ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 43 : PALI ROMAN Ja.A.9 mahanipat (1)

                     Mahanipata vannana
                     -------------
                      nemirajajatakam
     accheram vata lokasminti idam sattha mithilam upanissaya
maghadevassa ambavane viharanto sitapatukammam arabbha kathesi.
Ekadivasamhi sattha sayanhasamaye sambahulehi bhikkhuhi saddhim tasmim
ambavane carikancaramano ekam rammaniyam bhumippadesam disva attano
pubbacariyam kathetukamo hutva sitapatukammam katva ayasmata
anandattherena sitakaranam puttho ananda ayam bhumippadeso pubbe
maya maghadevarajakale jhanakilam kilantena ajjhavutthapubboti vatva
tunhi ahosi tehi yacito pannattapavarabuddhasane nisiditva
atitam ahari.
     Atite bhikkhave videharatthe mithilanagare maghadevo nama raja
ahosi. So caturasitivassasahassani kumarakilam kili.
Caturasitivassasahassani uparajjam karesi. Caturasitivassasahassani rajjam
karento yada me samma kappaka sirasmim palitani passeyyasi
tada me aroceyyasiti aha. Aparabhage kappako palitani disva
ranno arocesi. So suvannasandasena uddharapetva hatthe
patitthapetva palitam oloketva agantva nalatante laggam viya
maranam sampassamano idani me pabbajitakaloti kappakassa
Gamavaram datva jetthaputtam pakkosapetva tata rajjam sampaticcha
aham pabbajissamiti vatva kim karana devati vutte rajaputtassa
karanam acikkhanto imam gathamaha
           uttamangaruha mayham       ime jata vayohara
           patubhuta devaduta       pabbajjasamayo mamanti.
     Vatva puttam rajje abhisincitva tavampi evarupam palitam
disvava pabbajeyyasiti ovaditva nagara nikkhamitva isipabbajjam
pabbajitva caturasitivassasahassani cattaro brahmavihare bhavetva
brahmaloke nibbatti. Puttopissa teneva upayena pabbajitva
brahlokaparayano ahosi. Tatha tassa putto tatha tassa
puttoti evam davihi unani caturasiti khattiyasahassani sise palitam
disva imasmim ambavane pabbajitva cattaro brahmavihare bhavetva
brahmaloke nibbattimsu. Tesam sabbapathamam nibbatto maghadevo
nama raja brahmaloke thitova attano vamsam olokento davihi
unani caturasiti khattiyasahassani pabbajitani disva tutthamanaso
hutva ito nukho param pavattissati na pavattissatiti vamsam
olokentova appavattanabhavam natva mama vamsam ahameva ghatessamiti
cintetva tato cavitva mithilanagare ranno aggamahesiya kucchimhi
patisandhim ganhitva dasamasaccayena matukucchito nikkhami. Raja
tassa namaggahanadivase nemittake brahmane pakkosapetva pucchi.
Lakkhanani oloketva maharaja ayam kumaro tumhakam vamsam ghatento
Uppanno tumhakam vamso hi pabbajitavamso imassa kumarassa purato
neva gamissatiti vadimsu. Tam sutva raja ayam rathacakkanemi viya
mama vamsam ghatento jato tasma tassa nemikumaroti namam
karessamiti nemikumarotissa namam akasi. So daharakalato patthaya
dane ca sile ca uposathakamme ca abhirato ahosi. Athassa
pita purimanayeneva sise palitam disva kappakassa gamavaram datva
puttassa rajjam niyyadetva tasmimyeva ambavane pabbajitva
brahmalokaparayano ahosi. Nemiraja pana danajjhasayataya catusu
nagaradvaresu nagaramajjhe cati panca danasalayo karetva
mahadanam pavattesi. Ekekaya danasalaya satasahassam datva devasikam
devasikam panca panca kahapanasatasahassani dhanani pariccaji niccam
panca silani rakkhati pakkhadivasesu uposatham samadayi mahajanampi
danadisu punnesu samadapesi saggamaggam acikkhi nirayabhayena mahajane
tajjetva dhammam desesi. Tassovade thatva danadini punnani
katva tato cuta devaloke nibbattimsu. Devaloko paripuri.
Nirayo tuccho viya ahosi. Tada tavatimsabhavane devasamgha sudhammaya
devasabhayam sannipatitva aho vata amhakam acariyo nemiraja
tam nissaya mayam imam buddhananenapi aparicchindiyam dibbasampattim
anubhavamati vatva mahasattassa gune vannayimsu. Manussalokepissa
vannayimsu mahasamuddapitthe asittatelam viya gunakatha patthari.
     Sattha tamattham avibhutam katva bhikkhusamghassa kathento aha
           Accheram vata lokasmim      uppajjanti vicakkhana
           yada ahu nemiraja      pandito kusalatthiko
           raja sabbavidehanam      ada danam arindamo
           tassa tam dadato danam      sankappo upapajjatha
           danam va brahmacariyam va   katamam su mahapphalanti.
     Tattha yada ahuti bhikkhave yada pandito attano ca paresanca
kusalatthiko nemiraja ahosi tada devamanussa accheram vata
bho evarupapi nama anuppanne  buddhanane mahajanassa buddhakiccam
sadhiyamana lokasmim vicakkhana uppajjantiti evam tassa gunakatham
kathesunti attho. Yatha ahutipi patho. Tassattho yatha ahu
nemiraja pandito kusalatthikoyeva tatharupa mahajanassa buddhakiccam
sadhiyamana uppajjanti vicakkhana yam tesam uppajjanam tam accheram
vata lokassaminti. Iti sattha sayameva acchariyajato evamaha.
Sabbavidehananti sabbesam videharatthavasinam. Katamam suti etesu
davisu katamam nukho mahapphalam.
     So kira pannarasiuposathadivase uposathikova omuttasabbabharano
sirisayanapitthe nipanno dve yame niddam okkamitva pacchimayame
pabuddho pallankam abhujitva aham mahajanassa apparimanam
danampi demi silampi rakkhami danassa nukho phalam mahantam udahu
brahmacariyavasassa phalanti cintetva attano kankham chinditum nasakkhi.
     Tasmim khane sakkassa bhavanam unhakaram dassesi. Sakko
Tam karanam avajjento tam tatha vitakkentam disva kankhamassa
chindissamiti ekakova sigham agantva sakalanivesanam ekobhasam
katva sirisayanagabbham pavisitva obhasam pharitva akase thatva
tena puttho byakasi.
     Tamattham pakasento sattha aha
           tassa sankappamannaya      maghava devakunjaro
           sahassanetto paturahu     vannena vihatam tamam
           salomahattho manujindo     vasavam avaca nimi
           devata nusi gandhabbo     adu sakko purindado
           na ca me tadiso vanno   dittho va yadiva suto
           acikkha me tam bhaddante   yatha janemu tam mayam
           salomahattham natvana       vasavo avaca nimim
           sakko hamasmi devindo    agatosmi tavantike
           alomahattho manujinda      puccha panham yamicchasi
           so ca tena katokaso    vasavam avaca nimi
           pucchami tam devaraja      sabbabhutanamissara
           danam va brahmacariyam va   katamam su mahapphalam
           so puttho naradevena     vasavo avaca nimim
           vipakam brahmacariyassa      janam akkhasijanato
           hinena brahmacariyena      khattiye upapajjati
           majjhimena ca devattam      uttamena visujjhati
           Na hete sulabbha kaya   yacayogena kenaci
           ye kaye upapajjanti     anagara tapassinoti.
     Tattha salomahatthoti bhikkhave so nimiraja obhasam disva
akasam olokento tam dibbabharanapatimanditam disva bhayena
pahatthalomo hutva devata nusiti adi pucchi. Alomahatthoti
nibbhayo ahatthalomo hutva puccha maharajati. Vasavam avacati
tutthamanaso hutva avoca. Janam akkhasijanatoti bhikkhave so
sakko atitabhave attana paccakkham ditthapubbam brahmacariyassa vipakam
jananto tassa ajanantassa akkhasi. Hinenati adisu
puthutitthayatanesu methunaviratimattam silam hinam nama. Tena khattiyakule
upapajjati. Jhanassa upacaramattam majjhimam nama. Tena devattam
upapajjati. Atthasamapattinibbattanam pana uttamam nama. Tena
brahmaloke nibbattati. Tam bahiraka nibbananti kathenti.
Tena visujjhatiti. Imasmim pana buddhasasane parisuddhasilassa bhikkhuno
annataram devanikayam patthentassa brahmacariyam cetanaya hinataya hinam
nama. Tena yatha patthitena devaloke nibbatti parisuddhasilassa
pana atthasamapattinibbattanam majjhimam nama. Tena brahmaloke
nibbattati. Parisuddhasilassa vipassanam vaddhetva arahattamagganibbattanam
uttamam nama. Tena visujjhatiti. Kayati brahmagana
yacayogenati yacanayuttakena yacayogena va. Yannayuttakena
vati attho. Ubhayathapi dayakassevetam namam. Tapassinoti
Tapanissitaka.
     Iti sakko maharaja danato satagunena sahassagunena satasahassagunena
brahmacariyavaso mahapphaloti vannesi. Imayapi gathaya
brahmacariyavasasseva mahapphalabhavam dipetva idani ye atite
mahanda datva kamavacarampi atikkamitum nasakkhimsu te rajano
dassento aha
           dudipo sagaro selo     bhujagindo 1- bhangiraso 2-
           usinnaro atthako ca      assako ca puthuddhano
           ete canne ca rajano  khattiya brahmana bahu
           puthuyannam yajitvana        petattam nativattimsuti.
     Tassattho maharaja pubbe baranasiyam dudipo nama raja
mahadanam datva maranacakkena chinno kamavacareyeva nibbatti tatha
sagaradayo atthati ete pana anne ca bahu rajano ceva
khattiya brahmana ca puthuyannam yajitva anekappakaram danam datva
imam kamavacarabhumisamkhatam petattam nativattimsu. Kamavacaradeva hi
rupadino kilesavatthussa karana param paccasimsanato kappanataya
petati vuccanti. Vuttampi cetam
                    ye adutiya na ramanti ekika
                    vivekajam ye na labhanti pitim
                    kincapi te indasamanabhoga
@Footnote: 1. mucalindo 2. bhagiraso itipi patho.
