ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext book chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 43 : PALI ROMAN Ja.A.9 mahanipat (1)

                     Mahanipatavannana
                       mahosathajatakam
     pancalo sabbasenayati idam sattha jetavane viharanto
attano pannaparamim arabbha kathesi. Ekadivasamhi bhikkhu
dhammasabhayam sannisinna tathagatassa pannaparamim vannayanta mahapanno
avuso tathagato  puthupanno hasapanno gambhirapanno bhuripanno
tikkhapanno javanapanno nibbedhikapanno parappavadamaddano attano
pannanubhavena kutadantadayo brahmane sabbhiyadayo paribbajake
alavakadayo yakkhe sakkadayo deve bakadayo brahmano
angulimaladayo core ca dametva nibbisevane akasi bahu jana tena
damitva pabbajjam datva maggaphalesu patitthapita evam mahapanno
avuso satthati satthu gunam vannayanta nisidimsu. Sattha agantva
kayanuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinna ka pana vo antara
katha avippakatati pucchitva imaya namati vutte na bhikkhave
idaneva tathagato pannava atite aparipakke nane bodhinanatthaya
pubbacariyam carantopi pannavayevati vatva tunhi ahosi tehi
yacito atitam ahari.
     Atite bhikkhave mithilayam videharatthe videho nama raja rajjam
karesi. Tassa atthadhammanusasaka cattaro pandita ahesum
senako pukkuso kamindo devindoti. Tada raja bodhisattassa
patisandhiggahanadivase paccusakale evarupam supinam addasa rajangane
Catusu kannesu cattaro aggikkhandha mahapakarappamana utthaya
jalanti tesam pana majjhe eko khajjopanakappamano aggikkhandho
utthahitva tam khananneva cattaro aggikkhandhe atikkamitva yava
akanitthabrahmalokappamana utthaya sakalacakkavalam obhasetva
thito antamaso bhumiyam patitam sasapavijamattampi pannayati tam sadevako
loko samarako sabrahmako agantva gandhamaladihi pujesi
mahajana jalantareneva vicaranti lomakupamattampi unham na ganhatiti.
Raja imam supinam disva bhitatasito utthaya kinnu kho me bhavissatiti
cintento nisinnakova arunam utthapesi. Cattaro pandita
patova agantva kacci nu deva sukham sayitthati sukhaseyyam pucchimsu.
So acariya kuto me sukham atthiti vatva evarupo me supino
ditthoti kathesi. Atha nam senakapandito ma bhayi maharaja
mangalasupino eso vuddhi te bhavissatiti vatva kim karanati vutte
maharaja amhe cattaro pandite abhibhavitva nippabham katva
anno pancamo pandito uppajjissati mayam hi cattaro jana
cattaro aggikkhandha viya majjhe uppannaaggikkhandho viya pancamo
pandito uppajjissati so ca sadevake loke asadiso bhavissatiti.
Idani panesa kuhinti. Maharaja ajja tassa patisandhiggahanena
va matukucchito nikkhamanena va bhavitabbanti attano sikkhabalena
dibbacakkhuna disva viya byakasi. Raja tato patthaya tam
vacanam anussari. Mithilayam pana catusu dvaresu dakkhinayavamajjhagamo
Pacchimayavamajjhagamo uttarayavamajjhagamo pacinayavamajjhagamo cati
cattaro gama ahesum. Tesu pacinayavamajjhagame sarivaddhako
nama setthi vasati. Sumanadevi namassa bhariya ahosi.
Mahasatto tam divasam ranna ditthasupinavelayam tavatimsabhavanato cavitva tassa
kucchimhi patisandhim ganhi. Aparani pana devaputtasahassani tavatimsabhavanato
cavitva tasmimyeva game setathanusetthinam kulesu patisandhim
ganhimsu. Sumanadevi pana dasamasaccayena suvannavannam puttam vijayi.
     Tasmim khane sakko devaraja manussalokam olokento
mahasattassa matukucchito nikkhamanabhavam natva imam buddhankuram sadevake
loke pakatam katum vattatiti cintetva mahasattassa matukucchito
nikkhamanakale adissamanakayenagantva tassa hatthe ekam osathaghatikam
thapetva sakatthanameva gato. Mahasatto tam mutthim katva
ganhi. Tasmim pana matukucchito nikkhamanteyeva matu appamattakampi
dukkham nahosi. Dhammakarakato udakamiva sukhena nikkhami. Sa tassa
hatthe osathaghatikam disva tata kinte laddhanti aha. So osatham
ammati dibbosatham matuya hatthe thapetva amma imam osatham yena
kenaci abadhena abadhikanam dethati aha. Sa hatthapahattha
sirivaddhakasetthino arocesi. Tassa pana sattavassiko sisabadho
atthi. So tutthahattho hutva ayam kumaro matukucchito jayamano
osatham gahetva agato jatakkhaneyeva matara saddhim kathesi evarupena
punnavata dinno osatho mahanubhavo bhavissatiti cintetva tam
Osatham gahetva nissadayam ghamsitva osatham thokam nalatante makkhesi.
Sattavassiko sisabadho padumapattato udakam viya nivattitva gato.
So mahanubhavam osathanti somanassappatto ahosi. Mahasattassa
osatham gahetva agatabhavo sabbattha pakato jato. Yekeci
abadhika sabbe te setthissa geham agantva osatham yacanti.
Setthipi sabbesam nissadayam ghamsitva osatham thokam gahetva udakena
aluletva deti. Dibbosathena sarire makkhitamatteyeva sabba
abadha vupasamanti. Sukhita manussa sirivaddhakasetthino gehe
osatho mahanubhavoti vannenta pakkamanti. Mahasattassa
namaggahanadivase mahasetthi mama puttassa ayyakadinam namena attho
natthi assa jayamanassa osatham gahetva agatatta osatho nama
hotuti tato idam osatham mahantam idam osatham mahantanti uppannavacanam
upadaya assa mahosathakumarotveva namam akasi. Athassa
etadahosi mama putto mahapunno na ekakova nibbattissati imina
saddhim jatadarakehi ca bhavitabbanti. So olokapento
darakasahassanam ditthabhavam sutva sabbesampi kumaranam pilandhanani datva
sahassadhatiyo dapesi. Puttassa me upatthaka bhavissantiti
bodhisattena saddhimyeva tesam mangalam karesi. Dhatiyo darake
alankaritva mahasattassa upatthanam anenti. Bodhisatto tehi
saddhim kilanto vaddhitva sattavassikakale suvannapatima viya abhirupo
ahosi. Athassa gamamajjhe tehi saddhim kilantassa hatthiadisu
Agacchantesu kilamandalam bhijjati. Vatatapappaharanakale daraka
kilamanti. Ekadivasampi nesam kilantanamyeva mahamegho utthahi.
Tam disva nagabalo mahasatto dhavitva ekam salam pavisi.
Itare daraka tassa pacchato anudhavanta annamannassa padesu
upakkhalitva patitva jannukabhedadini papunimsu. Bodhisatto
imasmim thane kilanasalam katum vattati evam na kilamissamati
cintetva te darake aha imasmim thane vatena va vassena va
atapena va kilamissama thananisajjanasayanakkhamam ekam salam karessama
ekekam kahapanam aharathati. Te tatha karimsu mahasatto
mahavaddhakim pakkosapetva tata imasmim thane salam karohiti tassa
sahassam adasi. So sadhuti sampaticchitva sahassam gahetva bhumim
samam karetva khanuke kottetva suttam pasaresi. Mahasatto
tassa suttapasaranavidhanam disva arocento bho evam suttam
apasaretva sadhukam pasarehiti aha. Sami aham attano sippanurupena
pasaremi ito annam na janamiti. Ettakampi ajananto amhakam
dhanam gahetva salam katham karissasiti ahara suttam aham
pasaretva te dassamiti aharapetva sayam pasaresi.
Vissukammena pasaritam viya ahosi. Tato vaddhakim aha evam suttam
pasaretum sakkhissasiti. Na sakkhissami samiti. Tenahi mama
vicaranaya pana katum sakkhissasiti. Sakkhissami samiti.
Mahasatto yatha tassa salaya ekasmim anathanam itthinam vijayanatthanam
Ekasmim agantukasamanabrahmananam vasanatthanam ekasmim agantukamanussanam
vasanatthanam ekasmim agantukavanijakanam bhandathapanatthanam hoti
tatha sabbani tani thanani bahimukhadvarani katva salam vicaresi.
Tatheva kilamandalam tatheva vinicchayam tatheva dhammasabhampi karesi.
Katipaheneva nitthitaya salaya cittakare pakkosapetva
sayam vittharetva ramaniyam cittakammam karesi. Sa sala
sudhammadevasabhapatibhaga ahosi. Tato na ettavata sala sobhati
pokkharanim karetum vattatiti pokkharanim khanapetva itthakavaddhakim
pakkosapetva sayam vicaretva sahassavankam satatittham pokkharanim
karesi. Sa pancavidhapadumasanchanna nandanapokkharani viya ahosi.
Tassa tire pupphaphaladhare nanarukkhe ropapetva nandanavanam viya
uyyanam karesi. Tameva ca salam nissaya dhammikasamanabrahmanananceva
agantukagamikadinanca danavattam patthapesi. Sa tassa kiriya
sabbattha pakata ahosi. Bahu manussa tam otaranti.
Mahasatto salaya nisiditva sampattasampattanam karanakaranam
yuttayuttam kathesi. Vinicchayam patthapesi. Buddhuppadakalo viya
ahosi. Videharaja pana sattavassaccayena  cattaro pandita
amhe abhibhavitva pancamo pandito uppajjissatiti me kathayimsu
kattheso etarahiti saritva tassa vasanatthanam janathati catuhi dvarehi
cattaro amacce pesesi. Sesadvarehi nikkhamanta amacca
mahasattam na passimsu. Pacinadvarena nikkhamanto amacco salaya
Nisiditva panditena nama imissa salaya karakena va karapakena
va bhavitabbanti cintetva manusse pucachi ayam sala kataravaddhakina
katati. Manussa nayam vaddhakina kata attano pannabalena
sirivaddhakasetthiputtassa mahosathapanditassa vicaranaya esa
katati vadimsu. Kativasso pana panditoti. Paripunnasattavassoti.
Amacco ranno ditthasupinadivasato patthaya samvaccharam ganetva
ranno supinadassanena sameti ayameva so panditoti natva ranno
dutam pahesi deva pacinayavamajjhagame sirivaddhakasetthiputto
mahosathapandito nama sattavassikova samano evarupam nama salam
karesi pokkharanim uyyanam ca karesi imam panditam gahetva
anemi udahu na anemiti. Raja tam sutva tutthacitto
hutva senakam pakkosapetva tamattham arocetva kim senaka
anema tam panditanti pucchi. So maccharayanto maharaja
saladinam karapitamattakena pandito nama na hoti yo koci
etani kareti appamattam etanti aha. So tassa katham sutva
bhavitabbamettha karanenati tunhi hutva tattheva vasanto panditam
vimamsatuti amaccassa dutam patipesesi. Tam sutva amacco tattheva
vasanto panditam vimamsi. Tatridam vimamsanaudanam
            mamsam gono ganthi suttam  putto godho rathena ca
            dando sisam ahi ceva   kukkuto mani vijayanam
            odanam balukancapi    talakuyyanam gadrabho maniti.
     Tattha mamsanti ekadivasam bodhisatto kilamandalam gacchanto
eko seno sunaphalakato mamsapesim gahetva akasena pakkhandi.
Tam disva daraka mamsapesim chaddapessamati senam anubandhimsu.
Te ito cito ca dhavanta uddham oloketva tassa pacchato
pacchato gacchanta pasanadisu khanukesu upakkhalitva kilamanti.
Atha ne pandito aha chaddapessami nanti. Chaddapehi
samiti. Tenahi passathati so uddham anoloketva vatavegena dhavitva
senassa chayam akkamitva panim paharitva mahaviravam viravi.
Tassa tejena so saddo senassa kucchiyam nisiditva 1- niccharito
viya ahosi. So bhito mamsam chaddesi. Mahasatto mamsassa
chadditabhavam natva chayam olokenatova bhumiyam patitum adatva
akaseyeva sampaticchi. Tam acchariyam disva mahajano nadanto
vagganto apphotento mahasaddamakasi. Amacco tam pavuttim
natva ranno dutam puna pesesi deva pandito imina upayena
senam mamsapesim chaddapesi idam devo janatuti. Raja tam sutva
senakam pucchi senaka kim anema panditanti. So cintesi
tassa idhagatakalato patthaya mayam nippabha bhavissama no atthibhavampi
raja na janissati na tam anayam datum vattatiti. So labhamaccharitaya
maharaja ettakena pandito nama nahosi appamattakam etanti
aha. Raja majjhatto hutva tattheva nam vimamsatuti puna
@Footnote: 1 vinivijjhitavatipi patho.
Patipesesi. Gonoti eko pacinayavamajjhagamavasi puriso vasse
patite kasim karissamiti gamantarato gone kinitva anetva
gehe vasapetva puna divase gocaratthaya tinabhumim netva gonapitthe
nisinno kilantarupo otaritva rukkhamule nisinno niddam okkami.
Tasmim khane eko coro agantva gone gahetva palayi.
So pabujjhitva gone apassanto ito cito ca oloketva
coram disva vegena pakkhanditva kuhim me gone nesiti aha.
Kim vadesi mama gone attano icchitatthanam nemiti. Tesam
vivadam sutva mahajano sannipati. Pandito tesam saladvarena
gacchantanam saddam sutva ubhopi pakkosapetva tesam kiriyam disvava
ayam coro ayam gonasamikoti janati. Jananto pana kasma
vivadatthati pucchi. Gonasamiko aha sami ime gone asukagamato
asukassa nama hatthato kinitva anetva gehe vasapetva
patova tinabhumim nemi tattha me pamadam disva ayam puriso gone
gahetva palayi svaham ito cito ca olokento imam
disva anubandhitva ganhim asukagamavasino maya etesam kinitva
gahitabhavam janantiti. Atha coro ime gona mameva gharajatika
ayam musa bhanatiti aha. Atha ne pandito aham vo attam
dhammena vinicchinissami kim tumhe vinicchaye thassathati pucchitva
ama  thassamati vutte mahajanassa hadayam ganhitum vattatiti pathamam
coram pucchi taya ime gona kim khadapita kim payitati.
Pandita yagum payetva tilapitthanca kummase ca khadapitati.
Tato gonasamikam pucchi. So aha kuto me duggatassa yaguadini
laddhani tinameva khadapitati. Pandito tesam katham sutva
attano purisam patim gahapetva piyangupattani aharapetva udukkhale
kottapetva udakena maddapetva gone payesi. Gona
tinameva chaddayimsu. Pandito passathidanti mahajanassa dassetva
coram pucchi corosi na corositi. Sami coromhiti aha.
Tenahi ito patthaya ma evarupamakasiti ovadati. Bodhisattassa
purisa pana tam hatthapadehi pothetva dubbalamakamsu. Atha nam
pandito ovadi passasi tata ditthadhammeyeva tava te idam dukkham
samparaye pana nirayadisu mahadukkham anubhavissasi ito patthaya
pajahetam kammanti panca silani tassa adasi. Amacco tam pavuttim
yathabhutam ranno arocapesi. Raja kim senaka anema panditanti
senakam pucchitva maharaja gonaattam nama yena kenaci
vinicchitam ettakena pandito nama na hoti agametha tava devati
vutte majjhatto hutva puna tatheva sasanam pesesi. Evam
sabbavidhane veditabbam. Ito param pana udanamattameva vibhajitva
dassissami. Ganthiti eka pana duggatitthi nanavannehi suttehi
ganthikam bandhitva katasuttaganthikapilandhanam givato mocetva satakassa
upari thapetva nahayitum panditena karitam pokkharanim otari. Apara
tarunitthi tam disva lobham uppadetva tam ukkhipitva amma ativiya
Sobhanam idam te kittakena katam ahampi attano sippanurupena evarupam
karissamiti givayam pilandhitva  pamanam tavassa upadharemiti
vatva taya ujucittataya upadharehiti vutte givayam pilandhitva
pakkami. Itarapi tam disva pokkharanito sigham uttaritva satakam
nivasetva upadhavitva kuhim me pilandhanam gahetva palayissasiti
satakam ganhi. Itara pana naham tava santakam ganhami mama
givayameva pilandhananti aha. Mahajano tam sutva sannipati.
Panditopi darakehi saddhim kilanto tasam kalaham katva
saladvarena gacchantinam saddam sutva kim saddo esoti pucchitva
ubhinnam kalahakaranam sutva ta pakkosapetva akareneva ayam
cori ayam na coriti natvapi tamattham pucchitva mama vinicchaye
thassathati vatva ama thassamati vutte pathamam corim pucchi tavam
imam pilandhanam kataragandhena vilimpasiti. Aham niccam sabbasaharikena
vilimpamiti. Sabbasahariko nama sabbagandhehi yojetva
katagandho. Tato itaram pucchi. Sa aha kuto mayham duggataya
sabbasahariko atthi aham niccam piyangupupphagandheneva vilimpamiti.
Pandito tasam vacanam purisam gahapetva udakapatim aharapetva
tam pilandhanam tattha pakkhipitva gandhikam pakkosapetva etam
upasimghitva asukagandhabhavam nama janahiti aha. So tam upasimghanto
piyangupupphaganadhabhavam natva imam ekanipate gathamaha
               sabbasahariko natthi   suddhakangu pavayati
               Alikam bhasati yam dhutti   saccamahu mahallikati.
        Tattha dhuttiti dhuttika. Ahuti aha. Ayameva va patho.
     Atha mahasatto tam karanam mahajanam janapetva tavam corisiti
pucchitva coribhavam patijanapesi. Tato patthaya mahasattassa
panditabhavo mahajanassa pakato jato. Suttanti eka
itathi kappasakhettarakkhika khetatam rakkhanti tattheva parisuddhakappasam
gahetva sukhumasuttam kantitva timbarutthiphalena suttagulam katva uccanke
thapetva gamam agacchanti panditassa pokkharaniyam nahayissamiti
satakassa upari suttagulam thapetva otaritva nahayati. Apara
itthi tam disva luddhacittataya tam gahetva aho manapam sutatam
taya amma katanti accharam paharitva olokenti viya uccanke katva
pakkami. Sesam purimanayeneva vittharetabbam. Pandito pathamam
corim pucchi tavam suttagulam karonti kim anto pakkhipitva akasiti.
Sa sami kappasaphalameva pakkhipitva karomiti aha. Tato
itaram pucchi sa timbarutthinti aha. So ubhinnampi katham purisam
gahapetva tam suttagulam vinivedhapetva timbarutthim disva tam coribhavam
patijanapesi. Mahajano hatthatuttho atto suvinicchitoti
sadhukarasahassani pavattesi. Puttoti eka itthi puttam adaya
mukhadhovanatthaya panditassa pokkharanim gantva puttam nahapetva
attano satake nisidapetva mukham dhovitum otari. Tasmim khane
eka yakkhini tam disva khaditukama hutva itthivesam gahetva agantva
Sahayike sobhati vatayam darako taveso puttoti pucchitva ama
ammati vutte payemi thananti vatva payehiti vutte tam gahetva
thokam kilapetva tam adaya palayi. Itara tam disva uttaritva
vegena dhavitva kuhim me puttam nesiti satakam ganhi. Yakkhini
kuto taya putto laddho mameso puttoti aha. Ta kalaham
karontiyo saladvarena gacchanti. Pandito tasam kalahasaddam
sutva ta pakkosapetva kimetanti pucchi. Ta tassa tamattham
arocesum. Tam sutva pandito akkhinam animmissataya ceva
rattataya ca nirasankataya ca chayaya abhavataya ca yakkhini ayanti
natvapi mama vinicchaye thassathati vatva ama thassamati vutte
pathaviyam lekham akaddhitva lekhamajjhe darakam nipajjapetva yakkhinim
hatthesu mataram padesu gahapetva dvepi kaddhitva ganhatha
eso ganhitum sakkontiya puttoti aha. Ta ubhopi tam
kaddhimsu. Darako tahi kaddhiyamano dukkhappatto hutva viravi.
Mata tam saddam sutva hadayena phalitena viya puttam muncitva
rodamana atthasi. Pandito mahajanam pucchi darakamatu hadayam
mudukam hoti udahu amatu hadayam mudukanti. Matu hadayam mudukam
panditati. Pandito mahajanam pucchi tenahi idani kimetam
darakam gahetva thita mata hoti udahu visajjetva thitati.
Visajjetva thita panditati. Tenahi imam pana darakacorim tumhe
janathati. Na janama panditati. Yakkhini esa etam khaditum
Ganhatiti. Katham janasi panditati. Yakkhinam animmissataya
ceva rattataya ca nirasankataya ca chayaya abhavena ca nikkarunataya
cati. Atha nam so pucchi kasi tavanti. Yakkhinimhi
samiti. Kasma imam darakam ganhasiti. Khaditum samiti.
Andhabale pubbepi papam katva yakkhini jata idani punapi papam
karosi aho andhabalasiti tam pancasilesu patitthapetva uyyojesi.
Darakamatapi ciram jivatu samiti panditam thometva puttam
adaya pakkami. Godhoti eko kira puriso lakuntakataya
ceva kalavannataya ca godhakalo nama. So pana sattasamvaccharani
kammam katva bhariyam labhi. Sa namena dighatahala nama.
So ekadivasam tam amantetva bhadde puvakhadaniyam pacahiti vatva
sami kuhim gacchissasiti vutte bhadde matapitaro datthum gamissamiti
vatva kinte matapituhiti taya patikkhittopi yava tatiyampi vatva
tam pacapetva patheyyanceva pannakaranca adaya taya saddhim
maggam patipanno antaramagge uttanavahinim nadim addasa. Te dve
pana udakabhirukajatikava tasma otaritum avisahanta naditire atthamsu.
Tada dighapitathi nameko duggatapuriso naditire anuvicaranto tam thanam
sampapuni. Te tam disva pucchimsu samma ayam nadi gambhira
uttanati. So tesam udakabhirukabhavam natva samma ayam nadi
atigambhira bahu candamacchati aha. Samma tavam katham gamissasiti.
So aha sumsumaramakaranam  amhehi saddhim pariccayo atthi tena te
Amhe na vihethentiti. Tenahi samma amhepi nehiti. So
sadhuti sampaticchi. Athassa te khajjabhojanam adamsu. So
katabhattakicaco samma kam pathamam nemiti pucchi. Tava sahayikam nehi mam
paccha nessasiti. So sadhuti tam khandhe katva sabbam patheyayanca
pannakaranca gahetva nadim otaritva thokam gantva ukkutikam
nisiditva pakkami. Tato godhakalo  tire thitoyeva gambhira
vatayam nadi evam dighassapi nama evarupa mayham pana apaseyhava
bhavissatiti cinatesi. Itaropi tam nadimajjham netva bhadde aham
tam posessami tavam sampannavatthalankara dasadasiparivuta vicarissasi
kinte ayam lakuntagatto karissati mama vacanam karohiti aha.
Sa tassa vacanam sutvava attano samike sineham chinditva tam
khananneva tasmim patibaddhacitta hutva sami sace mam na chaddessasi
karisasami te vacananti aha. Bhadde kim kathesi ahantam
posessamiti aha. Te ubhopi paratiram gantva annamannam
sammodamana godhakalam pahaya godhakala tittha tittha tavanti vatva
tassa passantasseva khadaniyam khadanta pakkamimsu. So tam disva
ime ekato hutva mam chaddetva palayanti manneti aparaparam
dhavanto thokam otaritva bhayena nivattitva puna tesu kopena
punappunam otaritva jivami va marami vati ullanghitva nadiyam
patito uttanabhavam natva nadiya uttaritva vegena anubandhitva
tam papunitva ambho duttha cora kuhim me bhariyam nesiti aha.
Itaropi tam hare duttha vamana lakuntaka kuto tava bhariyati vatva
tassa givayam gahetva khipi. So dighatahalam hatthe gahetva
tittha tittha kuhim gacchasi maya sattasamvaccharani kammam katva
laddhabhariyasiti vatva tena saddhim kalaham karonto mahasattassa salaya
santikam papuni. Mahajano sannipati. Pandito kim saddo namesoti
pucchitva tamattham sutva ubhopi pakkosapetva vacanapativacanam
sutva mama vinicchaye thassathati vatva ama thassamati vutte
pathamam dighapitthim kimnamositi pucchi. Dighapitthiko nama samiti
kathesi. Bhariya pana te ka namati. So tassa namam ajananto
annam namam kathesi. Matapitaro te ke namati. Asuka namati.
Bhariyaya te matapitaro ke namati pucchi. So ajanitva annam
kathesi. Athassa katham attano purisam gahapetva tam apanetva itaram
pakkosapetva purimanayeneva sabbesam namani pucchi. So yathabhutam
jananto avirujjhitva kathesi. Bodhisatto tampi apanetva dighatahalam
pakkosapetva tavam ka namasiti pucchi. Dighatahala nama
samiti. Samiko te ko namoti. Sa ajananti annam
kathesi. Matapitro te ke namati pucchi. Sa asuka namati
aha. Samikassa te matapitro ke namati. Sa vilapanti
annam kathesi. Pandito itare dve pakkosapetva mahajanam
pucchi imissa katha dighapitthissa vacanena sameti udahu
godhakalassati. Godhakalassa panditati. Ayam etissa samiko
Itro coroti. Atha nam pucchi corosi tavanti. Ama samiti.
Corabhavam sampaticchi. Panditassa vinicchayena godhakalo attano
bhariyam labhitva panditam thometva bhariyam adaya pakkami. Pandito
dighapitthim aha ito patthaya ma puna evarupamakasiti. Rathoti
tada eko puriso rathe nisiditva mukhadhovanatthaya gamato nikkhami.
Tasmim khane sakko avajjento panditam disva mahosathassa
buddhankurassa pannanubhavam pakatam karissamiti cintetva manussavesenagantva
rathassa pacchabhagam gahetva payasi. Atha nam rathasamiko puriso
tata kenatthena agatositi pucchitva tumhe upatthatum agatomhiti
vutte tenahi sadhuti sampaticchitva yana oruyha sarirakiccatthaya gato.
Tasmim khane sakko ratham abhiruhitva vegena pajesi. Rathasamiko
sarirakiccam katva nikkhamanto sakkam ratham gahetva palayantam disva
vegena anubandhitva tittha tittha kuhim me ratham nessasiti vatva
tava ratho anno bhavisasti ayam pana mama rathoti vutte tena saddhim
kalaham karonto saladvaram patto. Pandito kimetanti pucchitva
te pakkosapetva tenakarena agacchante disva nibbhayataya
ceva akkhinam animmissataya ca ayam sakko ayam rathasamikoti annasi.
Evam santepi vivadakaranam pucchitva mama vinicchaye thassathati vatva
ama thassamati vutte aham ratham pajessami tumhe dvepi
rathapacchimante ganhatha rathasamiko na visajjessati itaro visajjessatiti
vatva ekam purisam anapesi ratham pajehiti. So tatha akasi.
Itarepi dve pacchato gahetva anudhavimsu. Rathasamiko thokam
gantava kilamanto ratham visajjetva thito. Sakko pana rathena
saddhim dhavateva. Pandito ratham nivattapetva manussanam acikkhi
ayam puriso thokam gantva ratham visajjetva thito ayam pana rathena
saddhim dhavitva ratheneva saddhim nivatti nevassa sarirato sedavindumattampi
atthi na assasapassaso acchambhito animmissanetto esa
sakko devarajati. Atha na sakko devarajasiti pucchitva ama
panditati vutte kasma idhagatositi pucchitva taveva
pannapakasanattham panditati vutte tenahi ma puna evamakasiti aha.
Sakko sakkanubhavam dassento akase thatva atto suvinicchito
atto suvinicchitoti panditassa thutim katva sakatthanameva gato. Tada
so amacco sayameva ranno santikam gantva rajanam vanditva
maharaja panditena evam rathaatto suvinicchito sakkopi tena
parajito kasma purisavisesam na janasi devati aha. Raja
senakam pucchi kim senaka anema panditanti. So maccharayanto
aha maharaja ettakena pandito nama na hoti agametha tava
nam vimamsitva janissamati. Raja tunhi ahosi.
                  Sattadarakapanho nitthito.
