampi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page423.

Olokento nayam acchara yakkhini esati devaccharam me dethati vilapanto niraharo tattheva jivitakkhayam papuni. Tena vuttam accharam kamayantova na so bhunji na so pivi kusaggenudakamadaya samudde udakam mineti. Tattha samudde udakam mineti samma kalahatthi yo kusaggena udakam gahetva ettakam siya samudde udakanti tena saddhim upamaya mineyya so kevalam mineyya kusagge udakam pana atiparittameva yatha tam evam manusika kama dibbakamanam santike tasma so sujato annam itthim na olokesi accharameva patthento mato. Evamevati yatha so dibbakamam alabhanto jivitam jahi evam ahampi uttamarasam manussamamsam alabhanto jivitam jahissamiti aha. Tam sutva kalahatthi ayam raja ativiya rasagiddho sannapessami nanti sakajatikanam mamsam khaditva akasacarino suvannahamsapi tavadeva natthati dassetum gathadvayamaha yathapi te dhatarattha hamsa vehasayangama ayuttaparibhogena sabbe abbhatthatam gata. Evameva tuvam raja dipadinda sunohi me abhakkham raja bhakkhasi tasma pabbajissanti tanti. Tattha ayuttaparibhogenati attano anajivabhutena paribhogena. Abbhatthatam gatati sabbe maranameva patta. Atite kira cittakute suvannaguhayam navutihamsasahassani salim

--------------------------------------------------------------------------------------------- page424.

Khadanta vasanti. Te vassike cattaro mase na nikkhamanti sace nikkhameyyum udakapunnehi pakkhehi uppatitum asakkonta samuddeyeva pateyyum tasma na nikkhamanti. Upakatthe pana vassakale jatassarato sayanjatasaliyo aharitva guham puretva salim khadanta vasanti. Tesam pana guham pavitathakale guhadvare eko rathacakkappamano unnanabhimakkatako ekekasmim mase ekekam jalam vitthanati. Tassa ekekam suttam gorajjuppamanam hoti. Hamsa tam jalam bhindissamati ekassa tarunahamsassa dve kotthase denti. Te vigate deve purato gantva tam jalam bhindanti. Tena maggena sesa gacchanti. Athekasmim kale pancamase atikkante vasso vuttho ahosi. Te hamsa khinagocara kinnu kho kattabbanti mantetva jivanta andani labhissamati pathamam andani khadimsu. Tato potake tato jinnahamse pancamasaccayena vasse upagate makkatako panca jalani vitthanati. Hamsa sakajatikanam mamsam khaditva appathama jata. Dvigunakotthasalabhi hamsataruno jale paharitva cattari chinditva pancamam chinditum nasakkhi tattheva laggi. Athassa sisam vijjhitva makkatako lohitam pivi. Annopi agantva jalam pahari sopi tattheva laggiti evam sabbesampi makkatako lohitam pivi. Tada dhataratthakulam ucchinnanti vadanti. Tena vuttam sabbe abbhatthatam gatati. Evameva tuvanti yatha te hamsa abhakkhitabbam sakajatikanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page425.

Mamsam khadimsu tatha tvampi khadasi. Tasmim khane sakalanagaram bhayappattam. Tasma pabbajissanti tanti viramatha maharaja yasma abhakkham sakajatimamsam bhakkhasi tasma ime nagaravasino tam rattha pabbajessanti. Rajapi annam upamam vattukamo ahosi. Nagara pana utthaya senapati kim karosi kim manussamamsakhadakacoram gahetva vicarasi sace na viramissati tvam ratthato tam pabbajehiti nassa kathetum adamsu. Raja bahunam katham sutva bhito punapi vattum nasakkhi. Punapi tam senapati kim maharaja viramitum sakkhissi noti vatva na sakkomiti vutte sabbam orodhagananca puttadhitaro ca sabbalankarapatimandite ekapasse thapetva maharaja imam natimandalanca amaccagananca rajjasirinca olokehi ma evam nassissasi viramatha maharaja manussamamsakhadanatoti aha. Raja na mayham ete manussamamsato piyataranti vatva tenahi tumhe maharaja imamha nagara ca rattha ca nikkhamathati vutte kalahatthi na me rajjenattho nagara nikkhamami ekam pana me khagganca rasakanca bhajananca dehiti aha. Athassa khagganca manussamamsapacanabhajananca pacchinca ukkhipapetva rasakanca datva rattha pabbajaniyakammam karimsu. So khagganca rasakanca adaya nagara nikkhamitva arannam pavisitva ekasmim nigrodhamule vasanatthanam katva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page426.

Tattheva vasanto atavimagge thatva manusse gatagate maretva aharitva rasakassa deti. Sopissa mamsam pacitva ranno upanamesi. Evam ubhopi jivanti. Aham manussacoro porisadoti vatva tasmim pakkhante koci sakabhavena santharetum na sakkoti sabbe bhumiyam patimsu. Tesu yam yam icchati tam tam uddhampadam adhosiram katva aharitva rasakassa deti. So ekadivasam aranne kinci manussam alabhitva agato rasakena kim devati vutte rasaka uddhane ukkhalim aropehiti aha. Mamsam kaham devati. Labhissami aham mamsanti aha. So natthi me jivitanti kampamano rajanam vanditva rodamano uddhane aggim katva ukkhalim aropesi. Atha nam porisado asina paharitva maretva sayamevassa mamsam pacitva khadi tato patthaya ekakova jato yam yam labhitva sayameva pacitva khadati. Porisado manussanam maggam patihanatiti sakalajambudipe pakato ahosi. Pabbajaniyakandam nitthitam. Tada eko sampannavibhavo brahmano pancahi sakatasatehi voharam karonto pubbantato aparantam sancarati. So cintesi porisado nama kira coro magge manusse mareti dhanam datva tam atavim atikkamissamiti. So atavimukhavasinam manussanam mam atavim atikkamethati sahassam datva tehi saddhim maggam patipajji. Gacchanto ca sabbasattham purato katva sunahatanulitto sabbalankarapatimandito setagonayutte sukhayanake nisinno tehi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page427.

Ativahikapurisehi parivuto sabbapacchato agamasi. Tasmim khane porisado rukkham aruyha purise upadharento sesamanussesu kim imesu khaditabbam atthiti vigatacchando hutva brahmanam ditthakalato patthaya tam khaditukamataya paggharitakhelo ahosi. So tasmim attano santikam agate rukkha oruyha aham hare coro porisadoti tikkhattum namam savetva khaggam parivattento valukaya tesam manussanam akkhini purento viya pakkhandi. Ekopi santharetum samattho nama nahosi. Sabbe bhumiyam urena nipajjimsu. So sukhayanake nisinnam brahmanam pade gahetva pitthiyam adhosisakam olambetva sisam gopphakehi paharanto ukkhipitva payasi. Purisa utthaya bho tassa mayam brahmanassa hatthato kahapanasahassam ganhimha ko nama amhakam purisakaro sakkonto va asakkonto va thokam anubandhamati tam anubandhimsu. Porisadopi nivattitva olokento kanci adisva sanikam payasi. Tasmim khane eko thamasampanno surapuriso vegena anubandhitva tam sampapuni. So tam disva ekam vatim langhanto khadirakhanukam atikkami. Khanuko pitthipadena nikkhami. So lohitena paggharantena khanjiyamano payasi. Atha nam so puriso disva bho maya esa viddho kevalam tumhe pacchato etha ganhissama nanti aha. Te dubbalabhavam natva tam anubandhimsu. So tehi anubandhabhavam natva brahmanam visajjetva attanam sotthimakasi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page428.

Ativahikapurisa brahmanassa laddhakalato patthaya kim amhakam corenati tatova nivattimsu. Porisadopi attano nigrodhamulam gantva parohabbhantaram pavisitva nipanno ayye rukkhadevate sace me sattahabbhantareyeva vanam phasukam katum sakkhissasi sakalajambudipe ekasatakhattiyanam galalohitena tava khandham dhovitva antehi parikkhipapetva pancamadhuramamsena balikammam karissamiti ayacanam akasi. Tassa pana mamsanca annapananca alabhantassa sariram sussi. Antosattaheyeva vano phasuko ahosi. So devatanubhavena tassa phasukabhavam sallakkhesi. So katipaham manussamamsam khaditva balam labhitva evam cintesi bahupakara me devata ayacanamassa muncissamiti. So khaggam adaya rukkhamulato nikkhamitva rajano anessamiti payasi. Atha nam purimabhave yakkhakale ekato manussamamsakhadako sahayako yakkho anuvicaranto disva ayam mama atitabhave sahayoti natva samma mam sanjanasiti pucchi. Na sanjanami sammati. Athassa purimabhave yakkhakale katakaranam kathesi. So tam sanjanitva patisantharamakasi. Kaham nibbattositi yakkhena puttho nibbattatthananca rattha pabbajaniyakarananca idani vasanatthananca khanuna viddhakarananca devataya ayacana mocanattham gamanakarananca sabbam arocetva samma tayapi mametam kiccam nittharitabbam ubhopi mayam gacchama sammati aha. Samma na gacchami ekam pana me

--------------------------------------------------------------------------------------------- page429.