                Te ve paradhinasukhavarakati.
     Evampi danaphalato brahmacariyaphalasseva mahantabhavam dassetva
idani brahmacariyavasena petabhavanam atikkamitva brahmaloke
nibbatti te tapase dassento aha
           addhayime ativattimsu      anagara tapassino
           sattisayo yamahanu        somayago manojavo
           samuddo magho bharato     isi kalapurakkhito
           angiraso kassapo ca      kisavaccho akanti cati.
     Tattha ativattimsuti kamavacaram atikkamimsu. Tapassinoti
silatapanceva atthasamapattitapanca nissita. Sattisayoti yama
hanuadayo sattabharato ca sandhayaha. Angirasadihi pana catuhi
saddhim ekadaseteti
     evam tava sutavaseneva brahmacariyavasassa mahapphalabhavam vannetva
idani attana ditthapubbam aharanto aha
           uttarena nadi sida       gambhira duratikkama
           nilaggivanna jotanti      sada kancanapabbata
           parulhagaccha tagara       parulhagaccha vana naga
           tatrasum dasasahassa       porana isayo pure
           aham setthosmi danena    sannamena damena ca
           anuttaram vattam katva      pakiracari samahite
           jatimantam ajaccanca       ahamujugatam naram
           Ativelam namassissam        kammabandhu hi manava
           sabbe vanna adhammattha   patanti nirayam adho
           sabbe vanna visujjhanti    caritva dhammamuttamanti.
     Tattha uttarenati maharaja atite uttarahimavante dvinnam
suvannapabbatanam antare pavatta sida nama nadi gambhira navadihipi
duratikkama ahosi. Kim karana. Sa hi atisukhumodaka sukhumatta
udakassa antamaso morapinjamattampi tattha patitam na santhati
osiditva talameva gacchati. Tenevassa sidati namam ahosi.
Te pana tassa tiresu kancanapabbata sada nilaggivanna hutva
jotanti obhasanti. Parulhagaccha tagarati tassa pana nadiya
tire gaccha parulhatagara ahesum. Tagara gandhi sugandhino.
Parulhagaccha vana nagati ye tattha annepi pabbata tesampi gaccha
parulhavana ahesum. Pupphaphaladhararukkhasanchannati attho. Tatrasunti
tasmim evam rammaniye bhumibhage dasasahassa isayo ahesum.
Sabbepi pancabhinnaatthasamapattilabhinova. Tesu bhikkhacaravelayam
keci uttarakurum gacchanti. Keci mahajambuphalam aharanti.
Keci himavante madhuraphalaphalani aharitva khadanti. Keci
jambudipatale tam tam nagaram gacchanti. Ekopi rasatanhaya abhibhuto
natthi. Jhanasukheneva kalam vitinamenti. Tada eko tapaso
akasena baranasim gantva sunivattho suparuto pindaya caranto
purohitassa gehadvaram papuni. So tassa upasame pasiditva tam
Attano nivesanam anetva bhojetva katipaham patijagganto vissase
uppanne bhante tumhe kuhim vasathati pucchi. Asukatthane
namavusoti. Kim pana bhante tumhe ekakava tattha viharatha udahu
annepi atthiti. Avuso kim vadesi tasmim padese dasasahassa
isayo vasanti sabbepi pancabhinnaatthasamapattilabhinovati.
Tassa tesam gunam sutva pabbajjaya cittam nami. Atha nam
bhante mampi tattha netva pabbajethati aha. Avuso tvam
rajapuriso na sakka tam maya pabbajetunti aha. Tena hi
bhante ajja aham rajanam apucchissami tumhe svepi idhagaccheyyathati.
So adhivasesi. Itaropi bhuttapataraso rajanam
upasankamitva icchamaham deva pabbajitunti. Tam sutva kim karana
acariya pabbajissasiti. Deva kamesu adinavam nekkhamme anisamsam
disvati. Tenahi pabbajahi pabbajitopi mam olokeyyasiti. So
sadhuti sampaticchitva rajanam vanditva attano geham gantva
puttadaram anusasitva sabbam sapateyyam dassetva attano
pabbajitaparikkharam gahetva tapasassagamanam olokento nisidi.
Tapasopi tatheva akasenagantava antonagaram pavisitva tassa geham
pavisi. So sakkaccam tam parivisitva bhante katham maya kattabbanti
aha. So tam bahinagaram netva hatthena adaya attano
anubhavena tattheva netva pabbajetva puna divase brahmanam
pabbajitam tattheva thapetva bhattam aharitva datva kasinaparikammam
Acikkhi. So katipahaccayena abhinna ca atthasamapattiyo ca
nibbattetva sayameva pindaya carati. So aparabhage aham ranno
attanam dassetum patinnam adasim dassissami attananti cintetva
tapase vanditva akasena baranasim gantva bhikkham caranto
rajadvaram sampapuni. Raja tam disva sanjanitva antoni
vesanam pavesetva sakkaram katva bhante kuhim vasathati pucchi.
Uttarahimavantappadese kancanapabbatantare pavattaya sidaya nadiya
tire maharajati. Kim pana tumhe ekakava tattha viharatha udahu
annepi tattha atthiti. Kim vadesi maharaja dasasahassa isayo
tattha vasanti te sabbe ca pancaabhinnaatthasamapattilabhino
vati. Raja tesam gunam sutva sabbesam bhikkham datukamo
ahosi. Atha nam raja aha bhante aham tesam isinam datumomhi
idha te anethati. Maharaja te isayo jivhavinneyye
rase agiddha na sakka idhanetunti. Bhante tumhe nissaya
te bhojessami upayam me acikkhathati. Maharaja sace tesam
danam datukamosi ito nikkhamitva sidanaditire vasanto tesam
danam dehiti. So sadhuti sampaticchitva sabbupakaranani
gahapetva caturanginiya senaya saddhim nagara nikhamitva attano
rajjasimam sampapuni. Atha nam tapaso attano anubhavena saddhim
senaya sidanaditare netva naditire khandhavaram karetva appamatto
hohi maharajati akasena attano vasanatthanam gantava puna
Divase paccagami. Atha nam raja sakkaccam bhojetva sve
bhante dasasahassa isayo adaya idheva agacchathati aha.
So sadhuti sampaticchitva gantva puna divase bhikkhacaravelaya
isinam arocesi marisa baranasiraja tumhakam bhikkham
datukamoagantva sidanaditire nisinno so vo nimantesi tassa
anukampaya khandhavaram gantva bhikkham ganhathati. Te sadhuti
sampaticchitva akasenagantva khandhavarassavidure otarimsu. Atha
tesam raja paccuggamanam katva khandhavaram pavesetva pannattasane
nisidapetva isiganam panitenaharena santappetva tesam iriyapathe
pasanno svatanaya nimantesi. Etenupayena dasannam tapasasahassanam
dasavassahassani danam adasi. Dadanto ca pana tasmimyeva
padese nagaram mapetva kasikammam karesi.
     Na kho pana maharaja tada so raja anno ahanneva
ahosi. Atha khoham setthosmi danena ahameva hi tada danena
settho hutva tam mahadanam datva imam petalokam atikkamitva
brahmaloke nibbattetum nasikkhim. Maya dinnam pana danam bhunjitva
sabbeva te isayo kamavacaram atikkamitva brahmaloke nibbattimsu.
Imina cetam veditabbam yatha brahmacariyavasova mahapphalo
hoti. Evam danena attano setthabhavam pakasetva itarehi tihi
padehi tesam isinam gunam pakaseti.
     Tattha sannamenati silena. Damenati indriyadamanena.
Anuttaranti etehi gunehi nirantaram uttamam vattasamadanam caritva.
Pakiracariti ganam vikiritva khipitva pahaya ekacarike ekibhavam
gateti attho. Samahiteti upacarappanasamadhihi samahitacitte
evarupe tapase aham tapassino upatthahinti dasseti. Ahamujugatanti
aham maharaja tesam dasasahassanam isinam antare kayavankadinam
abhavena ujugatam ekampi naram hinajacco va hotu jatisampanno
vati jatim avicaretva tesam gunesu pasannamanaso hutva
sabbepime ativelam namassissam niccakalameva namassissanti vadati.
Kim karana. Kammabandhu hi manavati macca hi namete kammabandhu
kammapatissarana. Teneva karanena sabbe vannati
veditabbam.
     Evanca pana vatva kincapi maharaja danato brahmacariyavasova
mahapphalo dvepi panete mahaparisavitakkava tasma dvisupi
appamatto hutva dananca dehi silanca rakkhahiti tam ovaditva
sakatthanameva gato.
     Tamattham pakasento sattha aha
           idam vatvana maghava       devaraja sujampati
           vedehamanusasitva       saggakayam apakkamiti.
     Tattha apakkamiti pakkami. Sudhammaya devasabhayam dvinnam
devasanghanam nisinnanameva attanam dassetiti attho.
     Atha nam devagana ahamsu maharaja nanu tumhe na pannayittha
Kuhim gatatthati. Marisa mithilayam nemiranno eka kankha uppajji
aham panham kathetva tam rajanam nikkankham katva agatomhiti.
     Evanca pana vatva puna tam karanam gathaya kathetumaha
           imam bhonto nisametha     yavantettha samagata
           dhammikanam manussanam       vannam uccavacam bahum
           yatha ayam nemiraja      pandito kusalatthiko
           raja sabbavidehanam      ada danam arindamo
           tassa tam dadato danam      sankappo upapajjatha
           danam va brahmacariyam va   katamam su mahapphalanti.
     Tattha imanti imam dhammikanam kalyanadhammanam manussanam maya
vuccamanam silavasena uccam danavasena avacam bahum vannam nisametha
sunathati attho. Yatha ayanti ayam nemiraja yatha pandito
ativiya panditoti.
     Iti so devaraja aparihapetva ranno vannam kathesi.
     Tam sutva devagana rajanam datthukama hutva maharaja
amhakam nemiraja acariyo tassovade thatva tam nissaya amhehi
ayam dibbasampatti laddha tam datthukamamha tam pakkosapehi
maharajati vadimsu. Sakko sadhuti sampaticchitva matalim
pakkosapetva samma matali vejayantaratham yojetva mithilanagaram gantva
nemirajanam dibbayane aropetva idhanehiti aha. So sadhuti
sampaticchitva ratham yojetva payasi. Sakkassa pana devehi
Saddhim kathentassa ca matalim pakkosapetva anapentassa ca
matalissa ratham yojentassa ca manussagananaya maso atikkanto.