     Dandoti athekadivasam raja panditam vimamsissamati khadiradandam
aharapetva tato vidatthimattam gahapetva cundakarena
sutthu likhapetva pacinayavamajjhagamavasinam pesesi pacinayavamajnagamavasino
Kira imassa khadiradandassa idam aggam idam mulanti
janantu sace na jananti sahassadandoti. Gamavasino sannipatitva
janitum asakkonto setthino kathayimsu kadaci mahosathapandito
janeyya tam pakkosapetva pucchathati. Mahasetthi panditam
kilamandalaya pakkosapetva tamattham arocetva tata imam mayam
janitum na sakkoma api nu tvam sakkhissasi janitum tatati pucchi.
Tam sutva mahasatto ranno imassa aggena va mulena va
payojanam natthi mama vimamsanatthaya pesitam bhavissatiti cintetva aharatha
tata janissami nanti aha. Atha setthi khadiradandam aharapetva
panditassa adasi. Bodhisatto tam hatthena gahetvava idam aggam
idam mulanti natva janantopi mahajanassa hadayam gahanattham udakapatim
aharapetva khadiradandakassa majjhe suttakena bandhitva suttakotiyam
gahetva khadiradandakam udakapitathe thapesi. Thapitamatteyeva mulam
bharitaya pathamam nimujji. Tato mahajanam pucchi rukkhassa nama
kim mulam bhariyam hoti udahu agganti. Mulam panditati tenahi
imassa pathamam nimuggameva mulanti imaya sannaya agganca mulanca
acikkhi. Gamavasino idam aggam idam mulanti ranno pahinimsu.
Raja tusitva ko janatiti pucchitva sirivaddhakasetthiputto
mahosathapandito devati vutte tam sutva kim senaka anema panditanti
pucchi. Senako aha adhivasehi deva annenapi upayena
vimamsissamati. So sadhu senakati aha. Sisanti athekadivasam
itthiya ca sisam purisassa ca sisanti dve sisani aharapetva
Idam itthiya sisam idam purisassa sisanti janantu sace na jananti
sahassadandoti pahinimsu. Gamavasino ajananta mahasattam pucchimsu.
So tam disvava annasi. Katham. Purisassa sise kira sibbini
ujukava hoti itthiya sise sabbini vanka parivattitva gacchatiti.
So imina abhinnanena idam itthiya idam purisassa sisanti
acikkhi. Gamavasino puna ranno pahinimsu. Sesam purimasadisamevati.
Ahiti athekadivasam sappanca sappininca aharapetva ayam
sappo ayam sappiniti janantu ajanantanam sahasdandoti
pahinimsu. Gamavasino ajananta panditam pucchimsu. So disvava
janati. Sappassa hi nanguttham thulam hoti. Sappiniya nanguttham
tanukam hoti. Sappassa sisam thulam hoti sappiniya sisam tanukam digham.
Sappassa akkhini mahantani sappiniya khuddakani sappassa sovatthiko
paravatto hoti. Sappiniya sovatthiko vicchinnako hoti. So ime
abhinnanehi ayam sappo ayam sappiniti acikkhi. Sesam vuttanayamevati.
Kukkutoti athekadivasam pacinayavamajjhagamavasino amhakam sabbasetam
padavisanam sisakutam tayo kale anatikkamitva nadantam mangalausabham
pesentu no ce pesenti sahassadandoti sasanam pahinimsu. Te
ajananta panditam pucchimsu. So aha raja vo sabbasetam
kukkutam aharapesi so hi padesu nakhasikhaya padavisano nama
sise culaya sisakato nama tikkhattum vassanato tayo kale
anatikkamitva nadanto nama tasma evarupam kukkutam pesethati. Te
Ranno pahinimsu. Raja tusi. Maniti sakkena kusaranno
dinno manikkhandho atthi. So atthasu thanesu vanko hoti tassa
puranasuttam chinnam. Koci puranasuttam niharitva navasuttam pavesetum
na sakkoti. Ekadivasam pacinayavamajjhagamavasino imamha manikkhandha
puranasuttam niharitva navasuttam pavesentu no ce pavesenti
sahassadandoti pesayimsu. Gamavasino manussa neva puranasuttam
niharitva navasuttam pavesetum sakkhimsu. Asakkonta pana panditassa
acikkhimsu. So ma cintayitthati madhum aharapetva manino davisu
passesu madhuna chiddam makkhetva kambalasuttam vattetva tassa kotiyam
madhuna makkhetva thokam chiddesu pavesetva kipillikanam nikkhamanatthane
thapesi. Kipillika madhugandhena nikkhamitva manimhi puranasuttam
khadamana gantva navakambalasuttam kotiyam damsitva akaddhitva
ekena passena niharimsu. Pandito tassa pavesitabhavam natva
ranno dethati gamavasinam adasi. Te ranno pahinimsu. Raja
pucchitva tassa pavesetupayam sutva tusi. Vijayananti ekadivasam
kira ranno mangalausabham bahu kummase khadapetva mahodaram
katva visanani dhovitva telena makkhetva haliddiya nahapetva
gamavasinam pesayimsu tumhe kira pandita ayanca ranno mangalausabho
patitthitagabbho etam vijayapetva savacchakam pesetha apesentanam
sahassadandoti. Gamavasino manussa na sakka idam katum kinnu
kho karissamati panditam pucchimsu. So imina panhapatibhagena
Bhavitabbanti cintetva sakkhissatha panekam ranna saddhim kathanasamattham
visaradam purisam laddhunti pucchi. Na garukam etam panditati ahamsu.
Tenahi tam pakkosathati. Te nam pakkosapayimsu. Atha nam
mahasatto aha ehi tavam bho purisa tava kese pitthiyam vikiritva
nanappakaram balavaparidevam paridevanto rajadvaram gaccha annehi
pucchitopi kinci avatva paridevanto ranna pana pakkosapetva
paridevanakaranam pucchito namassamano evam vade hi pita me deva
vijayitum na sakkoti ajja sattamo divaso tumhe deva me patisaranam
hotha vijayanupayamassa karothati ranna kim vilapati athanametam
purisa nama vijayanta natthiti vutte sace deva evam natthi atha
pacinayavamajjhagamavasino katham mangalausabham vijayapessantiti
vadeyyasiti. So sadhuti sampaticchitva tatha akasi. Tam sutva
raja kenetam panhapatibhagam cintitanti pucchitva mahosathapanditenati
sutva tusi. Odananti aparasmim divase panditam vimamsissamati
cintetva pacinayavamajjhagamavasino kira pandita amhakam
atthangasamannagatam ambilodanam pacitva pesentu tatrimani atthangani na
tandulena na udakena na ukkhaliya na uddhanena na aggina na
daruhi na itthiya na purisena na maggenati apesentanam
sahassadandoti sasanam pahinimsu. Gamavasino tam karanam ajananta
panditam pucchimsu. So ma cintayitthati vatva na tandulam nama
kanikam gahapetva na udakam nama himam gahapetva na ukkhalim
Nama navamattikabhajanam gahapetva na uddhanam nama khanuke
kottapetva na aggim nama pakatiaggim pahaya araniaggim gahapetva
na daruni nama kattham pahaya pannani gahapetva ambirodanam
pacapetva navabhajane pakkhipitva suttakena bandhitva lancapetva
na itthiya na purisena nama pandakena ukkhipapetva na maggena
nama mahamaggam pahaya janghamaggena gantva ranno santikam
evarupam odanam pesethati aha. Te tatha karimsu. Raja tam
disva kenesa panho natoti pucchitva mahosathapanditenati
sutva tusi. Dalukati aparasmim divase panditasseva
vimamsanattham gamavasinam sasanam pahinimsu raja dolaya kilitukamo
rajakule puranabalukayottam chinnam ahosi ekam balukayottam
vattetva pesentu apesentanam sahassadandoti. Te tam karanam
ajananta panditam pucchimsu. Panditopi tam sutva imina
panhapatibhagena bhavitabbanti cintetva gamavasino assasetva
vacanakusale dve tayo purise pakkosapetva gacchatha rajanam
upasankamitva vadetha deva gamavasino tassa yottassa tanukam va
thulam vati pamanam na jananti poranabalukayottato vidatthimattam
va caturangulimattam va khandam pesetha tam pamanam kira oloketva
tena pamanena vattessantiti sace vo raja amhakam ghare
balukayottam nama kadaci na bhutapubbanti vadati atha nam maharaja
sace evam natthi pacinayavamajjhagamavasino katham karissantiti
Vadeyyathati vatva pesesi. Te tatha karimsu. Raja kena
cintito panhapatibhagoti pucchitva mahosathapanditena devati
sutva tusi. Talakanti aparasmim divase panditam vimamsanattham
raja udakakilam kilitukamo pancavidhapadumasanchannam pokkharanim pesentu
apesentanam sahassadandoti gamavasinam sasanam pesayimsu. Te tam
karanam ajananta panditassa arocayimsu. So iminapi
panhapatibhageneva bhavitabbanti cintetva vacanakusale katipaye manusse
pakkosathati vatva te pakkosapetva etha tumhe udakakilam
kilitva akkhini rattani katva allakesa allavattha kalalamakkhitasarira
yottaleddudandahattha hutva rajadvaram gantva dvare
thitabhavam ranno arocapetva ranna katokasa pavisitva
maharaja tumhehi kira pacinayavamajjhagamavasino pokkharanim pesentuti
pahitatta mayam tumhakam anucchavikam mahantam pokkharanim adaya agata
sa pana arannavasikatta nagaram disva pakaraparikhadvarattalakadini
oloketva bhitatasita yottani chinditva palayitva
arannameva pavittha mayam leddudandadihi pothentapi nivattetum
nasakkhimha tumhakam kira aranna anitam puranapokkharanim detha
taya saddhim yojetva aharissamati vatva ranna na kadaci mama
arannato anitapokkharani nama bhutapubba na maya kassaci
yojetva aharanatthaya pokkharani pesitapubbati vutte sace deva
evam pacinayavamajjhagamavasino katham pokkharanim pesissantiti
Vadeyyathati vatva pesesi. Te tatha karimsu. Raja panditena
natabhavam natva tusi. Uyyananti punekadivasam mayam uyyanakilam
kilitukama amhakanca uyyanam poranarukkhaobhaggavibhaggam
pacinayavamajjhagamavasino supupphitatarunarukkhasanchannam navauyyanam pesentu
apesentanam sahassadandoti pahinimsu. Te ajananta panditam
pucchimsu. Pandito iminapi panhapatibhageneva bhavitabbanti cintetva
te samassasetva manusse pakkosapetva purimanayeneva pesesi.
Te tatha karimsu. Raja tam sutva senakam pucchi kim senaka anema
panditanti. So labhamacchariyena ettakena pandito nama na
hoti agamehi tavati aha. Tassa vacanam sutva raja cintesi
mahosathapandito sattadarakapanhepi mama manam ganhi evarupesupissa
guyhapanhavimamsanesu ceva panhapatibhagesu ca buddhassa viya
byakaranam senako evarupam idha panditam anetum na deti kim me
senakena anessami nanti. So nahantena parivarena tam gamam
payasi. Tassa mangalaassam abhiruhitva gacchantassa assassa
pado phalitabhumiya antaram pavisitva bhijji. Raja tatova nivattitva
nagaram pavisi. Atha nam senako upasankamitva pucchi maharaja
panditam kira anetum pacinayavamajjhagamam gamitthati. Ama
panditati. Maharaja mam anatthakamam katva passatha agametha
tavati vuttepi atituritam nikkhamitva pathamagamaneneva mangalaassassa
pado bhinnoti. So tassa vacanam sutva tunhi ahosi.
Punekadivasam raja tena saddhim mantesi kim senaka mahosathapanditam
anemati. Deva sayam agantva dutam pesetha pandita amhakam
tava santikam agacchantanam assassa pado bhinno assataram va
pesetu setthataram vati yadi assataram pesessati sayam agamissati yadi
setthataram pesento pitaram pesessati ayameva no panho matthakam
patto bhavissatiti. Raja sadhuti sampaticchitva tatha katva dutam
pesesi. Pandito dutassa vacanam sutva raja mamanceva
pitaranca me passitukamoti cintetva pitu santikam gantva vanditva
tata raja tumhe ca mamanca datthukamo tumhe pathamataram
setthisahassaparivuta gacchatha gacchanta ca tucchahattha agantva
navasappipuram candanakarandakam adaya gacchatha raja tumhehi saddhim
patisantharam katva setthi anurupam asanam natva nisidati vakkhati tumhe
tatharupam asanam natva nisideyyatha tumhakam nisinnakaleyeva aham
gamissami raja maya saddhim patisantharam katva pandita tatharupam
asanam natva nisidati vakkhati athaham tumhe olokessami tumhe
taya sannaya asana vutthaya tata mahosatha pandita imasmim
asane nisidati vadeyyatha ajjeko panho matthakam papunissatiti.
So sadhuti sampaticchitva vuttanayeneva gantva attano dvare
thitabhavam ranno arocapetva pavisatuti vutte pavisitva rajanam
vanditva ekamantam atthasi. Raja tena saddhim patisantharam katva
gahapati tava putto mahosathapandito kuhinti pucchi. Pacchato
Agacchati devati. Raja pacchato agacchatiti sutva tutthamanaso
hutva gahapati attano yuttasanam natva nisidati aha.
So attano yuttasanam natva ekamantam nisidi. Mahasattopi
alankatapatiyatto darakasahassaparivuto alankatarathe nisiditva nagaram
pavisanto parikhapitthe caramanam ekam gadrabham disva thamasampanne
manave anapesi ekam gadrabham anubandhitva yatha saddam na karoti
evamassa mukhabandhanam katva kilanjena vethetva ekasmim attharanake
sayapetva amsenadaya agacchathati. Te tatha karimsu.
Bodhisatto mahantena parivarena nagaram pavisi. Mahajano tam disva
esa kira sirivaddhakasetthino putto mahosathapandito nama esa
kira jayamano osathaghatikam hatthena gahetva jato iminava kira
etesam ettakanam vimamsanapanhanam patibhaga natati mahasattam
abhitthavanto olokentova tittim na gacchati. So rajadvaram
gantva rajanam patijanapesi. Raja tam sutva tutthacitto mama
putto mahosathapandito khippam agacchatuti aha. So darakasahassehi
parivuto pasadam abhiruhitva rajanam vanditva ekamantam
atthasi. Raja tam disva somanassappatto hutva madhurapatisantharam
katva pandita patirupam asanam natva nisidahiti aha.
Tada so pitaram olokesi. Athassa pita olokitasannaya asana
vutthaya pandita imasmim asane nisidahiti aha. So tasmim
asane nisidi. Tam tattha nisinnam disva senakapukkusakamindade
Vinda ceva anne ca andhabala panim paharitva mahahasitam
hasitva imam andhabalam panditoti vadanti yo pitaram asana
vutthapetva sayam nisidati imam panditoti vattum na yuttanti
parihasam karimsu. Raja dummukho anattamano ahosi. Atha nam
mahasatto pucchi kim maharaja dummukhositi. Ama pandita
dummukhomhi savanameva te manapam dassanam pana amanapam jatanti.
Kim karanati. Pitaram asana vutthapetva sayam nisinnattati.
Kim pana tavam maharaja sabbatthanesu puttehi pitava uttamota
mannasiti. Ama panditati. Atha nam mahasatto nanu maharaja
tumhehi amhakam assataram va setthataram va pesentuti sasanam
pahitanti vatva asana vutthaya manave oloketva tumhehi
gahitagadrabham anethati te anapetva ranno padamule nipajjapetva
maharaja ayam gadrabho kim agghatiti pucchi. Raja aha
sace upakarako atthakahapane agghatiti. Imam pana paticca
ajaniyavalavaya kucchimhi nibbatto assataro kim agghatiti.
Anaggho panditati. Deva kasma evam kathetha nanu tumhehi
idaneva vuttam sabbatthanesu puttehi pitava uttamoti sace tam
saccam tumhakam assatarato gadrabhova uttamo hoti tam gadrabham
ganhatha yadi gadrabhehi assataro uttamo hoti tam ganhatha kim
pana maharaja tumhakam pandita ettakampi janitum asakkonta panim
paharitva mahahasitam hasanti aho tumhakam pandita
Pannasampanna kuto vo ete laddhati cattaro pandite parihasitva
rajanam imaya ekanipate gathaya ajjhabhasi
               hasi tuvam evam mannasi seyyo
               puttena pitati raja settha
               handassatarassa te ayam
               assatarassa hi gadrabho pitati.
     Tassattho yadi tavam raja settha sabbatthanesu seyyo puttena
pitati evam mannasi tava assataratopi ayam gadrabho settho hotu
kim karana assatarassa hi gadrabho pitati. Evanca pana vatva
aha maharaja sace puttehi pitava seyyo mama pitaram ganhatha
sace pitito puttova seyyo mam ganhatha tumhakam atthayati.
Raja tam sutva somanassappatto ahosi. Sabba rajaparisa
sukathito panditena panhoti unnadanta sadhukarasahassani adamsu.
Angulipotha ceva celukkhepasahassani ca pavattimsu. Cattaro
pandita dummukha pajjhayantava ahesum. Nanu matapitunam gunam
jananto bodhisattena sadiso nama natthi atha so kasma
evamakasiti. Na so pitu avamanatthaya ranna pana assataram va
me pesentu setthataram vati sasanam pahitam tasma tassa ca
panhassa avibhavakaranattham attano ca panditabhavassa pakasanattham
catunnanca panditanam nippabhakaranattham evamakasiti.
                   Gadrabhapanho nitthito.
     Raja tusitva gandhodakapuritam suvannabhingaram adaya
pacinayavamajjhagamam rajabhogena bhunjahiti setthissa hatthe udakam
patetva sesasetthino etasseva upatthaka eva hontuti vatva
bodhisattassa matuya sabbalankare pesetva gadrabhapanhe pasanno
bodhisattam attano piyaputtam katva ganhitum setthim avoca bho
gahapati mahosathapanditam mama puttam katva dehiti. Dve atitaruno
ayam ajjapissa mukhe khiragandho vayati mahallakakale tumhakam
santike bhavistiti. Raja aha gahapati tavam ito patthaya
etasmim niralayo hohi ayam ajjatagge mama putto aham mama puttam
posetum sakkhissami gaccha tavanti tam uyyojesi. So rajanam
vanditva panditam alingitva ure nipajjapetva sise cumabitva
ovadamassa adasi tata hadaya tata nayana vara tata mahosatha
pandita ma mam anatham karohi ito patthaya appamadena amhakam
rajanam upatthahiti. So pitaram vanditva tata ma cintayitthati
tam uyyojesi. Raja panditam pucchi kim tata anto bhatiko
bhavissasi udahu bahi bhatikoti. So atthi me mahaparivaro bahi
bhatikena maya bhavitum vattatiti cintetva bahi bhatiko bhavissami
devati aha. Athassa raja anurupam geham dapetva darakasahassam
adim katva sabbam paribbayam dapetva sabbupabhoge dapesi. So
tato patthaya rajanam upatthahi. Rajapi tam vimamsitukamova ahosi.
Tada pana nagarassa dakkhinadvarato avidure pokkharanitire ekasmim
Talarukkhe kakakulavake maniratanam ahosi. Tassa chaya pokkharaniyam
pannayati. Pokkharaniyam mani atthiti ranno arocesum.
Raja senakam amantetva senaka pokkharaniyam kira maniratanam
pannayati katham tam ganhapessamati pucchitva udakam niharapetva
ganhitum vattatiti vutte tenahi evam karohiti tasseva bharamakasi.
So bahu manusse sannipatetva pokkharaniya udakanca kaddamanca
niharapetva bhumim bhinditvapi manim naddasa. Puna punnaya
pokkharaniya manichaya pannayati. So punapi tatheva katva tam
neva addasa. Tato raja panditam amantetva tata
pakkhoraniyam eko mani pannayati senako udakanca kaddamanca
niharapetva bhumim bhinditvapi tam manim naddasa punnaya pokkharaniya
puna manichaya pannayati tata sakkhissasi tam manim ganhapetunti
aha. Sopi netam maharaja garu etha tam dassissamiti aha.
Tam sutva raja tusitva passissami ajja panditassa pannabalanti
mahajanaparivuto pokkharanitiram gato. Mahasatto tire
thatva maniratanam olokento nayam mani pokkharaniyam talarukkhe
manina bhavitabbanti natva natthi deva pokkharaniyam maniti vatva
nanu tata udake pannayatiti vutte udakapatim aharapetva
udakena puretva passatha deva nayam mani pokkharaniyamyeva
pannayati udakapatiyampi pannayatiti vatva pandita kattha pana manina
bhavitabbanti vutte deva pokkharaniyampi patiyampi chayava pannayati
Na mani pokkharaniyam deva mani pana talarukkhe kakakulavake atthi
purisam aropetva aharapehiti aha. Raja purisam aropetva
manim aharapesi. Pandito tam gahetva ranno hatthe thapesi.
Mahajano panditassa sadhukaram datva senakam paribhasento maniratanam
talarukkheyeva atthi balasenako bahupurisehi pokkharaniyamyeva bhindapesi.
Panditena nama mahosathasadisena na bhavitabbanti mahasattassa
thutim akasi. Rajapi panditassa tuttho attano givayam
pilandhanam muttaharam datva darakasahassanampi muttavaliyo dapesi.
Bodhisattassa saparivarassa imina niharena upatthanam anujanati.
                  Ekunavisatipanho nitthito.
     Punekadivasam raja panditena saddhim uyyanam agamasi. Tada
eko kakantako toranagge vasati. So rajanam agacchantam
disva toranagga otaritva bhumiyam nipajji. Raja tassa kiriyam
oloketva pandita ayam kakantako kim karotiti pucchi.
Maharaja ayam kakantako tumhe sevatiti aha. Sace evam
amhakam sevana ma nipphala hotu bhogamassa dapehiti. Deva
tassa bhogena kiccam natthi khadaniyamattameva alanti. Kim panayam
khadatiti pucchi. Mamsam devati. Kittakam laddhum vattatiti.
Kakanikamattagghanikam devati. Raja ekam purisam anapesi
rajadayo nama kakanikamatto na vattati imassa nivaddham
addhamasakagghanikam mamsam aharitva dehiti. So sadhuti sampaticchitva
Tato patthaya tatha akasi. So ekadivasam uposathe maghate mamsam
alabhitva tameva addhamasakam vijjhitva suttakena avunitva
tassa givayam pilandhanam bandhi. Athassa tam nissaya mano
uppajji. Tam divasameva raja uyyanam agamasi. So rajanam
agacchantam disva dhanam nissaya uppannamanavasena vedeha tavam nukho
mahaddhano aham nukho mahaddhanoti ranna saddhim attanam samam
karonto anotritva toranaggeyeva sisam calentova nipajji.
Raja tassa kiriyam oloketva pandita esa pubbe viya ajja na
otarati kim nu kho karananti pucchanto imam gathamaha
              nayam pure unnamati    toranagge kakantako
              mahosatha vijanahi     kena thaddho kakantakoti.
     Tattha na unnamatiti yatha ajja anotaritva toranaggeyeva
sisam calento unnamati evam pure na unnamati. Kena thaddhoti
kena karanena thaddhabhavam apannoti.
     Atha pandito uposathe maghate mamsam alabhantena rajapurisena
givaya bandham addhamasakam nissaya tassa manena uppannena
bhavitabbanti natva imam gathamaha
              aladdhapubbam laddhana    addhamasakam kakantako
              atimannati rajanam     vedeham mithilaggahanti.
     Raja tam purisam pakkosapetva pucchi. So yathabhutam
arocesi. Raja kinci apucchitvava sabbannubuddhena viya
Panditena kakantakassa ajjhasayo natoti ativiya pasiditva panditassa
catusu dvaresu sunkam dapesi. Kakantakassa pana kujjhitvava
tam maretum arabhi. Deva tiracchano nama appapanno
khamatha devati pandito pana rajanam nivaresi.
                   Kakantakapanho nitthito.
     Atheko mithilavasi pinguttaro nama manavo takkasilam
gantva disapamokkhassa acariyassa santike sippam sikkhanto
khippameva sikkhati. So anuyogam datva gacchamihanti acariyam
apucchi. Tasmim pana kule sace vayappatta dhita hoti
jetthantevasikassa databbati vuttam. Tassacariyassa eka dhita atthi
abhirupa devaccharapatibhaga. Atha nam acariyo dhitaram te tata
dassami tam adaya gamissasiti aha. So pana manavo
dubbhago kalakanni. Kumarika pana mahapunna. Tassa tam
disva cittam na alliyati. So tam anicchantopi acariyassa vacanam
na bhindissamiti sampaticchi. Brahmano tassa dhitaram adasi. So
rattibhage alankatasirisayane nipanno taya agantva sirisayanam
abhiruyha nipannamattaya attiyamano sayana otaritva bhumiyam
nipajji. Sapi otaritva tassa santikam agantva nipajji. So
utthaya sayanam abhiruhi. Sapi puna sayanam abhiruhi. So taya
paccarulhaya puna sayana otaritva bhumiyam nipajji. Kalakanni
nama siriya saddhim na sameti. Kumarika sayaneyeva nipajji
So bhumiyam nipajji. Evam sattaham vitinametva tam adaya acariyam
vanditva nagara nikkhami. Antaramagge allapasallapamattampi natthi.
Anicchamanava ubhopi mithilam sampatta. Pinguttaro pana nagarassa
avidure phalasampannam ekam udumbararukkham disva khudaya pilito tam
abhiruhitva udumbaraphalani khadati. Sapi chatajjhatta rukkhamulam
gantva sami mayhampi phalani patethati aha. So kim tava
hatthapada natthi sayam abhiruhitva khadahiti. Sa abhiruhitva khadi.
So tassa abhiruhitabhavam natva khippam otaritva rukkham kantakehi
parikkhipitva muttomhi kalakanniyati vatva palayi. Sa
otaritum asakkonti tattheva nisidi. Tam divasam raja uyyanam
gacchanto tattha kilitva sayanhasamaye hatthikkhandhe nisiditva nagaram
pavisanto tam disva patibaddhacitto hutva sapariggaha apariggahati
pucchapesi. Sa atthi me samiko kuladattiko so pana mam idha
nisidapetva chaddhetva palatoti aha. Amacco tamattham ranno
arocesi. Raja assamikam bhandam ranno papunatiti tam
otaretva hatthikkhandham aropetva nivesanam netva abhisincitva
aggamahesitthane thapesi. Sa tassa piya ahosi manapa.
Udumbararukkhe laddhatta udumbaradevitvevassa namam sanjanimsu.
Athekadivasam ranno uyyaganamanatthaya dvaragamavasikehi maggam
patijaggapesum. Pinguttaropi valim karonto kaccham dalham bandhitva
kuddalena maggam tacchati. Magge anitthiteyeva raja
Udumbaradeviya saddhim rathe thatva nikkhami. Udumbaradevi tam kalakannim
maggam tacchantam disva evarupam sirim dharetum nasakkhi ayam kalakanniti
tam olokenti hasi. Raja tam hasamanam disva kujjhitva kasma
hasiti pucchi. Deva ayam maggatacchako puriso mayham poranasamiko
mam udumbararukkham aropetva kantakehi parikkhipitva gato imaham
oloketva evarupam sirim dharetum nasakkhi ayam kalakanniti cintetva
hasinti. Raja tvam musavadam kathesi annam kinci disva hasi
tam maressamiti asim aggahesi. Sa bhayappatta deva pandite
tava pucchathati aha. Raja senakam pucchi tavam saddahasiti. Na
saddahami deva ko nama evarupam itthim pahaya gamissatiti. Sa tassa
katham sutva atirekataram bhita ahosi. Atha raja senako kim
janati panditam pucchissamiti cintetva tam pucchanto imam gathamaha
              itthi siya rupavati     sa ca silavati siya
              puriso tam na iccheyya  saddahasi mahosathati.
       Tattha silavatiti acarasampanna.
       Tam sutva pandito imam gathamaha
              saddahami maharaja    puriso dubbatto 1- siya
              siri ca kalakanni ca    na samenti kudacananti.
     Tattha na samentiti samuddassa orimatiraparimatirani viya
nabhatalapathavitalani viya na samagacchanti.
@Footnote: 1 dubbhagotipi patho
     Raja tassa vacanena tam karanam bujjhi. Hadayamamsam nibbayi.
So tassa tusitva pandita sace tavam nabhavissa ajjaham balasenakassa
kathaya evarupam itthiratanam parihino abhavissam tam nissaya maya
esa laddhati tassa satasahassena pujam karesi. Devipi rajanam
vanditva deva panditam nissaya maya jivitam laddham imaham
kanitthabhatikatthane thapetum varam varemi dehiti aha. Sadhu devi ganhahi
dammi te varanti. Deva aham ajjato patthaya mama kanittham vina
na kinci madhurarasam khadissami ito patthaya velaya va avelaya
va dvaram vivarapetva imassa madhurarasam pesetum labhami imam varam
ganhamiti. Sadhu bhadde imam varam ganhahiti.