Kammam atthi aham kho pana anaggham padalakkhanam nama mantam janami so balanca javanca tejussadanca karoti tam mantam ganhahiti. So sadhuti sampaticchi. Yakkhopissa tam datva pakkami. Porisado mantam uggahetva tato patthaya vatajavo atisuro mahabalaparakkamo ahosi. So sattahabbhantareyeva ekasatarajano uyyanadini gacchante disva vatavegena pakkhanditva namam savetva vagganto nadanto bhayappatte katva pade gahetva adhosire katva panhiya sisam paharanto vatavegena netva hatthatalesu chiddani katva rajjuya nigrodharukkhe olambesi. Aggapadangulihi bhumiyam phusamanahi atha te sabbe rajano vate paharante milatakorandakadamani viya parivattenta olambimsu. Sutasomo mama pitthacariyo hoti sace ganhissami sakalajambudipo tuccho bhavissatiti tam na nesi. Soham balikammam karissamiti aggim katva sule tacchento nisidi. Rukkhadevata tam kiriyam disva mayham kiresa balikammam karoti vanepissa maya kinci phasukam katam natthi idani tam imesam mahavinasam karissati kinnu kho kattabbanti cintetva ahametam nivaretum na sakkhissamiti catunnam maharajanam santikam gantva tamattham kathetva nivaretha nanti aha. Tehipi na mayam porisadam nivaretum sakkhissamati vutte sakkam upasankamitva tamattham kathetva nivaretha nanti aha. Sopi naham sakkomi nivaretum ekamattham pana acikkhissamiti vatva ko namati vutte

--------------------------------------------------------------------------------------------- page430.

Sadevake loke sadiso anno natthi kururatthe pana indapattanagare korabyarajaputto sutasomo nama tam nibbisevanam katva damessati rajunanca jivitam dassati tanca manussamamsam khadanato oramapessati sakalajambudipe amatam viya abhisincissati sacepi rajunam jivitam datukamo sutasomam anetva balikammam katum vattatiti vadehiti. Sa sadhuti sampaticchitva khippam agantva pabbajitavesena tassa avidure payasi. So pana padasaddena raja nukho koci palato bhavissatiti olokento tam disva pabbajita nama khattiyava imam gahetva ekasatam puretva balikammam karissamiti utthaya asihattho anubandhi tiyojanam anubandhitvapi papunitum nasakkhi. Gatte hi seda muncimsu. So cintesi aham pubbe hatthimpi assampi rathampi dhavantam anubandhitva ganhami ajja imam pabbajitam sakaya pakatiya gacchantam sabbathameneva dhavantopi ganhitum na sakkomi kinnu kho karananti. Tato so pabbajito nama vacanakaro hoti titthati nam vatva thitam ganhissamiti cintetva tittha samanati aha. Aham tava thito tvam pana thatum vayamam karositi. Atha nam bho pabbajita nama jivitahetupi alikam na bhananti tvam pana musa kathesiti vatva gathamaha titthahiti maya vutto so tvam gacchasi pammukho atthito tvam thitomhiti lapasi brahmacarini idam kho samanayuttam asinca me mannasi kankhapattanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page431.

Tattha titthahiti samana titthahi iti vacanam maya vutto so tvam gacchasi brahmacarini atthito tvam thito amhi iti lapasi me asinca kankhapattam mannasi. Pammukhoti parammukho. Tato devata gathadvayamaha thitohamasmi sadhammesu raja na namagottam parivattayami coranca loke athitam vadanti apayikam nerayikam ito cutam. Sace me saddhasi raja sutam ganhahi khattiyam tena yannam yajitvana evam saggam gamissasiti. Tattha sadhammesuti maharaja aham sakesu dasakusalakammapathadhammesu thito asmi bhavami. Na namagottanti yatha tvam pubbe brahmadatto hutva tam namam jahitva purisado hutva idani kammasapado jato khattiyakule jatopi abhakkham manussamamsam bhakkhesi attano namagottam yatha parivattesi naham tatha namagottam parivattayami loke coranca dasakusalakammapathesu atthitam nama vadanti. Ito cutanti ito cutam hutva apaye niraye nibbattamanam. So hi niraye patamano attano patittham na labhati. Sutanti sutasomam. Bho purisada musavadisi tvam taya mayham sakalajambudipe rajano anetva balikammam karissamiti vuttam patissutam. Idani ye va te va dubbalarajano anesi jambudipatale jetthakam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page432.

Sutasomamaharajanam na anesi vacanante musa nama ahosi tasma sutasomam ganhahiti. Evanca pana vatva devata pabbajitavesam antaradhapetva sakeneva vannena akase suriyo viya jajjalamana atthasi. So tassa katham sutva rupanca oloketva kasi tvanti aha. Aham imasmim rukkhe nibbattadevatati. So dittha me attana devatati tussitva sami devaraja ma sutasomassa karana cintayi attano rukkham pavisahiti. Atha devata tassa passantasseva rukkham pavisi. Tasmim khane suriyo atthangato cando uggato. Porisado vedangakusalo nakkhattacaram janati. So nabham oloketva sve phussanakkhattam bhavissati sutasomo nahayitum uyyanam gamissati tattha nam ganhissami arakkho panassa maha bhavissati samanta tiyojanam sakalanagaravasino rakkhanta vicarissanti asamvidahite arakkhe pathamayameyeva migaciravanuyyanam gantva mangalapokkharanim otaritva vasissamiti cintetva tattha gantva pokkharanim oruyha paduminipattena sisam paticchadetva atthasi. Tassa tejena macchakacchapadayo osakkitva udakapariyante vaggavagga hutva vicarimsu. Kuto pana laddhayam tejoti. Pubbayogavasena. So hi kassapadasabalassa kale khirasalakabhattam patthapesi. Tena mahathamo ahosi. Aggisalam karetva bhikkhusanghassa sitavinodanattham agginca daruni ca darucchedanavasinca pharasunca adasi. Tena tejava ahosi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page433.

Evam tasmim antouyyanam gateyeva balavapaccusakale samanta tiyojane arakkham ganhimsu. Rajapi patova bhuttapataraso alankatahatthikhandhavaragato caturanginiya senaya parivuto nagarato nikkhami. Tada takkasilato nando nama brahmano catasso sataraha gathayo adaya visatiyojanasatikam maggam atikkamma tam nagaram patva dvaragame vasitva suriye uggate nagaram pavisanto rajanam pacinadvare nikkhamantam disva hattham pasaretva jayapesi. Raja disacakkhuko hutva gacchanto unnatappadese thitassa brahmanassa pasaritahattham disva hatthinagam pesetva brahmanam upasankamitva pucchanto gathamaha kismim nu ratthe vata jatibhumi atha kena atthena idhanupatto akkhahi me brahmana etamattham kimicchasi demi tayajja patthitanti. Atha nam so gathamaha gatha catasso dharanimahissara sugambhiratthavara sagarupama taveva atthaya idhagatosmi sunohi gatha paramatthasanhitati. Tattha dharanimahissarati bhumissara bhumipala catasso gatha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page434.

Kimbhuta sugambhiraatthavara sagarupama tava eva atthaya idam thanam anuppatto asmi bhavami. Sunohiti kassapadasabalena desita paramatthasanhita ima sataraha gathayo sunohiti attho. Brahmano tam vacanam vatva maharaja ima kassapadasabalena desita catasso sataraha gathayo tumhe sutavittakati sutva tumhakam desitum agatomhiti aha. Raja tutthamanaso hutva acariya sutthu te agatam maya pana ito nivattitum na sakka ajja phussanakkhattayogena sisam nahayitum agatomhiti aham punadivase agantva sossami tvam ma ukkanthiti vatva gacchatha tumhe brahmanassa asukagehe sayanam pannapetva detha ghasacchadanam samvidahathati amacce anapetva gantva uyyanam pavisi. Tam attharasahatthena pakarena parikkhittam ahosi. Tam annamannam samghattayanta hatthino parikkhipimsu. Tato assa parikkhipimsu tato ratha tato dhanuggaha tato pattikati. Sankhubhitamahasamuddo viya unnadento balanikayoyeva ahosi. Raja olarikani abharanani omuncitva massukammam karapetva nahanacunnena ubbattitasariro pokkharaniya anto rajavibhavena nahatva paccuttaritva udakagahanasatakena nivasetva atthasi. Athassa dussagandhamalalankarani upanayimsu. Atha porisado cintesi ayam raja alankatakale bhariko bhavissati sallahukakaleyeva nam ganhissamiti. So nadanto vagganto maccu viya matthake khaggam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page435.

Paribhamanto aham hare coro porisadoti namam savetva angulim nalate thapetva udaka uttari. Tassa saddam sutva hattharoha saha hatthihi assaroha saha assehi bhassimsu ratharoha saha rathehi bhassimsu balanikaya gahitagahitani avudhani chaddetva urena bhumiyam nipajjimsu. Porisado sutasomam ukkhipitva ganhi. Sesarajano gahanakale pade gahetva adhosisakam katva panhiya sisam paharanto gacchati. Bodhisattam pana upagantva onato ukkhipitva khandhe nisidapesi. So porisado dvarena gamanam papanco bhavissatiti cintetva gamanam apassanto sammukhatthaneyeva attharasahatthubbedham pakaram ullanghitva purato ca paggalitapadena mattavaravaranakumbhe akkamitva pabbatakutani patento viya vatajavena assarathapitthe akkamanto patetva rathadhure rathasise akkamitva bhamaracakkam bhamanto viya nilaphalakani nigrodhapattani maddanto viya ekavegeneva tiyojanamaggam gantva atthi nukho koci sutasomassatthaya pacchato agacchantoti oloketva kinci adisva sanikam gacchanto sutasomassa kesaggato udakabinduni attano ure patitani disva maranassa abhayanakasatto nama natthi sutasomopi maranabhayena rodati manneti cintetva aha na ve rudanti matimanto sapanna bahussuta ye bahuthanacintino

--------------------------------------------------------------------------------------------- page436.