Iti nemiranno punnamayam uposathikassa pacinasihapanjaram vivaritva
mahatale nisiditva amaccaganaparivutassa silam paccavekkhantassa
pacinalokadhatuto uggacchantena candamandalena saddhimyeva so ratho
pannayi. Manussa bhuttasayamasa attano attano gharadvaresu
nisiditva sukhakatham kathenta ajja dve canda uggatati ahamsu.
Atha nesam sallapantananneva so ratho pakato ahosi. Mahajano
nayam cando rathoti vatva tasmim khane anukkamena sindhavasahassayutte
matalisangahake vejayantarethe pakate jate kassa nukho idam
dibbayanam agacchatiti cintetva na kassaci annassa amhakam raja
dhammiko tasseva sakkena vejayantaratho  pesito bhavissati amhakamyeva
ranno anucchavikoti tutthahattho gathamaha
           abbhuto vata lokasmim      uppajji lomahamsano
           dibbo ratho paturahu      vedehassa yasassinoti.
     Tattha abbhutoti abbhutapubbo. Acchariyoti va vimhayenevamahamsu.
     Tassa pana mahajanassa evam kathentasseva matali vegenagantva
ratham nivattetva sihapanjarummare pacchabhagam thapetva arohanasajjam
katva arohanatthaya rajanam nimantesi.
         Tamattham pakasento sattha aha
           Devaputto mahiddhiko      matali devasarathi
           nimantayittha rajanam       vedeham mithilaggaham
           ehimam rathamaruyha        rajasettha disampati
           deva dassanakama te    tavatimsa saindaka
           saramana hi te deva    sudhammaya samacchareti.
     Tattha mithilaggahanti mithilayam patitthitapasadam catuhi sangahavatthuhi
mithilayam sangahakam. Samacchareti tava gunakatham kathenta nisidimsu.
     Raja tam sutva aditthapubbam devalokam passissami matalissa
ca me sangaho kato bhavissati gamissamiti cintetva antepuranca
mahajananca amantetva aham na cirasseva agamissami tumhe
appamatta danadini punnani karothati vatva dibbaratham abhiruhi.
     Tamattham pakasento sattha aha
           tato raja taramano     vedeho mithilaggaho
           asana vutthahitvana      pamukho rathamaruhi
           abhirulham ratham dibbam        matali etadabravi
           kena tam nemi maggena     rajasettha disampati
           yena va papakammanta    punnakamma ca yena vati 1-.
     Tattha pamukhoti uttamo abhimukho va mahajanassa pitthim datva
arulhoti attho. Yena vati yena maggena gantva yattha
papakammanta vasanti tam thanam sakka datthum yena va maggena
@Footnote: 1 ye nara.
Gantva yattha punnakammanta ca yena va vasanti te sakka 1-
datthunti etesu maggesu kena maggena tam pathamam nemi idam so
sakkena ananattopi attano dutavisesam dassanattham aha.
     Atha nam raja maya dvepi thanani aditthapubbani dvepi
passissamiti cintetva aha
           ubhayeneva mam nehi       matali dvesarathi
           yena va papakammanta    punnakamma ca yena vati.
       Tato matali dvepi thanani ekappahareneva na sakka maya
dassetum pucchissami nanti pucchanto gathamaha
           kena tam pathamam nemi       raja settha disampati
           yena va papakammanta    punnakamma ca yena vati.
        Tato raja aham avassam devalokam gamissami nirayam tava
passissamiti cintetva anantaram gathamaha
           nirayam tava passami       avasam papakamminam
           thanani luddakammanam      dussilananca ya gatiti.
         Tattha dussilananti dasaakusalakammapathavasena papakarinam
gihidussilanam samanadussilanam. Ya gatiti ya etesam nibbatti tanca
passissamiti.
       Athassa vetaranim nadim tava dassesi.
       Tamattham pakasento sattha aha
@Footnote: 1 yena va gantva ye punnakamma nara te sakka iti katthaci pakato.
           Dassesi matali ranno     duggam vetaranim nadim
           kutthitam kharasamyuttam        tattam aggisikhupamanti.
     Tattha vetaraninti bhikkhave matali ranno katham sutva nirayabhimukham
ratham pesetva pathamam kammapaccayena utuna samutthitam vetaranim nadim dassesi.
Tattha nirayapala jalitani asisattitomarabhindivalamuggaradini avudhani
gahetva nerayikasatte paharanti vijjhanti pothenti.
Te tam dukkham asahanta vetaraniyam patanti.
     Sa nadi uparijalitahi bhindivalappamanahi sakantakahi
vettalatahi sanchanna. Te tattha bahuni vassasahassani titthanta
pajjalitesu khuradharatikkhinesu kantakesu khandakhandika honti.
Tesam hettha talappamanani jalitaayasulani utthahanti. Nerayikasatta
bahuaddhanam vitinametva vettalatahi galitva sulesu patitva
viddhasarira sulesu avunitamaccha viya ciram pacanti. Sulani
pajjalitani khuradharatikkhinani ayapokkharapattani santi. Te
sulehi galitva ayapokkharapattesu patitva ciram dukkhavedanam anubhavanti.
Tato kharudake patanti udakampi jalati nerayikasattapi jalanti dhumapi
utthahanti udakassa pana hettha naditalam khuradharahi sanchannam.
Te hettha nukho kidisanti udake nimujjitva khuradharasu
khandakhandika honti te tam mahadukkham adhivasetum asakkonta mahantam
bhayabheravam ravanta vicaranti. Kadaci anusotam vuyhanti kadaci
Patisotam. Atha te tire thita nirayapala ususattitomarabhindivalani
khipitva te macche viya vijjhanti. Te dukkhavedanappatta
mahaviravam viravanti. Atha te jalitehi ayabalisehi uddharitva
akaddhitva pajjalitaayapathaviyam nipajjapetva mukhe tattam ayogulam
pakkhipanti.
     Iti  raja vetaraniyam mahadukkhapilite satte disva bhitatasito
hutva kinnama ime satta papakammam akamsuti matalim pucchi.
Sopissa byakasi.
     Tamattham pakasento sattha aha
                    nemi have matalimajjhabhasi
                    disva janam patamanam vidugge
                    bhayam hi mam vindati suta disva
                    pucchami tam matali devasarathi
                    ime nu macca kimakamsu papam
                    yeme jana vetaranim patanti
           tassa puttho viyakasi     matali devasarathi
           vipakam papakammanam       janam akkhasijanato
                    ye dubbale balavanto jivaloke
                    himsenti rosenti supapakamma
                    te luddakamma pasavetva papam
                    teme jana vetaranim patantiti.
Tattha vindatiti aham attano anissaro hutva bhayasantako
viya jatoti. Disvati patamane disva te nerayikasatte vetaranim
patante disva. Jananti bhikkhave so matali sayam jananto tassa
ajanato akkhasi. Dubbaleti sarirabalabhogabalaanabalavirahite.
Balavantoti tehi balehi samannagata. Himsentiti panippaharadihi
kilamenti. Rosentiti nanappakarehi akkosenta ghattenti.
Pasavetvati janetva katvati attho.
     Evam matali tassa panham byakaritva ranna vetaraniniraye ditthe
tam padesam antaradhapetva purato ratham pesetva sunakhadihi khadanatthanam
dassetva tam disva bhitena ranna panham puttho byakasi.
     Tamattham pakasento sattha aha
                    sama ca sona savala ca gijjha
                    kakolusangha ca adenti bherava
                    bhayam hi mam vindati suta disva
                    pucchami tam matali devasarathi
                    ime nu macca kimakamsu papam
                    yeme jane kakolusangha adenti
           tassa puttho viyakasi     matali devasarathi
           vipakam papakammanam       janam akkhasijanato
                    ye kecime maccharino kadariya
                    paribhasaka samanabrahmananam
                 Himsenti rosenti supapadhamma
                 te ludadakamma pasavetva papam
                 teme jane kakolusangha adentiti.
     Ito paresu panhesu ceva byakaranesu ca eseva nayo.
     Tattha samati rattavanna. Sonati sunakha. Savalati
kavaravanna ca setakalapitavanna cati attho. Evam
pancavannepi sunakhe dassesi. Te kira mahahatthippamana jalitaya
ayapathaviya nerayikasatte mige viya anudhavitva pindamamse damsitva
tesam tigavutappamanam sariram jalitaayapathaviyam patetva maharavam
ravantanam dvihi purimapadehi uram akkamitva supapadhammanam jananam
atthiminjam sesetva mamsam luncitva khadanti. Gijjhati mahanta
bhandasakatappamana rohatunda gijjha. Te tesam kanayaggasadisehi
tundehi atthini bhinditva atthiminjam khadanti. Kakolusanghati
lohatunda kakagana. Te atibhayanaka ditthaditthe khadanti.
Yeme janeti ye ime nerayikasatte kakolusangha khadanti ime nu
macca kim nama papakammam akamsuti pucchi. Maccharinoti annesam
adayaka maccharino nama. Kadariyati pare dentepi patisedhaka
thaddhamacchariya. Samanabrahmanananti samitabahitapapanam.
     Tato matali tam padesam antaradhapetva purato ratham pesetva
pajjalitam navayojanam ayapathavim akkamanta nerayikasatta nirayapalehi
anubandhitva talappamanehi jalitaayakhandhehi janghasu paharitva
Patita teheva ayakkhandhehi pothayanti cunnavicunnam vikiriyanti.
Te disva raja bhitatasito hutva matalim pucchamato gathamaha
                 sanjotibhuta  pathavim kamanti
                 tattehi khandhehi ca pothayanti
                 bhayam hi mam vindati suta disva
                 pucchami tam matali devasarathi
                 ime nu macca kimakamsu papam
                 yeme jana khandhahata sayanti
                 tassa puttho viyakasi  matali devasarathi
                 vipakam papakammanam    janam akkhasijanato
                 ye jivalokasmim supapadhammino
                 naranca narinca apapadhammam
                 himsenti rosenti supapadhamma
                 te luddakamma pasavetava papam
                 teme jana khandhahata sayantiti.