                 Sirikalakannipanho nitthito.
     Aparasmim divase raja katapataraso pasadassa dighantare
cankamanto vatapanantarena olokento ekam elakanca sunakhanca
mittasanthavam karonte addasa. So kira elako hatthisalaya hatthissa
purato khittam anamattham tinam khadi. Atha nam hatthigopaka pothetva
niharimsu. Viravitva palayamanam tam eko vegena gantva anubandhitva
pitthiyam dandena tiriyam pahari. So pitthim onametva vedanappatto
gantva rajagehe mahabhittim nissaya pithikaya nipajji. Tam
divasameva ranno mahanase atthicammadini khaditva vaddhitasunakho
bhattakarake bhattam sampadetva bahi gantva sarirasedam nibbapente
nikkhamante macchamamsagandham ghayitva tanham adhivasetum asakkonto
Mahanasam pavisitva bhajanapidhanam patetva mamsam khadi. Bhattakarakopi
bhajanasaddam sutva bhajanasaddena pavisitva tam disva dvaram pidahitva
tam leddudandadihi pothesi. So khaditamamsam mukheneva chaddetva
viravitva nikkhami. Bhattakarakopi tassa nikkhantabhavam natva
anubandhitva pitthiyam tiriyam dandena pahari. Pitthim onametva ekam
padam ukkhipitva elakassa nipannatthanameva pavisi. Atha nam
elako samma kim pitthim onametva ekam padam ukkhipitva agacchasi
kinte vato vijjhatiti pucchi. Sunakhopi tavam pitthim onametva
nipannosi kinte vato vijjhatiti pucchi. So attano pavuttim
sunakhassa arocesi. Sunakhopi tatheva arocesi. Atha nam elako
pucchi kim puna tavam bhattageham gantum sakkhissasiti. Na sakkhissami samma
gatassa me jivitam natthi tavam pana hatthisalam gantum sakkhissasiti.
Ahampi tattha gantum na sakkhissami gatassa me jivitam natthiti.
Te katham nu kho mayam idani jivissamati upayam cintesum. Atha
nam elako aha sace mayam samaggavasam vasitum sakkoma attheko
upayoti. Tenahi samma kathehiti. Samma tavam ito patthaya
hatthisalam yahi nayam tinakhadakoti tayi hatthigopaka asankam na
karissanti tavam mama tinam ahareyyasi ahampi bhattageham pavisissami
nayam mamsakhadakoti bhattakarako mayi asankam na karissati aham te
mamsam aharissamiti. Te attheso upayoti ubhopi sampaticchimsu
sunakhopi hatthisalam gantava tinakalapam damsitva aharitva
Mahabhittipitthikayam thapesi. Itaropi bhattageham gantva mamsakkhandam
mukhapuram damsitva anetva tattheva thapesi. Sunakho mamsam khadi.
Elako tinam khadi. Tepi imina upayeneva samagga sammodamana
mahabhittipitthikayam vasanti. Raja tesam mittasanthavam disva
cintesi aditthapubbam vata me karanam ajja dittham pubbe ime
paccamitta hutva idani samaggavasam vasanti idam karanam gahetva
panham katva pandite pucchissami yo imam panham na janati
tam rattha pabbajessami janantassa pana evarupo pandito natthiti
sakkaram karissami ajja tava avela sve te upatthanam agatakale
pucchissamiti. So puna divase panditesu upatathanam agantva
pucchissamiti. So puna divase panditesu upatathanam agantva
nisinnesu panham pucchanto imam gathamaha
             yesam na kadaci bhutapubbam
             sakhi 1- sattapadampi imasmim 2- loke
             jata amitta dve sahaya
             patisanthaya caranti kissa hetuti.
     Tattha patisanthayati annamannam saddahitva ghatita
hutva. Idanca pana vatva puna evamaha
             yadi me ajja patarasakale
             panham na sakkunatha vattumetam
             rattha pabbajayissami vo sabbe
@Footnote: 1 sakkhim 2 imasmi itipi patha
                Na hi mamattho duppannajatikehiti
     senako aggasane nisinno. Pandito asanapariyante
nisidi. So mahasatto tam panham upadharento attham adisva
cintesi ayam raja dandhadhatuko imam panham cintetva samkaddhitum
asamattho kincideva tena dittham bhavissati ekadivasam okasam
labhamano imam panham niharissami senako kenaci upayena ajja
ekadivasamattam adhivasapetuti. Itarepi tayo jana andhakaragabbham
pavittha viya na kinci passimsu. Senako ka nu kho mahosathassa
pavattiti bodhisattam olokesi. Sopi tam olokesi. Senako
bodhisattassa olokitakarena adhippayam natva pandittassapi na
upatthati tenekadivasam okasam icchati puressamissa manorathanti
cintetva ranna saddhim vissasena mahahasitam hasitva kim maharaja
saccameva amhe panham kathetum asakkonte rattha pabbajessasiti
pucchi. Ama panditati. Evampi eko panhoti sallakkhesi
na mayam ajja etam kathetum sakkoma apica kho pana thokam  adhivasehi
ganthiko esa panho na sakkoma mahajanamajjhe kathetum ekamante
nisiditva cintetva paccha tumhakamyeva kathessama maharaja okasam
no dehiti. Senako mahasattam oloketva imam gathadvayamaha
                mahajanasamagamamhi ghore
                janakolahalasamgamamhi jate
                vikkhittamana anekacitta
                Panham na sakkunama vattumetam
                ekaggacitta ekameka
                rahasi gata atthani cintayitva
                paviveke sammasitvana dhira
                atha vakkhanti janinda atthametanti.
     Tattha sammasitvanati kayacittaviveke thita ekaggacitta ime
dhira imam panham sammasitva atha te etamattham akkhanti.
     Raja tassa katham sutva attamano hutva sadhu cintetva
kathetha akathente pabbajessamiti tajjesiyeva. Te cattaropi
pandita pasada otarimsu. Senako itare aha raja sukhumapanham
pucchi akathite mahantam bhayam uppajjissati tasma sappayabhojanam
bhunajitva tam panham samma upadharethati. Attano attano geham gata.
Panditopi utthaya udumbaradeviya santikam gantva devi ajja va
hiyyo va raja kattha ciram atthasiti pucchi. Hiyyo tata
dighantare vatapanena olokenko cankamatiti. Tato bodhisatto
cintesi ranna imina passena kinci dittham bhavissatiti. Tattha
gantva bahi olokento elakasunakhanam kiriyam disva ime dve
disva ranna panho abhisamkhatoti sannitthanam katva geham gato.
Itarepi tayo cintetva kinci adisva senakassa santikam agamamsu.
Senako te disva pucchi dittho vo panhoti na dittho
acariyati vutte yadi evam raja vo rattha pabbajessati kim
     Karissathati tumhehi pana ditthoti vutte ahampi na passamiti
tumhesu apassantesu mayam kim passissama hiyyo mayam ranno pana
santike cintetva kathessamati sihanadam naditva agatamha
idani amhe akathite raja kujjhissati kim karomati vutte ayam
panho na sakka amhehi datthum panditena satagunam katva
cintito bhavissatiti etha tassa santikam gacchamati. Te cattaro
pandita bodhisattassa gharadvaram gantva agatabhavam arocapetva
geham pavisitva patisantharam katva ekamantam nisinna panditam
pucchimsu kim pandita cintito te panhoti. Mayi acintente
anno koci cintessati ama cintitoti. Tenahi amhakampi
kathethati vutte pandito sacaham etesam na kathessami raja tesam
kuddho rattha pabbajessati mam sattahi ratanehi pujessati ime
bala ma nassantu kathessami nesanti cintetva te cattaro
nicasane nisidapetva anjalim pagganhapetva ranna ditthabhavam
ajanapetva ranna pucchitakale evam byakareyyathati catunnampi
catasso gathayo bandhitva palimeva ugganhapetva uyyojesi.
Te dutiyadivase rajupatthanam gantva pannattasane nisidimsu. Raja
senakam pucchi nato te senaka panhoti maharaja mayi ajanante
anno koci janissatiti. Tenahi kathehiti. Sunatha devati
uggahitaniyameneva gathamaha
                    uggaputtarajaputtiyanam
                   Urabbhamamsam piyam manapam
                   na te sunakhassa adenti mamsam
                   atha mendassa sunena sakhyamassati
     tattha uggaputtarajaputtiyananti amaccaputtananceva rajaputtananca
     gatham vatvapi senako attham na janati. Raja pana attano
pakatatta janati tasma senakena tava natoti pukkusam pucchi.
Sopissa maharaja kim ahameva apanditoti vatva uggahitaniyameneva
gathamaha
                   cammam vihananti elakassa
                   assapitthattharanam sukhassa hetu
                   na te sunakhassa assapitthattharanam
                   atha mendassa sunena sakhyamassati
       tassapi attho apakatoyeva.
       Raja pana attano pakatatta iminapi pukkusena natoti
kamindam pucchi. Sopi uggahitaniyameneva gathamaha
                   avellitasingiko hi mendo
                   na hi sunakhassa visanakani atthi
                   tinabhakkho mamsabhojano ca
                   atha mendassa sunena sakhyamassati
       tassapi attho apakatoyeva.
       Raja iminapi kamindena
       natoti devindam pucchi.
    Sopi uggahitaniyameneva gathamaha
                   tinamasi palasamasi mendo
                   na suno tinamasi no palasam
                   ganheyya sunakho sasam vilaram
                   atha mendassa sunena sakhyamassati.
     Tattha tinamasi palasamasiti tinakhadako ceva pannakhadako
ca. No palasanti pannampi na khadati.
     Tassapi attho apakatoyeva.
     Atha raja pana attano pakatatta iminapi devindena
natoti panditam pucchi tata tavampi imam panham janasiti. Maharaja
avicito yava bhavagga mam thapetva ko anno etam janatiti.
Tenahi kathehiti. Suna maharajati tassa kiccassa attano pakatabhavam
pakasento imam gathadvayamaha.
                   Atthaddhapado catuppadassa mendo
                   atthanakho adissamanakayo
                   chadiyam aharati ayam imassa
                   mamsam aharati ayam amussa
                   pasadavaragato videhasettho
                   vitiharam annonnabhojananam
                   Addakkhi kira sakkhitam janindo
                   bhobhukkassa punnamukhassa cetanti.
     Tattha atthaddhapadoti byanjanakusalataya elakassa catuppadam
sandhaya aha. Mendoti elako. Atthanakhoti ekekasmim
pade davinnam khuranam vasena etam vuttam. Adissamanakayoti mamsam
aharanakale apannamano. Chadiyanti gehacchadanam tinanti attho.
Ayam imassati sunakho elakassa. Vitiharanti vitiharanam.
Annonnabhojanananti annamannassa bhojananam. Mendo hi sunakhassa
bhojanam aharati. So tassa vitiharati sunakhopi tassa aharati
itaropi vitiharati. Addakkhiti tam tesam annamannam bhojananam vitiharanam
sakkhitam attano paccakkham addasa. Bhobhukkassati bhubhukkaranassa
sunakhassa ca. Punnamukhassati mendassa. Etam imesam mittadhammam
raja sayam passiti attho.
     Raja itarehi bodhisattam nissaya natabhavam ajananto panca
pandita attano pannabaleneva janimsuti mannamano somanassappatto
hutva imam gathamaha
                   labha vata me anapparupa
                   yassa me idisa pandita kulamhi
                   panhassa gambhiragatam nipunnamattham
                   pativijjhanti subhasitena dhirati.
     Tattha pativijjhantiti subhasitena bhinditva kathenti.
     Atha tesam tutthena nama tutthakaro katabboti tam avikaronto
imam gathamaha
                   assatarirathanca ekamekam
                   phitam gamavaranca ekamekam
                   sabbesam vo dammi panditanam
                   paramappitimano subhasitena dhirati
     vatva tam sabbam dapesi.
         Dvadasanipate mendakapanho nitthito.
     Udumbaradevi pana itarehi panditam nissaya panhassa natabhavam
natva ranna  muggamase nibbisese karontena viya pancannam
samakova sakkaro kato nanu mayham kanitthassa visesam sakkaram katum
vattatiti cintetva ranno santikam gantava pucchi deva kena te
panho kathitoti. Pancahi panditehi bhaddeti. Te deva cattaro
jana tava panham kam nissaya janimsuti. Na janami bhaddeti.
Maharaja te cattaro kim jananti panditena pana ma nassantu
ime balati panham ugganhapita tumhe pana sabbesam samakam
sakkaram karotha ayuttametam panditassa visesam katum vattatiti.
Raja ayam attanam nissaya natabhavam mayham na kathetiti panditassa
tusitva atirekataram sakkaram kattukamo cintesi hotu mama puttam
ekam panham pucchitva kathitakale mahantam sakkaram karissamiti.
So panham cintento sirimendakapanham cintetva ekadivasam pancannam
Panditanam upatthanam agantva sukhanisinnakale senakam aha senaka
panham pucchissamiti. Puccha devati. Raja sirimendakapanhe
pathamam gathamaha
                   pannayupetam siriya vihinam
                   yasassinam vapi apetapannam
                   pucchami tam senaka etamattham
                   kamettha seyyo kusala vadantiti.
     Tattha kamettha seyyoti imesu dvisu kataram pandita seyyoti
vadanti. Ayanca kira panho senakassa vamsanugato tena tam khippameva
kathesi
                   dhira ca bala ca have janinda
                   sippupapanna ca asippino ca
                   sujatimantopi ajatimassa
                   yasassino pessakara bhavanti
                   etampi disvana aham vadami
                   panno vihino sirimava seyyoti.
    Tattha vihinoti pannava vihino issarova uttamoti attho.
    Raja tassa vacanam sutva itare tayo apucchitva samghanavakam
hutva nisinnam mahosathapanditam pucchanto aha
                   tuvampi pucchami anomapanna
                   mahosatha kevaladhammadassi
                   Balam yasassim panditam appabhogam
                   kamettha seyyo kusala vadantiti.
     Tattha kevaladhammadassiti    sabbadhammadassi.
     Athassa mahasatto  suna maharajati kathesi.
                   Papani kammani karoti balo
                   idhameva seyyo iti mannamano
                   idhalokadassi paralokam adassi
                   ubhayattha balo kalimaggahesi
                   etampi disvana aham vadami
                   pannova seyyo na yasassibaloti
     tattha idhamevati idha loke idamissariyameva mayham setthanti
mannamano. Kalimaggahesiti balo issariyamadena papakammam katva
nirayadisu uppajjanto paraloke tato nirayato punagantva nicakule
dukkhabhojano hutva nibbattamano idha loke cati ubhayattha
parajayameva ganhati. Etampiti aham etampi karanam disva
pannasampannova uttamo issaropi balo na uttamoti vadami.
     Evam vutte raja senakam oloketva nanu mahosatho
pannavantameva uttamoti vadatiti aha. Senako maharaja nanu mahosatho
daharo ajjapissa mukhe khiragandho vayati kimesa janatiti vatva
imam gathamaha
                  na sippametam vidadhati bhogam
                   Na bandhava na sariravakaso
                   passelamugam sukhamedhamanam
                   sirihinam bhajati goravindam
                   etampi disvana aham vadami
                   panno vihino sirimava seyyoti.
     Tattha elamuganti paggharitalalamukham. Goravindanti so kira
tasmimyeva nagare asitikotivibhavo setthi virupo nassa putto
na dhita na kinci sippam janati kathentassapissa hanukassa
ubhohi passehi laladhara paggharanti devacchara viya dve itthiyo
sabbalankarehi vibhusita supupphitani niluppalani gahetva ubhosu
passesu thita tam lalam niluppalohi sampaticchitva vatapanena
uppalani chaddenti. Surasondapi panagaram pavisanta niluppalehi
atthe sati tassa gehadvaram gantva sami goravinda setthiti
vadanti. So tesam saddam sutva vatapane thatva kim tatati
vadati. Athassa lala mukhato paggharanti. Ta itthiyo tam
niluppalehi sampaticchitva niluppalani antaravithiyam khipanti. Dhutta
tani gahetva udakena vikkhaletva pilandhitva panagaram pavisanti. Evam
sirisampanno ahosi. Senako tam udaharanam katva dassento evamaha
     tam sutva raja kidisam tata mahosatha panditati aha.
Pandito deva senako kim janati odanasincanatthane kako viya
dadhim patum araddhasunakho viya ca yasameva passati sise patanakam
     Mahamuggaram na passati sunohi devati vatva imam gathamaha
                   laddha sukham majjati appapanno
                   dukkhena phutthopi pamohameti
                   agantuna sukhadukkhena phuttho
                   so vedhati varicarova ghamme
                   etampi disvana aham vadami
                   pannova seyyo na  yasassibaloti.
     Tattha laddha sukhanti issariyasukham labhitva balo majjati pamajjati
pamatto mahantam papam karoti. Dukkhenati kayikacetasikadukkhena
phuttho. Agantunati na ajjhattikena. Sattanam hi
sukhampi agantukameva na niccappavattam. Ghammeti udaka uddharitva
anetva atape khittamaccho viya phandati.
     Tam sutva raja kidisam acariyati aha. Senako deva
kimesa janati titthantu tava manussa aranne jatarukkhampi
phalasampannameva vihamgama bhajantiti vatva imam gathamaha
                  dumam yatha sadhu phalam aranne
                   samantato samabhisaranti pakkhi
                   evampi addham sadhanam sabhogam
                   bahujjano bhajati atthahetu
                   etampi disvana aham vadami
                   panno vihino sirimava seyyoti.
     Tattha bahujjanoti bahumanusso dhanahetu sannipatitoti.
     Tam sutva raja kidisam tatati aha. Pandito maharaja
kimesa mahodaro khanati suna devati vatva imam gathamaha
                na sadhu balava balo  sahasam vindate dhanam
                kandantametam dummedham   kaddhanti nirayam bhusam
                   etampi disvana aham vadami
                   pannova seyyo na yasassibaloti.
     Tattha sahasanti sahasena sahasikam kammam katva janam
piletva dhanampi vindati atha nam nirayapala kandantameva dummedham
balavavedanam nirayam kaddhantiti.
     Puna ranna kim senakati vutte senako suna maharajati
vatva imam gathamaha
                   yakaci najjo abhisavanti gangam
                   sabbava ta namagottam jahanti
                   ganga samuddam patipajjamana
                   na khayate iddhivaro hi loke
                   etampi disvana aham vadami
                   panno vihino sirimava seyayoti.
     Tattha najjoti ninna hutva sandamana antamaso kunanadiyopi.
Jahantiti ganga tveva samkhyam gacchanti attano namagottam
jahanti. Na khayateti sa pana ganga samuddam patipajjamana na
Pannayati mahasamudado tveva namam labhati evameva mahapannopiissaram
patto na khayati na pannayati samuddam pavitthaganga viya ahosi.
     Puna raja kidisam panaditati aha. So suna maharajati
vatva imam gathamaha
                   yametamakkha udadhim mahantam
                   payanti najjo sabbakalam asamkhyam
                   so sagaro niccamularavego
                   velam nacceti so mahasamuddo
                   evampi balassa pajappitani
                   pannam nacceti siri kadaci
                   etampi disvana aham vadami
                   pannova seyyo na yasassibaloti.
     Tattha yametamakkhati yam etam tavam akkhasi vadesi. Asamkhyanti
agananam. Velam naccetiti ularavegopi hutva umisahassam
ukkhipitvapi velam atikkamitum na sakkoti velam patva avassam sabba
umiyo bhijjanti. Evampiti balassa pajappitani evameva pannavantam
atikkamitum na sakkonti tam patvava bhijjanti. Pannam naccetiti
pannavantam siri nama natikkamati. Nahi koci atthanatthe
uppannakankho pannavantam atikkamitva balassa issarassa padamulam
gacchati pannavato pana padamuleyeva vinicchayam nama labhatiti.
     Tam sutva raja kim senakati aha. So suna devati
imam gathamaha
                   asannato cepi paresamattham
                   bhanati santhanagato yasassi
                   tasseva tam ruhati natimajjhe
                   sirihinam karayate na panno
                   etampi disvana aham vadami
                   panno vihino sirimava seyayoti.
     Tattha asannato cepiti issaro hi sacepi kayadihi asannato
dussilo. Santhanagatoti vinicchaye thito hutva paresam attham bhanati
tasmim vinicchayamanadale mahaparivaraparivutassa musa vatva samikampi
assamikampi karontassa tassevetam vacanam ruhati sirihinam katham karayate
na panno tasma panno vihino sirimava seyyoti vadati.
     Puna ranna kim tatati vutte pandito suna deva balasenako
pana kim janati idhalokamattameva oloketi na paralokanti vatva
imam gathamaha
                   parassa va attano vapi hetu
                   balo musa bhasati appapanno
                   so nindito hoti sabhayamajjhe
                   pacchapi so duggatigami hoti
                   etampi disvana aham vadami
                   Pannova seyyo na yasassibaloti.
Tato senako imam gathamaha
                   atthampi ce bhasati bhuripanno
                   analayo appadhano daliddo
                   na tassa tam ruhati natimajjhe
                   siri pannanavato ca na hoti
                   etampi disvana aham vadami
                   panno vihino sirimava seyyoti.
     Tattha atthampi ceti karanampi ce bhasati. Natimajjheti
parisamajjhe. Pannanavatoti maharaja nanavantasseva sirisobhaggappattam
patva pakatiya vijjamanapi siri nama na hoti so hi tassa
santike suriyuggamane khajjopanako viya na khayatiti dasseti.
     Puna ranna kidisam tatati vutte pandito kim janati
senako idhalokamattameva oloketi na paralokanti vatva imam gathamaha
                   parassa va attano vapi hetu
                   na bhasati alikam bhuripanno
                   so pujito hoti sabhaya majjhe
                   pacchapi so sugatigami hoti
                   etampi disvana aham vadami
                   pannova seyyo na yasassibaloti.
   Tato senako imam gathamaha
                   Hatthi gavassa manikundala ca
                   nariyo ca iddhesu kulesu jata
                   sabbava ta upabhoga bhavanti
                   iddhassa posassa aniddhimanto
                   etampi disvana aham vadami
                   panno vihino sirimava seyyoti.
     Tattha iddhassati issarassa. Aniddhimantoti na kevalam ta
nariyo ca atha kho sabbeva aniddhimanto satta tassa upabhoga
bhavanti.
     Tato pandito kim senako janatiti ekam karanam aharitva
dassento imam gathamaha
                asamvihitakammantam       balam dummantimantinam
                siri jahati dummedham     jinnamva urago tacam
                   etampi disvana aham vadami
                   pannova seyyo na yassasibaloti.
     Tattha siri jahatiti padassa cetiyajatakena attho vannetabbo.
     Atha senako ranna kidisanti vutte deva esa tarunadarako
kim janati suna devati vatva panditam appatibhanam karissamiti
cintetva imam gathamaha
                   panca pandita mayam bhaddante
                   sabbe panjalika upatthita te
                   Tavam no abhibhuyya issarosi
                   sakkova bhutappati devaraja
                   etampi disvana aham vadami
                   panno vihino sirimava seyyoti.
     Idam kira sutva raja sadhurupam senakena karanam abhatam
sakkhissati nu kho me putto imassa vadam bhinditva annam karanam
aharitunti cintetva kidisam panditati aha. Senakena kira imasmim
karane abhateyeva thapetva bodhisattam anno tam vadam bhinditum
samattho nama natthi tasma mahasatto attano nanabalena tassa
vadam bhindanto maharaja kimesa balo janati yasameva oloketi
pannaya visesam na janati suna maharajati vatva imam gathamaha
                   dasova pannassa yasassibalo
                   atthesu jatesu tathavidhesu
                   yam pandito nipunam samvidheti
                   sammohamapajjati tattha balo
                   etampi disvana aham vadami
                   pannova seyyo na yasassibaloti.
     Tattha atthesuti kiccesu. Samvidhetiti samvidahati.
     Iti so mahasatto simerupadato suvannavalukam uddharanto
viya gaganatare punnacandam utthapento viya nayakaranam dasseti.
Evam mahasatte pannanubhavam dassetva kathenteyeva raja senakam
Aha kidisam senaka sakkonto uttarim kathehiti. So kotthe
thapitadhannam viya uggahitakam khepetva appatibhano mankubhuto pajjhayanto
nisidi. Sace hi so annam karanam ahareyya gathasahassenapi
imam jatakam nitthapeyya. Tassa appatibhanassa thitakale
gambhiraogham anento viya mahasatto uttarim pannameva vannento
imam gathamaha
                   addhapi pannava satam pasattha
                   kanta siri bhogarata manussa
                   nananca budadhanamatulyarupam
                   pannam nacceti sirima kadaci
                   etampi disvana aham vadami
                   pannova seyyo na yasassibaloti.
     Tattha satanti buddhadinam sappurisanam. Bhogaratati maharaja
yasma te andhabala manussa bhogaratava tasma tesam siri kanta
yaso namesa panditehi garahito balanam kantoti cayam attho
bhimsakajatakena vannetabbo. Buddhananti nanabuddhanam. Kadaciti
kisminci kale nanavantam siri nama natikkamati devati.
     Tam sutva raja mahasattassa panhabyakaranena tuttho
ghanavassam vassanto viya mahasattam dhanena pujento gathamaha
                   yantam apucchimha akittayi no
                   mahosatha kevaladhammadassi
                   Gavasahassam usabhanca nagam
                   ajannayutte ca rathe dasa ime
                   panhassa veyyakaranena tuttho
                   dadami te gamavarani solasati.
     Tattha usabhanca naganti tassa gavasahassassa usabham jetthakam
katva alankatapatiyattam arohaniyam nagam sadhukam dammiti.
                  Visatinipate sirimendakapanho nitthito.
     Tato patthaya bodhisattassa yaso maha ahosi. Tam sabbam
panhampi udumbaradeviyeva vicaresi. Sa tassa solasavassikakale
cintesi mama kanittho mahallako jato yasopissa maha ahosi
maya avahamassa katum vattatiti ranno tamttham arocesi. Raja
tam sutva sadhu janapehi nanti aha. Sa tam janapetva
tena sampaticchite tenahi tata kumarikam te anessamiti aha.
Atha mahasatto kadaci imaya anita mama na rucceyya sayameva
tava upadharemiti cintetva evamaha devi katipaham ma kinci
ranno vadetha aham ekam kumarikam sayam pariyesitva mamabhirucitam
tumhakam acikkhissamiti. Sa evam karohi tatati. So devim
vanditva attano gharam gantva sahayakanam sannam datva annatakavesena
gantva tunnavayaupakaranani gahetva ekakova uttaradvarena
nikkhamitva uttarayavamajjhakagamam payasi. Tada pana tattha ekam
puranasetthikulam parijinnam ahosi. Tassa pana kulassa
Eka dhita amaradevi nama ahosi. Sa abhirupa sabbalakkhanasampanna
punnavati. Sa tam divasam patova yagum pacitva tam adaya
pitukasanatthanam gamissamiti nikkhamitva tameva maggam
patipajji. Mahasatto tam agacchantim disva sabbalakkhanasampanna
esa itthi sace apariggaha imaya me padaparicarikaya bhavitum
vattatiti cintesi. Sapi tam disvava sace aham evarupassa purisassa
gehe bhaveyyam sakka maya kutumbam santhapetunti cintesi. Atha
mahasatto imissa sapariggahapariggahabhavam na janami hatthamuddhaya
nam pucchissami sace pana pandita bhavissati mama panhassa
attham janissatiti cintetva dure thitova hatthamutthimakasi. Sa
ayam mama sassamikaassamikabhavam pucchatiti natva tatheva thita hattham
pasaresi. So tam karanam natva tassa samipam gantva bhadde
ka nama tavanti pucchi. Sa sami mayham atitanagate va
etarahi va yam natthi tamnamikati. Bhadde loke amaram nama natthi
tavam amara nama bhavissatiti. Evam samiti. Bhadde kassa
yagum harissasiti pucchi. Pubbadevataya samiti vutte so
pubbadevata nama matapitaro bhadde tavam tava pitu yagum harissasi
manneti. Evam samiti. Tava pita kim karotiti. Mama pita
ekam dvedha karotiti. Ekassa dvedha karanam nama kasanam bhadde
tava pita kasati manneti. Evam samiti. Kasmim pana thane tava
pita kasatiti. Yatthe thane sakim gata paccha na enti tattheva
Pita me kasatiti. Sakim gatanam paccha nagamanatthanam nama susanam
susanassa santike kasati te pita manneti. Evam samiti. Bhadde
ajjeva kim essasi na essasiti. Sami sace essati na essami
no ce essati essamiti. Bhadde pita te nadipare kasati manne
udake ente na essasi anente essasiti. Evam samiti.