Dipam hi etam paramam naranam yam pandita sokanuda bhavanti. Attana nati udahu puttadaram dhannam dhanam rajatam jatarupam kimeva tvam sutasomanutappe korabya settha vacanam sunoma teti. Tattha yam panditati yam tumhadisa pandita annesam sokanuda bhavanti etam sokavinodanam annesam dipam mahasamudde bhinnanavanam dipo viya patittha hoti tasma tumhadisa matimanto na rudantiti attho. Kimeva tvanti samma sutasoma tumhadise maranabhayena rodante anne andhabala kim karissanti api ca tam pucchami imesu attadisu kimeva tvam sutasomanutappeti kimeva socasi kim cintesiti attho. Sutasomo aha na cahamattanamanutthunami na puttadaram na dhanam na rattham satanca dhammo carito purano tam sangaram brahmanassanutappe. Kato maya sangaro brahmanena ratthe sake issariye thitena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page437.

Tam sangaram brahmanasampadaya saccanurakkham punaravajissanti. Tattha anutthunamiti aham tava neva rodami na socami imesampi attadinam atthaya na anutthunami na socami api ca kho satam panditanam carito purano dhammo atthi yam sangaram katva saccam nama tam sangaram brahmanassa anusocamiti attho. Saccanurakkhanti saccam anurakkhanto. So hi vata brahmano takkasilato kassapadasabalassa desita catasso gathayo adaya agato tassaham agantukavattam karetva nahatva agato sunissami yava mamagamana agamehiti sangaram katva agato tvam pana gatha sotum adatvava mam ganhi sace mam visajjesi tam dhammam sutva saccanurakkham punaravajissanti vadati. Atha nam porisado aha na vahametam abhisaddahami sukhi naro maccumukha pamutto amittahattham punaravajeyya korabya settha na hi mam upeti. Mutto tuvam porisadassa hattha gantva sakam mandiram kamakami madhuram piyam jivitam laddha raja kuto tvam ehisi me sakasanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page438.

Tattha sukhiti sukhappatto hutva. Maccumukha pamuttoti madisassa corassa hatthato muttataya maranamukha mutto nama hutva puna avajeyya agaccheyya aham etam vacanam na abhisaddahami korabya settha mam santike na hi upeti. Tattha sutasoma tuvam porisadassa hatthato mutto. Sakam mandiranti rajadhanigeham. Kamakamiti kamam kamayamanoti attho. Tuvam me mama santike kuto ehisi. Tam sutva mahasatto kesarasiho viya asambhito aha matam vareyya parisuddhasilo na jivitam garahito papadhammo na hi tam naram tayate duggatibhi yassapi hetu alikam bhaneyya. Sacepi vato girimavaheyya cando ca suriyo ca chama pateyya sabbava najjo patisotam vaheyyum na tvevaham raja musa bhaneyyanti. Tattha matam vareyyati porisada yo naro parisuddhasilo maranam iccheyya icchatu patthetuti attho. Na jivitanti papadhammo pana garahito jivitam na vareyya ma icchatu. Jivitam hi tassa ayatim abhaddakatta dujjivitam nama. Yassati yassa attano atthaya dussilo alikam bhaneyya etamattadivatthum tam purisam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page439.

Duggatibhi na tayate na rakkhati. Girimavaheyyati samma porisada maya saddhim ekacariyakule sikkhito evarupo sahayako hutva aham jivitahetu musa na kathemi sace puratthimadibhedo vato utthaya mahantam pabbatam tulapicu viya akase avaheyya tampi saddahatabbam aham musa na bhaneyyanti idam vacanam tveva saddahatabbam cando ca suriyo ca attano vimanena saddhim pathaviyam pateyya sabbapi najjo patisotam vatteyyum bho porisada evarupam vacanam sace bhane saddahitabbam aham musa bhaneyyam iti vacanam tuyham janehi vuttam nama tam na saddahitabbam nabham phaleyya udadhi visusse samvatteyya bhutadhara vasundhara siluccayo meru samutthaheyya pabbato na tvevaham raja musa bhaneyyanti. Evam vuttepi so na saddahatiyeva. Atha bodhisatto ayam mayham na saddahati sapathenapi nam saddahapessamiti cintetva samma porisada khandhato tava mam otarehi sapatham katva tam saddahapessamiti vatva tena otaretva bhumiyam thapito sapatham karonto gathamaha asinca sattinca paramasami sapathampi te samma aham karomi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page440.

Taya pamutto anano bhavitva saccanurakkham punaravajissanti. Tassattho samma porisada sace icchasi evarupehi avudhehi samvidahitarakkhe khattiyakule me nibbatti nama ma hotuti asinca sattinca paramasami annam va yam icchasi tam sapathampi te samma aham karomi yathaham taya pamutto gantva brahmanassa anano hutva saccamanurakkhanto punagamissamiti. Tato porisado ayam sutasomo khattiyehi akattabbam sapatham karoti kim me imina etu va ma va ahampi khattiyaraja mameva bahulohitam gahetva devataya balikammam karissami ayam ativiya kilamatiti cintetva gathamaha yo te kato sangaro brahmanena ratthe sake issariye thitena tam sangaram brahmanasampadaya saccanurakkham punaravajassuti. Tattha punaravajassuti puna agaccheyyasi. Atha nam mahasatto samma porisada ma cintayi catasso sataraha gathayo sutva dhammakathikassa pujam datva patova agamissamiti vatva gathamaha yo me kato sangaro brahmanena ratthe sake issariye thitena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page441.

Tam sangaram brahmanasampadaya saccanurakkham punaravajissanti. Tattha punaravajissanti puna agacchami. Atha nam porisado maharaja tumhe khattiyehi akattabbam sapatham karittha tam anussareyyathati vatva samma porisada tvam mam daharakalato patthaya janasi hassenapi me musa na kathitapubba kim musa kathessami svaham idani rajje patitthito dhammadhammam jananto kim musa kathessami saddahasi mayham ahante sve balikammam papunissamiti saddahapito tenahi gaccha maharaja tumhesu anagatesu balikammam na bhavissati devatapi tumhehi vina na sampaticchi ma me balikammassa antarayam karitthati mahasattam uyyojesi. So rahumukha muttacando viya nagabalo thamasampanno khippameva nagaram papuni. Atha senapissa sutasomamaharaja pandito madhuradhammakathiko ekam dve katha kathetum labhanto porisadam dametva sihamukha muttamattavaravarano viya agamissati ime rajanam porisadassa datva agatati amhe nagaravasino jana garahissantiti cintetva bahinagareyeva thita tam durato agacchantam disva paccuggantva vanditva katham maharaja porisadena kilamitoti patisantharam katva porisadena mayham matapituhi dukkaram katam tatharupo nama cando sahasiko

--------------------------------------------------------------------------------------------- page442.

Mama dhammakatham sutva mam visajjesiti vutte rajanam alankaritva hatthikkhandham aropetva parivaretva nagaram pavisi. Tam disva sabbe nagara tussimsu. Sopi dhammagarutaya dhammasondataya matapitaro adisvava pacchapi te passissamiti rajanivesanam pavisitva rajasane nisiditva brahmanam pakkosapetva massukammadini cassa anapetva kappitamassum nahatanulittam vatthalankarapatimanditam katva anetva dassitakale sayam paccha nahatva tassa attano bhojanam dapesi. Tasmim bhutte sayam bhunjitva tam maharahe pallanke nisidapetva dhammagarukataya assa gandhamaladihi pujam katva sayam nicasane nisiditva tumhehi mayham anita sataraha gatha sunomi acariyati yaci. Tamattham pakasento sattha aha mutto ca so porisadassa hattha gantvana tam brahmana etadavoca sunomi gathayo satarahayo ya me suta assu hitaya brahmeti. Tattha etadavocati etam avoca. Atha brahmano bodhisattena yacitakale gandhehi hatthe ubbattetva pasibbaka manoramam potthakam niharitva ubhohi hatthehi gahetva tenahi maharaja kassapadasabalena desita ragamadanadinimmadana amatamahanibbanasampapika catasso sataraha gathayo sunohiti vatva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page443.

Potthakam olokento aha sakideva sutasoma sabbhi hoti samagamo sa nam sangati paleti nasabbhi bahusangamo. Sabbhireva samasetha sabbhi kubbhetha santhavam satam saddhammamannaya seyyo hoti na papiyo. Jiranti ve rajaratha sucitta atho sarirampi jaram upeti satanca dhammo na jaram upeti santo have sabbhi pavedayanti. Nabhanca dure pathavi ca dure param samuddassa tadahu dure tato have durataram vadanti satanca dhammo asatanca rajati. Tattha sakidevati ekavarameva. Sabbhiti sappurisehi. Sa nanti sa sabbhi saha sangati samagamo ekavaram pavattopi tam puggalam paleti rakkhati gopeti. Nasabbhiti asappurisehi pana bahu sucirampi kato sangamo ekatthane nivaso na paleti anatthavaho hotiti attho. Samasethati saddhim nisideyya sabbairiyapathe panditeheva saddhim pavatteyyati attho. Santhavanti mittasanthavam. Satam saddhammanti panditanam buddhadinam sattatimsabodhipakkhiyadhammasankhatam saddhammam. Seyyoti etam dhammam natva vuddhiyeva hoti hani

--------------------------------------------------------------------------------------------- page444.