     Tattha sanjotikutati jalitasarira. Pathavinti jalitanavayojanam
ayapathavim kamanti akkamanti. Khandhehi ca pothayantiti nirayapalehi
anubandhitva talappamanehi jalitaayakkhandhehi janghasu paharitva patita
nerayikasatta jalitasarira vajam apavisantiyo gavo viya samparivaretva
teheva khandhehi pothayanti cunnavicunnam vikiriyanti. Supapadhamminoti
attano sutthupapadhamma hutva. Apapadhammanti
Silacaradigunasampannam niraparadham va.
     Purato matali ratham pesetva nirayapalehi jalitavudhehi kottiyamana
angarakasum patanti. Tattheva nesam yava katiya nimugganam
mahatihi ayapacchihi adaya upari angare okiranti. Atha te
angaram sampaticchitum asakkonta rodanta paridaddhagatta
thunanti. Tam disva raja gathamaha
                 angarakasum apare thunanti
                 nara rudanta paridaddhagatta
                 bhayam hi mam vindati suta disva
                 pucchami tam matali devasarathi
                 ime nu macca kimakamsu papam
                 yeme jana angarakasum thunanti
                 tassa puttho viyakasi  matali devasarathi
                 vipakam papakammanam    janam akkhasijanato
                 yekeci pugaya dhanassa hetu
                 sakkhim karitva inam japayanti
                 te japayitva janatam janinda
                 te luddakamma pasavetva papam
                 teme jana angarakasum thunantiti.
Tattha angarakasunti samma matali ke namete apare vajam
apavisantiyo gavo viya samparivaretva nirayapalehi jalitavudhehi
Kottiyamana angarakasum patanti. Tattha ca nesam yava katito
nimugganam mahatihi ayapacchihi adaya upari angare okiranti.
Atha te angare sampaticchitum asakkonta rodanta paridaddhagatta
thunanti vipphandanti. Kammabalena va attana va attano sise
angare phunanti okirantiti attho. Pugaya dhanassati okase
sati danam va dassama pujam va karissama viharam va karessamati
dhanam samkaddhitva thapitassa pugasantakassa dhanassa hetu. Japayantiti tam
dhanam yatha rucim khaditva ganajetthakanam lancam datva asukatthane
ettakam veyyavaccakaranam katam asukatthane amhehi ettakam dinnanti
kutasakkhim karitva tam dhanam japayanti vinasenti.
     Matali purato ratham pesetva bhayanakehi nirayapalehi
uddhampada adhosira katva khipiyamana tattam lohakumbhim patanti.
Tam disva raja gathamaha
                 sanjotibhuta jalita paditta
                 padissati mahati lohakumbhi
                 bhayam hi mam vindati suta disva
                 pucchami tam matali devasarathi
                 ime nu macca kimakamsu papam
                 yeme jana  (avamsira) lohakumbhim patanti
                 tassa puttho viyakasi  matali devasarathi
                 vipakam papakammanam    janam akkhasijanato
                 Yesilavam samanam brahmanam va
                 himsenti rosenti supapadhamma
                 te luddakamma pasavetva papam
                 teme jana (avamsira) lohakumbhim patantiti.
     Tattha padittati aditta. Mahatiti pabbatappamana kappena
santhita loharasapunna. Avamsirati bhayanakehi nirayapalehi
uddhampada adhosira katva khipiyamana tamtam lohakumbhim patanti.
Silavanti silavantam acaragunasampannam.
     Matali purato ratham pesetva jalitaayayottehi givam vethetva
adhomukham katva te uggahetva givam luncitva  unhodakasmim
pakiledayitva pothenti. Tam disva raja gathamaha
                 luncanti givam atha vethayitva
                 unhodakasmim pakiledayitva
                 bhayam hi mam vindati suta disva
                 pucchami tam matali dvesarathi
                 ime nu macca kimakamsu papam
                 yeme jana luttasira sayanti
                 tassa puttho viyakasi  matali devasarathi
                 vipakam papakammanam    janam akkhasijanato
                 ye jivalokasmim supapadhammino
                 pakkhi gahetvana vihethayanti
                 Te hethayitva sakunam janinda
                 te luddakamma pasavetva papam
                 teme jana luttasira sayantiti.
     Tattha luncantiti uppatenti. Atha vethayitvati jalitalohayottehi
givam vethetva adhomukham katva. Unhodakasminti kappena
santhitalohaudakasmim. Pakiledayitvati temetva khipitva. Idam
vuttam hoti samma matali yesam ime nirayapala jalitaayayottehi
givam vethetva tigavutappamanam sariram onametva tam givam
samparivattakam luncitva jalitaayadandakehi adaya ekasmim jalitaloharase
pakkhipitva tutthahattha honti taya ca givaya luncitaya itara
tesam puna sisena saddhim giva uppajjatiyeva kinnamete kammam karimsu
etehi me disva bhayam uppajjatiti. Pakkhi gahetvana vihethayantiti
maharaja ye jivalokasmim sakune gahetva pakkhe luncitva givam
vethetva jivitakkhayam papetva khadanti va vikkinanti va te ime
jana idha luttasira sayantiti.
     Matali purato ratham pesetva tasmim kira padese bahutasalila
rammaniya nadi sandati. Narayikasatta aggisantapatatta pipasam
sandharetum asakkonta jalitalohapathavim maddanta tam nadim otaranti.
Tam khananneva tirani pajjalanti. Paniyam thusapalasabhavam apajjitva
pajjalati. Te pipasam santharetum asakkonta jalitam thusapalasam
khadanti pivanti. Tam thusapalasam sakalasariram jhapetva adhobhagena
Nikkhamati. Tam dukkham adhivasetum asakkonta baha paggayha kandanti.
Tam disva raja gathamaha
                 bahutatoya anikhatakula
                 nadi ayam sandati supatittha
                 ghammabhitatta manuja pivanti
                 pivatanca tesam thusam hoti pani
                 bhayam hi mam vindati suta disva
                 pucchami tam matali devasarathi
                 ime nu macca kimakamsu papam
                 pivatanca tesam thusam hoti pani
                 tassa puttho viyakasi  matali devasarathi
                 vipakam papakammanam    janam akkhasijanato
                 ye suddhadhannam palasena missam
                 asuddhakamma kayino dadanti
                 ghammabhitattana pipasitanam
                 pivatanca tesam thusam hoti paniti.
     Tattha anikhatakulati agambhiratira. Supatitthati sobhanehi
titthehi upeta. Thusam hotiti vihinam thusam sampajjati. Paniti paniyam.
Tasmim kira padese bahutasalila rammaniya nadi sandati. Nerayikasatta
aggisantapena tatta pipasam santharetum asakkonta jalitalohapatthavim
maddanta tam nadim otaranti. Tam khananneva tirani pajjalanti
Paniyam thusapalasabhavam apajjitva  pajjalati. Te pipasam santharetum
asakkonta tam jalitam thusapalasam khadanti. Tam tesam sakalasariram
jhapentam pajjalantam adhobhagena nikkhamati. Te tam dukkham
adhivasetum asakkonta baha paggayha kandanti. Tattha
suddhadhannanti vihiadisattavidham parisuddhadhannam. Palasena missanti
palasena va thusena va balukamattikadihi va missakam katva.
Asuddhakammati kilitthakayavacimanokamma. Kayinoti suddhadhannam te
dassamiti kayikassa hatthato mulam gahetva tatharupam asuddhadhannam
dadanti.
     Matali purato ratham pesetva tattha nirayapala aranne
luddaka mige viya samparivaretva usuppaharadihi nanavudhehi dve
passani tudanti. Tesam sariram chiddavachiddam puranapannam viya
khayati. Tam disva raja matalim pucchanto gathamaha
                 usuhi sattihi ca tomarehi
                 ubhayani passani tudanti kandatam
                 bhayam hi mam vindati suta disva
                 pucchami tam matali devasarathi
                 ime nu macca kimakamsu papam
                 yeme jana sattihata sayanti
                 tassa puttho viyakasi  matali devasarathi
                 vipakam papakammanam    janam akkhasijanato
                 Ye jivalokasmim asadhukammino
                 adinnamadaya karonti jivitam
                 dhannam dhanam rajatam jatarupam
                 ajelakancapi pasum mahisam
                 te luddakamma pasavetva papam
                 teme jana sattihata sayanti.
     Tattha ubhayaniti ubhayani passani. Tudantiti vijjhanti.
Kandatanti rodantanam. Pharusa nirayapala aranne luddaka mige
viya samparivaretva usuadihi nanavudhehi dve passani tudanti.
Sariram chiddavachiddam puranapannam viya khayati. Adinnamadayati
parasantakam savinnanakavinnanakam. Sandhicchedadihi ceva
nanappakaravancanaya ca tam gahetva jivitam kappenti.
     Matali purato ratham pesetva aparam dassesi. Tattha
nirayapala mahantehi jalitaayayottehi givayam bandhitva akaddhitva
jalitaayapathaviyam patetva nanavudhehi kottiyamana vicaranti. Tam
raja matalim pucchanto gathamaha
                 givaya bandha kissime puneke
                 anne vikanta vilakata sayanti
                 bhayam hi mam vindati suta disva
                 pucchami tam matali devasarathi
                 ime nu macca kimakamsu papam
                 Yeme jana vilakata sayanti
                 tassa puttho viyakasi  matali devasarathi
                 vipakam papakammanam    janam akkhasijanato
                 orabbhika sukarika ca macchika
                 pasum mahisanca ajelakanca
                 hantavana sunesu pasarayimsu
                 te luddakamma pasavetva papam
                 teme jana vilakata sayantiti.
     Tattha givaya bandhati mahantehi jalitaayayottehi givayam
bandhitva akaddhitva ayapathaviyam patetva jalitehi nanavudhehi
kottiyamana te raja disva pucchati. Anne vikantati anne
pana khandakhandikam sanchinna. Vilakatati anne jalitesu ayaphalakesu
thapetva mamsam viya potthaniya kottetva punjapunjakata
hutva sayanti. Macchikati macchaghataka. Pasunti gavim. Sunesu
pasarayimsuti mamsam vikkinitva jivitakappanatthaya sunapanesu thapesum.