Ettakam allapasallapam katva atha nam amaradevi tavam yagum pivissasi
samiti nimantesi. Mahasatto patikkhipanam nama avamangalanti
cintetva ama pivissamiti aha. Sa pana yagughatam otaresi.
Mahasatto sace patim adhovitva hatthadhovanam adatvava dassati
ettheva nam pahaya gamissamiti cintesi. Sa pana patim dhovitva
patiya udakam aharitva hatthadhovanam datva tucchapatim hatthe
athapetva patim bhumiyam thapetva ghatam aloletva yaguya puresi
tattha pana sitthani mandani. Atha nam mahasatto aha kim bhadde
atibahula yaguti. Udakam no laddham samiti. Kedarehi te
udakam na laddham bhavissati manneti. Evam samiti. Sa pitu
yagum thapetva sesam bodhisattassa adasi. So tam pivitva mukham
vikkhaletva bhadde aham tumhakam geham gamissami maggam me
acikkhahiti aha. Sa sadhuti vatva maggam acikkhanti imam ekanipate
gathamaha
                    yena sattu vilanga ca
                    digunapalaso ca pupphito
                    Yenadami tena vadami
                    yena nadami na tena vadami
                    esa maggo yavamajjhakassa
                    etam channapatham vijanahiti.
     Tassattho sami anto gamam pavisitva ekam sattuapanam
passasi tato kanjiyapanam tesam dvinam apananam purato digunapannako
kovilaro supupphito tasma tavam yena sattu vilanga ca
kovilaro ca pupphito tena gantva kovilaramule thatva
dakkhinamaggam ganha vamamaggam munca. Esa maggo yavamajjhakassati
yavamajjhakagame patitthitassa amhakam gehassa esa maggo etam
evam paticchadetva maya vuttam channapatham paticchannapatham channapatham 1- va
paticchannakaranam va vijanahiti. Etthapi yenadamiti yena hatthena
adami tam dakkhinahattham sandhaya vuttam itaram vamahattham. Evam
sa tassa maggam acikkhitva pitu yagum gahetva agamasi.
                   Channapathapanho nitthito.
     Sopi taya kathitamaggena tam geham gato .  atha nam amaradeviya
mata disva mahasattasseva asanam datva yagum pivissasi samiti
aha. Amma kanitthabhaginiya me amaradeviya thoka yagu dinnati.
Sapi imima me dhituatthaya agatena bhavitabbanti annasi.
Mahasatto tesam kulanam duggatabhavam janantopi amma aham tunnavayo
@Footnote: 1 padam
Atthi kinci vattham maya sibabitabbayuttakanti pucchi. Atthi sami
mulam pana natthiti. Amma mulena kammam natthi anetha sibbissamiti.
Sa jinnakani vatthani aharitva tassa adasi. Bodhisatto
ahatahatani nitthapesi. Punnavato hi kiriya nama samijjhatiyevati.
Atha nam amma vithiya bhagena arocehiti aha. Sa sakalagame
arocesi. Mahasatto tunnavayakammam katva ekaheneva
sahassam uppadesi. Mahallikapissa patarasabhattam pacitva
datva sayam tata kittakam pacamiti aha. Amma yattaka imasmim
gehe bhunjanti tesam pamanena pacahiti aha. Sa anekasupabyanjanam
bahubhattam paci. Amaradevipi sayam sisena darukalapam uccan
kena pannam adaya arannato agantva puratthimadvare daruni
nikkhipitva pacchimadvarena geham pavisi. Pita panassa sayanhataram
agami. Mahasatto nanaggarasabhojanam bhunji. Itara attano
matapitaro bhojetva paccha sayam bhunjitva matapitunam pade
dhovitva bodhisattassa pade dhovi. So tam parigganhanto katipaham
tattheva vasi. Atha nam vimamsanto ekadivasam aha bhadde amaradevi
addhanalitandulam gahetva tato mayham yagunca puvanca bhattanca
pacahiti. Sa sadhuti sampaticchitva te tandule kottetva
mulatandulehi yagum majjhimatandulehi bhattam kanikahi puvam pacitva
tadanurupam byanjanam sampadetva mahasattassa yagum adasi. Sa
yagu mukhe thapitamattayeva sattarasaharanisahassani pharitva atthasi.
So tassa vimamsanatthameva bhadde pacitum ajananti kimattham mama
tandule nasesiti vatva yagu saha khelena nutthahitva bhumiyam
patesi. Sa akujjhitva sami sace yagu asundara puvam khadati
tassa puvam adasi. So tampi tatheva akasi bhadde tvam pacitum
ajananti kimattham mama tandulam nasesiti. Sami sace puvam na
sundaram bhattam bhunjahiti bhattam adasi. So tatheva patipajjitva
bhadde tvam pacitum ajananti mama santakam kimattham nasesiti vatva
kuddho viya tinipi ekato madditva sisato patthaya sakalasariram
limpitva gaccha dvare nisidahiti aha. Sapi akujjhitvava
anjalim paggayha sadhu samiti tatha akasi. So tassa nihatamanabhavam
natva bhadde ehiti aha. Sa ekavacaneneva agantva
tassa santike nisidi. Mahasatto pana agacchanto na tucchahattho
kahapanasahassena saddhim ekam satakam culapasibbake thapetva agato.
So tato tam satakam niharitva tassa hatthe thapetva bhadde tava
sahayikahi saddhim nahatva imam satakam nivasetva ehiti aha.
Sa tatha akasi. Pandito uppaditadhananca abhatadhananca sabbam
tassa matapitunam datva te samassasetva sassusassuram apucchitva
tam adaya gato. Mahasatto pana tassa chattanca upahananca
datva evamaha bhadde imam chattam gahetva attanam dharehi
upahanam abhiruhitva yahiti. Sa tam dvayam gahetva abbhokase
suriyasantape chattam apanetva gacchati. Thalatthane upahanam padehi
Omunacitva adaya udakatthane sampattakale upahanam aruhitva
gacchati. Bodhisatto tam karanam disva  kim bhadde thalatthane
upahanam pada na patimuncasi udakatthane patimuncitva gacchasi
kim karanati pucchi. Sa tam aha sami thalatthane kantakadini
passami udakatthane macchakacchapakantakadini na passami tesu padam
pavitthesu mahantam dukkhavedanam anubhaveyyam tasma udakatthane upahanam
abhiruhitva gacchamiti. Bodhisatto tassa vacanam sutva mahapandita
vatayam darikati cintetva agamasi. Atha sa vanantaram
pavisanti chattam uparimatthake katva gacchati. So tam karanam
pucchi bhadde anne abbhokase suriyasantapam patibahanattham chattam
dharentava gacchanti tvam pana tatha nakasi kim karanati. Sa
tam aha sami vanantaram pavittha nama sukkharukkhadandakadini
matthake patitabhayena evam karomiti. Bodhisatto taya dvihi
karanehi kathitavacanam sutva tusi. Atha mahasatto taya saddhim gacchanto
ekasmim thane phalasampannam badararukkham disva badararukkhamule nisidi.
Sapi mahasattam badararukkhamule nisinnam disva sami abhiruhitva
badaraphalam gahetva tampi khadahi mayhampi dehiti aha. Bhadde
aham kilamami na sakkomi abhiruhitam tvam abhiruhati. Sa bodhisattassa
vacanam sutva tam badararukkham abhiruhitva phalam ocinati. Bodhisattopi
tam aha bhadde phalam mayhampi dehiti. Sa imam purisam panditam va
apanditam va na janami vimamsissami nanti cintetva evamaha
Sami unhaphalam khadissasi atha va sitaphalanti. Bodhisatto tassa
pucchitam karanam janantopi ajananto viya vimamsanatthaya evamaha
bhadde unhaphalena me atthoti. Atha sa phalam gahetva bhumiyam
khipitva khada samiti aha. Bodhisatto tam gahetva dhamanto
khaditva puna tam vimamsamano evamaha bhadde sitaphalam me dehiti.
Atha sa badaraphalani gahetva tinabhumiya upari khipi. Bodhisatto
tam gahetva adhamantova khaditva ayam darika ativiya panditati
janitva tusi. So aha bhadde otarati. Sa mahasattassa
vacanam sutva rukkhato otaritva ghatam gahetva nadim gantva udakam
anetva mahasattassa adasi. So udakam pivitva mukham vikhalesi.
Sa ekamantam atthasi. Te pana utthaya gacchanta nagaram pavisimsu
mahasatto tam vimamsanatthaya tam dovarikassa gehe thapetva
dovarikabhariyaya acikkhitva attano nivesanam gantava purise amantetva
asukagehe ekam itthim thapetva agatomhi tumhe imam sahassam
adaya tattha gantva tam vimamsathati sahassam datva pesesi. Te
tassa santikam gantva tatha akamsu. Sa idam mama samikassa
padarajamattampi na agghatiti na icchati. Te punagantva panditassa
arocesum. Atha te punappunnam yava tatiyampi pesetva
catutthavare tenahi nam hatthe gahetva akaddhitva ethati
aha. Te tatha karimsu. Sa agantva mahasattam mahasampattiyam
thitam disva na sanjani nam oloketva pana hasi ceva rodi ca.
So ubhayampi karanam pucchi. Atha nam sa evamaha sami aham
hasamana tava sampattim oloketva ayam sampatti na akaranena
laddha purimabhave pana kusalam katva laddha bhavissati aho vata
punnanam phalam namati hasim rodamana pana idani parassa rakkhitagopitavatthumhi
aparajjhitva nirayam gamissasiti tayi karunnena rodinti.
So tam vimamsitva tassa parisuddhabhavam natva gacchatha tattheva nam
nethati vatva pesetva tunnavayavesam gahetva gantva taya saddhim
sayitva puna divase patova rajakulam pavisitva tam udmabaradeviya
arocesi. Sa ranno arocetva amaradevim sabbalankarehi
alankaritva mahayoge nisidapetva mahantena sakkarena mahasattassa
geham anetva mangalam akasi. Raja bodhisattassa sahassamulam
pannakaram pesesi. Dovarike adim katva sakalanagaravasino
pannakare sajjayimsu. Amaradevipi ranna pahitam pannakaram
dvidha bhinditva ekam kotthasam puna ranno pesesi. Etenupayena
sakalanagaravasinam pannakaram pesetva nagare sanganhi. Tato
patthaya mahasatto taya saddhim samaggasamvasam vasanto ranno atthanca
dhammanca anusasi.
                 Amaradevipariyesanam nitthitam.
     Athekadivasam senako itare tayo attano santikam agate
disva te amantetva ambho mayam gahapatiputtassa mahosathasseva
nappahoma idani pana tena attana byattara bhariya anita kinti nam
Ranno antare paribhindeyyamati aha. Te ahamsu acariya mayam
kim janama tavameva janasiti. Senako bho ma cintayittha attheko
mama upayoti. Ko upayo acariyati. Aham ranno culamanim
thenetva aharissami pukkusa tavam suvannamalam ahara kaminda
tavam kambalam ahara devinda suvannapadukam aharati. Evanca
pana mahosathassa gehameva pavesetha mayam cattaropi upayena tani
aharissama tatopi mahajanam amhakam nikkankham katva gahapatiputtassa
geham pavesessamiti aha. Te sundaro acariya upayoti
sampaticchimsu. Senako tava culamanim takkaghate pakkhipitva dasiya
hatthe thapetva pesesi imam takkaghatam netva annesam ganhantanampi
adatva sace mahosathassa gehe ganhantanam ghateneva saddhim
dehiti. Sa panditassa gharadvaram gantva takkam ganhatha takkam ganhathati
vatva aparaparam sancarati. Amaradevi dvare thita tassa
kiriyam disva ayam annattha na gacchati bhavitabbamevettha karanenati
cintetva inghitasannaya dasiyo patikkamapetva sayameva tam dasim
amma ehi takkam ganhissamiti pakkositva tassa agatakale
dasinam sannam datva tasu anagacchantisu amma gaccha dasiyo
pakkosahiti tameva pesetva tassa gatakale ghate hattham otaretva
manim disva tam agatam pucchi amma tvam kassa santika agatati.
Ayye senakapanditassa dasimhiti. Tato tassa ca matuya ca
pitu ca namam pucchitva asukanamati vutte amma katimulam idam
Takkanti pucchitva catunalikam ayyeti vutte tena hi amma imam
takkam mayham dehiti vatva ayye tumhesu ganhantisu mulena ko
attho ghateneva saddhim ganhathati vutte tena hi yahiti tam uyyo
jetva asukamase asukadivase senakacariyo asukadasiya dhitaya
asukaya nama dasiya hatthe ranno culamanim vikkinatthaya pahiniti
panne likhitva ganhi. Pukkusopi suvannamalam sumanapupphacankotake
thapetva tam pupphehi chadetva pesesi. Kamindopi
kambalam pannapacchiyam thapetva pannehi chadetva pesesi.
Devindo suvannapadukam yavakalapantare bandhitva pesesi. Sa
sabbanipi tani gahetva purimanayeneva panne akkharani aropetva
mahasattassa acikkhitva thapesi. Tepi cattaro pandita rajakulam
gantva kim deva culamanim na pilandhathati ahamsu. Raja
pilandhissami aharathati aha. Te gantva tattha culamanim adisva
itarani tinipi na passimsuyeva. Atha te cattaropi deva tumhakam
abharanani mahosathassa gehe vasanti so tava sayam valanjeti
patisattu te maharaja gahapatiputtoti tam paribhindimsu. Athassa
atthacaraka manussa agantva arocesum. So atthacarakanam vacanam
sutva aham rajanam disva janissamiti cintetva rajupatthanam agamasi.
Raja tassa kujjhitva ko janati kim bhavissatiti attanam passitum
nadasi. Pandito ranno kuddhabhavam natva attano nivesanameva
gato. Raja ganhatha nanti anapesi. Pandito pana
Atthacarakanam vacanam sutva apagantum vattatiti amaradeviya sannam datva
anatakavesena nagara nikkhamitva dakkhinayavamajjhakam gantva tasmim
kumbhakarakammam akasi. Nagare pandito palatoti ekakolahalam
jatam. Senakadayo cattaropi panditassa palatabhavam natva ma
cintayittha kim mayam apanditati annamannam ajanapetvava
amaradeviya pannakaram pahinimsu. Sa catuhi pesitam pannakaram
gahetva asukavelaya gacchatuti vatva  te agate lajjapessamiti
cintetva dasiyo pakkosapetva ekam kupam khanapetva tattha
pakaram parikkhipapetva gutharasim saha udakena tattha puretva
guthakupassa uparitale yantaphalakani pidahitva ubhosu passesu aggalani
katva kilanjehi paticchadetva pupphadihi lambanam manoramam viya
geham katva udakam upatthapetva sabbam nitthapesi. Tasmim
padosakale senako attanam alankaritva nanaggarasabhojanam bhunjitva
bodhisattassa geham agamasi. So dvare thatva attano agatabhavam
janapetva ekam sapariggaham amaradeviya arocapesi. Sa
tassa vacanam sutva ehiti aha. So gantva tassa santike
atthasi. Atha nam sa evamaha sami aham idani tava vasam
gata attano sariram anahatva sayitum ayuttam tavam tava yahi imina
gandhodakena nahatva ehiti. So sadhuti sampaticchitva gantva
nahayissamiti phalake abhiruhati. Sa tam tena hi sadhuti phalake
abhiruhitva thitakale udakam osincanti viya yantaphalake akkamitva
Guthakupe patesi. Pukkusampi sayanhasamayam gantva attanam
alankaritva nanaggarasabhojanam bhunajitva agacchantam tattheva guthakupe
patesi. So samphassam senakam pucchi kim manussosi tavanti.
Aham senakacariyoti. Senakopi pukkusam pucchi kim manussosi tavanti.
Aham pukkusacariyoti. Tatha itarepi dve patipatiya agantva
eteneva niyamena tatheva patesi. Te sabbe cattaropi
udarappamane gutharasimhi thatva sisena sisam paharanta ko eso ko
esoti annamannam pucchimsu. Atha senako ahanti vatva kim karoma
acariyati vutte tumhe ma saddam karotha amhakam pana ito
patthaya lajja bhavissatiti aha iti te cattaro pandita tattheva
ekarattim atthamsu. Sa evam sabbe te guthakupe asucijigucche
patetva pabhataya rattiya ne yottehi tato ukkhipapetva
khippam udakena nahapetva senakam pukkusam kamindam devindanti cattaro
jane kesamassukhuramundam karapetva itthakahi ghamsitva lohitam
uppadetva donatandule gahapetva temetva kacchapacunnam
kottapetva patiyam pakkhipitva bahalayagum avattetva tesam sisato
patthaya sakalasariram limpapetva tulapicucunnam gahapetva tatheva
sisato patthaya okirapetva mahadukkham papetva kilanjapacchisu
nipajjapetva pidahitva dalham rajjuya bandhitva lancetva tehi
saddhim cattaripi ratanani gahapetva ranno santikam gantva
rajanam vanditva ekamantam nisinna deva pannakarani
Patigganhathati vatva cattari kilanjani ranno padamule thapapesi. Atha
raja tani vivarapetva senakadike setamakkatasadise cattaro
pandite disva tunhi ahosi. Atha mahajanapi te disva athitthapubba
dittha no aho sundara setavanara aho sundara setavanarati
vatva mahahasitam hasimsu. Tepi cattaro mahalajja
ahesum. Atha sa amaradevi tehi saddhim cattari ratanani ranno
patiyadetva attano patino niddosabhavam pakasenti rajanam aha
deva mahosathapandito na coro ime pana tumhakam cora etesu
senako tumhakam manicoro pukkuso suvannamalacoro kamindo
kambalacoro devindo suvannapadukacoro asukamase asukadivase
asukadasidhitanam asukadasinam nama hatthe imehi etani pannakaratthaya
me pesita imam pannam passatha attano santakam ganhatha
ime ca cero ratanani ca sampaticchatha devati evam cattaropi jane
mahavippakaram papetva rajanam vanditva gehameva gata. Atha
ne raja  bodhisattassa palatabhavena tasmim asankaya ca annesam
panditamantinam abhavena ca te kinci avatva tumhe nahatva
attano geha nigacchathati pesesi.
                Cattaro ratanacora nitthita.
     Atha ranno chattepi adhivattha devata bodhisattassa dhammadesanam
asunanti kim nu kho karananti avajjamana tam karanam natva
handaham panditassa anayanakaranam karissamiti cintetva
Rattibhage chattapindikam vivaretva rajanam catukkanipate  devataya
pucchitapanhe agate hanti hatthehi padehiti adike cattaro
panhe pucchi. Tam sutva raja ajananto aham na janami anne
pandite pucchissamiti ekadivasam pariharam yacitva punadivase
agacchantuti catunnam panditanam sasanam pesetva tehi mayam khuramunda
vithim otaranta lajjamati vutte cattaro nalikapatte pesetva
ime sisesu katva agacchantuti aha. Tada kira te nalikapatta
yavajjatana uppanna honti. Te agantva pannattasane
nisidimsu. Atha raja senaka ajja rattibhage chatte adhivattha devata
mam cattaro panhe pucchi aham ajananto pandite pucchissamiti
avacam senaka kathehi me te panheti vatva pathamam panham pucchi
              hanti hatthehi padehi    mukhanca parisumbhati
              save raja piyo hoti    kantenamabhipassasiti.
     Senako tam sutva ajananto kim hanti kim hantiti tam tam
vilapitva nevassa antam na kotim passati. Sesapi tayo jana
appatibhanava ahesum. Raja vipatisari hutva puna rattibhage
devataya panho te natoti puttho devate cattaropi pandita
me puttha tepi na janimsuti aha. Devata kinte janissanti
thapetva mahosathapanditam anno koci ete kathetum samattho nama
natthi sace tam pakkosapetva ete panhe kathapesi iccetam
kusalam no ce tam pakkosapetva ete kathapessasi imina jalatena
Ayakutena sisante bhindissamiti rajanam tajjetva maharaja aggina
atthe sati khajjopanakam dhamitum na vattati khirena va atthe sati
govisanam duhitum na vattatiti vatva imam pancakanipate khajjopanakapanham
udaharitva gathamaha
              ko nu santamhi pajjote  aggipariyesanam caram
              addakkhi rattim khajjotam    jatavedam amannatha
              svassa gomayacunnani    abhimattham tinani ca
              viparitaya sannaya       nasakkhi sanjaletave
              evampi anupayena      attham na labhate mugo
              visanato gavam doham      yattha khiram na vindati
              vividhehi upayehi       attham papponti manava
              niggahena amittanam      mittanam paggahena ca
              senimokkhupalabhena      vallabhanam nayena ca
              jagatim jagatipala        avasanti vasundharanti
     tattha santamhi pajjoteti aggimhi sante. Aggipariyesanam
caranti anupayena caranto. Addakkhiti passi. Passitva pana
vannasamannataya ca tam jatavedo ayam bhavissatiti evam mannittha.
Savassati so assa khajjopanakassa upari sukhumani gomayacunnani
ceva tinani ca. Abhimatthanti hatthehi ghamsitva akiranto
jannukehi bhumiyam patitthaya mukhena dhamanto jalessami nanti viparitaya
sannaya vayamantopi sanjaletum nasakkhi ko nameso. Mugoti
Mugasadiso andhabalo evam anupayena pariyesantopi tamattham na
labhati. Yatthati yasmim visane khirameva natthi tato visanato
gavim duhanto viya ca attham na vindati. Senimokkhupalabhenati
senippamukhanam amaccanam upalabhena. Vallabhanam nayena cati
piyamanapanam vissasikaamaccanam nayena ca. Imam va susamkhatanam ratananam
dharanato vasundharanti laddhanamam jagatim jagatipalati rajano avasanti.
     Na taya sadisa hutva aggimhi vijjamaneyeva mukhena khajjopanakam
dhamanti maharaja tvam pana aggimhi sati khajkhopanakam dhamanto
viya tulam chaddetva hatthena tulayanto viya khirena atthe jate
visanato duhanto viya senakadayo pucchasi ete kim jananti
khajjopanakasadisa hete mahaaggikkhandhasadiso mahosathapandito
pannaya pajjalati tam pakkosapetva pucchahi ime te panhe
ajanantassa jivitam natthiti rajanam tajjetva antaradhayi.
                  Khajjopanakapanho nitthito.
     Raja maranakayatajjito puna divase cattaro amacce
pakkosapetva tata cattaropi tumhe catusu rathesu thatva catuhi
nagaradvarehi nikkhamitva yattheva me puttam mahosathapanditam passatha
tatthevassa sakkaram katva khippam anethati pesesi. Tepi cattaro
ekekena dvarena nikkhamimsu. Tesu tayo jana panditam na passimsu.
Eko dakkhinadvarena nikkhamanto pana dakkhinayavamajjhakagame mahasattam
mattikam aharitva acariyassa santike cakkam parivattetva
Mattikamakkhitasariram palasapitthe nisiditva mattikam mutthimutthim katva appasupam
yavabhattam bhunjamanam passi.
     Kasma panesa evarupam kammam akasiti. Raja kira
mahosathapandito nissamsayam me rajjam ganhissatiti asankati. So
kumbhakarakammena mahosatho kira jivatiti sutva raja nirasanko
bhavissatiti cintetva evam akasiti.
     So amaccam disvava attano santikam agatabhavam natva ajja
mayham yaso puna pakatiko bhavissati amaradeviya sampaditam
nanaggarasabhojanameva bhunjissamiti cintetva gahitabhattapindam chaddetva
utthaya mukham vikkhalesi. Tasmim khane so amacco tam upasankami.
So pana senakassa pakkhiko tasma tam ghatento pandita acariyasenakassa
vacanam niyyanikam tava nama yase parihine tatha rupa
mahapanna patitthapetum nasakkhi idani tavam mattikamakkhitasariro
palasapithake nisiditva evarupam bhattam bhunjasiti vatva imam dasanipate
bhuripanhe pathamam gathamaha
                    saccam kira tuvampi bhuripanno
                    ya tadisi siri dhiti mati ca
                    na tayate bhavavasupanitam
                    yo yavakam bhunjasi appasupanti.
     Tattha saccam kirati yam acariya senako aha tam kira saccameva.
Siriti issariyam. Dhititi abbhocchinnavirayam. Na tayate
Bhavavasupanitanti abhavassa avuddhiya vasam upanitam tam na rakkhati
na gopati te patittha hotum na sakkoti. Yavakanti evarupam
yavatandulabhattam bhunjasi.
     Atha nam mahasatto andhabala aham attano pannabalena puna
tam yasam pakatikam kattukamo evam karomiti vatva imam gathadvayamaha
                    sukham dukkhena paripacayanto
                    kalakalam vicinam chandachanno
                    atthassa dvarani apapurento
                    tenaham tussami yavodanena
                    kalanca natva abhijimhataya
                    mantehi attham paripacayitva
                    vijimhissam sihavijimhitani
                    tayiddhiya dakkhasi mam punapiti.
     Tattha dukkhenati imina kayikacetasikadukkhena attano poranakasukham
patipakatikakaranena paripacento vaddhento. Kalakalanti ayam
paticchannassa hutva vicaranakalo ayam apaticchannassati evam kalanca
akalanca vicinanto ranno kuddhakale channena vicaritabbanti natva
chandena attano ruciya channo paticchanno hutva kumbhakarakammena
jivanto attano atthassa karanasamkhatani dvarani apapurento
vivarapento viharami tena karanenaham yavodanena tusamiti attho.
Abhijimhatayati abhijimhanaya abhiviriyakaranassa. Mantehi attham
Paripacayitvati attano nanena mama yasam puna vaddhetva manosilatale
siho viya vijimhissam taya iddhiya punapi tvam mam passasiti.
     Atha nam amacco aha tata pandita chatte adhivattha devata
rajanam panham pucchi raja cattaro pandite pucchi tesu ekopi
panham kathetum nasakkhi tasma raja tava santikam mam pahiniti.
Evam santepi attano pannaya anubhavam passissasi evarupe hi
kale issariyam patittha na hoti pannasampannoeva patittha
hotiti mahasatto pannanubhavam vannesi. Amacco ranna
panditam ditthatthaneyeva nahapetva acchadetva anethati vutto
tatha katva ranna dinnam sahassakahapanam ca dussayuganca mahasattassa
hatthe thapesi. Kumbhakaropi kira mahosathapandito maya pessakammam
karitoti sayam bhayam apajji. Tam disva mahasatto ma bhayi acariya
bahupakarosi tvam amhakanti assasetva tassa sahassam datva
mattikamakkhiteneva sarirena rathe nisiditva nagaram pavisi. Amacco panditassa
pavuttim ranno arocetva ranna kaham te tata pandito ditthoti
vutte deva dakkhinayavamajjhake kumbhakarakammam katva jivati tumhe pakkosathati
sutva anahayitva mattikamakkhiteneva sarirena agatoti aha.
Raja sace mayham paccatthiko assa issariyavidhanena vicareyya nayam
mama paccatthikoti cintetva mama putsassa attano gharam gantva
nahatva alankaritva maya dinnavidhanena agacchatuti vadehiti aha.
Tam sutva pandito tatha katva agantva ranna pavisatuti vutte
Pavisitva rajanam vanditva ekamantam utthasi. Raja tena saha
patisantharam katva panditam vimamsanto imam gathamaha
                    sukhi hi eke na karonti papam
                    avannasamsaggabhaya puneke
                    pahussamano vipulatthacinti
                    kim karana me na karosi dukkhanti.
     Tattha sukhi hiti pandita ekacce hi mayam sukhino issariyasampanna
alam no ettakenati uttarim issariyakarana papam na karonti.
Ekacce evarupassa no yasadayakassa samikassa aparajjhantanam avanno
bhavissatiti avannasamsaggabhaya papam na karonti. Ekacco mandapanno
tvam pana samattho vipulatthacinti sace icchanto sakalajambudiparajjam
kareyyasi kim karana mama rajjam aggahetva dukkham na karositi.
     Atha nam bodhisatto aha
                    na pandita attasukhassa hetu
                    papani kammani samacaranti
                    dukkhena phuttha khalitapi santa
                    chanda ca dosa na jahanti dhammanti
     tattha khalitapiti sampattito khalitva vipattiyam thitasabhava
hutvapi. Na jahanti dhammanti paveniyadhammampi sucaritadhammampi na jahantiti.