Nama natthiti attho. Rajarathati rajunam arohaniyaratha. Sucittati suparikammakata. Sabbhi pavedayantiti buddhadayo santo sabbhiti samkhyam gatam sobhanam uttamam nibbanam pavedayanti so nibbanasankhato satam dhammo jaram na upeti na jirati. Nabhanti akaso. Dureti pathavi hi patittha sangahana akaso niralambo appatittho iti ubho ete ekabaddhapi visamyogatthena anupalittatthena dure nama honti. Paranti orimatirato paratiram . Tadahuti tam ahu. Iti brahmano catasso sataraha gathayo kassapadasabalena desitaniyamena kathetva tunhi ahosi. Tam sutva mahasatto saphalam vata me agamananti tutthacitto hutva ima gatha neva savakabhasita na isibhasita na kavibhasita sabbannubhasita kim nukho agghantiti cintetva imasam sakalampi cakkavalam yava brahmaloka sattaratanaparipunnam katva dadamano neva anucchavikam katum sakkoti aham panassa tiyojanasate kururatthe sattayojanike indapattanagare rajjam datum pahomi atthi nukhvassa rajjam katum bhagyanti angavijjanubhavena olokento naddasa tato senapatitthanadini olokento ekagamabhojakassapi bhagyam adisva dhanalabhassa olokento kotidhanato patthaya oloketva catunnamyeva kahapanasahassanam bhagyam disva ettakena nam pujessamiti catasso sahassatthavika dapetva acariya tumhe annesam khattiyanam ima gatha desetva kittakam dhanam labhitthati pucchi. Ekekaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page445.

Satam satam maharajati teneva sataraha gatha nama jatati. Atha nam mahasatto acariya tvam attano gahetva vicaranabhandassa aggham na janasi ito patthaya eta gatha sahassaraha nama hontuti vatva gathamaha sahassiyo ima gatha nayima gatha sataraha cattari tvam sahassani khippam ganhahi brahmanati. Athassa ekam sukhayanakam datva brahmanam sotthina geham sampapethati purise anapetva tam uyyojesi. Tasmim khane sutasomaranna sataraha gatha sahassaraha katva pujita sadhu sadhuti mahasadhukarasaddo ahosi. Tassa matapitaro tam saddam sutva kimsaddo namesoti pucchitva yathabhutam sutva dhanalobhataya mahasattassa kujjhimsu. Sopi brahmanam uyyojetva tesam santikam gantva vanditva atthasi. Athassa pita katham tata evarupassa sahasikassa corassa hatthato muttositi patisantharamattampi akatva attano dhanalobhataya saccam kira tata taya catasso gatha sutva cattari sahassani dinnaniti pucchitva saccanti vutte aha asitiya navutiya ca gatha sataraha capi bhaveyyu gatha accantameva sutasoma vijanahi sahassiyo nama ka atthi gathati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page446.

Tattha accantamevati attanava janahi. Ka atthiti kuhim atthi. Atha nam mahasatto naham tava dhanena vuddhim icchami sutena icchamiti sannapento aha icchami voham sutavuddhimattano santova mam sappurisa bhajeyyum aham savantihi mahodadhiva na hi tata tappami subhasitena. Aggi yatha tinakattham dahanto na tappati sagarova nadihi evampi me pandita rajasettha sutva na tappanti subhasitena. Sakassa dasassa yatha sunomi gatham aham atthavatim janinda tameva sakacca nisamayami na hi tata dhammesu mamatthi tittiti. Tattha voti nipatamattam. Santoti eteva mam bhajeyyunti icchami. Savantihiti nadihi. Sakassati titthatu nandabrahmano yada aham attano dasassapi sunomi. Evanca pana vatva ma mam tata dhanassa hetu paribhasasi aham dhammam sutva agamissamiti sapatham katva agato idanaham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page447.

Porisadassa santikam gamissami idam vo rajjam ganhathati rajjam niyyadento gathamaha idante rattham sadhanam sayoggam sakayuram sabbakamupapannam kim kamahetu paribhasase mam gacchamaham porisadassa nanteti. Tattha nanteti santike. Tasmim samaye pituranno hadayam unham ahosi. So tata sutasoma kinnametam kathesi caturanginiya senaya coram ganhissamiti vatva gathamaha attanurakkhaya bhavanti heke hattharoha rathika pattika ca assarohayeva dhanuggahase senam payunjama hanama sattunti. Tattha hanamati sace evam payojita sena tam gahetum sakkonti atha nam sakalaratthavasino gahetva gantva hanama sattum marema tam amhakam paccamittanti. Atha nam matapitaro assupunnamukha rodamana vilapanta tata ma gaccha gantum na labbhati yacimsu. Solasasahassanatakitthiyopi sesaparijanapi amhe anathe katva kuhim gacchasi devati paridevimsu. Sakalanagare ca koci sakabhavena santharetum na sakkoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page448.

Porisadassa kira patinnam gahetva agato idani catasso sataraha gatha sutva dhammakathikassa sakkaram katva matapitaro vanditva puna kira corassa santikam gamissatiti sakalanagaram ekakolahalam ahosi. Sopi matapitunam vacanam sutva mahasatto imam gathamaha sudukkaram purisado akasi jivam gahetvana visajjayi mam tam tadisam pubbakiccam saranto dubbhe aham tassa katham janindati. Tattha jivam gahetvanati jivamanam gahetvana. Tam tadisanti tam tena katam tatharupam. Pubbakiccanti purimaupakaram. Janindati pitaram alapati. So matapitaro anusasetva ammatata tumhe mayham ma cintayittha katakalyano aham mama chakamavacaraissariyam na dullabhanti matapitaro vanditva apucchitva sesajane anusasetva pakkami. Tamattham pakasento sattha aha vanditva so pitaram mataranca anusasetva nigamanca balanca saccavadi saccanurakkhamano agamasi so yattha porisadoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page449.

Tattha saccanurakkhamanoti saccam anurakkhamano agamasiti. Bodhisatto tam rattim nivesaneyeva vasitva punadivase patova arunuggamanavelaya matapitaro vanditva apucchitva sesajanam anusasetva assumukhena nanappakaram paridevantena itthagaradi- mahajanena anugato nagara nikkhamitva tam janam parivattetum asakkonto mahamagge dandakena tiriyam lekham katva sace mayi sineho atthi imam ma atikkamathati aha. Mahajano silavato tejavantassa anam atikkamitum asakkonto mahasaddena paridevamano tam sihavijambhitena gacchantam oloketva tasmim mahasatte dassanupacaram atikkante ekaravam ravanto nagaram pavisi. Sopi agatamaggeneva tassa santikam gato. Tena vuttam agamasi so yattha porisadoti. Dhammassavanakandam nitthitam. Bodhisattassa gatakalato patthaya porisado cintesi sace mama sahayo sutasomo agantukamo agacchatu anagantukamo ma agacchatu rukkhadevata yam mayham icchati tam karotu ime rajano maretva pancamadhuramamsena balikammam karissamiti. Citakam katva aggim jaletva angara tava hontuti tassa sule tacchantassa nisinnakale bodhisatto tassa santikam gato. Atha nam porisado disva tutthacitto samma gantva kattabbakiccante katanti pucchi. Mahasatto ama maharaja kassapadasabalena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page450.

Desita me gatha suta dhammakathikasakkaro ca kato tasma gantva kattabbakiccam katam nama hotiti dassento gathamaha kato maya sangaro brahmanena ratthe sake issariye thitena tam sangaram brahmanasampadaya saccanurakkham punaragatosmi yajassu yannam khada mam porisadati. Tattha yajassuti mam maretva devataya va yannam yajassu mamsam va me khadahiti. Tam sutva porisado ayam raja na bhayati vigatamaranabhayo hutva kathesi kissa nukho eso anubhavoti cintetva annam natthi ayam sutasomo kassapadasabalena desita gatha me sutati vadati tasam etenanubhavena bhavitabbam ahametam rajanam kathapetva gatha sossami evam aham nibbhayo bhavissamiti sannitathanam katva gathamaha na hayate khaditum mayham paccha citaka ayam tava sadhumaka ca niddhumake pacitam sadhu pakkam sunoma gathayo satarahayoti. Tattha khaditunti khadanam tava khadanam mayham paccha va pure va na parihayati pacchapi hi tvam khaditabbova. Pacitanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page451.

Niddhume nijjale aggimhi pakkamamsam sadhu pakkam nama hoti. Tam sutva mahasatto ayam porisado papadhammo aham imam thokam niggahetva lajjapetva kathessamiti cintetva aha adhammiko tvam purisadakasi ratthato bhattho udarassa hetu dhammancima abhivadanti gatha dhammo adhammo ca kuhim sameti. Adhammikassa luddassa niccam lohitapanino natthi saccam kuto dhammo kim sutena karissasiti. Tattha dhammancimati ima ca gatha navalokuttaradhammam abhivadanti. Kuhim sametiti kattha samagacchati dhammo hi sugatim va papeti nibbanam va adhammo duggatim. Saccanti vacisaccamattampi natthi kuto dhammo. Kim sutenati tvam etena sutena kim karissasi mattikabhajanam viya hi sihavasaya abhajanam tvam dhammassa. So evam kathitepi nevassa kujjhi kasma mahasattassa mettabhavanaya mahantataya. Atha nam kim pana samma sutasoma ahameva adhammikosmiti vatva gathamaha yo mamsahetu migavam haneyya yo va haneyya purisam attahetu ubhopi te pecca sama bhavanti kasma no adhammikam brusi mam tvanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page452.