     Matali purato ratham pesetva aparam dassesi. Ime nerayikasatte
muttakarimsabhakkhe disva raja matalim pucchanto gathamaha
                 rahado ayamuttakarisapuro
                 duggandharupo asuci puti vayati
                 khudapareta manuja adenti
                 bhayam hi mam vindati suta disva
                 Pucchami tam matali devasarathi
                 ime nu macca kimakamsu papam
                 yeme jana muttakarisabhakkha.
                 Tassa puttho viyakasi  matali devasarathi
                 vipakam papakammanam    janam akkhasijanato
                 yekecime karanika virosika
                 paresam vihimsaya sada nivittha
                 te luddakamma pasavetva papam
                 mittaddano milhamadenti balati.
     Tattha khudapareta manuja adentiti ete nerayikasatta chatakena
phuttha khudam sahitum asakkonta pakutthitam dhumayantam pajjalantam
kappena santhitam puranamilham pindapindam katva khadanti.
Karanikati dukkhakaraka. Virosikati mittasuhajjadinampi vihethaka.
Mittaddanoti ye bala etesanneva gehe khaditva bhunjitva
pannattasane nisiditva sayitva puna masakakahapanam nama aharapetva
lancam ganhanti te mittadusaka bala evarupam pindam katva
khadanti maharajati.
     Matali purato ratham pesesi. Aparasmim niraye ete nerayikasatta
chatakena phuttha khudam sahitum asakkonta lohitapubbam pindapindam
katva khadanti. Tam disva raja gathamaha
                  rahado ayam lohitapubbapuro
                 Duggandharupo asuci puti vayati
                 ghammabhitatta manuja pivanti
                 bhayam hi mam vindati suta disva
                 pucchami tam matali devasarathi
                 ime nu macca kimakamsu papam
                 yeme jana lohitapubbabhakkha
                 tassa puttho viyakasi  matali devasarathi
                 vipakam papakammanam    janam akkhasijanato
                 ye mataram pitaram va jivaloke
                 parajika arahante hananti
                 te luddakamma pasavetva papam
                 teme jana lohitapubbabhakkhati.
     Tattha ghammabhitattati santapena pilita. Parajikati
parajita matapitaro ghatetva gihibhaveyeva parajikam patta.
Arahanteti pujavisesassa anucchavike. Hanantiti dukkarakarake matapitaro
marenti. Apica arahanteti padena buddhasavakepi sanganhanteva.
     Matali purato ratham pesesi. Aparasmim ussudaniraye nirayapala
nerayikanam talappamanena jalitaayabalisena jivham vijjhitva
akaddhitva te satte jalitalohapathaviyam patetva usabhacammam viya
pattharitva ayasamkusakena cammam hananti te thale khittamaccha viya
Phandanti te tanca dukkham sahitum asakkonta rodanta mukhena khelam
muncanti. Tassa raja matalino dassento aha
                 jivhanca passa balisena viddham
                 vihatam yatha sankusakena cammam
                 phandanti macchava thalamhi khitta
                 muncanti khelam rudamana kimete
                 bhayam hi mam vindati suta disva
                 pucchami tam matali devasarathi
                 ime nu macca kimakamsu papam
                 yeme jana vankaghasta sayanti.
                 Tassa puttho viyakasi  matali devasarathi
                 vipakam papakammanam    janam akkhasijanato
                 ye keci santhanagata manussa
                 agghena aggham kayam hapayanti
                 kutena kutam dhanalobhahetu
                 channam yatha varicaram vadhaya
                 na hi kutakarissa bhavanti tana
                 sakehi kammehi purakkhitassa
                 te luddakamma pasavetva papam
                 teme jana vankaghasta sayantiti.
     Tattha kimeteti kim karana ete. Vankaghastati gilabalisa.
Santhanagatati santhanam mariyadam gata agghapanatthane thitati
attho. Agghena agghanti tamtam aggham lancam gahetva hatthiassadinam
va jataruparajatadinam va tesam tesam vinnanakavinnanakanam
aggham hapenti. Kayanti tamtam hapenta kayikanam tamha aggha
kayam hapenti. Sate davatabbe pannasam dapenti. Pannase
databbe pancavisati dapenti. Itare pana tehi saddhim vibhajitva
tam ganhanti. Kutena kutanti tulakutadisu tamtam kutam. Dhanalobhahetuti
dhanalobhena hetu etam kutakammam karonti. Channam yatha varicaram
vadhayati tam pana kammam karontapi madhuravacaya tassa tatha
katabhavam paticchannam katva yatha varicaram maccham vadhaya upagacchanta
valisam amisena paticchannam katva tam vadhenti evam paticchannam katva
tam kammam karonti. Na hi kutakarissati paticchannam mama kammam
na tam koci janatiti mannamanassapi na hi kutakarissa tana
nama honti. Sakehi kammehi purakkhitassati na so sakehi
kammehi purakkhito patittham labhati.
     Purato ratham pesesi. Tattha nerayikasatta jalitaangarapunne
mahaavate thita. Te kira vajam apavisantiyo gavo viya
nirayapalehi nanavudhani gahetva vijjhiyamana tatha tam narakam
upapajjanti. Atha ne nirayapala uddham pade gahetva tattha khipanti.
Evam patiyamane disva raja matalim pucchanto gathamaha
                 nari  ima samparibhinnagatta
                 Paggayha kandanti bhuja rujacca 1-
                 samakkhita lohitapubbalitta
                 gavo yatha aghatane vikanta
                 ta bhumibhagasmim sada nikhata
                 khandhativattanti sajotibhuta
                 bhayam hi mam vindati suta disva
                 pucchami tam matali devasarathi
                 ima nu nari kimakamsu papam
                 ya bhumibhagasmim sada nikhata
                 khandhativattanti sajotibhuta
                 tassa puttho viyakasi  matali devasarathi
                 vipakam papakammanam    janam akkhasijanato
                 kolitthiyayo idha jivaloke
                 asuddhakamma ayuttam acarum
                 ta dhuttarupa pati vippahaya
                 annam acarum ratikhiddahetu
                 ta jivalokasmim ramapayitva
                 khandhativattanti sajotibhutati.
     Tattha nariti itthiyo. Samparibhinnagattati sutthu samantato
bhinnagatta chinnasarira. Rujaccati dujjatika virupa jegucchati
@Footnote: 1 dujacca.
Attho. Vikantati chinnasisa gavo viya pubbalohitalittagatta
hutva. Sada nikhatati niccam jalitaayapathaviyam katippamanam pavisitva
nikkhanitva thapita viya thita. Khandhativattantiti samma matali ta
nariyo ete pabbatakhandha atikkamanti. Tasam kira evam katippamanam
pavisitva thitakale puratthimadisaya jalito ayapabbato samutthahitva
asani viya viravanto agantva sariram sanhakaraniyam pimsento
viya gacchati. Tasmim ativattitva gate pacchimapasse thite puna
tasam sariram patubhavati. Ta tam dukkham  adhivasetum asakkontiyo
baha paggayha kandanti. Sesadisasu utthitapabbatesupi eseva
nayo. Dve pabbata samutthaya ucchughatikam viya tasam sariram
pimsenti .  lohitam paggharantam sandati. Kadaci tayo kadaci cattaro
pabbata utthaya tasam sariram pimsenti. Tenaha khandhativattantiti.
Kolitthiyayoti kule patitthita kuladhitaro. Ayuttam acarunti
asannitam kammam karimsu. Dhuttarupati asadhurupa duttharupa
dhuttajatika hutva. Pati vippahayati attano patim jahitva.
Acarunti annam purisam agamamsu. Ratikhiddahetuti panca kamagunahetu
ceva kilahetu ca. Ramapayitvati parapurisehi saddhim attano
cittam ramapetva idha uppanna. Athevam tasam sariram ime
khandhativattanti sajotibhutati attho.
     Purato ratham pesesi. Tattha nerayikasatta jalitaangarapunne
mahaavate thita. Te kira vajam apavisantiyo gavo viya
Nirayapalehi nanavudhani gahetva vijjhiyamana tatha tam narakam upapajjanti.
Atha ne nirayapala uddham pade gahetva tattha khipanti.
Evam patiyamane disva raja matalim pucchanto gathamaha
                 pade gahetva kissime puneke
                 avamsira narake patayanti
                 bhayam hi mam vindati suta disva
                 pucchami tam matali devasarathi
                 ime nu macca kimakamsu papam
                 yeme jana (avamsira) narake papayanti
                 tassa puttho viyakasi  matali devasarathi
                 vipakam papakammanam    janam akkhasijanato
                 ye jivalokasmim asadhukammino
                 parassa darani atikkamanti
                 te tadisa uttamabhandathena
                 teme jana (avamsira) narake patayanti
                 te vassapugani bahuni tattha
                 nirayesu dukkham vedanam vedayanti
                 na hi papakarissa bhavanti tana
                 sakehi kammehi purakkhitassa
                 te luddakamma pasavetva papam
                 teme jana (avamsira) narake patayantiti.
     Tattha naraketi jalitaangarapunne mahaavate. Te kira
vajam apavisantiyo gavo viya nirayapalehi nanavudhani gahetva
vijjhiyamana pothiyamana tatharupam tam narakam upapajjanti. Atha ne
nirayapala uddhampade adhosire katva tattha khipanti. Evam
patiyamane disva raja pucchanto evamaha. Uttamabhandathenati
manussehi piyayitabbassa varabhandassa thenaka.
     Evanca pana vatva matali sangahako tam nirayam antaradhayitva
purato ratham pesetva micchaditthikanam pacananirayam dassetva tena
puttho byakasi.
                 Uccavacame vividha upakkama
                 nirayesu dissanti sughorarupa
                 bhayam hi mam vindati suta disva
                 pucchami tam matali devasarathi
                 ime nu macca kimakamsu papam
                 yeme jana adhimatta dukkha tippa
                 khara katka vedana vedayanti
                 tassa puttho viyakasi  matali devasarathi
                 vipakam papakammanam    janam akkhasijanato
                 ye jivalokasmim supapaditthino
                 vissasakammani karonti moha
                 paranca ditthisu samadapenti
                 Te papaditthi pasavetva papam
                 teme jana adhimatta dukkha tippa
                 khara katuka vedana vedayanti.