     Puna raja tassa vimamsanattham khattiyamayam kathento imam gathamaha
              yena kenaci vannena     muduna darunena va
              Uddhare dinamattanam      paccha dhammam samacareti.
     Tattha dinanti hinam duggatam attanam uddharitva sampattiyam
thapeyya.
     Athassa mahasatto rukkhupamam dassento imam gathamaha
                   yassa rukkhassa chayaya
                   nisideyya sayeyya va
                   na tassa sakham bhanjeyya
                   mittadubbho hi papakoti.
     Evanca pana vatva maharaja yadi paribhuttassa rukkhassa sakham
bhanjantopi mittadubbhi hoti kimangam pana ayam manussaghatako yehi
tumhehi mama pita ulare issariye patitthapito ahanca mahantena
anuggahena anuggahito tesu tumhesu aparajjhanto aham katham nama
na mittadubbhi bhaveyyanti sabbathapi attano amittadubbhibhavam
kathento ranno pana dosam codento gathamaha
                   yassapi dhammam puriso vijanna
                   ye cassa kankham vinayanti santo
                   tam hissa dipanca parayananca
                   na tena mettim jirayetha pannoti.
     Tassattho maharaja yassa acariyassa santika puriso
appamattakampi dhammam karanam janeyya ye cassa uppannam kankham vinodenti
tam tassa patitthanatthena dipanceva parayananca tadisena acariyena
Saddhim pandito mittabhavam nama na jaheyya na vinaseyya.
     Idani nam ovadanto imam gathadvayamaha
                   alaso gihi kamabhogi na sadhu
                   asannato pabbajito na sadhu
                   raja na sadhu anisammakari
                   yo pandito kodhano tam na sadhu
              nisamma khattiyo kayira    nanisamma disampati
              nisammakarino ranno     yaso kittinca vaddhatiti.
     Tattha na sadhuti na suddhako na sundaro. Anisammakariti
yam kinci katva anupadharetva attano paccakkham akatva karako.
Tam na sadhuti tassa panditassa nanavato puggalassa atthanaggahakavasena
dandakopasamkhatam kodhanam na sadhuti. Yaso kittincati
issariyaparivaro ca gunakitti ca ekantena vaddhatiti.
                    Bhuripanho nitthito.
     Evam vutte raja mahasattam samussitasetacchatte rajapallanke
nisidapetva sayam nicasane nisiditva aha pandita chatte adhivattha
devata mam cattaro panhe pucchi te pana nevaham janami cattaro
panditapi na janimsu tasma kathehi me tata te panheti.
Maharaja chatte adhivattha devatava hotu catummaharajikadayo va
deva hontu yena kenaci puttham panham aham kathetum sakkomi vada
maharaja devataya pucchitapanheti. Atha raja devataya
Pucchitaniyameneva kathento pathamam gathamaha
              hanti hatthehi padehi    mukhanca parisumbhati
              save raja piyo hoti    kantenamabhipassasiti.
     Tattha hantiti paharati. Parisumbhatiti paharatiyeva. Save raja
piyo hotiti so evam karonto piyo hoti. Kantenamabhipassasiti
tena karanena piyo hoti kataram puggalam tvam raja passasiti. Evam
tam devata panham pucchi.
     Mahasattassa katham sutvava gaganatale punnacando viya
tassattho pakatova hoti. Athassa mahasatto suna maharajati
vatva maharaja yada matuanke nipanno daharakumaro hatthatuttho
kilanto mataram hatthapadehi paharati kese ca lunacti mutthina mukham
ca paharati tada nam sa bho duttha cora putta kim tvam no evam
paharasiti adini pemavaseneva vatva pemam sandharetum asakkonti
alingitva thanantare nipajjapetva sisam paricumbati. Iti tassa
evarupe kale maharaja piyataro hoti tatha pitunoti evam
gaganamajjhe suriyam ukkhipanto viya pakatam panham katva kathesi. Tam
sutva devata chattapindikavivarato nikkhamitva upaddhasariram dassenti
aho vata sukathito panditena panhoti madhurassarena sadhukaram datva
ratanacankotakam puretva dibbapupphagandhehi mahasattam pujetva
antaradhayi. Rajapi mahasattam pupphadihi pujetva itaram panham
yacitva vada maharajati vutte dutiyam gathamaha
              Akkosati yathakamam      agamancassa necchati
              save raja piyo hoti    kantenamabhipassasiti.
     Atha mahasatto maharaja mata vacanapesanam katum samattham
sattatthavassikam puttam tata khettam gaccha antarapanam gacchati adini
vatva pesesi kumaro amma sace me idancidanca khadaniyam bhojaniyam
dassasi gamissamiti vatva ganha tatati vutte tam khaditva mukham
vikkhaletva gharadvare atthasi khettam agantvava darakehi saddhim
kilanto matu pesanakammam akatva gaccha tatati vutte amma tvam
sitaya gharacchayaya nisiditva thita aham tava katham bahi pesanakammam
karissamiti adini vatva tvam mam vancesiti vutte matuya
hatthavikaramukhavikare dassetva palayi mata palayantam disva kuppita
dandakam gahetva anubandhitva tam papunitum asakkonti are duttha
cora putta tvam mama santakam khaditva khette kinci katum na
icchasi tittha titthati tajjenti gaccha tvam are cora tam khandakhandikam
chindantuti adini vatva yathakamam yathaajjhasayam akkosati
paribhasati yada pana mukhena bhanati tato hadayena appamattakassapi
agamanancassa na icchati darakopi divasabhagam darakehi
saddhim kilitva sayam geham pavisitum avisahanto natakanam santikam
gacchati matapisasa agamanamaggam olokenti tam anagacchantam
piyaputtam disva pavisitum na visahati manneti sokena hadayam puretva
assupunnehi nettehi natighare upadharenti piyaputtam disva
Alingitva sise cumbitva ubhohi hatthehi dalham gahetva tata
piyaputta ma mama vacanam hadayepi thapesiti vatva atirekataram pemam
uppadesi evam maharaja matuya putto kuddhakale piyataro nama
hotiti vatva dutiyam panham kathesi. Devata tatheva pujeti.
Rajapi tatheva tam pujetva tatiyam panham yacitva vada maharajati
vutte tatiyam  gathamaha
              abbhacikkhi abhutena      alikenabhisaraye
              save raja piyo hoti    kantenamabhipassasiti.
     Athassa mahasatto maharaja yada ubho jayapatika rahogata
lokassadaratiya kilanta tava mayi pemam natthi bahi gatam kira te
hadayanti evam annamannam abhutena abbhacikkhanta alikena sarenti
codenti tada te atirekataram annamannam piyayanti evamassa attham
janahiti kathesi. Devata tatheva nam pujesi. Rajapi tatheva tam
pujetva itaram panham yacitva vada maharajati vutte catuttham gathamaha
              haram annanca pananca     vatthasenasanani ca
              (annadatthum hara santa)
              teve raja piya honti  kantenamabhipassasiti.
     Athassa mahasatto maharaja ayam panho dhammikasamanabrahmane
sandhaya vutto saddhani hi kulani idhalokaparalokam saddahitva denti
ceva puna datukamani ca honti tani kulani tatharupe samanabrahmane
yacantepi laddham haritva bhunjantepi disva pasiditva amheyeva
Yacanti amhakamyeva santakani annadini bhunjantiti tesu atirekataram
pemam karonti evam sante maharaja annathatthum hara santa ekamsena
yacaka ceva laddham haranta ca samana piya hontiti panhassa
attham kathesi. Imasmim pana panhe kathite devata tatheva
pujetva sadhukaram datva sattaratanapuram cankotakam ganha panditati
mahasattassa padamule khipi. Rajapissa atirekataram pemam karonto
pasiditva senapatitthanam tassa adasi. Tato patthaya mahasattassa
yaso maha ahosi.
                    Devapanho nitthito.
     Puna tepi cattaro pandita gahapatiputto idani mahantataro
jato kim karomati mantayimsu. Atha ne senako aha hotu
dittho me upayo mayam gahapatiputtam upasankamitva rahassam nama
kassa kathetum vattatiti pucchissama so na kassaciti sace vakkhati atha
nam gahapatiputto te deva paccatthiko jatoti paribhindissamati.
Itare sadhu acariyati sampaticchimsu. Te cattaropi panditassa
gharam gantva patisantharam katva pandita tumhakam panham
pucchitukamamhati vatva tena hi pucchathati vutte senako pucchi
panditapurisena nama kattha patitthatabbanti. Sacce patitthatabbanti.
Sacce patitthitena kim katabbanti. Dhanam uppadettabbanti. Dhanam
uppadetva kim katabbanti. Mitto gahetabboti. Mittam gahetva
kim katabbanti. Manto gahetabboti. Mantam gahetva kim
Katabbanti. Attano rahassam parassa na kathetabbanti. Te sadhu
panditati vatva nikkhamitva tutthamanasa hutva idani
gahapatiputtassa pitthim passissamati ranno santikam gantva maharaja
gahapatiputto te paccatthiko jatoti vadimsu. Raja naham tumhakam
saddahami na so mayham paccatthiko bhavissatiti patikkhipi. Saccam maharaja
saddahatha asaddahanta pana tameva pucchatha pandita attano rahassu
kassa kathetabbanti sace vo paccathiko na bhavissati asukassa nama
kathetabbanti vakkhati sace paccatthiko bhavissati kassaci na kathetabbam
manorathe paripunne kathetabbanti vakkhati tada amhakam saddahitva
nikkankha bhaveyyathati. So sadhuti sampaticchitva ekadivasam sabbesam
samagantva nisinnesu visatinipate panca panditapanhe imam gathamaha
                   panca pandita samagata
                   panho me patibhati tam sunatha
                   nindiyamattham pasamsiyam va
                   kassevavikareyya guyhamatthanti.
     Evam vutte senako rajanam amhakanyeva antare pakkhipissamiti
cintetva imam gathamaha
                   tvam no avikarohi bhumipala
                   bhatta bharasaho tuvam vadetam
                   tava chandarucini sammasitva
                   atha vakkhanti janinda panca dhirati.
     Tattha bhattati tavam amhakam bhattaceva uppannassa ca bharassa
saho pathamantava tavameva etam vadehi. Tava chandaruciniti paccha tava
chandanceva ruccanakaranani ca sammasitva ime panca pandita vakkhanti.
     Atha raja attano kilesavasikataya imam gathamaha
                   ya silavativa anannatheyya
                   bhattucchandavasanuga piya manapa
                   nindiyamattham pasamsiyam va
                   bhariyayavikareyya guyhamatthanti.
     Tattha anannatheyyati kilesavasena annena aggahetabba.
     Tato senako pakkhitodani no antare rajati tusitva
sayam katakaranameva dipento imam gathamaha
                   yo kicchagatassa aturassa
                   saranam hoti gati parayananca
                   nindiyamattham pasamsiyam va
                   sakhino vavikareyya guyhamatthanti.
     Atha raja pukkusam pucchi katham pukkusa passasi attano
rahassam kassa kathetabbanti. So kathento imam gathamaha
                   yo jettho atha majjhimo kanittho
                   so ce silasamahito thitatto
                   nindiyamattham pasamsiyam va
                   bhatuno vavikareyya guyhamatthanti.
     Tattha thitattoti thitasabhavo nibbisevano.
     Tato raja kamintam pucchi katham kaminda passasi kassa rahassam
kathetabbanti. So kathento imam gathamaha
                   yo ve hadayassa patthagu
                   anujato pitara anomapanno
                   nindayamattham pasamsiyam va
                   puttassavikareyya guyhamatthanti.
     Tattha patthaguti vacanakarako. Yo me manam karoti pitu
cittassa vase vattati ovadakkhamo hotiti attho. Anujatoti
tayo putta abhijato ca anujato ca avajato cati. Anuppannam
yamsam uppadento abhijato nama. Kulankuro kulupacchedako
dhanavinasako avajato nama. Kulatantim kulapavenim anurakkhakova
anujato nama. Tam sandhayevamaha.
     Tato raja devindam pucchi katham devinda passasi kassa rahassam
kathetabbanti. So attano katakaranameva kathento imam gathamaha
                   mata dvipadajanindasettha
                   ya nam posati chandasa piyena
                   nindiyamattham pasamsayam va
                   matuya avikareyya guyhamatthanti.
     Tattha dvipadajanindasetthati dvipadanam setthajaninad. Chandasa
piyenati chandena ceva pemena ca.
     Evam vutte te pucchitva raja panditam pucchi katham
passasi pandita rahassam kassa kathetabbanti. So guyhassa karanam
kathento imam gathamaha
                   guyhassa hi guyhameva sadhu
                   na hi guyhassa pasatthamavikammam
                   anipphannaya saheyya dhiro
                   nipphannatthova yathasukham bhaneyyati.
     Tattha anipphannayati maharaja yava attano icchitam na
nipphajjati tava pandito adhivaseyya na kassaci katheyya.
     Panditena evam vutte raja anattamano ahosi. Senako
ranno mukham oloketi. Rajapi senakassa mukham oloketi.
Pandito tesam kiriyam disva janati ime cattaro pathamameva mam
ranno antare paribhindimsu mam vimamsanavasena panho pucchito bhavissatiti.
Tesam pana kathentananneva suriyo atthangato. Dipa
pajjalita. Pandito cintesi rajakammani nama bhariyani na
pannayanti ko janati kim bhavissati khippameva gantum vattatiti
utthayasana rajanam vanditva nikkhamanto cintesi imesu eko
sahayakassa guyham kathetum vattatiti aha eko bhatu eko puttassa
eko matuya kathetum vattatiti aha imehi katamevetam bhavissati
ditthameva kathentiti mannami hotu ajjevetam janissamiti. Te
pana cattaropi annesu divasesu rajakula nikkhamitva
Rajanivesanadvare ekassa bhattambanassa pitthe nisiditva kiccakaraniyani
mantetva gharani gacchanti tasma pandito aham ajjeva etesam
rahassam ambanassa hettha nipajjitva janitum sakkuneyyanti cintetva
tam ambanam ukkhipapetva attharanam attharapetva ambanassa
hettha pavisitva purisanam sannam adasi tumhe catusu panditesu
mantetva gatesu agantva mam neyyathati. Te sadhuti
sampaticchitva pakkamimsu. Senakopi rajanam aha maharaja tumhe
amhakam na saddahatha idani kidisanti. So bhedakanam vacanam sutva
anisametvava bhitatasito hutva idani kim karoma senaka panditati
pucchi. Maharaja papancam akatva kinci ajanapetva gahapatiputtam
maretum vattatiti. Senaka thapetva tumhe anno koci
mama atthakamo nama natthi tumhe attano suhadaye 1- gahetva
dvarantare thatva gahapatiputtassa patova upatthanam agacchantassa
khaggena sisam chindathati attano khaggaratanam adasi. Te sadhu deva
ma bhayi mayam tam maressamati vatva nikkhamitva dittha no
paccamittassa pitthiti ambanassa pitthe nisidimsu. Tato senako
aha ambho ko gahapatiputtam maressatiti. Itare tumheyeva
acariyati tasseva bharamakamsu. Atha ne senako pucchi tumhe
rahassam nama asukassa ca asukassa ca kathetabbanti vadetha kim vo
etam katam udahu dittham udahu sutanti. Atha nam te ahamsu
@Footnote: 1 suhadeti yuttataram.
Ditthametam acariya yam tumhe rahassam nama sahayakassa kathetabbanti
vadetha kim vo etam katam udahu dittham udahu sutanti. Katam me
etanti. Tena hi kathetha acariyati. Imasmim rahasse sace
ranna nate mayham jivitam natthiti. Ma bhayittha acariya idha
tumhakam rahassabhedako natthi kathetha acariyati. Senako nakhena
ambanam kottetva atthi nukho imassa hettha gahapatiputtoti aha.
Acariya gahapatiputto attano issariyena matto evarupam thanam na
pavisati idani yasena atimatto bhavissati kathetha tumheti. Senakopi
attano rahassam kathento aha imasmim nagare asukam nama
vesim janathati. Ama janamati. Idani sa pannanati na
pannanatiti. Na pannayati acariyati. Aham salavanuyyane
taya saddhim purisakiccam katva pilandhanalobhena tam maretva tassayeva
satakena pilandhanam bhandikam katva aharitva amhakam ghare
asukabhumikaya asukagabbhe nagadantake olaggesi valanjetum navisahami
puranabhavamassa olokemi evarupampi rajaparadhakammam katva maya
ekassa sahayakassa kathitam tena na kassaci kathitapubbam imina karanena
sahayakassa guyham kathetabbanti maya vuttanti. Pandito tassa
rahassam sadhukam vavatthapetva sallakkhesi. Pukkusopi attano
rahassam kathento aha mama uruya kuttham atthi kanitthabhatukova
me natova kinci ajanapetva tam dhovitva bhesajjam
makkhetva upari pilotikam datva bandhim raja mayi muducitto ehi
Pukkusati mam pakkositva yebhuyyena mama uruyamyeva sayati sace
panetam raja janeyya marapeyya tam mama kanittham thapetva anno
jananto nama natthi tena karanena rahassam nama bhatuno
kathetabbanti maya vuttanti. Kamindopi attano rahassam kathento
aha mam kalapakkhauposathadivase naradevo nama yakkho ganhati
aham ummattakasunakho viya viravami svaham tamattham puttassa kathesim
so mama yakkhena gahitabhavam natva anto gabbhe nipajjapetva
dvaram pidahitva nikkhamitva mama saddam paticchadanattham dvare
samajjam kareti imina karanena rahassam nama puttassa kathetabbanti
maya vuttanti. Tatopi tayopi devindam pucchimsu. So
attano rahassam kathento aha maya manipahamsanakammam karontena
ranno santakam sakkena kusarajassa dinnam sirippavesanam mangalamaniratanam
thenetva matuya dinnam sa kinci ajanapetva mama rajakulam
pavesanakale tam mayham deti aham tena manina sirim pavesetva
rajanivesanam gacchami raja tumhehi saddhim akathetva pathamataram maya
saddhim kathesi devasikam atthasolasadvattimsacatusatthi va kahapane mama
paribbayatthaya deti sace tassa maniratanassanubhavam raja janeyya
jivitam me natthi imina karanena rahassam nama matuya kathetabbanti maya
vuttanti. Mahasatto sabbesampi guyham paccakkhamakasi. Te pana attano
uram phaletva antam bahiram karonto viya rahassam annamannam kathetva
tumhe appamatta patova agacchatha gahapatiputtam maressamati vatva
Utthaya pakkamimsu. Tesam gatakale panditassa purisa agantva
ambanam ukkhipitva mahasattam adaya pakkamimsu. So gharam
gantva nahatva alankaritva subhojanam bhunjitva ajja me bhagini
udumbaradevi rajagehato sasanam pesessatiti natva dvare acca
yikapurisam thapesi rajagehato agacchantam sigham pavesetva mama
dasseyyasiti. Evanca pana vatva sirisayanapitthe nipajji.
     Tasmim khane raja sirisayanapitthe nipanno panditassa gune
saritva mahosathapandito sattavassikakalato patthaya mam upatthahanto
na kinci mayham anatthamakasi devataya pucchaya sace pandito
nabhavissa jivitampi me na siya verinam paccamittanam vacanam gahetva
asamadhuram panditam marethati khaggam dentena ayuttam maya katam svedani
tam passitum na labhissamiti sokam uppadesi. Sarirato seda
muncimsu. So raja sokasamappito cittappasadam na labhati.
Udumbaradevi tena saddhim ekasayanam gata tassa akaram disva kinnu
kho mayham koci aparadho atthi udahu annam devassa kinci
sokakaranam uppannam pucchissami tava nanti pucchanti imam gathamaha
                   kim tavam vimanosi raja settha
                   dipadindavacanam sunomi te tam
                   kim cintayamano dummanosi
                   na hi deva aparadho atthi mayhanti.
     Atha nam raja gathamaha
                   Panho vajjho mahosatho
                   anatto me vadhaya bhuripanno
                   tam cintayamano dummanosmi
                   na hi devi aparadho atthi tuyhanti.
     Tattha anatto meti bhadde cattaro pandita mahosathapandito
mama paccatthikoti mayham kathayimsu maya tattato avicinitva
vadhetha nanti bhuripanno vadhaya anatto tam karanam cintayamano
varam mama maranam na panditassati dummanosmiti.
     Taya tassa tam sutva mahasatte sinehena pabbatamatto soko
uppajji. Tato cintesi ekena upayena rajanam assasetva
ranno niddokkamanakale mama kanitthassa sasanam pahinissamiti.
Atha nam maharaja tayapetam katam gahapatiputtam mahante issariye
patitthapentena tumhehi so gahapatiputto senapatatthane thapito
idani kira tumhakanceva paccatthiko jato na kho pana paccamitto
khuddako nama atthi maretabbova so tumhe ma cintayitthati rajanam
assasesi. So tanubhutasoko niddam okkami. Tasmim khane
devi utthaya gabbham pavisitva mahosatha cattaro pandita tam
paribhindimsu raja kuddho sve dvarantare sabbe tava vadhaya
anapesi sve rajakulam ma agaccheyyasi sace agacchantova nagaram
hatthagatam katva samattho hutva agaccheyyasiti pannam likhitva
modakassa anto pakkhipitva modakam suttakena vethetva navabhajane
Pakkhipitva chadetva lancetva atthacarikaya dasiya adasi imam
modakam haritva mama kanitthassa mahosathapanditassa dehiti. Sa
tatha akasi. Rattim katham nikkhantati na cintetabba ranna
pathamameva deviya varo dinno tena tam na koci nivaresi.
Bodhisatto pannakaram gahetva tam uyyojesi. Sa agantva
deviya dinnabhavam arocesi. Tasmim khane devi agantva ranna
saddhim nipajji. Mahasattopi modakam bhinditva pannam vacetva
tamattham natva kattabbakiccam vicaretva sayane nipajji. Itarepi
cattaro jana patova khaggam gahetva dvarantare thatva panditam
apassanta dummana hutva ranno santikam gantva kim pandita
hato vo gahapatiputtoti vutte na passama devati ahamsu.
Mahasattopi arunuggamaneyeva sugandhodakena nahatva sabbalankarapatimandito
nanaggarasabhojanam bhunjitva sarirakiccam sodhetva nagaram
attano hatthagatam katva tattha tattha arakkham datva mahajanaparivuto
rathavaram aruyha mahantena yasena rajadvaram agamasi. Rajapi
sihapanjaram ugghatetva olokento atthasi. Atha mahasatto ratha
otaritva rajanam vanditva atthasi. Raja tam disva cintesi
sacayam mama paccatthiko bhaveyya na mam vandeyyati. Atha nam
pakkosapetva raja sayam sihasane nisidi. Mahasattopi agantva
vanditva ekamantam nisidi. Cattaropi pandita tattheva
nisidimsu. Atha nam raja kinci ajananto viya tata tavam hiyyo
Pathamayame gato idani agacchasi kim mam evam pariccajasiti vatva
imam gathamaha
                   abhidosagato idani esi
                   kim sutva kimasamkite mano te
                   ko te kimavoca bhuripanna
                   ingha tam vacanam sunama bruhi me tanti.
     Tattha abhidosagatoti tata mahosathapandita hiyyo abhidose
pathamayame gato. Idani esiti idani issariyena agato.
Kimasankiteti kim asankite. Kimavocati kim ranno santikam ma
gamissasiti tam koci avoca etam te vacanam sunama mayam etam karanam
mayham ingha bruhi kathesi.
     Atha nam mahasatto maharaja taya me catunnam panditanam
vacanam gahetva vadho anatto tenaham na emiti rajanam codetva
imam gathamaha
                   panho vajjho mahosatho
                   yadi te mantayitam janinda dosam
                   bhariyaya rahogato asamsi
                   guyham patukatam sutam mametanti.
     Tattha yadi teti yada taya. Mantayitanti kathitam. Dosanti
abhidosam rattibhageti attho. Kassa kathitanti. Bhariyaya. Tvam
hi tassa imamattham rahogato asamsi. Guyham patukatanti taya
Evarupam attano rahassam patukatam. Sutam mametanti maya panetam tasmim
yeva khane sutam devati vadati.
     Tam sutva raja imaya tam khananneva sasanam pahitam bhavissatiti
kuddho devim olokesi. Tam natva mahasatto kim deva tumhe
deviya kujjhatha aham atitanagatapaccuppannam sabbam janami deva
tumhakam tava rahassam mama deviya kathitam hotu acariya senakassa
va pukkusadinam va rahassam mama kena kathitam kakantakassa panhameva
mayham kena kathitam devataya panhameva mayham kena kathitam aham hi
pubbe etesampi rahassam janami devati vatva senakassa tava
rahassam kathento imam gathamaha
                   yam salavanasmim senako
                   papakammamakasi asabbhirupam
                   sakhinova rahogato asamsi
                   guyham patukatam sutam mametanti.
     Tattha asabbhirupanti asadhujatikam lamakam akusalakammam akasi
imasmimyeva nagare asukam nama vesim salavanuyyane maretva alankaram
gahetva tassayeva satakena bhandikam katva attano ghare
asukatthane thapesi. Sakhinova rahogato asamsiti atha nam maharaja
ekassa sahayakassa rahogato hutva akkhasi. Tampi maya sutam
naham devassa paccatthiko senakoyeva paccatthiko yadi te paccatthikena
kammam atthi senakam ganhapehiti.
     Raja senakam oloketva saccam senakati pucchitva saccam
devati vutte tassa bandhanagaram anapesi. Panditopi pukkusassa
rahassam kathento imam gathamaha
                   pukkusapurisassa te janinda
                   uppanno rogo arajappatto
                   bhatuva rahogato asamsi
                   guyham patukatam sutam mametanti.
     Tattha arajapattoti maharaja etassa kutthirogo uppanno
na so rajunam patto ayutto chupananucchaviko na hoti tumhe ca
pukkusassa urumudukoti yebhuyyena tasseva urumhi nipajjatha so panesa
vanabandhanapilotikaya mudu samphasso devati.
     Raja tampi oloketva saccam pukkusati pucchitva ama
devati vutte tam bandhanagaram pavesesi. Pandito kamindassa
rahassam kathento imam gathamaha
                   abadho yam asabbhirupo
                   kamindo naradevena phuttho
                   puttassa rahogato asamsi
                   guyham patukatam sutam mametanti.
     Tattha asabbhirupoti yena so abadhena phuttho ummattakasunakho
viya viravati so naradevayakkhabadho asabbhijatiko lamako tena phuttho
rajakulam pavisitum ayutto maharajati.
     Raja tampi oloketva saccam kamindati pucchitva saccam
devati vutte tam bandhanagaram pavesesi. Panditopi devindassa
rahassam kathento imam gathamaha
                   atthavankam maniratanam ularam
                   sakko te adada pitamahassa
                   devindassa gatam tadajja hattham
                   matu ca rahogato asamsi
                   guyham patukatam sutam mametanti.
     Tattha pitamahassati tava pitamahassa kusarajassa. Tadajja
hatthanti tam mangalasammatam maniratanam ajja devindassa hatthagatam
maharajati.
     Raja tam saccam devindati pucchitva saccam devati vutte
tampi bandhanagaram pavesesi. Evam panditam vadhessamati sabbe
bandhanagaram pavitthati. Bodhisatto maharaja imina karanenaham attano
guyham parassa na kathetabbanti vadami kathetum vattatiti vadanta pana
mahavinasam pattati vatva uttarim dhammam desento ima gatha abhasi.
                   Guyhassa hi guyhameva sadhu
                   na hi guyhassa pasatthamavikammam
                   anipphannaya saheyya dhiro
                   nipphannatthova yatha sukham bhaneyya
              na hi guyhamattham vivareyya  rakkheyya nam yatha nidhim
             Na hi patukato sadhu     guyho attho vijanata
             thiya guyham na samseyya    amittassa ca pandito
             yo camisena samhiro     hadayatthe no ca yo naro
             guyhamatthamasambuddham       sambodhayati yo naro
             mantabhedabhaya tassa      dasabhutova titikkhati
             yavanto purisassattham     guyham jananti mantinam
             tavanto tassa ubbega  tasma guyham na vissaje
                    vivicca bhaseyya diva rahassam
                    rattim giram nativelam pamunce
                    upassutika hi sunanti mantam
                    tasma manto khippamupeti bhedanti.