Tattha kasma noti ye jambudipatale rajano alankatapatiyatta mahabalaparivara rathavaragata migavam caranta tikhinehi sarehi mige vijjhitva marenti te avatva kasma tvam manneva adhammikam vadasi yadi te niddosa ahampi niddoso evati dipeti. Tam sutva mahasatto tassa laddhim bhindanto aha panca panca na kha bhakkha khattiyena pajanata abhakkham raja bhakkhesi tasma adhammiko tuvanti. Tassattho samma porisada khattiyena nama khattiyadhammam janantena panca pancapi hatthiadayo daseva satta mamsavasena abhakkha na khaditabbayuttaka. Na khotveva va patho. Aparo nayo khattiyena khattiyadhammam janantena pancanakhesu sattesu sasako sallako godho savi kummoti ime panceva satta bhakkha bhakkhitabbayuttaka na anne tvam pana abhakkham manussamamsam bhakkhesi tasma tuvam adhammikoti. Iti so tena niggahito annam patisaranam adisva attano papam sampaticchadento gathamaha mutto tuvam porisadassa hattha gantva sakam mandiram kamakami amittahattham punaragatosi na khattiyadhamme kusalosi rajati. Tattha na khattiyadhammeti tvam khattiyadhammasankhate nitisatthe

--------------------------------------------------------------------------------------------- page453.

Na kusalo yo attano atthanattham na janasi akaraneneva te loke panditoti kitti patthata aham pana te panditabhavam na passami na janami atibalositi vadati. Tam sutva mahasatto samma khattiyadhamme kusalena nama maya sadiseneva bhavitabbam aham hi tam janami na pana tathattaya patipajjamiti vatva gathamaha ye khattiyadhamme kusala bhavanti payena te nerayika bhavanti tasma aham khattiyadhammam pahaya saccanurakkham punaragatosmi yajassu yannam khada mam porisadati. Tattha kusalati tathattaya patipajjanakusala. Payenati yebhuyyena nerayika ye pana tattha na nibbattanti te sesapayesu nibbattanti. Porisado aha pasadavasa pathavigavassa kamitthiyo kasikacandananca sabbam tahim labhasi samitaya saccena kim passati anisamsanti. Tattha pasadavasati samma sutasoma tava tinnam utunam anucchavika dibbavimanakappa tayo nivasapasada. Pathavigavassati pathavi ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page454.

Gavo ca assa ca. Kamitthiyoti kamavatthubhuta itthiyo. Kasikacandanancati kasikavatthanca lohitacandananca. Sabbam tahinti etanca annanca upabhogaparibhogam sabbam tvam tahim attano nagare samitaya labhasi sami hutva yatha icchasi tatha paribhunjitum labhasi so tvam sabbametam pahaya saccanurakkhi idhagacchanto saccena kimanisamsam passasiti. Tato bodhisatto aha ye kecime atthi rasa pathabya saccam tesam sadhutaram rasanam sacce thita samanabrahmana ca taranti jatimaranassa paranti. Tattha sadhutaranti yasma sabbepi rasa sattanam sabbakaleyeva panita honti tasma saccam tesam sadhutaram yasma va viratisaccavacisacce thita jatimaranasankhatassa tebhumikavattassa param amatamahanibbanam taranti papunanti tasma sadhutaranti. Evamassa mahasatto sacce anisamsam kathesi. Tato porisado vikasitapadumapunnacandasassirikamivassa mukham oloketva ayam sutasomo angaracitakam passatipi mam sulam tacchentam passatipi cittutrasamattampissa natthi kim nukho esa satarahanam gathanam anubhavo udahu saccassa annasseva va kassaciti cintetva pucchami tava nanti pucchanto gathamaha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page455.

Mutto tuvam porisadassa hattha gantva sakam mandiram kamakami amittahattham punaragatosi nahi nuna te maranabhayam janinda alinacitto casi saccavaditi. Atha mahasattopissa acikkhanto aha kata me kalyana anekarupa yanna yittha ye vipula pasattha visodhito paralokassa maggo dhamme thito ko maranassa bhaye. Kata me kalyana anekarupa yanna yittha ye vipula pasattha ananutappam paralokam gamissam yajassu yannam khada mam porisada. Pita ca mata ca upatthita me dhammena me issariyam pasattham visodhito paralokassa maggo dhamme thito ko maranassa bhaye. Pita ca mata ca upatthita me dhammena me issariyam pasattham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page456.

Ananutappam paralokam gamissam yajassu yannam khada mam porisada. Natisu mittesa katupakara dhammena me issariyam pasattham visodhito paralokassa maggo dhamme thito ko maranassa bhaye. Natisu mittesu katupakara dhammena me issariyam pasattham ananutappam paralokam gamissam yajassu yannam khada mam porisada. Dinnam me danam bahudha bahunam santappita samanabrahmana ca visodhito paralokassa maggo dhamme thito ko maranassa bhaye. Dinnam me danam bahudha bahunam santappita samanabrahmana ca ananutappam paralokam gamissam yajassu yannam khada mam porisadati. Tattha kalyana anekarupati annadivasena anekadha. Yannati dasavidhadanavatthupariccagavasena ativipula panditapasattha yanna ca yittha pavattita. Dhamme thitoti evam dhamme thito madiso ko

--------------------------------------------------------------------------------------------- page457.

Nama maranassa bhayeyya. Ananutappanti ananutappamano. Dhammena me issariyam pasatthanti dasavidham rajadhammam akopetva dhammeneva maya rajjam pasasitam. Katupakarati natisu natikiccani mittesu ca mittakiccani. Dananti savatthukacetana. Bahudhati bahuhi akarehi. Bahunanti na pancannam na dasannam satassapi sahassassapi dinnameva. Santappitati gahitabhajanani puretva sutthu tappita. Tam sutva porisado ayam sutasomo maharaja sappuriso nanasampanno madhuradhammakathiko sacaham etam khadeyyam muddhapi me sattadha phaleyya pathavi va pana me vivaram dadeyyati bhitatasito hutva samma sutasoma na tvam maya khaditabbayuttarupoti vatva gathamaha visam pajanam puriso adeyya asivisam jalitam uggatejam muddhapi tassa viphaleyya sattadha yo tadisam saccavadim adeyyati. Tattha visanti tattheva maranasamattham halahalavisam. Jalitanti attano visatejena jalitam teneva uggatejam aggikkhandham viya carantam asivisam va pana so givayam ganheyya. Iti so mahasattam halahalavisasadiso tvam samma ko tam khadissatiti vatva gatha sotukamo tam yacitva tena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page458.

Dhammagaravajananattham evarupanam anavajjagathanam tvam abhajananti patikkhittopi sakalajambudipe imina sadiso pandito nama natthi ayam mama hattha muncitva gantva ta gatha sutva dhammakathikassa sakkaram katva nalatena maccum adaya punagato ativiya sadhurupa gatha bhavissantiti sutthutaram sanjatasavanadaro hutva tam yacanto gathamaha sutva dhammam vijananti nara kalyanapapakam api gatha sunitvana dhamme me ramati manoti . Tassattho samma sutasoma nara nama dhammam sutva kalyanampi papakampi jananti appeva nama ta gatha sutva mamapi dasakusalakammapathadhamme mano rameyyati. Atha mahasatto sotukamodani porisado kathessamiti cintetva tenahi samma sadhukam sunohiti tam ohitasotam katva nandabrahmanena kathitaniyameneva gathanam thutim kathetva chakamavacaradevesu ekakolahalam katva devatasu sadhukaram dadamanasu mahasatto purisadassa dhammam desento aha sakideva maharaja sabbhi hoti samagamo sa nam sangati paleti nasabbhi bahusangamo. Sabbhireva samasetha sabbhi kubbhetha santhavam satam saddhammamannaya seyyo hoti na papiyo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page459.

Jiranti ve rajaratha sucitta atho sarirampi jaram upeti satanca dhammo na jaram upeti santo have sabbhi pavedayanti. Nabhanca dure pathavi ca dure param samuddassa tadahu dure tato have durataram vadanti satanca dhammo asatanca rajati. Tassa tena sukathitatta ceva attano panditabhavena ca ta gatha sabbannubuddhakathita viyati cintentasseva sakalasariram pancavannaya pitiya paripuri. Bodhisatte muducittam ahosi. Setacchattassa dayakam sakapitaram viya tam amanni. So aham sutasomassa databbam kinci hirannasuvannam na passami ekekaya pana gathaya ekekam varam dassamiti cintetva gathamaha gatha ima atthavati subyanjana subhasita tuyha janinda sutva anandi vitto sumano patito cattari te samma vare dadamiti. Tattha ananditi anandajato. Sesani tasseva vevacanani. Cattaropi hete tutthakara eva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page460.

Atha nam mahasatto kim nametam varam dassasiti apasadento gathamaha yo nattano maranam bujjhase tuvam hitahitam vinipatanca saggam giddho rase duccarite nivittho kim tvam varam dassasi papadhammam. Ahanca tam dehi varanti vajjam tvancapi datvana avakareyya sanditthikam kalahamimam vivadam ko pandito janamupabbajeyyati. Tattha yoti yo tvam maranadhammohamasmiti attanopi maranam na bujjhasi na janasi papadhammameva karosi. Hitahitanti idam me kammam hitam idam ahitam idam vinipatam nessati idam sagganti na janasi. Raseti manussamamsarase. Vajjanti vadeyyam. Avakareyyati vacaya datva dehi me nam varanti vuccamano na avakareyyasi. Upabbajeyyati ko imam kalaham pandito upagaccheyya. Tato porisado nayam mayham saddahati saddahapessami nanti cintetva gathamaha na tam varam arahati jantu datum yam vapi datvana avakareyya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page461.