     Tattha uccavacameti ucavaca ime khuddaka ca mahanta
catiattho. Upakkamati karanappayoga. Supapaditthinoti natthi
dinnam natthi yittham natthi hutam natthi sukatadukkatanam kammanam
phalavipako natthi mata natthi pita natthipi samanabrahmana natthi
satta opapatika natthi ayam loko natthi paralokoti dasavatthukaya
micchaditthiya sutthu papadhammino. Vissasakammaniti taya
micchaditthiya vissasena katakammanissita hutva nanavidhani
papakammani karonti. Temeti te ime jana evarupam dukkham anubhavanti.
     Evam matali ranno micchaditthikanam pacananirayam acikkhi.
     Devalokepi devagana ranno  agamanam olokiyamana sudhammaya
devasabhayameva nisidimsuyeva. Sakkopi kim nukho matali aticirayatiti
upadharento tam karanam natva matali attano dutavisesam dassetum
maharaja asukakammam katva asukaniraye nama nibbattati niraye
dassento vicarati nemiranno pana appameva ayu khiyetha nirayadassanassa
pariyantam nam na gaccheyyati cintetva ekam mahajavanam devaputtam
pesesi sigham rajanam gahetva agacchatuti matalissa vadehiti.
So javenagantva arocesi. Matali tassa vacanam sutva
maharaja na sakka cirayitunti ranne ekappahareneva catusu disasu
Bahuniraye dassetva gathamaha
                 viditani te maharaja  avasam papakamminam
                 thanani luddakammanam   dussilananca ya gati
                 uyyahidani rajisi    devarajassa santiketi.
     Tassattho maharaja amam papakamminam sattanam avasam disva
luddakammanam thanani taya viditani. Dussilananca ya gatiti ya
nipphatti sapi te vidita. Idani devarajassa santike dibbasampattim
dassanattham uyyahi gacchassu maharajati attho.
                     Nirayakandam nitthitam.
     Evanca pana vatva matali devalokabhimukham ratham pesesi.
Raja devalokam gacchanto dvadasayojanikam manimayam pancathupikam
sabbalankarapatimanditam uyyanapokkharanisampannam kapparukkhaparivutam
varuniya nama devadhitaya akasatthakavimanam disva tanca devadhitaram
antokutagare sayanapitthe nisinnam accharaganasahassaparivutam manisihapanjaram
vivaritva bahi olokentim disva matalim pucchanto gathaha. Itaro
pissa bayakasi.
                 Pancathupam dissatidam vimanam
                 malapilandha sayanassa majjhe
                 tatthacchati nari mahanubhava
                 uccavacam iddhivikubbamana
                 vitti hi mam vindati suta disva
                Pucchami tam matali devasarathi
                ayam nu nari kimakasi sadhum
                ya modati saggappatta vimane
      tassa puttho viyakasi        matali devasarathi
      vipakam punnakammanam          janam akkhasijanato
                yadi te suta varuni jivaloke
                amayadasi ahu brahmanassa
                sa pattakalam atithim viditva
                matava puttam sakimabhinandati
     sannama samvibhaga ca sa vimanasmim modatiti.
     Tattha panca thupanti pancahi kutagarehi samannagatam.
Malapilandhati pilandhamaladihi sabbabharanehi patimanditati attho.
Tatthacchatiti tasmim vimane acchati. Uccavacam iddhivikubbamanati
nanappakaram deviddhim dassiyamana. Disvati etam disva thitam
mam. Vittiti tutthi. Vindatiti patilabhati. Vitti santako viya
homi tutthiya abhibhutotyattho. Amayadasiti gehadasiya
kucchismim jatadasi. Ahu brahmanassati sa kassapadasabalassa
kale ekassa brahmanassa dasi ahosi. Sa pattakalanti tena
brahmanena atthasalakabhattani samghassa pariccattani ahesum. So
geham gantva bhariyam amantetva etadavoca bhoti sve
pato utthaya ekekassa bhikkhuno kahapanagghanikam katva
Atthasalakabhattani sampadeyyasiti. Brahmani sami bhikkhu nama
dhutta naham sakkhissamiti patikkhipi. Dhitaro panassa tatheva
patikkhipimsu. So dasim sakkhissasi anmati aha. Sa sakkhissami
ayyati sampaticchitva sakkaccam yagukhajjakabhattadini sampadetva
salakam labhitva agatam pattakalam atithim viditva gehe
haritagomayupalitte katapupphupahare pannattasane nisidapetva. Matava
puttanti yatha nama cirappavasim agatam puttam mata sakim
abhinandati tatha sa niccakalam abhinandati sakkaccam parivisitva
attano santakam kinci adasi. Sannama samvibhaga cati sa
silavati ca cagavati ca ahosi. Tasma tena silena ceva cagena
ca imasmim vimane modati. Athava sannamati indriyadamanena
samannagata.
     Evanca pana vatva matali ratham purato pesetva sonadinnadevaputtassa
sattakanakavimanani dassesi. Raja tani ca tasseva ca
sirisampattim disva tena katakammam pucchi. Itaropissa acikkhi.
           Daddalhamana abhenti       vimana satta nimmita
           tattha yakkho mahiddhiko        sabbabharanabhusito
           samanta anupariyayati         nariganapurakkhito
                  vitti hi mam vindati suta disva
                  pucchami tam matali devasathi
                  ayam nu macco kimakasi sadhum
                  Yo modati saggappatto vimane
           tassa puttho viyakasi        matali devasarathi
           vipakam punnakammanam          janam akkhasijanato
           sonadinno gahapati           esa danapati ahu
           esa pabbajituddissa          vihare satta karayi
           sakkaccante upatthasi        bhikkhavo tattha asaye
           acchadananca bhattanca         senasanam padipayam
           adasi ujubhutesu            vippasannena cetasa
           catuddasi pancadasi           yaca pakkhassa atthami
           patihariyapakkhanca           atthamgasusamahitam
           uposatham upavasi             sada silesu samvuto
           sannamo samvibhago ca         so vimanasmim modatiti.
     Tattha daddalhamanati jajjalamana. Abhentiti tarunasuriyo
viya obhasenti. Tatthati tesu patipatiya thitesu sattasu
vimanesu eko devaputto sonadinno nama. Maharaja ayam
pubbe kassapadasabalassa kale kasikaratthe annatarasmim nigame
sonadinno nama gahapati danapati ahosi. So pabbajite uddissa
sattaviharakutiyo karetva tattha vasikepi bhikkhu catuhi paccayehi
sakkaccam upatthahi. So uposathanca upavasi niccam silesu samvuto
ahosi. So tato cavitva idhuppanno modatiti attho. Tattha
ca patihariyapakkhancati idam pana atthamiuposathassa
Paccuggamananugamanavasena sattaminavamiyo catuddasipannarasinam paccuggamananugamanavasena
terasipatipade ca sandhaya vuttam.
     Evam sonadinnassa kammam kathetva matali purato ratham
pesetva phalikavimanam dassesi. Tam ubbedhato pancavisatiyojanam
anekasatehi sattaratanamayathambhehi samannagatam anekasatakutagarehi
patimanditam kimkinikajalaparikkhittam samussitasuvannarajatamayadhajam
nanapupphavicittauyyanavanavibhusitam rammaniyapokkharaniya samannagatam
rammaniyavedikaya samannagatam naccagitavaditadisu cheka hi accharahi
samparikinnam. Tam disva raja tutthamanaso hutva tasam accharanam
kusalakammam pucchi. Ittaropissa acikkhi .
           Pabhasatimidam byamham           phalikasu sunimmitam
           narivaraganakinnam            kutagaravirocitam
           upetam annapanehi          naccagitehi cubhayam
                     vitti hi mam vindati suta disva
                     pucchami tam matali devasarathi
                     ima nu nari kimakamsu sadhum
                     ya modare saggappatta vimane
           tassa puttho viyakasi        matali devasarathi
           vipakam punnakammanam          janam akkhasijanato
                     yakaci nari idha jivaloke
                     silavantiyo upasika
                     Dane rata niccapasannacitta
                     sacce thita uposathe appamatta
     sannama samvibhaga ca ta vimanasmim modareti.
     Tattha byamhanti vimanam pasadoti vuttam hoti. Phalikasuti
phalikabhittisu setamanimayasu bhittisu. Narivaraganakinnanti
varanariganehi akinnam. Kutagaravirocitanti varakutagarehi ocitam
samocitam vaddhitanti attho. Ubhayanti ubhayehi naccagitehi sobhitam.
Ya kaciti idam kincapi aniyametva tena vuttam. Ta pana
kassapabuddhakale baranasiyam upasika hutva ganabandhena etani
hetthavuttappakarani punnani katva tam sampattim pattati veditabba.
     Athassa so purato ratham pesetva ekam manivimanam dassesi.
Tam same bhumibhage patitthitam ubbedhasampannam manipabbatam viya
obhasamanam naccagitavaditaninnaditam bahuhi devaputtehi samparikinnam.
Tam disva raja tesam devaputtanam kusalakammam pucchi. Itaropissa
acikkhi.
           Pabhasatimidam byamham           veruliyasu nimmitam
           upetam bhumibhagehi           vibhattam bhagaso mitam
           alambara mudinga ca        naccagita suvadita
           dibba sadda niccharanti       savaniya manorama
           naham evam gatam jatu         evam suruciram pure
           saddam samabhijanami           dittham va yadi va sutam
                     Vitti hi mam vindati suta disva
                     pucchami tam matali devasarathi
                     ime nu macca kimakamsu sadhum
                     ye modare saggappatta vimane
           tassa puttho viyakasi        matali devasarathi
           vipakam punnakammanam          janam akkhasijanato
           ye keci macca idha jivaloke  silavanta upasaka
           arame udapaneca         papate sankamanani ca
           arahante sitabhute           sakkaccam patipadayum
           civaram pindapatanca           paccayam sayanasanam
           adamsu ujubhutesu             vippasannena cetasa
           catuddasi pancadasi           yava pakkhassa atthami
           patiharikapakkhanca           atthangasusamahitam
           uposatham upavasum             sada silesu samvuta
           sannama samvibhaga ca         te vimanasmi modareti.