     Tattha thiyati itthiya. Amittassa cati paccatthikassa na
katheyya. Samhiroti yo ca yena kenaci amisena samhati upalapanasangaham
gacchati tassapi na rahassam samseyya. Hadayatthe noti yo ca
amitto mittapatirupako mukhena annam katheti hadayena annam cinteti
tassapi na samseyya. Asambuddhanti parehi annatam. Asambodhantipi
patho. Paresam bodhetum ayuttanti attho. Titikkhatiti tassa
akkosampi paribhasampi paharampi daso viya hutva adhivaseti. Mantinanti
tam mantam mantinam va antare yavanto mantino janantiti attho.
Tavantoti tepi guyham jananake paticca tattaka tassa ubbega
santa sa uppajjanti. Na vissajeti na visajjeyya param na janeyya
Viviccati sace diva rahassam mantetukamo hoti vivittam okasam
karetva paticchannatthane manteyya. Nativelanti rattim rahassam
kathento pana ativelam mariyadatikkantam mahasaddam karonto giram na
pamunceyya. Upassutikati mantatthanam upagantva tirokuddadisu
thatva sotaro jana. Tasmati maharaja tena karanena so
manto khippameva bhedamupeti.
     Raja mahasattassa katham sutva ete sayam verino hutva
panditam mama verim karontiti kujjhitva gacchatha ne nagara niharitva
sulesu uttasetha sisani tesam chindathati anapesi. Tesu pacchabaham
bandhitva catukke catukke vettapaharasatam datva niyamanesu pandito
aha deva tumhakam ime poranakaamacca khamatha deva nesam
aparadhanti. Raja sadhuti te pakkosapetva tasseva dase
katva bodhisattassa adasi. So pana te tattheva bhujisse akasi.
Raja tena hi mama vijite ma vasantuti pabbajaniyakammam anapesi.
Pandito khamatha deva etesam andhabalananti mam khamapetva
tesam thanantaranipi patipakatikani karapesi. Raja pana
paccamittesupi tavassa evarupa mettabhavana annesu katham evarupa
na bhavissatiti panditassa ativiya pasanno ahosi. Tato patthaya
cattaro pandita uddhatadatha viya sappa nibbisevana hutva
kinci kathetum nasakkhimsuti.
     Pancapanditapanho nitthito. Nitthita ca paribhindakatha.
     Tato patthaya pandito ranno atthanca dhammanca anusasati.
So cintesi ranno setacchattameva rajjam pana aham vicaremi maya
appamattena bhavitum vattatiti. Sopi nagare mahapakaram nama
karesi. Tatha anupakaram dvarattalakam antarattalakam karesi.
Udakaparikham kaddamaparikham sukkhaparikhanti tisso parikhayo karesi.
Antonagare jinnagehani patisamkharapesi. Mahapokkharaniyo karetva
tasu udakanidhanam karesi. Nagare sabbakotthagarani dhannassa
purapesi. Himavantappadesato kulupakatapasehi kudrusakumudavijani
aharapesi. Udakaniddhamanani sodhapetva bahinagare jinnasaladinam
patisamkharanakammam karesi. Kim karana. Anagatabhayam patibahanatthanti.
Tato tato agate vanijakepi kuto agatatthati pucchitva
asukatthanato namati vutte tumhakam ranno kim piyanti pucchitva
asukam namati sutva tesam sammanam katva te uyyojetva attano
ekasate yodhe pakkosapetva samma maya dinne pannakare
gahetva ekasatarajadhaniyo gantva ime pannakare attano
piyakamataya tesam rajunam datva teyeva upatthahanta tesam kiriyam va
mantam va natva mayham pesetva tattheva vasatha aham vo puttadare
posessamiti vatva kesanci kundale kesanci padukayo kesanci
khagge kesanci suvannamalayo tattha tattha akkharani likhitva yada
mama kiccam hoti tada tani pannayantuti adhitthahitva tesam
hatthe thapetva pesesi. Te tattha tattha gantva tesam rajunam
Pannakaram datva kenatthena agatati vutte tumhe upatthatum
agatamhati vatva kuto agatatthati puttha agatatthanam avatva
annani thanani acikkhitva tena hi sadhuti sampaticchitva
upatthahanta tesam abbhantarika ahesum.
     Tada eko kambalaratthe samkhabalako nama raja avudhani
sajjapetva senam samkaddhati. Tassa santike pesito
upanikkhittapuriso panditassa sasanam pesesi mayam idha pavuttim idannama
karissatiti na janama suvapanditam pesetva sayam tattato janatuti.
Atha mahasatto tam sutva suvapotakam amantetva samma gantva
eko kambalaratthe samkhabalako nama raja idam nama karotiti
natva sakalajambhudipe ahinditva mayham pavuttim aharati vatva
suvapotakam madhulaje khadapetva madhupaniyam payetva satapakasahassapakehi
telehi pakkhantare makkhetva pacinasihapanjare thapetva
visajjesi. So tattha gantva tassa purisassa santika tassa
ranno pavuttim tattato natva sakalajambudipam parigganhanto
kappilaratthe uttarapancalanagaram sampapuni. Tada tattha culanibrahmadatto
nama raja rajjam karapesi. Tassa kevatto nama
brahmano atthanca dhammanca anusasati pandito byatto. So
paccusakale pabujjhitva dipalokena attano alankatasirigabbham
olokento mahantam yasam disva ayam mama yaso kassa santakoti
cintento na annassa santako culanibrahmadattassa santako evarupam
Pana yasadayakam rajanam sakalajambudipe aggarajanam katum vattati
ahancassa aggapurohito bhavissamiti cintetva patova ranno
santikam gantva sukhaseyyam pucchitva deva mantetabbam atthiti aha.
So vada acariyati aha. Maharaja antonagare raho nama laddhum
na sakka etha uyyanam gacchamati. So sadhu acariyati vatva
tena saddhim uyyanam gantva balanikayam bahi thapetva arakkham
karetva brahmaneneva saddhim uyyanam pavisitva mangalasilapatte
nisidi. Atha suvapotako tesam tam kirayam disva bhavitabbamettha karanena
ajja panditassa acikkhitabbayuttakam kinci sunissamiti uyyanam
pavisitva mangalasalarukkhassa pattantare niliyitva nisidi. Raja
kathetha acariyati aha. So evamaha maharaja tava kanne
ito karohi catukkannova manto bhavissati sace maharaja mama
vacanam karosi sakalajambudipe tam aggarajanam karissamiti. So
mahatanhataya tassa vacanam sutvava somanassappatto hutva kathethacariya
karissami te vacananti aha. So deva mayam senam samkaddhitva
pathamam khuddakanagaram rumhitva ganhissama ahampi culladvarena nagaram
pavisitva tam rajanam vakkhami maharaja tava yuddhena kiccam natthi
kevalam amhakam santako hoti tava rajjam tatheva bhavissati yujajhanto
pana amhakam balabahanassa mahantataya ekanteneva parajissasiti
sace me vacanam karissati sanganhissama tam no ce yujjhitva
jivitakkhayam papetva dve sena gahetva annam nagaram ganhissama
Tato annam annanti etenupayena sakalajambudipe rajjam gahetva
jayapanam pivissamati vatva ekasatarajano amhakam nagaram anetva
uyyane visamissakam suram payetva sabbepi te jivitakkhayam papetva
gangaya tesam kalevarani khipitva ekasatarajadhanisu rajjam amhakam
hatthagatam karissama evam tvam sakalajambadipe aggaraja bhavissiti
aha. Raja tusitva sadhu acariya evam karissamiti aha.
Maharaja catukkannamanto nama kimatthiyo ayam hi na sakka annena
janitum tasma papancam akatva sigham nikkhamathati. Tam sutva raja
tusitva sadhuti sampaticchi. Suvapotako tam sabbam sutva tesam
mantapariyosane sakhaya olambakam otarento viya kevattassa
sise chakanapindam patetva kimetanti mukham vivaritva uddham
olokentassa aparam mukhe patetva kiri kiriti vassanto sakhato
upatitva kevatta tvam catukkanno me mantoti mannasi idaneva
chakkanno jato puna atthakkanno bhavitva anekasatakkanno
bhavissatiti vatva ganha ganhati vadantananneva vatavegena mithilam
gantva panditassa nivesanam pavisi. Tassa pana idam vattam sace
kutoci agatasasanam panditasseva kathetabbam hoti athassa amsakute
otarati sace amaradeviyapi sotum vattati uccanke otarati sace
mahajanena sotabbam bhumiyam otarati. Tada so panditassa amsakute
otarati. Taya sannaya rahassena bhavitabbanti mahajano patikkami.
Pandito tam gahetva upari mahatalam abhiruhitva kinte tata dittham
Kim sutanti pucchi. Atha nam suvapotako sami ahameva sakalajambudipe
annassa ranno santika kinci bhayam na passami uttarapancalanagare
pana culanibrahmadattapurohito kevatto nama brahmano
rajanam uyyanam netva catukkannamantam ganhi aham salasakhantare
nisiditva tassa mukhe chakanapindam patetva agatomhiti vatva
sabbam ditthasutam panditassa kathesi. Ranna pana sampaticchitanti
vutte sampaticchitam devati aha. Pandito tassa tabbayuttakam
sakkaram karitva tam mudupaccattharane suvannapanjare nipajjapetva
kevatto mama mahosathapanditabhavam na janati manne idanissa
mantitamantassa matthakam papunitum na dassamiti cintetva nagarato
duggatakulani niharapetva bahi nivasapesi. Ratthajanapadadvaragamesu
samiddhani issariyakulani anetva antonagare vasapetva bahum
dhannasannicayam karesi.
     Culanibrahmadattopi kevattassa vacanam gahetva senangaparivuto
gantva ekam nagaram parikkhipi. Kevattopi vuttanayeneva tattha
pavisitva tam rajanam sannapetva attano santakam katva dve sena
ekato katva annam nagaram parikkhipiti patipatiya sabbani tani
aggahesi. Evam culanibrahmadatto kevattassa ovade thito
thapetva videharajanam sesasakalajambudipe rajano attano santake
akasi. Bodhisattassa upanikkhittapurisa brahmadattena ettakani
nagarani gahitani tvam appamatto hohiti niccam sasanam pesenti.
Panditopi nesam aham idha appamatto vasami tumhepi anukkanthita
appamatta hutva vasathati patisasanam pesesi. Brahmadattopi
sattadivasasattamasadhikehi sattahi samvaccharehi thapetva videharajjam
sesasakalajambudiparajjam gahetva kevattam aha evam acariya ettakani
gahitani gahitani mithilayam videharajjam ganhamati. Maharaja
mahosathapanditassa vasananagare rajjam ganhitum na sakkhissama so hi evam
nanasampanno evam upayakusaloti. Iti so rajanam nivaretva
candamandalam uddharanto viya mahasattassa gune kathesi. Ayam hi
sayampi upayakusalova tasma deva mithilarajjam nama appamattakam
sakalajambudipe rajjam amhakam pahoti kinno etenati upayeneva rajanam
sallakkhapesi. Sesarajanopi mayam mithilaya rajjam gahetva jayapanam
pivissamati vadimsu. Kevattopi te rajano nivaretva mayam
videharajjam ganhanta kim karissama so raja amhakam santakova tumhe
nivattathati upayeneva te bodhesi. Te tassa vacanam sutva
nivattimsu. Mahasattassa upanikakhittapurisa sasanam pesayimsu brahmadatto
ekasatarajaparivuto mithilam agacchantova nivattetva attano
nagarameva gatoti. Mahasattopi tesam ito patthaya tassa kiriyam
janantuti patisasanam pesesi. Brahmadattopi kevattena saddhim idani
kim kiccam karissamati mantetva mayam jayapanam pivissamati vutte
uyyanam alankaritva catisatesu catisahassesu suram upatthapetha nanavidhani
macchamamsarasadini upatthapethati sevake anapesi. Tada
Upanikkhittapurisa tampi pavuttim panditassa pesayimsu. Te pana
visena suram yojetva rajano maretukamoti na jananti.
Mahasatto pana suvapotakassa santika sutatta janati. So nesam
surapanadivasam tattato janitva mama pesethati sasanam patipesesi.
Te tatha karimsu. Pandito madise pandite dharamaneyeva ettakanam
rajunam maranam na yuttam nesam avassayo bhavissamiti cintetva
sahajatayodhasahassam pakkosapetva samma culanibradmadatto kira
uyyanam alankarapetva ekasatarajaparivuto suram patukamo tumhe
tattha gantva tesam rajunam asanesu pannattesu ekasminci anisinne
yeva culanibrahmadattassa anantaram maharahasanam amhakam rannoti
gahetva tesam purisehi tumhe kassa purisati vutte videharajassati
vadeyyatha te tumhehi saddhim mayam sattadivasasattamasadhikani
sattasamvaccharani nagaram ganhanta ekadivasampi videharajanam na passama
kim raja namesa gacchathasanapariyante asanam ganhathati vadanta
kalaham karissanti tumhe thapetva culanibrahmadattam anno amhakam
ranna uttaritaro idha natthiti kalaham vaddhetva mayam amhakam
ranno asanamattampi alabhanta idani vo suram patum macchamamsam
khaditum na dassamati vatva nadanta vagganta mahantehi saddehi
tesam santanam janetva mahantehi muggarehi sabbacatiyo bhinditva
macchamamsam vippakiritva aparibhogam katva javena senanam antaram
pavisitva devanagaram pavitthaasura viya ullolasaddam upatthapetva mayam
Mithilanagare mahosathapanditassa purisa sace sakkonta amhe ganhathati
tunhakam agatabhavam janapetva agacchathati vatva pesesi.
Te sadhuti tassa vacanam sampaticchitva vanditva sannaddhapancavudha
nikkhamitva tattha gantva nandanavanamiva alankatauyyanam pavisitva
samussitasetacchatte ekasatarajapallanke adim katva patiyattam
sirivibhavam disva mahasattena vuttanayeneva sabbam katva mahajanam
samkhobhetva mithilabhimukha pakkamimsu. Rajapurisapi tesam rajunam tam pavuttim
arocesum. Culanibratmadatto evarupassa nama me visayogassa
antarayo katoti kujjhi. Rajanopi amhakam jayapanam patum
nadasiti kujjhimsu. Balanikayapi mayam amulakam suram patum na labhimhati
kujjhimsu. Culanibrahmadattopi te rajano amantetva etha bhonto
mithilam gantva videharajassa khaggena sisam chinditva padehi akkamitva
nisinna jayapanam pivissama senangagamanasajjam karothati vatva puna
rahogato kevattassapi etamattham kathetva amhakam evarupassa
mantassa antarayakaram paccamittam ganhissama ekasatarajunam
attharasaakkhobhinisamkhataya senaya parivuta gacchama etha acariyati aha.
Brahmano attano panditabhavena cintesi maya mahosathapanditam
vijinitum nama na sakka amhakanneva lajjitabbam bhavissati
nivattessami rajananti. Atha nam evamaha maharaja na esa
videharanno thamo apica mahosathapanditassa samvidhanametam mahanubhavo
panesa tena rakkhita mithila siharakkhita guha viya na sakka kenaci
Gahetum kevalam amhakam lajjanakam bhavissati alam tattha gamanenati.
Raja pana khattiyamanena issariyamadena matto hutva kim so karissatiti
vatva ekasatarajaparivuto attharasaakkhobhinisamkhataya senaya
saddhim nikkhami. Kevattopi attano katham gahapetum asakkonto
ranno paccanikavutti nama mama ayuttati tena saddhimyeva nikkhami.
Bodhisattassa tepi yodha ekaratteneva mithilam patva attana
kattabbakiccam panditassa kathesum. Pathamam upanikkhittapurisapi sasanam
pahinimsu culanibrahmadatto videharajanam ganhissamiti ekasatarajaparivuto
agacchati pandito appamatto hotuti. Ajja asukatthanam
nama gato ajja asukatthanam ajja pana nagaram papunissatiti
nivaddham sasanam pesentiyeva. Tam sutva mahasatto appamattataro
ahosi. Videharaja pana brahmadatto kira imam nagaram gahetum
agacchatiti paramparaghosena assosi. Atha culanibrahmadatto
aggapadoseyeva ukkasatasahassena dhariyamanena agantva sakalanagaram
parivaresi. Atha nam hatthipakarehi rathapakarehi assapakarehi
parikkhipapetva tesu tesu thanesu balagumbam thapesi. Manussa unnadenta
apphotenta 1- selenta gajjenta atthamsu. Dipobhasehi ceva
alankarobhasehi ca sakalasattayojanika mithila ekobhasa ahosi. Hatthi
assarathaturiyadisaddehi pathaviya bhijjanakalo viya ahosi. Cattaro
pandita ullolasaddam sutva ajananta ranno santikam gantva
@Footnote: 1 appothentatiyuttataram.
Maharaja mahanto ullolasaddo na kho pana janama kinnametam
vimamsitum vattati maharajati ahamsu. Tam sutva raja brahmadatto
agato bhaveyyati sihapanjaram vivaritva olokento tassagatabhavam
natva bhitatasito natthimhakam jivitam svedani sabbe no jivitakkhayam
papessatiti tehi saddhim sallapanto nisidi. Mahasatto pana
tassagatabhavam natva siho viya asambhito sakalanagare arakkham
samvidahitva rajanam assasessamiti cintetva rajanivesanam
abhiruhitva rajanam vanditva ekamantam atthasi. Tam disva
patiladdhassaso hutva thapetva mama puttam mahosathapanditam anno mam
imamha dukkha mocetum samattho nama natthiti cintetva tena saddhim
sallapanto imasmim mahaummangajatake pathamagathamaha
             pancalo sabbasenaya    brahmadatto samagato
             sayam pancaliya sena   appameyya mahosatha
             viddhimati pattimati        sabbasangamakovida
             oharini saddavati       bherisankhappabodhana
             lohavijja alankara    dhajani vamarohini
             sippiyehi susampanna     surehi suppatitthita 1-
             dasettha pandita ahu    bhuripanna rahogata
             mata ekadasim ranno   pancaliyam pasasati
             athetthekasatam khatya     anuyanta yasassino
@Footnote: 1 supatitathitatipi patho.
             Acchinnarattha byathita    pancalinam vasam gata
             yam vada takkara ranno   akama piyabhanino
             pancalamanuyayanti       akama vasino gata
             taya senaya mithila     tisandhiparivarita
             rajadhani videhanam      samanta parikhannati
             uddham tarakajatava      samanta parivarita
             mahosatha vijanahi       katham mokkho bhavissatiti.
     Tattha sabbasenayati sabbaya ekasatarajanayikaya attharasa-
akkhobhinisamkhataya senaya saddhim agato kira tatati. Pancaliyati
pancalaranno santaka. Viddhimatiti viddhiya anite dabbasambhare
gahetva vicarantena vaddhakibalena samannagata. Pattimatiti
varavaraggahitapurisehi rakkhita. Sabbasangamakovidati sabbasangamakusala.
Ohariniti senaya antaram pavisitva apannayantava
paresam sisam chinditva pariharitum samattha. Saddavatiti dasahi saddehi
avivitta. Bherisankhappabodhanati etha yatha yujjhatha ma pajjathati
adini tattha vacibhedena janapetum na sakka tadisani panettha kiccani
bherisaddena ca sankhasaddena ca pabodhentiti bherisankhappabodhana.
Lohavijja alankarati ettha lohavijjati lohasippani
sattaratanapatimanditanam kavacacammajalikasisakakarondikadinam etam namam
alankarati rajarajamahamattadinam alankara tasma lohavijjahi ceva
alankarehi ca bhasatiti lohavijja alankarati ayamettha attho.
Dhajaniti suvannadipatimanditehi nanavatthusamujjalehi rathadisu
samussitehi dhajehi samannagata. Vamarohiniti hatthi ca asse ca
arohanta vamapassena arohantiti te vamarohiniti vuccanti tehi
samannagata aparimitahatthiassasamakinnati attho. Sippiyehiti
hatthisippaassasippadisu attharasasippesu nipphattipattehi sutthu sampanna
susamakinna. Surehiti tata esa kira sena sihasamanaparakkamehi
surayodhehi suppatitthita. Ahuti dasa kira ettha senaya
panditati vadanti. Rahogatati rahogamanasila raho nisiditva
mantanasila. Te kira ekaham dviham cintetum labhanta pathavim pari
vattetva akase santhitum samattha. Ekadasiti tehi kira
panditehi atirekatara pannaya samannagata ranno mata. Sa
tesam ekadasi hutva pancaliyasenam pasasati anusasati. Ekadivasam
kira eko puriso ekam tandulanalinca putakabhattanca kahapanasahassanca
gahetva nadim tarissamiti otinno nadimajjham patva taritum
asakkonto tire thite manusse evamaha ambho mama hatthe
ekatandulanali putakabhattam kahapanasahassanca atthi ito yam mayham
ruccati tam dassamiti yo koci sakkoti so mam uttaretuti.
Atheko thamasampanno puriso dalham nivasetva nadim ogahetva
tam hatthe gahetva uttaretva dehi me databbayuttakanti aha.
So tandulanalim va putakabhattam va ganhahiti aha. Itaro
aham jivitam aganetva tam uttaresim na me etehi attho kahapane
Me dehiti aha. Ito yam mayham ruccati dassamiti avacam idani
yam mayham ruccati tam dammi icchanto ganhahiti. So samipe
thitassa ekassa kathesi. Sopi nam esa yam attano ruccanakam tava
deti ganhahiti aha. So naham ganhamiti tam adaya vinicchayam
gantva vinicchayamaccanam arocesi. Tepi sabbam sutva tattheva
ahamsu. So tesam vinicchayena atuttho ranno arocesi. Rajapi
vinicchayamacce pakkosapetva tesam santika ubhinnampi vacanam sutva
vanicchitum ajananto tatheva vakkhati. Tam sutva puriso attano
jivitam pahaya nadim otinnam mam aparajjapesiti aha. Tasmim khane
ranno mata salakadevi nama avidure nisinna ranno dubbinicchitabhavam
natva tata imam attam dubbinicchitam sutthu viniccheyyasiti
aha. Amma aham ettakam janami sace tumhe uttarim janatha
tumheva vinicchathati. Sa sadhu tata evam karissamiti vatva tam
purisam pakkosapetva ehi tata tava hatthagatani tinipi bhumiyam
thapehiti patipatiya thapapetva tvam udake vuyhamano imassa kim
kathesiti pucchitva idam namati vutte tena hi idani tava ruccanakam
ganhahiti aha. So sahassatthavikam ganhi. Atha nam sa thokam
gatakale pakkosapetva tata sahassam te ruccatiti pucchitva ama
ruccatiti vutte tata taya ito yam mayham ruccati tam dassamiti
imassa vuttam na vuttanti vuttam deviti vutte tena hi imam sahassam
etasseva dehiti aha. So rodanto paridevanto tam adasi.
Tasmim khane rajapi amaccapi tusitva sadhukaram pavattayimsu. Tato
patthaya tassa panditabhavo sabbattha pakato jato. Tam sandhaya
videharaja mata ekadasiti aha. Khatyati khattiya.
Acchinnaratthati culanibrahmadattena acchinditva gahitarattha. Byathitati
maranabhayabhita annam gahetabbagahanam apassanta. Pancalinam vasam gatati
etassa pancalaranno vasam gatati attho. Samivacanatthehi etam
upayogavacanam. Yam vada takkarati yam mukhena bhanati tam ranno
katum sakkontava. Vasino gatati pubbe sayam vasino idani
panassa vasam gatati attho. Tisandhiti pathamamyeva hatthipakarena
parikkhitta tato rathapakarena tato assapakarena tato
yodhapattipakarenati imehi catuhi sankhepeti tisandhiparivarita. Hatthirathanam
hi antaram eko sandhi rathaassanam antaram eko sandhi assapattinam
antaram eko sandhi. Parikkhannatiti khaniyati imam hi nagaram idani
uppatetva ganhitukama viya samantato khananti. Uddham
tarakajatavati tata yaya senaya samanta parivarita sa
anekasatasahassehi dandadihi uddham tarakajati viya khayati. Vijanahiti
tata mahosatha avicito yava bhavagga anno taya sadiso upayakusalo
pandito nama natthi panditabhavo ca nama evarupesu
thanesu pannayati yasma anno taya sadiso natthi tasma tavameva
janahi katham amhakam ito dukkha mokkho bhavissatiti.
     So imam ranno katham sutva mahasatto cintesi ayam raja
Ativiya maranabhayabhito gilanassa kho pana vejjo patisaranam chatassa bhojanam
pipasitassa paniyam imassapi ranno mam thapetva anno patisaranam
natthi assasessami nanti. Atha nam mahasatto manosilatale nadanto
siho viya acchambhito ma bhayi maharaja rajjasukham anubhava aham
leddum gahetva kake viya dhanum gahetva makkate viya ca imam
attharasaakkhobhinisamkhyam senam udare bandhanasatakanampi assamikam katva
palapessamiti vatva navamam gathamaha
             pade deva pasarehi    bhunja kame ramassu ca
             hitva pancaliyam senam    brahmadatto palayatiti.
     Tassattho tvam deva yathasukham attano rajjasankhate pade
pasarehi pasarento ca sangame cittam akatva bhunja kame
ramassu ca esa culanibrahmadatto imam senam chaddetva palayissatiti.
     Pandito rajanam assasetva nikkhamitva nagare chanabherincarapetva
nagare aha ambho tumhe ma cintayittha sattaham
malagandhavilepanapanabhojanadini sampadetva chanakilam patthapethati.
Tattha tattha manussa yatharupam mahapanam pivantu gandhabbam karontu
vadentu naccantu vaggantu selentu nadantu apphotentu gayantu
paribbayopi vo mama santakova hotu aham mahosathapandito nama
passissatha me anubhavanti nagare assasesi. Te tatha karimsu.
Gitavaditadisaddam bahi nagare thita sunanti culadvarena manussa
nagaram pavisanti. Thapetva patisattum ditthadittham na ganhanti tasma
Padasancaro na chijjati. Nagaram pavittha chanakilanissitam janam
passanti. Rajapi nagare kolahalam sutva amacce evamaha ambho
amhesu attharasaakkhobhiniya senaya nagaram parivaretva thitesu
nagaravasinam bhayam va sarajjanamattam va natthi anandita
pitisomanassappatta vadenti naccanti gayanti vagganti selenti apphotenti
gajjanti kinnametam karananti. Atha nam upanikkhittapurisa musavadam
katva evamahamsu deva mayam ekena kammena culadvarena nagaram
pavisitva chanakilanissitam mahajanam disva pucchimha ambho
sakalajambudiparajano agantva tumhakam nagaram parikkhipitva thita tumhe
pana ativiya pamatta kinnametanti te evamahamsu amhakam ranno
kumarakakale eko manoratho ahosi sakalajambudiparajuhi mama nagare
parivarite chanam karissamati tassajja manoratho matthakam patto
tasma chanabherincarapetva sayam mahatale mahapanam pivatiti.
Raja brahmadatto tesam katham sutva kujjhitva senam anapesi
bhonto gacchatha khippam ito cito ca nagaram avattharitva parikhani
bhinditva pakaram maddanta dvarattalake bhindanta nagaram pavisitva
sakatasatehi kumbhandani viya mahajanassa silani ganhatha videharanno
sisam chinditva anethati. Tassa tam sutva surayodha
nanavidhavudhahattha dvarattalakasamipam gantva panditassa purisehi
sakkharakaddamavalikakalalasincanapasanapatanadihi upadduta patikkanta pakaram
bhindissamati parikham otinnapi antaradvarattalakesu thitamanussa
Ususattitomaradihi mahavinasam papenti. Panditassa yodha
culanibrahmadattassa yodhe hananti hatthavikaradini dassetva nanappakarehi
akkosenti paribhasanti gajjenti tumhe kilantagatta bhattam alabhanta
etha thokam pavissatha khadissathati surapithakani ceva macchamamsasulani
ca pasaretva sayameva pivanti khadanti anupakare cankamanti.
Itare kinci katum asakkonta culanibrahmadatdassa santikam gantva
deva thapetva icdhimante annehi nittharitum na sakkati vadimsu.
Raja catupancaham vasitva gahetabbaggahanam apassanto kevattam pucchi
acariya nagaram ganhitum na sakkoma ekopi upasankamitum samattho
nama natthi kim katabbanti. Kevatto aha hotu maharaja
nagaram nama bahi udakam hoti udakakkhayena nagaram ganhissama antomanussa
udakena kilamanta dvaram vivarissantiti. So ettheso
upayoti sampaticchi. Tato patthaya udakam pavesetum na denti.