Varassu samma avikampamano panam cajitvanapi dassamevati. Tattha avikampamanoti anolinamanaso. Atha nam mahasatto ativiya suro hutva katheti karissati me vacanam varam ganhissamiti sace pana manussamamsam na khaditabbanti pathamameva varam yacissam so ativiya kilamissati pathamam anne tayo vare gahetva paccha etam varam ganhissamiti cintetva gathamaha ariyassa ariyena sameti sakkhi pannassa pannanavata sameti passeyya tam vassasatam arogam etam varanam pathamam varamiti. Tattha ariyassati acaraariyassa. Sakkhiti sakkhidhammo mittadhammo. Pannanavatati nanasampannena. Sametiti gangodakam viya yamunodakena samsandati. Dhatuso hi satta samsandanti. Passeyya tanti sutasomo porisadassa ciram jivitam icchanto viya pathamam jivitavaram yacati panditassa hi mama jivitam dehiti vattum ayuttam api ca so tam sutva mayhameva esa arogyam icchatiti cintetva evamaha. Sopi tam sutva ayam issariya dhamsitva idani mamsam khaditukamassa evam mahaanatthakarakassa mahacorassa mayhameva jivitam icchati aho mama hitakamoti tutthamanaso hutva vancetva varassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page462.

Gahitabhavam anujanitva tam varam dadamano gathamaha ariyassa ariyena sameti sakkhi pannassa pannanavata sameti passeyya mam vassasatam arogam evam varanam pathamam dadamiti. Tattha varananti catunnam varanam pathamam. Tato bodhisatto aha ye khattiyase idha bhumipala muddhabhisitta katanamadheyya na tadise bhumipati adesi etam varanam dutiyam varamiti. Tattha katanamadheyyati muddhani abhisittatta ca muddhabhisittati katanamadheyya. Na tadiseti tadise khattiye na adesi ma khadi. Iti so dutiyam varam ganhanto parosatanam khattiyanam jivitavaram ganhi. Porisadopissa varam dadamano aha ye khattiyase idha bhumipala muddhabhisitta katanamadheyya na tadise bhumipati ademi etam varanam dutiyam dadamiti. Kim pana te sabbe tesam saddam sunantiti. Na sabbam sunanti. Porisadena hi rukkhassa dhumajalupaddavabhayena patikkamitva aggi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page463.

Kato aggino ca rukkhassa ca antare nisiditva mahasatto tena saddhim kathesi. Tasma sabbam asunitva upaddhupaddham sunimsu. Te idani sutasomo porisadam damessati ma bhayitthati annamannam samassasesum. Tasmim khane mahasatto imam gathamaha parosatam khattiya te gahita talavuta assumukha rudanta sake te ratthe patipadayahi etam varanam tatiyam varamiti. Tattha parosatanti atirekasatam. Te gahitati taya gahita. Talavutati hatthatalesu avuta. Iti so mahasatto tatiyam varam ganhanto tesam khattiyanam sakaratthaniyyatanavaram ganhi. Kimkaranati. So akhadantopi veribhayena sabbe te dase katva aranneyeva vasapeyya maretva va chaddeyya paccantam va netva vikkineyya tasma tesam sakaratthaniyyatanavaram ganhi. Itaropissa dadamano imam gathamaha parosatam khattiya me gahita talavuta assumukha rudanta sake te ratthe patipadayami etam varanam tatiyam dadamiti. Catuttham pana varam ganhanto bodhisatto imam gathamaha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page464.

Chiddante rattham byathita bhaya hi puthu nara lenamanuppavittha manussamamsam viramahi raja etam varanam catuttham varamiti. Tattha chiddanta ghanasannivasam tattha tattha gamadinam utthitatta savivaram. Byathita bhayahiti porisado idani agamissatiti tava bhayena kampita. Lenamanuppavitthati darake hatthesu gahetva tinagahanadiniliyanatthanam pavittha. Manussamamsanti duggandham jeguccham patikkulam manussamamsam pajaha. Nissakkatthe va upayogam. Manussamamsato viramahiti attho. Evam vutte porisado panim paharitva hasanto samma sutasoma kim nametam kathesi kathaham tumhakam etam varam panasamam dassami sace ganhitukamosi annam ganhahiti vatva gathamaha addha hi so bhakkho mamam manapo etassa hetumhi vanam pavittho soham katham etto uparameyyam annam varanam catuttham varassuti. Tattha vananti rajjam pahaya imam vanam pavittho. Atha nam mahasatto tvam manussamamsassa piyataratta tato viramitum na sakkomiti vadasi yo hi piyam nissaya papam karoti ayam andhabaloti vatva gathamaha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page465.

Na ve piyam meti janinda tadiso attam nirankatva piyani sevati attava seyyo paramava seyyo labbha piya ocitattena pacchati. Tattha tadisoti janinda tadiso yuva abhirupo mahayaso idannama me piyanti piyavatthulobhena attanam nirankatva sabbasugatihi ceva sukhavisayehi ca cavitva niraye patetva na ve piyani sevati. Paramava seyyoti purisassa hi paramamha piyavatthumha attava varataro. Kimkarana. Labbha piyati piya nama piyavisayavasena ceva punnena ca ocitattena ca vuddhitattena ca ditthadhamme ceva parattha ca devamanussasampattim katva sakka laddhum. Evam vutte porisado bhayappatto hutva ahanhi sutasomena gahitam varam visajjapetumpi na sakkomi manussamamsato viramitumpi na sakkomi kim nu kho karissami sace so annam varam catuttham yacati khippameva tassa dassami kathamaham jivissamiti assupunnehi nettehi gathamaha piyam me manussamamsam sutasoma vijanahi namhi sakka nivaretum annam tuvam samma varam varassuti. Tattha vijanahiti vijanahi. Tato bodhisatto aha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page466.

Yo ve piyam meti piyanurakkhi attam nirankatva piyani sevati sondo pivitvana visamissa panam teneva so hoti dukkhi parattha. Yo cidha sankhaya piyani hitva kicchenapi sevati ariyadhamme dukkhena pivitvana yathosadhani teneva so hoti sukhi paratthati. Tattha yo veti samma porisada yo puriso idam me piyanti papakiriyaya attanam nirankatva piyani vatthuni sevati so surapemena visamissam suram pivitva sondo viya tena papakammena parattha nirayadisu dukkhi hoti. Sankhayati janitva tulayitva. Piyani hitvati adhammapatisamyuttani piyani chaddetva. Evam vutte porisado kalunam paridevanto gathamaha ohayaham pitaram mataranca manapike kamagunepi panca etassa hetumhi vanam pavittho tante varam kintimaham dadamiti. Tattha etassati manussamamsam dasseti. Kintimahanti kinti katva aham varam demi. Tato mahasatto imam gathamaha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page467.

Na pandita digunamahu vakyam saccappatinnava bhavanti santo varassu samma iti mam avoca iccabravi tvam na hi te sametiti. Tattha digunanti samma porisada pandita nama ekam vatva puna tam visamvadento dutiyavacanam na vadanti. Iti mam avocati samma sutasoma varassu varanti evam mam abhasasi. Iccabraviti tasma yam tvam iti abravi tante idani na sameti. So puna rodanto evam gathamaha apunnalabham ayasam akittim papam bahum duccaritakilesam manussamamsassa bhavo upaga tante varam kintimaham dadeyyanti. Tattha papanti kammapatham appattam. Duccaritanti kammapathappattam. Kilesanti dukkham. Manussamamsassa bhavoti manussamamsassa hetu. Upagati upagatomhi. Tanteti tam tuyham kathaham varam demi ma mam varayi anukampam karunnam mayi karohi annam varam ganhahiti aha. Atha nam mahasatto aha na tam varam arahati jantu datum yam vapi datvana avakareyya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page468.

Varassu samma avikampamano panam cajitvanapi dassamevati. Evantena pathamam vuttam gatham aharitva dassetva varadane ussahento aha panam cajanti satam nesa dhammo saccappatinnava bhavanti santo datva varam khippamavakarohi etena sampajja surajasettha. Caje dhanam angavarassa hetu angam caje jivita rakkhamano angam dhanam jivitancapi sabbam caje naro dhammamanussarantoti. Tattha pananti jivitam santo nama api jivitam cajanti khippamavakarohi idha khippam mayham dehiti attho. Etenati etena dhammena ceva saccena ca sampajja sampanno upapanno hoti. Surajasetthati tam pagganhanto alapati. Caje dhananti samma porisada pandito puriso hatthapadadimhi ange vijjamane tassa rakkhanatthaya bahumpi dhanam cajeyya. Dhammamanussarantoti angadhanajivitani pariccajantopi satam dhammam na vitikkamissamiti evam dhammam anussaranto. Evam mahasatto imehi karanehi tam sacce patitthapetva idani attano garubhavam dassetum gathamaha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page469.