     Tattha veluriyasuti veluriyabhittisu. Upetam bhumibhagehiti
rammaniyehi bhumibhagehi upetam. Alambara mudinga cati ete
ettha vijjanti. Naccagita suvaditati nanappakarani naccani ceva
gitani ca aparesampi turiyanam suvaditani cettha pavattanti. Evam
gatanti evam manoramabhavagatam. Ye keciti idampi kamam aniyamato
vuttam. Te pana kassapasammasambuddhakale baranasivasino
Upasaka ganabandhena etani punnani katva tam dibbasampattim pattati
veditabba. Tattha patipadayunti papayimsu tesam adamsuti attho.
Paccayanti gilanapaccayam. Adamsuti evam nanappakaram danam adamsu.
     Iti so tesam kammam tassa acikkhitva matali purato ratham
pesetva aparam phalikavimanam dassesi. Tam anekakutagarapatimanditam
nanakusumasanchannam tarunavanapatimanaditam giraya vividhavihagagananinnaditaya
nimmalasalilaya nadiya parakkhitam accharaganaparivutam tassevekasseva
punnavato nivasanabhutam. Tam disva raja tutthamanaso hutva tassa
kusalakammam pucchi. Itaropissa acikkhi.
           Pabhasatimidam byamham           phalikasu sunimmitam
           narivaraganakinnam            kutagaravirocitam
           lupetam annapanehi          naccagitehi cubhayam
           najjo anupariyayati          nanapupphadumayuta
                     vitti hi mam vindati suta disva
                     pucchami tam matali devasarathi
                     ayam nu macco kimakasi sadhum
                     yo modati saggappatto vimane
           tassa puttho viyakasi        matali devasarathi
           vipakam punnakammanam          janam akkhasijanato
           mithilayam gahapati             esa danapati ahu
           arame udapane ca        papate sankamanani ca
           Arahante sitabhute           sakkaccam patipadayi
           civaram pindapatanca           paccayam sayanasanam
           adasi ujubhutesu            vippasannena cetasa
           catuddasi pancadasi           yava pakkhassa atthami
           patihariyapakkhan ca          atthangasusamahitam
           uposatham upavasi             sada silesu samvuto
           sannamo samvibhagoca          so vimanasmim modatiti.
     Tattha najjoti vacanavipallaso. Eka nadi vimanam parikkhipitva
gatati attho. Dumayutati sa nadi nanapupphehi dumehi
ayutta. Mithilayanti esa maharaja kassapabuddhakale mithilanagare
eko gahapati danapati ahosi. So etani aramaropanadini
katva imam dibbasampattim pattoti.
     Evamassa tena katam kammam acikkhitva purato ratham pesetva
aparampi phalikavimanam dassesi. Tam purimavimanato atirekataram
nanapupphaphalasanchannaya tarunavanaghataya samannagatam. Tam disva raja
taya sampattiya samannagatasseva devaputtassa pubbakammam pucchi.
Itaropissa acikkhi.
           Pabhasatimidam byamham           phalikasu sunimmitam
           narivaraganakinnam            kutagaravirocitam
           upetam annapanehi          naccagitehi cubhayam
           najjo anupariyayati          nanapupphadumayuta
           Rajayatana kapittha ca       amba sala ca jambuyo
           tinduka ca piyala ca        duma nicca phala bahu
                     vitti hi mam vindati suta disva
                     pucchami tam matali devasarathi
                     ayam nu macco kimakasi sadhum
                     yo modati saggappatto vimane
           tassa puttho viyakasi        matali devasarathi
           vipakam punnakammanam          janam akkhasijanato
           mithilayam gahapati             esa danapati ahu
           arame udapane ca        papate sankamanani ca
           arahante sitabhute           sakkaccam patipadayi
           civaram pindapatanca           paccayam sayanasanam
           adasi ujubhutesu            vippasannena cetasa
           catuddasi pancadasi           ya ca pakkhassa atthami
           patiharikapakkhanca           atthangasusamahitam
           uposatham upavasi             sada silesu samvuto
           sannamo samvibhago ca         so vimanasmi modatiti.
     Tattha najjoti eka nadi tam vimanam parikkhipitva gatati
attho. Dumayutati sa nadi nanapupphehi dumehi ayutta.
Mithilayanti esa maharaja kassapabuddhakale videharatthe mithilanagare
eko gahapati danapati ahosi. So etani punnakammani katva
Imam dibbasampattim pattoti.
     Evamassa tenapi katakammam acikkhitva purato ratham pesetva
purimasadisameva aparam veluriyavimanam dassesi. Raja tattha dibbasampattim
anubhavantassa devaputtassa katakammam pucchi. Itaropissa acikkhi.
           Pabhasatimidam byamham           veluriyasu nimmitam
           upetam bhumibhagehi           vibhattam bhagaso mitam
           alambara mudinga ca        naccagita suvadita
           dibba sadda niccharanti       savaniya manorama
           naham evam gatam jatu         evam suruciram pure
           saddam samabhijanami           dittham va yadiva sutam
                     vitti hi mam vindati suta disva
                     pucchami tam matali devasarathi
                     ayam nu macco kimakasi sadhum
                     yo modati saggappatto vimane
           tassa puttho viyakasi        matali devasarathi
           vipakam punnakammanam          janam akkhasijanato
           baranasiyam gahapati           esa danapati ahu
           arame udapane ca        papate sankamanani ca
           arahante sitabhute           sakkaccam patipadayi
           civaram pindapatanca           paccayam sayanasanam
           Adasi ujubhutesu            vippasannena cetasa
           catuddasi pancadasi           ya ca pakkhassa atthami
           patihariyapakkhanca           atthangasusamahitam
           uposatham upavasi             sada silesu samvuto
           sannamo samvibhago ca         so vimanasmi modatiti.
     So evamassa kusalakammam acikkhitva purato ratham pesetva
balasuriyasannibham kanakavimanam dassesi. Tattha nivasino devaputtassa
sampattim disva raja tutthamanaso hutva tena katam kammam pucchi.
Itaropissa acikkhi.
           Yatha udayamadicco          hoti lohitako maha
           tathupamam idam byamham           jatarupam sunimmitam
                     vitti hi mam vindati suta disva
                     pucchami tam matali devasarathi
                     ayam nu macco kimakasi sadhum
                     yo modati saggappatto vimane
           tassa puttho viyakasi        matali devasarathi
           vipakam punnakammanam          janam akkhasijanato
           savatthiyam gahapati            esa danapati ahu
           arame udapane ca        papate sankamanani ca
           arahante sitabhute           sakkaccam patipadayi
           civaram pindapatanca           paccayam sayanasanam
           Adasi ujubhutesu            vippasannena cetasa
           catuddasi pancadasi           ya ca pakkhassa atthami
           patihariyapakkhanca           atthangasusamahitam
           uposatham upavasi             sada silesu samvuto
           sannamo samvibhago ca         so vimanasmi modatiti.
     Tattha udayamadiccoti udento adicco. Savatthiyanti so
kassapabuddhakale savatthinagare danapati ahosi.
     Evantena imesam atthannam vimananam kathitakale sakko devaraja
matali aticirayatiti cintetva aparampi javanadevaputtam pesesi sakko
devaraja tam pakkosatiti matalissa acikkhahiti. So javenagantva
tassa arocesi. So tassa vacanam sutva na sakka maya idani
cirayitunti ekappahareneva bahuni vimanani dassesi. So ranna
tattha sampattim anubhavantanam devaputtanam kammam puttho acikkhi.
           Vehayasame bahuka         jatarupa sunimmita
           daddalhamana abhenti       vijjuvabbhaghanantare
           tattha yakkha mahiddhika        sabbabharanabhusita
           samanta anupariyayanti        nariganaparivuta
                     vitti hi mam vindati suta disva
                     pucchami tam matali devasarathi
                     ime nu macca kimakamsu sadhum
                     ye modare saggappatta vimane
           Tassa puttho viyakasi        matali devasarathi
           vipakam punnakammanam          janam akkhasijanato
           saddhaya sunivitthaya          saddhammesu pavedite
           akamsu satthu vacanam            sammasambuddhasavaka
           tesam etani thanani        yani tvam raja passasiti.
     Tattha vehayasameti vehayasa ime. Akaseyeva sunthita
akasatthakavimana imeti vadati. Vijjuvabbhaghanantareti ghanavalahakantare
caramana vijju viya. Suvinitthayati maggena agatatta
supatitthaya. Idam vuttam hoti maharaja ete pure niyyanike
kassapabuddhasasane pabbajitva parisuddhasila samanadhammam karonta
sotapattiphalam sacchikatva arahattam nibbattetum asakkonta tato
cuta imesu kanakavimanesu uppanna etesam kassapabuddhasavakanam
etani thanani yani tvam raja passasiti passetani 1- maharajati.
     So evamassa akasatthakavimanani dassetva sakkassa santikam
gamanatthaya ussaham karonto aha
           viditani te maharaja        avasam papakamminam
           atho kalyanakammanam         thanani viditani te
           uyyahidani rajisi          devarajassa santiketi.
     Tattha avasanti maharaja taya pathamameva nerayikanam avasam
disva papakamminam thanani viditani imani pana akasatthakavimanani
@Footnote: 1 passasi passetani itipi veditabbam.
Passantena atho kalyanakammanam thanani viditani te idani
devarajassa santike sampattim datthum uyyahiti.
     Evanca pana vatva matali purato ratham pesetva sinerum
parivaretva thite sattaparibhandapabbate dassesi. Te disva
ranna matalissa pucchitabhavam avikaronto sattha aha
           sahassayuttam hayavahim          dibbayanamadhitthito
           yayamano maharaja        adda sidantare nage
           disvanamantayi dutam          ime ke nama pabbatati.
     Tattha sahassayuttanti sindhavasahassehi yojitam. Hayavahinti
hayehi niyamanam. Dibbayanamadhitthitoti dibbayane thito hutva
yayamano gacchanto. Addati addasa. Sidantareti
sidantaramahasamuddassa antare. Tasmim kira samudde udakam sukhumam hoti
antamaso morapicchamattam pakkhittam patitthatum na sakkoti sidateva
tasma so sidantaramahasamuddoti vuccati. Tassa antare.