Panditassa upanikkhittapurisa pannam likhitva sarakande bandhitva
tam pavuttim pesesum tena hi pathamameva anattam yo yo sarakande
pannam passati so so aharatuti. Atheko puriso tam disva
gahetva panditassa dassesi. So tam pavuttim natva na me
so mahosathapanditabhavam janatiti satthihatthavelum dvidha phaletva
suparisuddham sodhetva puna ekato katva cammena bandhitva
uparikalalena makkhetva himvantato iddhimantatapasena anitam
kudrusakumudavijam pokkharanitire kalale ropapetva upari velum thapetva
Udakassa purapesi. Ekaratteneva vaddhitva puppham velumatthakato
uggantva uggantva ratanamattam atthasi. Atha nam uppatetva
imam culanibrahmadattassa dethati attano purisanam dapesi. Te
tassa dandakam valayam katva ambho brahmadattassa padamulika
chatakena ma marittha ganhathetam uppalam pilandhitva dandakam kucchipuram
khadathati vatva khipimsu. Tameko panditassa upanikkhittapuriso
ganhi. Atha nam ranno santikam haritva passatha deva imassa
pupphassa dandakam na no ito pubbe evarupo digho dandako
ditthapubboti vatva minatha nanti vutte panditassa upanikkhittapurisa
satthihatthadandakam asitihattham katva minimsu. Puna ranna katthetam
jatanti vutte eko puriso musavadam katva evamaha aham deva
ekadivasam pipasito hutva suram pivissamiti culadvarena nagaram pivittho
nagaranam udakakilanatthaya kata mahapokkharaniyo passim mahajano
navaya nisiditva pupphani ganhati tattha idam tirapasse jatam
gambhiratthane jatassa pana dandako satahattho bhavissatiti. Tam
sutva raja kevattam aha acariya na sakkoma idam udakakkhayena
gahetum tumhe harathetam mantanti. Tena hi deva dhannakkhayena nagaram
ganhissama nagaram nama bahi dhannam hotiti. Evam hotu acariyati.
Pandito purimanayeneva tam pavuttim natva na me kevattabrahmano
panditabhavam janatiti anupakaramatthake kalalam datva vihim tattha
ropapesi. Bodhisattanam adhippayo nama ijjhati. Vihiyo
Ekaratteneva vutthaya pakaramatthake pannayimsu. Tam disva
culanibrahmadatto aha ambho kametam pakaramatthake nilam hutva
pannayatiti. Panditassa uparikkhittapurisa ranno vacanam sutva
mukhato luncanta viya gahetva ahamsu deva gahapatiputto kira
mahosathapandito anagatabhayam disva ratthato dhannam aharapetva
kotthagaradini puretva sesadhannam pakarapasse nikkhipapesi te
kira vihiyo atapena sukkhanta vassena temetva tattheva ca sassani
sanjanesum ahampi ekadivasam ekena kammena culadvarena pavisitva
pakarapasse vihirasim disva vihirasito vihim hatthena gahetva
vithiyam chaddesim atha mam parisa parihasenta chatosi tvam manne
vihim dussantena bandhitva tava geham haritva kottapetva pacapetva
bhunjahiti vadimsuti. Tam sutva raja kevattam aha acariya
dhannakkhayenapi nagaram gahetum na sakka annampi atthi upayoti.
Tena hi deva darukkhayena ganhissama nagaram nama bahi darukam
hotiti. Evam hotu acariyati. Pandito purimanayeneva tam
pavuttim natva pakaramatthake vihim atikkamitva pannayamanam
pabbatappamanam darurasim karesi. Panditassa manussa culanibrahmadattassa
purisehi saddhim parihasam karonta sace chata tattha yagubhattam
pacitva bhunkhathati mahantamahantani daruni khipanti. Rajapi
pakaramatthakena daruni disva kimetanti pucchi. Deva gahapatiputto kira
anagatabhayam disva daruni aharapetva kulanam paccha gehesu
Thapapetva atirekani pakarani nissaya thapapesiti. Raja
upanikkhittapurisananceva vacanam sutva kevattam aha acariya darukkhayenapi na
sakka ganhitum tumhe harathetam upayanti. Ma cintayittha maharaja
anno upayo atthiti. Acariya kim upayo namesa naham tava upayassa
antam passami na sakka amhehi vedeham ganhitum amhakam nagarameva
gamissamati. Kevatto aha deva culanibrahmadatto ekasatehi
khattiyehi saddhim vedeham ganhitum nasakkhiti amhakam lajjanakam bhavissati
kim mahosatho pandito ahampi panditoyeva ekam lesam karissamati.
Kim lesam namacariyati. Deva dhammayuddham nama karissamati. Kim
nametam dhamyuddham namati. Maharaja na sena yujjhissanti dvinnam
pana rajunam dve pandita ekatthane bhavissanti tesu yo vandissati
tassa parajayo bhavissati mahosatho pana imam mantam na janati
ahampi pandito mahallako so daharo mam disva vandissati yada
vandissati tada vedeho parajito nama bhavissati atha mayam nam
vedeham parajetva attano nagaram gamissama evam no lajjanakam na
bhavissati idam dhammayuddham namati. Panditopi tam rahassam
purimanayeneva natva sace kevattassa parajayami na panditosmiti
cintesi. Culanibrahmadattopi sobhano acariya upayoti vatva
sve dhammayuddham bhavissati dvinnam panditanam dhammena samena
jayaparajayo bhavissati yo dhammayuddham na karissati sopi parajito nama
bhavissatiti pannam likhapetva culadvarena videhassa pesesi. Tam
Sutva vedeho panditam pakkosapetva tamattham acikkhi. Pandito
sadhu deva sve patova pacchimadvarena dhammayuddhamandalam sajjissanti
dhammayuddhamandalam agacchantuti patipannam pesethati aha. Tam
sutva raja agatadutasseva patipannam dapesi. Pandito puna
divase kevatatasseva parajayo hotuti pacchimadvarena dhammayuddhamandalam
sajjapesi. Tepi kho ekasataupanikkhittapurisa ko janati kim
bhavissatiti panditassa arakkhanatthaya kevattam parivarayimsu. Tepi
ekasatarajano dhammayuddhamandalam gantva pacinadisam olokenta
atthamsu. Tatha kevattabrahmano. Bodhisatto pana patova gandhodakena
nahayitva satasahassagghanikam kasikavattham nivasetva sabbalankarapatimandito
nanaggarasabhojanam bhunjitva mahantena pavarena rajadvaram
gantva pavisatu me puttoti vutte pavisitva rajanam vanditva
ekamantam thatva kim tata mahosathati vutte dhammayuddhamandalam gamissamiti
vatva tata kim laddhum vattatiti vutte deva kevattabrahmanam
manina vancetukamomhi atthavankam maniratanam maya laddhum vattatiti aha.
Ganha tatati. So tam gahetva rajanam vanditva rajanivesana
otinno sahajatena yodhasahassena parivuto navutikahapanasahassagghanikam
setasindhavayuttam rathavaramaruyha patarasavelaya dvarasamipam papuni.
Kevattopi idani agamissati idani agamissatiti tassagamanam olokento
atthasi olokiteneva digham givam patto viya. Suriyatejena
seda muncanti. Mahasattopi kho mahaparivarataya mahasamuddo viya
Ajjhottharanto kesarasiho viya asambhito vigatalomahamso dvaram vivarapetva
nagara nikkhamitva ratha oruyha siho viya vijimhamano payasi.
Ekasatarajano bodhisattassa rupasirim disva esa kira sirivaddhakasetthiputto
mahosathapandito nama pannaya sakalajambudipe adutiyo
asadisoti ukkatthisatasahassani pavattapesum. Sopi kho maruganaparivuto
viya sakko anopamena sirivibhavena tam maniratanam hatthena
gahetva kevattabhimukho agamasi. Kevattopi tam disvava sakabhavena
sandharetum asakkonto paccuggamanam katva evamaha pandita mahosatha
mayam dve pandita amhakam tumhe nissaya ettakam kalam idha
vasantanam tumhehi pannakaramattampi na pesitapubbam kasma
evamakatthati. Atha nam mahasatto aha pandita tumhakam anucchavikam
pannakaram olokenta ajja imam maniratanam labhimha handa idam
ganhatha evarupam nama annam maniratanam natthiti. So tassa
hatthe jalamanam maniratanam disva mayham datukamo bhavissatiti
cintetva tena hi dehiti hattham pasareti. Mahasatto ganhati
khipitva pasaritahatthassa angulisu patesi. Atha nam brahmano
garumaniratanam angulihi dharetum nasakkhi. Tam paggalitva mahasattassa
padamuleyeva pati. Brahmano lobhena ganhissamiti tassa padamule
onato ahosi. Athassa mahasatto utthatum adento ekena hatthena
khandhapitthe  ekena hatthena pitthikacchayam gahetva utthetha acariya
aham daharo tumhakam nattumatto ma mam vandathati vadanto aparaparam
Katva mukham bhumiyam ghamsitva lohitamakkhitam katva andhabala tavam mama
santika vandanam paccasimsasiti givayam gahetva khipi. So
usubhamatte thane patitva utthaya palayi. Maniratanam pana
mahasattassa purisayeva ganhimsu. Bodhisattassa pana utthetha utthetha
ma mam vandathati vacighoso sakalaparisam chadetva atthasi.
Kevattabrahmanena mahosathassa pada vanditati parisapissa ekappahareneva
mahaunnadani akasi. Brahmadattam adim katva sabbepi
ete rajano kevattam mahasattassa padamule onatam addasamsu
yeva. Te amhakam panditena mahosathapandito vandito idani
parajitamha na no jivitam dassatiti attano attano asse aruyha
uttarapancalabhimukha palayitum arabhimsu. Te palayante disva
bodhisattassa parisa culanibrahmadatto ekasate khattiye gahetva
palayatiti puna ukkatthisaddamakamsu. Tam sutva sabbe rajano
maranabhayabhita bhiyyoso mattaya palayanta senangam bhindimsu.
Bodhisattassa purisa nadanta vagganta sutthutaram kolahalamakamsu. Mahasatto
senangaparivuto nagarameva pavisi. Brahmadattassa senapi
tiyojanani pakkhandimsu. Kevattopi assamaruyha nalate lohitam
punchamano senam patva assapitthiyam nisinnova bhonto ma palayatha
naham gahapatiputtam vandami titthatha titthathati aha. Sena asaddahanta
athatva gacchantava kevattam akkosanta paribhasanta papadhamma
dutthabrahmana dhamyuddham nama karissamiti vatva agantva
Nattumattampi appahontam vandasi natthi tava kattabbanti tassa katham asunanta
gacchanteva. So vegena agantva senam sampapunitva bhonto
saddahatha mayham naham tam vandami maniratanena mam vancesiti sabbepi
te rajano nanakarehi bodhetva attano katham gahapetva tathapi
tam bhinnam senam patinivattesi. Sa pana tava mahati sena sace
pamsumutthim va ekekam leddum va gahetva khipeyya parikham puretva
pakarappamano rasi bhaveyya bodhisattanam pana adhippayo ijjhati
tasma ekopi pamsumutthim va leddum va nagarabhimukho khipanto
nama nahosi. Sabbepi nivattitva attano khandhavaratthanameva
paccagamimsu. Raja kevattam pucchi kim karoma acariyati. Deva
kassaci culadvarena nikkhamitum adenta sancaram chindissama manussapi
nikkhamitum alabhanta ukkanthitva dvaram vivarissanti atha mayam paccamitte
ganhissamati. Raja sobhano acariya upayoti sampaticchi.
Panditopi tam pavuttim purimanayeneva natva cintesi imesu ciram idheva
vasantesu amhakam phasukam nama natthi upayeneva te palapetum vattati
mantena palapessamiti. So ekam mantakusalam upadharento anukevattam
nama brahmanam disva tam pakkosapetva acariya amhakam ekam kammam
nittharitum vattatiti aha. Kim karomi pandita vadehiti. Tumhe anupakare
thatva amhakam manussanam pamadam olokenta antarantara
brahmadattamanussanam puvamacchamamsadini khipitva ambho idancidanca khadatha ma
ukkanthatha annam katipaham vasitum vayamatha nagaravasino panjare
Niruddha kukkuta viya ukkanthita na cirasseva vo dvaram vivarissanti
atha tumhe videhanca dutthagahapatiputtanca ganhissathati vadeyyatha
amhakam manussa tam katham sutva tumhe akkositva tajjetva
brahmadattamanussanam passantanamyeva tumhe hatthapadesu gahetva
velupesikadihi paharanta viya hutva pakarato otaretva pancaculani
karapetva itthakacunnehi okiritva karanaviramalam kanne katva
katipayapaharam datva pitthiyam rajiyo dassetva pakaram aropetva sikkaya
pakkhipitva yottena otaretva gaccha mantabhedakacorati brahmadattamanussanam
dassenti te tam ranno santikam nessanti tam disva raja
ko te aparadhoti pucchissati athassa evam vadeyyatha maharaja
mayham pubbe yaso mahanto gahapatiputto macchariyena mam na bhunjatiti
kujjhitva ranno kathetva sabbam me yasam acchindi aham mama
yasacorassa gahapatiputtassa sisam ganhapessamiti tumhakam manusse
ukkanthite disva etesam khadaniyam bhojaniyam va demi ettakena
mam poranakaveram viya hadaye katva imam byasanam papesi sabbam
tumhakam manussa jananti maharajati nanappakarehi tam saddahapetva
vissase uppanne maharaja tumhe mamam laddhakalato patthaya
ma cintayittha idani vedehassa ca gahapatiputtassa ca jivitam natthi
aham imasmim nagare pakarassa thiratthananca dubbalatthananca parikhayam
kumbhiladinam atthitthananca natthitthananca janami na cireneva
vo nagaram gahetva dassamiti vadeyyatha atha so raja te saddahitva
Sakkaram karissati athassa senam bahanam ca paticchapessati athassa
senam balakumbhilatthanesuyeva otareyyatha tassa sena kumbhilabhayena na
otarissanti tada tumhakam deva sena gahapatiputtena bhinna sabbe
rajano ca acariya kevattam ca adim katva kenaci lanco aggahito
nama natthi kevalam ete tumhe parivaretva vicaranti sabbe
gahapatiputtasseva santaka ahameveko tumhakam puriso sace me vacanam
na saddahatha sabbe te rajano alankaritva mam dassanaya agacchantuti
pesetha atha (te) nesam rajunam gahapatiputtena attano namarupam
likhitva dinnesu vatthalankarakhaggadisu akkharani disva nittham
gaccheyyathati vadeyyatha so tatha katva tani akkharani disva
nittham gantva bhitatasito te rajano uyyojetva idani kim karoma
panditati tumhe pucchissati tameva rajanam tumhe evam vadeyyatha
maharaja gahapatiputto bahumayo sace annani katipayadivasani
vasissatha sabbam vo senam attano hatthagatam katva tumhe ganhissati
papancam akatva ajjeva majjhimayamasamanantare assapitthiyam nisidisva
palayissama ma no parahatthe maranam hotuti vadeyyatha so tumhakam
vacanam sutva tatha karissati tumhe tassa palayanavelaya nivattitva
amhakam manusse janapeyyathati. Tam sutva anukevattabrahmano
sadhu pandita karissami te vacananti aha. Tena hi katipayapahare
sahitum vattatiti. Pandita mama jivitanca hatthapade ca thapetva
avasesam attano ruccanavasena karohiti. So tassa gehe manussanam
Sakkaram katva anukevattam vuttanayeneva vippakaram papetva sikkaya
pakkhipitva yottena otaretva brahmadattamanussanam dapesi.
Atha te tam gahetva netva brahmadattassa dassesum. Raja tam
vimamsitva saddahitva sakkaramassa katva senam paticchapesi. Sopi
senam balakumbhilatthanesuyeva otaresi. Manussa kumbhilehi
khajjamana attalakehi thitehi manussehi ususattitomaravassehi
vijjhiyamana mahavinasam papunanti. Tato patthaya keci bhayena
upagantum na sakkonti. Atha anukevatto rajanam upasankamitva
aha deva tumhakam atthaya yujjhanaka nama natthi sabbehi lanco
gahito sace asaddahanta pakkosapetva nivatthavatthadisu akkharani
olokethati. Raja tatha katva sabbesam vatthadisu akkharani
disva addha imehi lanco gahitoti nittham gantva acariya idani
kim katabbanti pucchitva deva annam kattabbam natthi sace papancam
karissatha gahapatiputto vo ganahissati acariyakevattopi kevalam
nalate vanam katva carati lanco pana etenapi gahito ayamhi
maniratanam gahetva tumhe tiyojanam palapetva saddahapetva nivattesi
ayampi paribhinnakova ekarattivasopi mayham na ruccati ajjeva
majjhimayamasamanantare palayitum vattati mam thapetva anno tava suhadayo
nama natthiti vatte tena hi acariya tumheyeva me assam kappetva
yanasajjam karothati aha. Brahmano tassa niccayena palayanabhavam
natva ma bhayi maharajati tam assasetva bahi nikkhamitva
Upnikkhittapurisanam ajja raja palayissati ma niddayitthati ovadam
datva ranno asso yatha akaddhitopi sutthutaram palayati evam
avakampanaya kappetva majjhimayamasamanantare assam abhiniharitva
kappito te deva asso velam janahidi aha. Raja assam
abhiruhitva palayi. Anukevattopi assam abhiruhitva tena saddhim
gacchanto viya thokam gantva nivatti. Avakampanaya kappitaasso
akaddhiyamanopi rajanam gahetva palayi. Anukevattopi senaya
antaram pavisitva culanibrahmadatto palatoti ukkatthimakasi.
Upanikkhittapurisapi attano manussehi saddhim upakkosimsu. Sesarajanopi
tam saddam sutva mahosathapandito dvaram vivaritva nikkhamanto
bhavissati idani no jivitam na dassatiti bhitatasita upabhogaparibhogabhandanipi
anoloketva tato tato palayimsu. Manussa rajanopi
palayantiti sutthutaram upakkosimsu. Tam saddam sutva davarattalakadisu
thitapi unnadimsu apphotayimsu. Iti tasmim khane pathavi bhijjamana
samuddo viya samkhubbhito sakalanagaram anto ca bahi ca
ekaninnadamahosi. Attharasaakkhobhinisamkhata manussa mahosathapanditena
kira brahmadatto ca ekasatarajano ca gahitati maranabhayabhita
attano attano udare bandhasatakampi chaddetva palayimsu. Khandha
varatthanam tuccham ahosi. Culanibrahmadatto ekasate khattiye
gahetva attano nagarameva gato. Puna divase patova nagaradvarani
vivaritva balanikaya nagara nikkhamitva mahavilopam disva kim karoma
Panditati mahasattassa arocayimsu. So aha etehi chadditam
dhanam tumhakam papunati sabbesam rajunam santakam ranno detha
setthinanca kevattabrahmanassa ca santakam amhakam aharatha avasesam
nagaravasino ganhantuti. Tesam mahaggharatanabhandameva aharantanam
addhamaso vitivatto. Sesam pana catuhi masehi aharimsu.
Mahasatto anukevattassa mahantam sakkaram akasi. Tato patthaya
kira mithilanagaravasino sahirannasuvanna jata. Mahaggharatanani
jatani.
     Brahmadattassapi tehi rajuhi saddhim uttarapancalanagare vasantassa
ekavassam atitam.
     Athekadivasam kevatto adasena mukham olokento nalate vanam
disva idam gahapatiputtassa kammam tenaham ettakanam rajunam antare
lajjapitoti cintetva samuppannakodho hutva kada nu khavassa
pitthim passitum samattho bhavissamiti cintento attheso upayo
amhakam ranno dhita pancalacandi nama uttamarupadhara devaccharapatibhaga
tam videhassa ranno dassamati vatva videham kamena
palobhetva gilitabalisam viya maccham mahosathapanditena saddhim videham anetva
ubhopi te maretva jayapanam pivissamati sannitthanam katva rajanam
upasankamitva aha deva eko manto atthiti. Tassa vacanam
sutva raja ariya tava mantam nissaya udarasatakassapi samino
na jatamha idani kim karissasi tunhi hohiti aha. Maharaja
Imina upayena sadiso anno upayo natthiti. Tenahi bhanahiti.
Maharaja amhehi dvihiyeva bhavitum vattatiti. Evam hotuti.
Atha nam brahmano uparipasadatalam aropetva sayanagabbham
pavesetva aha maharaja videharajanam kilesena palobhetva
idhanetva gahapatiputtena saddhim maressamati. Eso sundaro acariya
upayo katham pana tam palobhetva anessamati. Maharaja dhita
vo panacalacandi uttamarupadhara tassa rupasirisampattinca
caturiyavilasanca kavihi gitabandhanena bandhapetva tani kabyani mithilayam
gayapetva evarupam itthiratanam alabhantassa videhanarindassa kim
rajjenati tassa savanasamsaggeneva patibaddhabhavam natva aham tattha gantva
divasam vavatthapessami so mayi divasam vavatthapetva agate gilitabaliso
viya maccho gahapatiputtam gahetva agamissati atha ne maressamati.
Raja tassa vacanam sutva tusitva sobhano te acariya upayo
evam karissamati sampaticchi. Tam pana mantam culanibrahmadattassa
sayanapalika salika sakunika sutva paccakkham akasi. Raja
poranakabyakarake pakkosapetva bahudhanam datva dhitaram tesam
dassetva tata etissa rupasampattim nissaya kabyam karothati
aha. Te atimanoharani gitani bandhitva rajanam savayimsu.
Raja tesam bahudhanam adasi. Kavinam santika kabyani natakitthiyo
sikkhapetva samajjamandale gayimsu. Iti tani gitani vittharitani
ahesum. Tesu manussanam antare vittharitattam gatesu raja gayake
Pakkosapetva aha tata tumhe mahasakune gahetva rattim
rukkham abhiruyha tattha nisinna gayitva paccusakale tesam givasu
kamsatale bandhitva te utthapetva otarathati. Yo kira akase
kamsatalasaddam sutva so pancalaranno dhitu sariravannam devatayopi
gayantiti pakatabhavakaranattham tatha karesi. Puna raja te kaviyo
pakkosapetva tata idani tumhe evarupa kumarika jambudipatale
annassa ranno nanucchavika mithilayam videharanno anucchavika ranno
issariyanca imaya evanucchavikanti vannetva gitani
bandhathati aha. Te tatha katva ranno arocayimsu. Raja
tesam dhanam datva tata mithilam gantva puna tattha iminava upayena
gayathati pesesi. Te tani gayanta anupubbena mithilam patva
samajjamandale gayimsu. Tani sutva mahajano ukkutthisahassani
pavattetva tesam bahudhanam adasi. Te rattisamaye rukkhesu gayitva
paccusakale sakunanam givasu kamsatale bandhitva otaranti. Akase
kamsatalasaddam sutva pancalaranno dhitu sariravannam devatayopi
gayantiti sakalanagare ekakolahalamahosi. Videharaja tam sutva
kabyakarake pakkosapetva attano nivesane samajjam karetva
evarupam kira uttamarupadharam rajadhitaram culaniraja mayham datukamoti
tusitva tesam bahudhanam adasi. Te agantva brahmadattassa arocesum.
Atha nam kevatto aha idanaham maharaja divasam vavatthapanatthaya
gamissamiti. So sadhu acariya kim laddhum vattatiti.
Thokam pannakaram maharajati. Ganhahi acariyati dapesi.
So tam adaya mahantena parivarena gantva videharattham sampapuni.
Tassagamanam sutva nagare ekakolahalam jatam culaniraja ca kira
videho ca mittasanthavam karissanti culanirajapi attano dhitaram amhakam
ranno dassati kevatto kira divasam vavatthapetum etiti. Videharajapi
tam suni. Sahasattopi tam suni. Tam sutvanassa etadahosi
tassagamanam mayham na ruccati tattato 1- tam janissamiti.
So culaniranno santike upanikkhittaparisanam sasanam pesesi imamattham
tattato janitva sasanam pesentuti. Athassa te mayametam tattato na
janama raja ca kevatto ca sayanagabbhe nisiditva mantenti
ranno pana sayanapalika salika sakunika etam mantam janeyyati
patisasanam pesayimsu. Tam sutva mahasatto cintesi yatha paccamittanam
okaso na hoti evam suvibhattam katva susajjitanagaram aham
kevatatassa datthum na dassamiti. So nagaradvarato yava rajageha
rajagehato ca yava attano geha agamanamaggam ubhosu passesu
kilanjehi parikkhipapetva matthakepi kilanjehi paticchadapetva
cittakammam karetva bhumiyam pupphani vikiritva punnaghate thapapetva
kaddaliyo ca thapapetva dhaje pagganhapesi. Kevatto
nagaram pavisitva suvibhattam nagaram apassanto ranna me maggo
alankarapitoti cintetva nagarassa adassanattham katabhavam na janati.
@Footnote: 1 tatvatotipi patho.
So gantva rajanam vanditva pannakaram paticchapetva patisantharam
katva ekamantam nisiditva ranna katasakkarasammano attano
agatakaranam arocento dve gatha abhasi
             raja santhavakamo te  ratanani pavecchati
             agacchantu ito duta   manjuka piyabhanino
             bhasantu muduka vaca   ya vaca patinandita
             pancalo ca videho ca  ubho eka bhavantu teti.
     Tattha santhavakamo teti maharaja amhakam raja taya saddhim
mittasanthavam kattukamo. Ratananiti itthiratanam attano dhitaram adim
katva tumhakam ratanani deti. Agacchantuti ito patthaya kira
uttarapancalanagarato pannakaram gahetva madhuravacana piyabhanino
duta idhagacchantu ito ca tattha gacchantu. Eka bhavantuti
te gangodakam viya yamunodakena saddhim samsandantam ekasadisava hontu.
     Evanca pana vatva maharaja amhakam raja annam mahamaccam
pesetukamo hutvapi ranno manapam katva sasanam arocetum
na sakkhissati tasma mam peseti acariya tumhe sadhukam rajanam
bodhetva adaya agacchathati gacchatha rajasettha abhirupanca kumarikam
labhissatha amhakanca ranna saddhim mittasanthavo te patitthahissatiti
aha. So tassa vacanam sutva tutthamanaso hutva uttamarupadharam
kira kumarikam labhissamiti savanasamsaggena bajjhitva acariya tumhakanca
kira mahosathapanditassa ca dhammayuddhe vivado ahosi gacchatha
Puttam me passatha ubhopi pandita annamannam khamapetva mantetva
ethati aha. Tam sutva kevatto passissami panditanti tam
passitum agamasi. Mahasattopi tam divasam tassa attano santikam
agatabhavam natva cintesi tena me papadhammena saddhim sallapo
ma hotuti patova thokam sappim pivi. Gehampissa bahalena
allagomayena limpesi thambhe ca telena makkhesi. Tassa nipajjanakam
ekam pana vatthamancakam thapetva sesani mancapithani niharapesi.
So manussanam sannam adasi. Tumhe brahmane kathetum araddhe
evam vadeyyatha brahmana ma panditena saddhim katheyyasi ajja
tena sappi pitanti mayi tena saddhim kathanakaram karontepi deva
tikhinasappi vo pitam ma kathethati nivareyyathati evam vicaretva
mahasatto rattapatam nivasetva sattame dvarakotthake purise thapetva
vatthamancake nipajji. Kevattopissa pathame dvarakotthake thatva
kaham panditoti pucchi. Atha nam te manussa brahmana ma saddamakari
sacepi agantukamo tunhi hutva ehi ajja panditena
tikhinasappi pitam mahasaddam katum na labhissasiti ahamsu. Sesadvarakotthakesupi
nam tatheva ahamsu. So sattamam dvarakotthakam atikkamitva
panditassa santikam agamasi. Pandito kathanakaram dassesi.
Atha nam manussa deva ma kathayittha tikhinasappi vo pitam kim vo
imina dutthabrahmanena saddhim kathanenati vatva nivarayimsu. Iti
so panditassa santikam gantva neva nisidi tum asanam nissaya
Thitatthanampi na labhati allagomayam akkamitva atthasi. Atha nam
oloketva eko akkhini ummili eko bhamukam ukkhipi eko kappuram
akaddhayi. Keci hatthapadavikaradini dassenti. So tesam kiriyam
oloketva mankubhuto gacchamaham panditati vatva aparehi are
dutthabrahmana ma saddamakasi sace saddameva karosi atthini te
bhindissamati vutte bhitatasito hutva nivattitva gacchanto na
olokesi. Atha nam anno utthaya velupesikaya pitthiyam talesi.