Yassa hi dhammam puriso vijanna ye cassa kankham vinayanti santo tanhissa dipanca parayananca na tena mettim jirayetha pannoti. Tattha yassati yamha purisa. Dhammanti kusalakusalajotakam karanam. Vijannati vijaneyya. Tanhissati tam acariyapuggalam etassa puggalassa patitthanatthena dipam uppanne bhaye gantabbatthanatthena parayananca. Na tena mettinti tena acariyapuggalena saha pandito kenacipi karanena mettim na jirayetha na vinaseyyati attho. Evanca pana vatva samma porisada gunavantassa acariyassa vacanam nama bhinditum na vattati ahanca tarunakalepi tava pitthacariyo bahum sippam sikkhapesim idani buddhalilaya sataraha gatha te kathesim tena me vacanam katum arahasiti aha. Tam sutva porisado sutasomo mayham acariyo ceva varo cassa maya dinno kim sakka katum ekasmim attabhave maranam nama dhuvam manussamamsam na khadissami dassami varanti assudharahi pavattamanahi utthaya sutasomanarindassa pade vanditva tam varam dadamano imam gathamaha addha hi so bhakkho mama manapo etassa hetumhi vanam pavittho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page470.

Sace ca mam yacasi etamattham etampi te samma varam dadamiti. Atha nam mahasatto samma sise thitassa maranampi varam maharaja taya dinnam varam ganhami tuvanca ajjato patthaya ariyapathe patitthitosi evam santepi tam yacami sace te mayi sineho atthi panca silani ganhahi maharajati aha. Sadhu samma dehi me panca silaniti. Ganha maharajati. So mahasattam pancangapatitthitena vanditva ekamantam nisidi. Mahasattopi tam silesu patitthapesi. Tasmim khane tattha sannipatita bhumma devata mahasatte pitim janetva avicito yava bhavagga anno porisadam manussamamsato nivaretum samattho nama natthi aho sutasomena dukkaram katanti mahantena saddena vanaghatam unnadento sadhukaramakamsu. Tesam sutva catummaharajikati evam yava barhmaloka ekakolahalam ahosi. Rukkhe laggitarajanopi tam devatanam sadhukarasaddam sunimsu. Rukkhadevatapi vimane thitava sadhukaramadamsu. Iti devatanam sadhukarasaddova anusuyyati rupam na dissati. Devatanam sadhukarasaddam sutva rajano cintayimsu sutasomam nissaya no jivitam laddham dukkaram katam sutasomena porisadam damentenati bodhisattassa thutim karimsu. Porisado mahasattassa pade vanditva ekamantam atthasi. Atha nam bodhisatto samma ime khattiye mocehiti aha. So cintesi aham etesam paccamitto ete maya mocita ganhatha no

--------------------------------------------------------------------------------------------- page471.

Paccamittanti mam himseyyum maya jivitam cajantenapi na sakka sutasomassa santika gahitam silam bhinditum imina saddhimyeva gantva mocessami evam me bhayam na bhavissatiti. Atha bodhisattam vanditva samma sutasoma ubhopi gantva khattiye mocessamati vatva gathamaha sattha ca me hosi sakha ca mesi vacanampi te samma aham akasim tvampi me samma karohi vakyam ubhopi gantvana pamocayamati. Tattha satthati saggamaggassa desitatta sattha tarunakalato patthaya sakha. Atha nam bodhisatto aha sattha ca te homi sakha ca tyamhi vacanampi me samma tuvam akasi ahampi te samma karomi vakyam ubhopi gantvana pamocayamati . Evam vatva te upasankamitva aha kammasapadena vihethitamha talavuta assumukha rudanta na jatu dubbhetha imassa ranno saccappatinnam me patisunathati. Tattha kammasapadenati idam mahasatto ubhopi gantva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page472.

Pamocayamati sampaticchitva khattiya nama manathaddha muttamattava imina vihethitamhati porisadam potheyyumpi haneyyumpi na kho panesa tesu dubbhissati aham ekakova gantva patinnam tava nesam ganhissamiti cintetva tattha gantva te khattiye hatthatalesu avunitva porisadena aggapadangulisu bhumim phusamanasu rukkhasakhasu olaggite vatappaharanakale nagadantesu olaggitakarandakadamani viya samparivattante addasa. Tepi tam disva idanimha arogati ekappahareneva mahaviravam viravimsu. Atha te mahasatto ma bhayitthati assasetva porisadato tumhakam abhayam patiggahitam tumhe pana me vacanam karothati vatva evamaha. Tattha na jatuti ekamsena na ca dubbhetha. Te ahamsu kammasapadena vihethitamha talavuta assumukha rudanta na jatu dubbhema imassa ranno saccappatinnam te patisunomati. Tattha patisunomati evam patinnam adhivasema sampaticchama apica kho pana mayam kilamanta kathetum na sakkoma tumhe sabbasattanam patisaranam tumheva kathetha mayam vo vacanam sutva patinnam dassamati. Atha te bodhisatto tenahi patinnam dethati vatva gathamaha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page473.

Yatha pita va athavapi mata anukampika atthakama pajanam evampi vo hotu ayanca raja tumhe ca vo hotha yatheva puttati. Tepi sampaticchamana imam gathamahamsu yatha pita va athavapi mata anukampika atthakama pajanam evampi no hotu ayanca raja mayampi hessama yatheva puttati. Tattha tumhe ca voti vokaro nipatamattam. Iti mahasatto tesam patinnam gahetva porisadam pakkositva ehi samma khattiye mocehiti aha. So khaggam gahetva ekassa ranno bandhanam chindi. Raja sattaham niraharo hutva vedanappatto saha bandhanaccheda mutto bhumiyam patati. Tam disva mahasatto karunnam katva samma porisada ma evam chindahi ekam rajanam ubhopi dalham gahetva ure katva idani bandhanam chindamati aha. Porisado khaggena chindi. Mahasatto thamasampannataya tam ure nipajjapetva orasaputtam viya muducittena otaretva bhumiyam nipajjapesi. Evampi te sabbe bhumiyam nipajjapetva vane dhovitva darakanam kannato suttakam viya sanikam rajjuyo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page474.

Nikkaddhitva pubbalohitam dhovitva vane niddose katva samma porisada etam rukkhatacam pasane ghamsitva aharathati aharapetva saccakiriyam katva tesam hatthatalesu makkhesi. Tam khananneva phasukam ahosi. Porisado tandulam gahetva varanam paci. Ubhopi jana parosatam khattiye varanam payesum. Iti te sabbeva santappita suriyo atthangato. Punadivasepi pato ca majjhantike ca sayanhe ca varanameva payetva tatiyadivase sasitthakam yagum payesum. Yavata te aroga ahesum. Atha ne mahasatto gantum sakkhissathati pucchitva gacchamati vutte ehi samma porisada sakam rattham gacchamati aha. Sutva so rodamano tassa padesu patitva tvam samma rajano gahetva gaccha aham idheva vanamulaphalani khadanto vasissamiti aha. Samma idha kim karissasi samma ramaniyante rattham baranasiyam rajjam karehiti. Samma kim kathesi na sakka maya tattha gantum sakalanagaravasino hi me verino te mayham imina mata khadita mayham pitati mam paribhasissanti ganhatha imam coranti ete dandena va ledduna va muggarena va sattiya va pharasuna va mam jivita voropessanti ahanca tumhakam santike silesu patitthito jivitahetupi na sakka maya param maretum tasma naham gacchami aham manussamamsato virahitatta kittakam jivissami idani mama tumhakam dassanam natthiti roditva gacchatha tumheti aha. Atha mahasatto

--------------------------------------------------------------------------------------------- page475.

Tassa pitthim parimajjitva samma porisada sutasomo namaham maya tadiso kakkhalo pharuso sahasiko vinito baranasivasikesu janesu kim atthi aham tam tattha patitthapessami asakkonto attano rajjam dvidha bhinditva tava dassamiti tumhakampi nagare mama verino atthiyevati vutte imina mama vacanam karontena dukkaram katam yena kenaci upayena poranakayase patitthapetabbo esa mayati cintetva tassa palobhanatthaya nagarasampattim vannento aha catuppadam sakunancapi mamsam sudehi randham sukatam sunitthitam sudhamva indo paribhunjamano hitva katheko ramasi aranne. Ta khattiya vellivilakamajjha alankata samparivarayanta indamva devesu pamodayimsu hitva katheko ramasi aranne. Tambupadhane bahugonakamhi subhamhi sabbasayanamhilankate sayanassa majjhamhi sukham sayitva hitva katheko ramasi aranne.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page476.

Panissaram kumbhathunam nissive athopi ve nippurisampi turiyam bahum sugitanca suvaditanca hitva katheko ramasi aranne. Uyyana sampannapahutamalyam migajinupetapuram surammam hayehi nagehi rathehupetam hitva katheko ramasi aranneti. Tattha sukatanti nanappakarehi sutthu katam. Sunitthitanti nanasambharayojanena sutthu nitthitam. Katham eko ramasiti mulaphaladini khadanto katham ramissasi ehi maharaja gamissamati. Vellivilakamajjhati ettha velliti rasi vilakamajjhati vilaggamajjha uttattaghanasuvannarasipabha ceva tanudighamajjha cati. Devesuti devaloke acchara indam viya ramaniye baranasinagare pubbe pamodayimsu ta hitva idha kim karissasi ehi samma gacchamati. Tambupadhaneti rattupadhane. Sabbasayanamhiti sabbattharanatthate sayane. Alankateti anekabhumika dassetva addharattalankatayutte tattha tuvam pubbe sayiti attho. Sukhanti tadisassa sayanassa majjhamhi sukham sayitva idani katham aranne ramissasi ehi gacchama sammati. Nissiveti rattibhage. Hetvati evarupam sampattim chaddetva. Uyyana sampannapahutamalyanti maharaja tava uyyanam sampannananavidhapuppham. Migajinupetapuram

--------------------------------------------------------------------------------------------- page477.