Nageti pabbate. Ke namati ke nama ime pabbatati.
     Evam nemiranna puttho matali devaputto aha
           sudassano karaviko           isindharo 1- yugandharo
           nemindharo vinatako          assakanno giribraha
           ete sidantare naga        anupubbasamuggata
           maharajanamavasa         yani tavam raja passasiti.
@Footnote: 1 isadharotipipa.
     Tattha sudassanoti ayam maharaja etesam pabbatanam
sabbabahiro sudassanapabbato nama. Tadantare karaviko nama. So
sudassanato uccataro hoti ubhinnam pana tesam antare eko
sidantarasamuddo. Karavikassa antare isindharonama. So karavikato
uccataro tesam pana antare eko sidantarasamuddo. Isindharassa
antare yugandharo nama. So isindharato uccataro. Tesampi
antare eko sidantarasamuddo. Yugandharassa antare nemindharo
nama. So yugandharato uccataro. Tesampi antare eko
sidantarasamuddo. Nemindharassa antare vinatako nama. So nemindharato
uccataro. Tesampi antare eko sidantarasamuddo. Vinatakassa
antare assakanno nama. So vinatakato uccataro. Tesampi antare
eko sidantarasamuddo. Anupubbasamuggatati ete sidantarasamudde
satta pabbata anupatipatiya samuggata sopanasadisa hutva thita.
Yaniti ye tavam maharaja ime pabbate passasi ete catunnam
maharajanam avasati.
       Evamassa catummahajikadevalokam dassetva matali purato ratham
pesetva tavatimsabhavanassa cittakutadvarakotthakam parivaretva thita
indapatima dassesi. Tam disva raja pucchi. Itaropissa
acikkhi.
           Anekarupam ruciram             nanacittam pakasati
           akinnam indasadisehi         bayaggheheva surakkhitam
                     Vitti hi mam vindati suta disva
                     pucchami tam matali devasarathi
                     imam nu dvaram kimabhannamahu
                     manoramam dissati duratova
           tassa puttho viyakasi        matali devasarathi
           vipakam punnakammanam          janam akkhasijanato
           cittakutoti yam ahu          devarajappavesanam
           sudassanassa girino           dvaram hetam pakasati
           anekarupam ruciram             nanacittam pakasati
           akinnam indasadisehi         byaggheheva surakkhitam
           pavisetena rajisi           arujam bhumi pakkamati.
     Tattha anekarupanti anekajatikam. Nanacittanti nanaratanacitram.
Pakasatiti kinnametam pannayati. Akinnanti samparivaritam.
Byaggheheva surakkhitanti yatha nama byagghehi va sihehi va
mahavanam surakkhitam evam indasadiseheva surakkhitam tasam pana
indapatimanam arakkhanatthaya thapitabhavo ekanipate kulavakajatake
kathetabbo. Kimabhannamahuti kim namam vadanti. Pavesananti
nikkhamanapavesanatthaya sunimmitam. Sudassanassati sobhanadassanassa
sinerugirino. Dvaram hetanti etam sanerumatthake patitthitassa
dasasahassayojanikassa devanagarassa dvaram. Pakasatiti dvarakotthako
pannayatiti attho. Pavisetenati etena dvarena nagaram pavisa.
Arujam bhumi pakkamati arogam suvannam rajatamanimayam nanapupphasamakinnam
dibbabhumim dibbayanena akkama maharajati.
     Evanca pana vatva matali devanagaram rajanam pavesesi.
Tena vuttam
           sahassayuttam hayavahim          dibbayanamadhitthito
           yayamano maharaja        adda devasabham idanti.
     So dibbayane thitova gacchanto sudhammadevasabham disva matalim
pucchi. Sopissa acikkhi.
           Yatha sarade akaso        nilobhaso padissati
           tathupamam idam byamham           veluriyasu nimmitam
                     vitti hi vindati suta disva
                     pucchami tam matali devasarathi
                     imam nu byamham kimabhannamahu
           tassa puttho viyakasi        matali devasarathi
           vipakam punnakammanam          janam akkhasijanato
           sudhammati ca yam ahu         esesa dissate sabha
           veluriyarucira citra        dharayanti sunimmita
           atthamsa sukata thambha        sabbe veluriyamaya
           yattha deva tavatimsa        sabbe indapurohita
           attham devamanussanam          cintayanta samacchare
           pavisetena rajisi           devanam anumodananti.
     Tattha idanti nipatamattam. Devasabham addasati attho.
Esesati sa esa vimana. Veluriyarucirati ruciraveluriya.
Citrati nanaratanacitra. Dharayantiti imam sabham ete
atthamsadibheda sukata thambha dharenti. Indapurohitati indam
purecarikam katva parivaretva  devamanusnsanam attham cintenta acchanti.
Pavisetenati imina maggena yattha deva annamannam anumodanta
acchanti tam thanam devanam anumodanam pavisa.
     Devapi kho tassagamanam olokentava nisidimsu. Te raja
agatoti sutva dibbagandhadhupavasapupphahattha yava cittam kutadvarakotthaka
patimaggam gantva mahasattam gandhamaladihi pujetva sudhammadevasabham
anayimsu. Raja ratha otaritva devasabham pavisi. Tattha nam deva
asanena nimantayimsu. Sakko asanena ceva kamehi ca nimantesi.
     Tamattham pakasento sattha aha
           tam deva patinandimsu          disva rajanamagatam
           svagatante maharaja        atho te aduragatam
           nisidadani rajisi            devarajassa santike
           sakko tam patinandittha         vedeham mithilaggaham
           nimantayittha kamehi          asanena ca vasavo
           sadhu khosi anuppatto        avasam vasavattinam
           vasa devesu rajisi          sabbakamasamiddhisu
           Tavatimsesu devesu          bhunja kame amanuseti.
     Tattha patinandimsuti sampiyayimsu tutthahatthava hutva sampaticchimsu.
Sabbakamasamiddhisuti sabbesam dibbakamanam samiddhiyuttesu.
     Evam sakkena dibbakamehi ceva asanena ca nimantito tam
sutva raja patikkhipanto aha
           yatha yacitakam yanam          yatha yacitakam dhanam
           evam sampadamevetam          yam parato danapaccaya
           nacahametam icchami          yam parato danapaccaya
           sayam katani punnani          tam me aveniyam 1- dhanam
           soham gantva manussesu       kahami kusalam bahum
           danena samacariyaya          sannamena damena ca
           yam katva sukhito homi        na ca pacchanutappamiti
     tattha yam parato danapaccayati yam parato tassa parassa
danapaccaya tena dinnatta labhati tam yacitakasadisam hoti tasma
naham etam icchami. Sayam kataniti yani pana maya attana
katani punnani tadeva mama parehi asadharanam. Aveniyam dhananti
anugamikadhanam. Samacariyayati tihi dvarehi samacariyaya
sannamenati silarakkhanena. Damenati indriyadamanena.
     Evam mahasatto devanam madhurassarena dhammam desesi.
Desentoyeva manussagananaya sattadivasani thatva devaganam tosetva
@Footnote: 1 avenikantipi patho.
Devaganamajjhe thitova matalissa gunam kathento aha
           bahupakaro no bhavam          matali devasarathi
           yo me kalyanakammanam       papanam patidassayiti.
     Tattha yo me kalyanakammanam papanam patidassayiti yo esa
mayham kalyanakammanam devananca vasanatthanani papakammanam
nerayikananca thanani dassesiti attho.
     Attha raja sakkam devarajanam amantetva icchamaham maharaja
manussalokam gantunti aha. Sakko tena hi samma matali
nemirajanam puna tattheva mithilanagare nehiti aha. So sadhuti
sampaticchitva ratham upatthapesi. Raja devaganehi saddhim
sammoditva deve nivattetva apucchitva rathamabhiruhi. Matali
ratham pesento pacinadisabhagena mithilam sampapuni. Mahajano
dibbaratham disva rajano agacchatiti pamuditacitto ahosi.
Matali mithilanagaram padakkhinam katva tasmimyeva sihapanjare mahasattam
otaretva gacchamaham maharajati apucchitva sakatthanameva
gato. Mahajanopi rajanam parivaretva kidiso devaloko
maharajati pucchi. Raja devananca sakkassa ca devaranno
sampattim vannetva tumhepi danadini punnani karotha evam
tasmim devaloke nibbattissathati mahajanassa dhammam desesi. So
aparabhage kappakena palitassa jatabhave arocite suvannasandasena
palitam uddharapetva hatthe thapetva tam disva samvegam
Uppadetva kappakassa gamavaram datva pabbajitukamo hutva
puttassa rajjam paticchadetva tena kasma deva pabbajissasiti
vutte puttassa karanam acikkhanto gathamaha
           uttamangaruha mayham   ime jata vayohara
           patubhuta devaduta   pabbajja samayo mamanti.
     Raja imam gatham vatva purimarajano viya pabbajitva
tasmimyeva ambavane viharanto cattaro brahmavihare bhavetva
aparihinajjhano brahmalokupago ahosi. Tasseva pabbajitabhavam
avikaronto sattha osanagathamaha
           idam vatva nimiraja  vedeho mithilaggaho
           puthuyannam yajitvana    sannamam ajjhupagamiti.
     Tattha idam vatvati uttamangaruha mayhanti idam gatham
vatva. Puthuyannam yajitvanati mahadanam datva. Sannamam
ajjhupagamiti silasannamam upagato. Putto panassa kalarajjako
nama tam vamsam upacchindatiti.
     Sattha imam dhammadesanam aharitva na bhikkhave idaneva
pubbepi tathagato mahabhinikkhamanam nikkhantoyevati vatva saccani
pakasetva jatakam samodhanesi. Tada sakko anuruddho ahosi
matali anando ahosi caturasiti khattiyasahassani buddhaparisa
ahesum nemiraja pana ahameva sammasambuddhoti.
                Nemirajajatakam catuttham nitthitam.
@Footnote:
@*** hanranir m+mikhramula ***



             The Pali Atthakatha in Roman Book 43 page 161-222. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=43&A=3284&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=43&A=3284&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=525              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=28&A=3442              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=4107              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=4107              Contents of The Tipitaka Volume 28 http://84000.org/tipitaka/read/?index_28

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]