Surammanti tam uyyanam migajinam nama namena tena upetam purampi te sutthu rammam. Hitvati evarupam manoramam nagaram chaddetva. Iti mahasatto appeva namesa pubbe anubhuttam upabhogaparibhogarasam saritva gantukamo bhaveyyati porisadam pathamam bhojanena palobhesi. Dutiyam kilesavasena tatiyam sayanena catuttham naccagitavaditena pancamam uyyanena ceva nagarena cati imehi ettakehi palobhetva ehi maharaja ahantam adaya baranasiyam patitthapetva paccha sakarattham gamissami sace baranasiyam rattham na labhissasi mama upaddharajjam te dassami kinte arannavasena mama vacanam karohiti aha. Tassa vacanam sutva gantukamo hutva sutasomo mayham atthakamo anukampako pathamam mam kalyane patitthapetva idani poranayaseva patitthapessamiti vadati sakkhissati cesa patitthapetum imina saddhimyeva gantum vattati kim me arannavasenati cintetva tutthacitto tassa gunam nissaya vannam kathetukamo samma sutasoma kalyanamittasamsaggato sadhutaram papamittasamsaggato papataram nama natthiti vatva aha kalapakkhe yatha cando hayateva suve suve kalapakkhupamo raja asatam hoti samagamo. Tathaham rasakamagamma sudam kapurisadhamam akasim papakam kammam yena gacchami duggatim.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page478.

Sukkapakkhe yatha cando vaddhateva suve suve sukkapakkhupamo raja satam hoti samagamo. Tathaham tavamagamma sutasoma vijanahi kahami kusalam kammam yena gacchami suggatim. Thale yatha vari janinda vuttham anaddhaneyyam na ciratthitikam evampi me hoti asatam samagamo anaddhaneyyam udakam thaleva. Sare yatha vari janinda vuttham ciratthitikam naravirasettha evampi me hoti satam samagamo ciratthitiko udakam sareva. Abyayiko hoti satam samagamo yavampi tittheyya tatheva hoti khippam hi veti asatam samagamo tasma satam dhammo asabbhi arakati. Tattha suve suveti divase divase. Anaddhaneyyanti na addhanakkhamam. Sareti samudde. Naravirasetthati narapurisena settha. Udakam sarevati samudde vutthaudakam viya. Abyayikoti avigacchanako. Yavampi tittheyyati yattakam kalam jivitam tittheyya tattakam kalam tatheva hoti na jirati sappurisehi mittabhavoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page479.

Iti porisado sattahi gathahi mahasattassa gunam kathesi. Mahasattopi porisadanca te ca rajano gahetva paccantagamam agamasi. Paccantagamavasino mahasattam disva nagaram gantva acikkhimsu. Amacca balanikayam adaya gantva parivarayimsu. Mahasatto tena parivarena baranasim agamasi. Antaramagge janapadavasino pannakaram datva anugacchimsu. Mahasatto mahaparivaro ahosi tena saddhim baranasim papuni. Tada porisadassa putto raja hoti senapati kalahatthiyeva. Nagara ranno arocayimsu maharaja sutasomo kira porisadam dametva adaya idhagacchati nagarassa pavisitum na dassamati sigham nagaradvarani pidahitva avudhahattha atthamsu. Mahasatto dvaranam pidahitabhavam natva porisadanca parosate ca rajano ohaya katipayehi amaccehi saddhim dvarasamipam gantva aham sutasomamaharaja dvaram vivarathati aha. Purisa gantva ranno arocesum. So raja sutasomamaharaja pandito dhammaraja sile thito nissamsayam no bhayam natthiti vatva khippam vivarathati vivarapesi. Mahasatto nagaram pavisi. Raja ca kalahatthi cassa paccuggamanam katva tam adaya pasadam aropayimsu. So rajasane nisiditva porisadassa aggamahesinca sesaamacce ca pakkosapetva rajanam aha kalahatthi kasma ranno nagaram pavisitum na dethati. So rajjam karento imasmim nagare bahu manusse khadi khattiyehi akattabbakammam kari

--------------------------------------------------------------------------------------------- page480.

Sakalajambudipe chiddam akasi evarupo papadhammo tena karanenati. Idani so evarupam karissatiti tumhe ma cintayittha ahantam dametva silesu patitthapesim jivitahetupi kinci na vihethessati natthi vo tato bhayam evam ma karittha puttehi nama matapitaro patijaggitabba matapituposaka hi saggam gacchanti itare jana nirayam gacchantiti. Evam so nicasane nisinnassa rajaputtassa ovadam datva kalahatthi tvam ranno sahayo ceva sevako ca rannapi mahante issariye patitthapito tayapi ranno attham caritum vattatiti senapatim anusasetva devi tvampi kulageha agantva tassa santike aggamahesitthanam patva puttadhitahi vuddhippatta tayapi tassa attham caritum vattatiti deviyapi ovadam datva tamevattham matthakam papetum dhammam desento aha na so raja yo ajeyyam jinati na so sakha yo sakharam jinati na sa bhariya ya patino na vibheti na te putta ye na bharanti jinnam. Na sa sabha yattha na santi santo na te santo ye na bhananti dhammam raganca dosanca pahaya moham dhammam bhanantayeva bhavanti santo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page481.

Nabhasamanam jananti missam balehi panditam bhasamananca jananti desentam amatam padam. Bhasaye jotaye dhammam pagganhe isinam dhajam subhasitadhaja isayo dhammova isinam dhajoti. Tattha ajeyyanti ajeyya nama matapitaro te jinanto raja nama na hoti sace tava pitusantakam rajjam labhitva tassa patisattu ahosi akiccakari nama bhavissasi. Sakharam jinatiti kutattena jinati sace tvam kalahatthi ranna saddhim mittadhammam na puresi adhammattho hutva niraye nibbattissasi. Na vibhetiti na bhayati sace tvam ranno na bhayasi bhariya dhamme thita nama nahosi. Jinnanti mahallakam tasmim hi kale abharanta putta putta nama na honti. Santoti pandita. Dhammanti ye pucchita saccasabhavam na vadanti na te pandita nama. Dhammam bhanantati ete ragadayo pahaya parassa hitanukampaka hutva sabhavam bhananta pandita nama honti. Nabhasamananti na abhasamanam. Amatam padanti amatamahanibbanam desentam panditoti jananti. Teneva porisado dhammadesanam sutva pasannacitto cattaro vare datva pancasu silesu patitthito. Bhasayeti tasma pandito puriso dhammam bhaseyya joteyya. Buddhadayo hi isayo yasma dhammo etesam dhajo tasma subhasitadhaja nama subhasitam pagganhanti bala pana subhasitam pagganhanta nama natthiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page482.

Imassa dhammakatham sutva raja ca senapati ca tussitva gacchama tam rajanam anessamati nagare bherincarapetva nagare sannipatetva tumhe ma bhayittha raja kira dhamme patitthito etha nam anessamati mahajanam adaya mahasattam purato katva ranno santikam gantva vanditva kappake upatthapetva kappitakesamassum nahatanulittapasadhitam rajanam ratanarasimhi thapetva abhisincitva nagaram pavesesum. Porisadaraja parosatanam khattiyanam mahasattassa ca mahasakkaram karesi. Sutasomanarindena kira porisado dametva rajje patitthapitoti sakalajambudipe mahakolahalam udapadi. Indapattanagaravasino agacchantuti dute pahinimsu. So tattha masamattam vasitva samma gacchama mayam tvam appamatto hohi catusu nagaradvaresu ca nivesanadvare cati panca danasalayo karapehi danam dehi dasa rajadhamme akopetva agatigamanam pajaha maharajati porisadam ovadi. Parosatahi rajadhanihi balanikaya yebhuyyena sannipatita. So tehi balanikayehi parivuto baranasito nikkhami. Porisadopi nikkhamitva upaddhapatha nivattati. Mahasatto abahananam rajunam bahanani datva sabbe te uyyojesi. Tepi tena saddhim sammoditva yatharaham vandanalapanadini katva attano attano janapadam agamamsu. Mahasattopi nagaram pavisitva indapattanagaravasihi janehi devanagaram viya alankatanagaram pavisitva matapitaro vanditva madhurapatisantharam katva mahatalam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page483.

Abhiruhi. So dhammena rajjam karento cintesi rukkhadevata mayham bahupakara balikammalabhamassa karissamiti. So nigrodharukkhassa avidure mahantam talakam karetva bahuni kulani thapetva gamam nivasapesi. Gamo maha ahosi asitimaggaapanasahassena patimandito. Tampi rukkhamulam sakhantato patthaya bhumim samatalam karetva parikkhittavedikapakaratoranadvarayuttam karesi. Devata abhippasidi. Kammasapadassa damitatthane nivutthatta so gamo kammasapadanigamo nama jato. Te sabbepi rajano mahasattassa ovade thatva danadini punnani katva saggapadam purayimsu. Sattha imam dhammadesanam aharitva saccani pakasetva naham bhikkhave idaneva angulimalam damesim pubbepi angulimalo maya damitoyevati vatva jatakam samodhanesi tada porisado angulimalo ahosi kalahatthi sariputto nandabrahmano anando rukkhadevata kassapo sakko anuruddho sesarajano buddhaparisa matapitaro maharajakulani ahesum sutasomaraja pana ahameva sammasambuddhoti. Sutasomajatakam nitthitam. Pancamam. Iti asitinipatavannana nitthita.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 42 page 405-483. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=42&A=8275&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=42&A=8275&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=315              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=28&A=2258              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=2687              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=2687              Contents of The Tipitaka Volume 28 http://84000.org/tipitaka/read/?index_28

first pageprevious pageno pageNumbernext book chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]