Anno pitthiyam hatthatalena pahari. Antare anno givayam gahetva
khipi. So sihamukhato muttamigo viya bhitatasito hutva nikkhamitva
rajageham gato. Raja cintesi ajja mama putto imam pavuttim
sutva tuttho bhavissati dvinnam panditanam mahatiya dhammasakacchaya
bhavitabbam ajja ubhopi annamannam khamapessanti labhavata meti.
So kevattam disva panditena saddhim samsandanakaram pucchanto imam
gathamaha
                kathannu kevatta mahosathena
                samagamo asi tadingha bruhi
     kacci te patinijjhatto kacci tuttho mahosathoti.
     Tattha patinijjhattoti dhammayuddhamandale pavattam viggaham vupasamanattham
kacci tvam tena so ca taya patinijjhatto khamapito. Kacca tutthoti
kacci tumhakam ranna pesitam pavuttim sutva tuttho.
     Atha nam kevatto maharaja ma tumhe tam panditoti gahetva
Vicaratha tato asappurisataro nama natthiti vatva imam gathamaha
             anariyarupo puriso      janinda asamodako
             thaddho asabbhirupo      (yatha mugova badhirova)
                 na kincitthamabhibhasathati.
     Tattha asabbhirupoti apanditajatiko. Na kincitthanti maya
saha kinci attham na bhasatha teneva tam apanditoti mannami.
Iti so bodhisattassa agunam kathesi.
     Raja tassa vacanam sutva anabhinanditva apatikkositva tassa
ca tena saddhim agatananca paribbayanaceva nivasanagehanca dapetva
gacchatha acariya visamathati tam uyyojetva cintesi mama putto
pandito patisantharakusalo imina kira saddhim neva patisantharam akasi
na tutthim pavedesi kinci tena anagatabhayam dittham bhavissatiti sayameva
katham samutthapetva imam gathamaha
             addha idam mantapadam sududdasam
             attho suddho naraviriyena dittho
             tatha hi kayo mama sampavedhati
             hitva sayam ko parahatthamessatiti.
     Tattha idanti yam mama puttena dittham addha idam mantapadam annane
itarapurisena sududdasam. Naraviriyenati viriyavantena narena suddho attho
dittho bhavissati. Sayanti sakarattham hitva ko parahattham gamissati.
     Mama puttena brahmanassa agamane doso dittho bhavissati
Ayam hi agacchanto na mittasanthavatthaya agamissati mam pana kamena
palobhetva attano nagaram netva gahanatthaya agatena bhavitabbam
tam anagatabhayam dittham bhavissati panditenati tassa tamattham avajjetva
bhitatasitassa nisinnakaleyeva cattaro pandita agamimsu.
Raja senakam pucchi kim senaka te ruccati uttarapancalanagaram
gantva culanirajassa dhitu anayananti. So kim kathetha maharaja
na hi sirim agacchantim paharitva palapetum vattati sace tumhe
tattha gantva tam ganhissatha thapetva culanibrahmadattam anno
tumhehi samo sakalajambhudipatale na bhavissati kim karana jettharajassa
dhituya gahitatta so hi sesarajano mama manussa vedehoeko
maya sadisoti sakalajambudipatale aggaraja uttamarupadharam dhitaram
tumhakam datukamo jato karothassa vacanam mayampi tumhe nissaya
vatthalankare labhissamati. Raja sesepi pucchi. Tepi tatheva
kathesum. Tassa tehi saddhim kathentasseva kevattabrahmano
nivasanageha nikkhamitva rajanam apucchitva gamissamiti agantva
rajanam vanditva maharaja na sakka amhehi papancam katum
gamissama mayam narindati aha. Raja tassa sakkaram katva tam
uyyojesi. Mahasatto tassa gatabhavam natva nahatva alankaritva
rajupatthanam agantva rajanam vanditva ekamantam nisidi. Raja
cintesi putto me mahosathapandito mahamanti mantaparagato atita
nagatapaccuppanne atthe janati amhakam tattha gantum yuttabhavam va
Ayuttabhavam va pandito janissatiti. So attano pathamam cintite
akathetva ragarato mohamulho hutva pucchanto imam gathamaha
             channampi ekava mati sameti
             ye pandita uttamabhuripanna
             yanam ayanam athavapi thanam
             mamosatha tvampi matim karohiti.
     Tattha channanti pandita kevattabrahmanassa ca mama ca
imesam ca catunnanti channam amhakam. Ekava matiti ekova
ajjhasayo gangodakam viya yamunodakena samsandati sameti. Yeti
ye mayam chapi jana uttamapandita uttamabhuripanna tesam no channampi
culanirajassa dhitu anayanam ruccatiti vadati. Thananti idheva vaso.
Matim karohiti amhakam ruccanakam nama appamanam tvampi cintehi
kim amhakam avahanatthaya tattha yanam udahu ayanam adu idheva
vaso ruccatiti.
     Tam sutva mahasatto ayam raja ativiya kamagiddho
andhabalabhavena imesam catunnam vacanam ganhati attano gamanadosam na
janati tassa gamane dosam kathetva nivattessami nanti cintetva
catasso gathayo abhasi
              janasi kho raja mahanubhavo
              mahabbalo culanibrahmadatto
              raja ca tam icchati maranattham
                Migam yatha okacarena luddo
         yathapi maccho balisam        vankam mamsena chaditam
         amagiddho na janati      maccho maranamattano
         evameva tuvam raja        culaneyyassa dhitaram
         kamagiddho na janasi      maccho (va) maranamattano
         sace gacchasi pancalam       khippamattam jahessasi
         migam panthanuppannamva        mahantam bhayamessatiti.
     Tattha rajati vedeham alapati. Mahanubhavoti mahayaso.
Mahabbaloti attharasaakhobhinisamkhyena balena samannagato.
Maranatthanti maranassa atthaya. Okacarenati okacarikaya migiya.
Luddo hi ekam migim sikkhapetva rajjukena bandhitva arannam
netva miganam gocaratthane thapesi. Sa balamigam attano santikam
anetukama sakasannaya ragam janenti viravati. Tassa saddam sutva
balamigo migaganaparivuto vanagumbe nipanno sesamigisu sannam akatva
tassa saddasavanasamsaggena baddho vutthaya nikkhamitva givam ukkhipitva
kilesavasena tam migim upagantva luddassa mahaphasum datvatitthati.
Tamenam so tikhinaya sattiya vijjhitva tattheva jivitakkhayam papesi.
Tattha luddo viya culaniraja okacarika viya tassa dhita.
Luddassa hatthe avudham viya kevattabrahmano. Iti yatha okacarena
luddo migam maranatthaya icchati evam so raja tam dhituya maranatthaya
icchatiti attho. Amagiddhoti byamasatagambhire udake
Vasantopi maccho tasmim valisassa vankatthanam chadetva thite amakasamkhate
amise giddho hutva valisam gilati attano maranam na janati.
Dhitaranti culanibalisikassa kevattabrahmanassa vacanabalisam chadetva
thitam amisasadisam tassa ranno dhitaram kamagiddho hutva maccho
attano maranasamkhatam amisam viya na janasi. Pancalanti
uttarapancalanagaram. Attanti attanam. Panthanuppannanti yatha
gamadvare maggam anuppannam migam mahantam bhayamessati tam hi migam mamsatthaya
avudhani gahetva nikkhamantesu manussesu ye ye passanti te te
marenti evam tuvam uttarapancalanagaram gacchantampi mahantam maranabhayam
essati upagamissatiti. Evam mahasatto catuhi gathahi rajanam
nigganhitva kathesi.
     So raja tena ativiya niggahitova kujjhitva ayam mam attano
dasam viya mannati rajati sannampi na karoti aggarajena dhitaram
dassamiti mama santike pesitam sasanam natva ekampi mangalapatisamyuttam
vacanam akathetva mam balamigo viya gilitavaliso maccho viya panthanuppannamigo
viya ca maranam papunissatiti vadatiti kujjhitva anantaram gathamaha
               mayameva balamhase elamuga
               ye uttamatthani tayi lapimha
               kimeva tvam nangalakotivaddho
               atthani janasi yathapi anneti.
     Tattha balamhaseti balamha. Elamugati lalamukhava
Mayameva. Uttamatthaniti uttamaitthiratanapatilabhakaranani. Tayi lapimhati
tavasantike kathayimha. Kimevati tam garahanto evamaha. Nangalakotivaddhoti
gahapatiputto daharakalato patthaya nangalakotim ganhantoyeva vaddhati
tamattham sandhaya tvam gahapatiputtakammameva janasi na khattiyanam
mangalakammanti imina adhippayenevamaha. Anneti yatha kevatto va
senakadayo va anne pandita imani khattiyanam mangalatthani
jananti tatha tavam tani kim janasi gahapatiputtakammajananameva
tavanucchavikanti.
     Iti nam akkositva paribhasitva gahapatiputto mayham mangalantarayam
karoti niharathetanti tam niharapetum gathamaha
         imam gale gahetvana       nasetha vijita mama
         yo me ratanalabhassa       antarayaya bhasatiti.
     So ranno kuddhabhavam natva sace kho pana mam koci ranno
vacanam gahetva hatthe va givayam va paramaseyya tam me alam
assa yavajivam lajjitum tasma sayameva nikkhamissamiti cintetva
rajanam vanditva utthayasana attano geham gato. Rajapi
kevalam kodhavaseneva vadati bodhisatte garucittataya na kinci tatha
katum anapesi. Atha mahasatto cintesi ayam raja ativiya
andhabalo attano hitahitam na janati kamagiddho  hutva tassa
dhitaram labhissamiyevati anagatabhayam ajanitva gacchanto mahavinasam
papunissati maya nassa ranno katham hadaye katum vattati bahupakaro
Me esa mahato yasassa dayakova imassa maya paccayena bhavitum
vattatiti pathamam kho pana suvapotakam pesetva tattato natva paccha
sayam gamissamiti cintetva suvapotakam pakkositva tattha pesesi.
     Tamattham pakasenato sattha aha
         tato ca so apakkamma      vedehassa upantika
         atha amantayi dutam         mathuram suvapanditam
         ehi samma haritapakkha       veyyavaccam karohi me
         atthi pancalarajassa       salika sayanapalika
         tam pattharena pucchassu       sa hi sabbattha kovida
         sa nesam sabbam janati     ranno ca kosiyassa ca
         amoti so patisutva      mathuro suvapandito
         agamasi haritapakkho        salikaya upantikam
         tato ca so kho gantvana   mathuro suvapandito
         atha amantayi sugharam        salikam manjubhanikam
         kacci te sughare khamaniyam     kacci vese anamayam
         kacci te madhuna laja     labbhate sughare tava
         kusalanceva me samma       atho samma anamayam
         atho me madhuna laja     labbhate suvapandita
         kuto nu samma agamma      kassa va pahito tuvam
         na ca mesi ito pubbe     dittho va yadi va sutoti.
     Tattha haritapakkhoti haritapattasamanapakkho. Veyyavaccanti
Ehi sammati vutte agantva anke nisinnam samma annena
manussabhutena katum asakkuneyyam mamekam veyyavatikam karohiti aha.
Kim karomi devati ca vutte samma kevattabrahmanassa duteyyena
agatakaranam thapetva rajananca kevattabrahmananca anno na
janati ubhova ranno sayanagabbhe nisinna mantayimsu tassa pana
atthi pancalarajassa salika sayanapalika sa kira tam rahassam
janati tavam tattha gantva taya saddhim methunapatisamyuttam vissasam
katva tesam rahassam tam pattharena pucchassu tam salikam paticchanne
padese yatha tam koci anno na janati evam pucchassu sace hi
te koci saddam sunati jivitam te natthi tasma paticchannatthane
sanikam pucchati. Sa nesam sabbanti sa nesam ranno ca kosiya
gottassa ca kevattassati dvinnampi jananam sabbam rahassam janati.
Amoti bhikkhave so suvapotako panditena purimanayeneva sakkaram
katva pesito amoti tassa patisunitva mahasattam vanditva
padakkhinam katva vivatasihapanjarena nikkhamitva vatavegena siviratthe
aritthapuram nama nagaram gantva tattha pavuttim sallakkhetva salikaya
santikam gato. Katham. So hi rajanivesanassa kancanathupikaya
nisiditva raganissitam madhuraravam ravi. Kim karana. Imam saddam sutva
salika patiravissati taya sannaya tassa santikam gamissamiti.
Sapi tassa saddam sutva rajasayanassa santike suvannapanjare
nisinna ragaratacitta hutva tikkhattum patiravi. So thokam gantva
Punappunam saddam katva taya katasaddanusarena anukkamena
sihapanjarummare thatva parissayabhavam oloketva tassa santikam gato.
Ettha nam sa ehi samma suvannapanjare nisidahiti aha. So gantva
nisidi. Amantayiti evam so gantva methunapatisamyuttam vissasam
kattukamo hutva tam amantesi. Sugharanti kancanapanjare vasanataya
sundaragharam. Veseti vesike vesajatike. Iti salika kira
sakunesu vesajatika nama tena nam evam alapati. Tavati sughare
tava vadami. Kacci te madhuna lajati kacci te madhuna saddhim
laja labbhatiti pucchati. Kuto nu samma agammati samma kuto
agantva tvam idha pavitthositi pucchati. Kassa vati kena va
pesito tavam idhagatositi.
     So tassa vacanam sutva sacaham mithilato agatomhiti vakkhami
esa maranamapannapi maya saddhim vissasam na karissati siviratthe
kho pana aritthapuram sallakkhetva agato tasma musavadam katva
sivirajena pesito hutva tato agatabhavam kathessamiti cintetva aha
       ahosim sivirajassa         pasade sayanapaliko
       tato so dhammiko raja    bandhe moceti bandhanati.
     Tattha bandheti so attano dhammikataya sabbe satte
bandhana moceti. Evam mocento mampi saddahitva muncatha nanti
aha. Soham vivata suvannapanjara nikkhamitva bahipasade yathicchami
tattha gocaram gahetva suvannapanjareyeva vasami yatha tvam
Na evam niccakalam panjareyeva acchamiti.
     Athassa sa attano atthaya suvannapitake thapite madhulaje
ca madhurodakanca datva samma tvam durato agacchasi kenatthena
idhagatositi pucchi. So tassa vacanam sutva rahassam sotukamo
musavadam katva aha
        tassa meka dutiyasi       salika manjubhanika
        tam tattha avadhi seno       pekkhato sughare mamanti.
     Tattha tassa mekati tassa mayham eka. Dutiyasiti puranadutiyika
ahosi. Manjubhanikati madhuravacana.
     Atha nam sa pucchi kathampana te bhariyam seno avadhiti.
So tassa acikkhanto suna bhadde ekadivasam amhakam raja
udakakilam gacchanto mampi pakkosi aham bhariyam adaya tena saddhim
gantva udakam kilitva sayanhasamaye teneva saddhim paccagantva
ranna saddhimyeva pasadam abhiruyha sariram sukkhapanatthaya bhariyam adaya
sihapanjarena nikkhamitva kutagarakucchiyam nisidim tasmim khane eko
seno kutagara nikkhamante amhe ganhitum pakkhandi aham maranabhayabhito
vegena palayim sa pana tada garugabbha ahosi tasma vegena
sa palayitum nasakkhi atha so mayham passantasseva tam maretvava
adaya gato atha mam tassa sokena rodamanam disva amhakam
raja kim  samma rodasiti pucchitva tamattham sutva alam samma ma
rodati annam bhariyam pariyesahiti vatva maya tam sutva kim deva
Annaya anacaraya dussilaya anitayapi varam ekeneva caritunti vutte
samma aham ekam sakunikam silacarasampannam passami tava bhariyaya
sadisameva culanirajassa hi sayanapalikava evarupa salika atthi tavam
tattha gantva tassa manam pucchitva okasam taya karetva sace te
ruccati agantva amhakam acikkha athaham va devi va gantva
mahantena parivarena tam anessamati vatva mam idha pahini tena
karanenagatomhiti vatva aha
        tassa kama hi sammato    agatosmi tavantike
        sace kareyyasi okasam    ubhayova vasemhaseti.
     Sa tassa vacanam sutva sommanassampatta ahosi attano
pana icchaya bhavam ajanapetva anicchamana viya aha
        suvova suvim kameyya       saliko pana salikam
        suvassa salikaya ca        samvaso hoti kidisoti.
     Tattha suvoti samma suvapandita suvova attano samanajatikam
suvim kameyya. Kidisoti asamanajatikanam samvaso nama kidiso
hoti suvo hi samanajatikam suvim disva cirasanthavampi salikam jahissati
so piyavippayogo mahato dukkhaya bhavissatiti asamanajatikanam
samvaso nama kadaci na sametiti.
     Itaro tam sutva ayam mam na patikkhipati pariharameva karoti
addha mam icchissati nanavidhahi nam upamahi saddahapessamiti
cintetva aha
         Yam yo kame kamayati      api candalikamapi
         sabbohi sadiso hoti       natthi kame asadisoti.
     Tattha candalikamapiti candalikam api. Sadisoti cittasadisataya
sabbo samvaso sadisova hoti. Kameti kamasmim hi cittameva
pamanam na jati.
     Evanca pana vatva suvapandito manussesu tava nanajatiya
appamanabhavam dassanattham atitam aharitva dassento anantaram gathamaha
         atthi jambavati nama       mata sivissa rajino
         sa piya vasudevassa      kanhassa ca mahesiyati.
     Tattha jambavatiti siviranno mata jambavati nama candali
ahosi. Sa kanhayanagottassa dasabhatikanam jetthakassa vasudevassa
piya aggamahesi ahosi. So kirekadivasam dvaravatito
nikkhamitva uyyanam gacchanto candalagamato kenacideva karaniyena
nagaram pavisantim ekam candalikam ekamante thitam abhirupam kumarikam
disvava patibaddhacitto hutva kim jatikati pucchapetva
candalajatikati sutvapi patibaddhacittataya assamikabhavam pucchapetva
assamikati sutva tam adaya tatova nivattitva nivesanam netva
aggamahesim akasi. Sa sivim nama puttam vijayi. So pitu
accayena dvaravatiyam rakhjam karesi. Tam sandhayetam vuttam.
     Iti so idam udaharanam aharitva evarupopi nama khattiyo
candaliya saddhim samvasam kappesi amhesu tiracchanagatesu kim
Vattabbameva annamannam samvasarocanamyeva pamananti vatva aparampi
udaharanam aharanto aha
         ratanavati kimpurisi           sapi vaccham akamayi
         manussa migiya santi       natthi kame asadisoti.
     Tattha vacchanti evam namakam tapasam. Katham pana sa tam
akamayiti. Atitasmim eko brahmano kamesu adinavam disva
mahantam yasam pahaya isipabbajjam pabbajitva himavante pannasalam
mapetva vasi. Tassa pannasalato avidure ekissam guhayam
bahu kinnara vasanti. Tattheveko makkatako dvare vasati. So
nesam sisam bhinditva lohitam pivati. Kinnara nama dubbala honti
bhirukajatika. Sopi makkatako maha ativisalo. Te tassa
kinci katum asakkonta tam tapasam upasankamitva katapatisanthara
agamanakaranam puttha eko deva makkatako jivitam no paharati
annam patisaranam na passama tavam tam maretva amhakam sotthibhavam
karohiti ahamsu. Tam sutva tapaso apetha na madisa panatipatam
karontiti apasadesi. Tasu ratanavati nama kinnari assamika
ahosi. Te tam alankaritva tapasassa santikam netva deva ayam
te padaparicarika hotu amhakam paccamittam vadhehiti ahamsu.
Tapaso tam disva patibaddhacitto hutva taya saddhim samvasam
kappetva guhadvare thatva gocaraya nikkhamantam makkatakam muggarena
pothetva jivitakkhayam papesi. So taya saddhim samaggasamvasam
Vasanto puttadhitahi vaddhitva tattheva kalamakasi evam sa tam
kamesi. Suvapotako imam udaharanam aharitva vacchatapaso tava manusso
hutva tiracchanagataya taya kinnariya saddhim samvasam kappesi kimangam pana
mayam hi ubhopi pakkhinova tiracchanagata vati dipanto manussa migiya
vasantiti adimaha. Evam manussa tiracchanagataya saddhim samvasam vasanta
santi samvijjanti. Natthi kame asadisoti cittamevettha pamananti.
     Sa tassa vacanam sutva sami cittam nama sabbakalam ekasadisam
na hoti piyavippayogassa bhayami sammati aha. Sopi
suvapandito itthimayakusalo tena nam vimamsento puna gathamaha
         handa khoham gamissami       salike manjubhanike
         paccakkhanupadam hetam        atimannasi nuna manti.
     Tattha paccakkhanupadam hetanti yam tavam vadesi sabbametam paccakkhanassa
anupadam paccakkhanakaranam paccakkhanakotthaso panesa.
Atimannasiti nuna mam icchatiyeva ayanti tavam atikkamitva mannasi
na mayham saram janasi aham hi rajapujito na mayham bhariya dullabha
annam bhariyam pariyesissami soham gamissamiti.
     Sa tassa vacanam sutvana bhijjamanahadaya viya tassa saha
dassaneneva uppannaya kamaratiya anudayhamana viya hutva attano
itthimayaya anicchamana viya hutka diyaddhagathamaha
          na siri taramanassa         mathura suvapandita
          idheva tava acchassu       yava rajana dakkhasi
          Sosi saddam mudinganam       anubhavanca rajinoti.
     Tattha na siriti samma suvapandita taramanassa siri na hoti
taramanena katam kammam na sobhati gharavaso nama so atigaruko
cintetva tuletva kattabbo idheva tava acchassu yava mahantena
yasena samannagatam amhakam rajanam passasi. Sositi sayanhasamaye
kinnarisamanalilahi uttamarupadharahi narihi vajjamananam mudinganam
annesanca gitavaditanam saddam sunissasi ranno ca anubhavam mahantam
sirisobhaggam passissasi samma kim tavam turitosi lesampi na janasi
accha tava paccha janissamiti.
     Atha te sayanhasamanantare methunasamvasam karimsu. Samagga
sammodamana piyasamvasa ahesum. Atha nam suvapotako na idaneva
sa mayham rahassam guyhissati idani nam pucchitva gantum vattatiti
cintetva saliketi aha. Kim samiti. Kinci te vattukamomhiti.
Vada samiti. So hotu ajja amhakam mangaladivaso
annasmim divase janissamiti. Sace mangalapatisamyuttam kathehi no
ce ma kathehi samiti. Mangalakathapesa bhaddeti. Tena hi
kathehiti. Atha nam sace sotukama bhavissasi kathessami teti
vatva tam rahassam pucchanto diyaddhagathamaha
         yo nu khavayam tibbo saddo  tirojanapade suto
         dhita pancalarajassa       osadhi viya vannini
         tam dassati videhanam        so vivaho bhavissatiti.
     Tassattho yo nu kho ayam saddo tibbo bahalo. Tiro
janapade sutoti pararatthesu parajanapadesu vissuto pannato patthato.
Kinti. Dhita pancalarajassa osadhitarakava virocamana taya
eva samanavannini atthi tam so videhanam dassati. So vivaho
bhavissatiti yo so evam patthato saddo aham tam sutva cintesim
ayam kumarika utamarupadhara videharaja ca culaniranno patisattu
ahosi anne bahu rajano brahmadattassa vasavattino santi tesam
adatva kim karana vedehassa dhitaram detiti.
     Sa tassa vacanam sutva evamaha sami kim karana mangaladivase
avamangalam kathesiti. Aham mangalanti kathemi tavam avamangalanti vadasi
kim nu kho etanti. Sami amittanampi tesam evarupa mangalakiriya
ma hotuti. Kathehi tava bhaddeti. Sami na sakka
kathetunti. Bhadde taya viditam rahassam mama akathanakalato patthaya
natthi nama amhakam samaggasamvasoti. Sa tena nippiliyamana
tena hi sunahiti vatva aha
          idiso te amittanam       vivaho hotu mathura
          yatha paccalarajassa       vedehena bhavissatiti
     imam gatham vatva puna tena tavam bhadde kasma evarupam katham
kathesiti vutte tena hi sunahi puna ettha te dosam kathessamiti
vatva itaram gathamaha
          anayitvana vedeham       pancalanam rathesabho
          Tato nam ghatayissati        nassa sakhi bhavissatiti.
     Tattha tato nam ghatayissatiti yada so imam nagaram agato
bhavissati tada tena sakhibhavam mittadhammam na karissati datthumpissa
dhitaram na dassati eko kirassa pana atthadhammanusasako
mahosathapandito nama atthi tena nam saddhim ghatessati te ubho jane
ghatetva janapanam pivissamati kevatto ranna saddhim mantetva
tam ganhitva agantum mithilam gatoti.
     Evam sa guyhamantam nissesam katva suvapanditassa kathesi.
So tam sutva pandito acariyo kevatto upayakusalo acchariyam
tassa ranno evarupena upayena ghatananti kevattam vannetva
evarupena avamangalena amhakam ko attho tunhibhuta sayamati
agamanakammassa nipphattim natva tam rattim taya saddhim vasitva
bhadde aham sivirattham gantva manapaya bhariyaya laddhabhavam siviranno
ca deviya ca arocessamiti attano gamanam anujanapetum aha
          handa kho mam anujanahi     rattiyo sattamattiyo
          yavaham sivirajassa        arocemi mahesino
          laddo ca me avasatho     salikaya upantikanti.
     Tattha mahesinoti mahesiya cassa. Avasathoti vasanatthanam
upantikanti atha ne etha tassa santikam gacchamati vatva atthame
divase idhanetva mahantena parivarena tam gahetva gamissami
yava mamagamana ma ukkanthiti.
     Tam sutva salika tena saddhim viyogam anicchamanava tassa vacanam
patikkhipitum asakkonti anantaram gathamaha
          handa kho tam anujanami     rattiyo sattamattiyo
          sace tavam sattarattena      nagacchasi mamantikam
          manne okantasantam mam      mataya agamissasiti.
     Tattha manne okantasantam manti evam sante aham mam apagatajivitam
sallakkhemi so tvam atthame divase anagacchanto mayi mataya
agamissasi tasma ma papancamakasiti.
     Itropi bhadde kim vadesi mayhampi atthame divase tam
apassantassa kuto jivitanti vacaya vatva hadayena pana jivitam va
maranam va kim taya mayhanti cintetva vutthaya thokam siviratthabhimukho
gantva nivattitva tassa santikam punagantva bhadde aham tava
rupasiriya adassanena na sakka tam chaddetum tena nivattamiti vatva
puna pakkhanditva mithilam gantva panditassa amsakute uttaritva
mahasattena taya sannaya uparipasadam aropetva puttho sabbantam
pavuttim panditassa arocesi. Sopissa purimanayeneva sabbam
sakkaramakasi.
     Tamattham pakasento sattha aha
          tato ca so kho gantvana   mathuro suvapandito
          mahosathassa akkhasi        salikaya vacanam idanti.
     Tattha salikaya vacanam idanti idam salikaya vacananti sabbam
Vittharena akkhasi.
     Tam sutva mahasatto cintesi raja mama anicchamanasseva
gamissati gantva ca pana mahavinasam papunissati atha mayham
evarupassa yasadayakassa ranno vacanam hadaye katva tassa samgaham
nakasim garahapi me uppajjissati madise pandite vijjamane kim
karana esa nassissati aham ranno puretarameva gantva culanim
disva suvibhattam nagaram katva videharanno nivesananagaram mapetva
gavutamattam janghaummangam addhayojanikam mahaummangam karetva
culaniranno dhitaram abhisincitva amhakam ranno padaparicarikam katva
attharasaakkhobhinibalesu ekasatarajusu parivaretva thitesveva
amhakam rajanam rahumukhato candam viya mocetva tam adaya nagarameva
gato agamanam nama ranno mama bharoti. Tassevam cintentassa
sarire piti upajji. So pitivegena udanam udanento imam
upaddhagathamaha
              yasseva ghare bhunjeyya bhogam
              tasseva attham puriso careyyati
     tassattho yassa ranno santika puriso mahantam issariyam
labhitva bhogam bhunjeyya akkosantassapi paribhasantassapi paharantassapi
gale gahetva nikkaddhantassapi tasseva attham hitam vuddhim
pandito kayadvaradihi tihipi dvarehi careyya na hi mittadubbhikammam
nama panditehi katabbanti.
     Iti cintetva so nahatva alankaritva mahantena yasena
rajakulam gantva rajanam vanditva ekamantam thito aha kim
deva gamissatha uttarapancalanagaranti. Ama tata pancalacandim
alabhantassa mama kim rajjena ma mam pariccaja maya saddhimyeva yahi
tattha no gatakarana dve atthani nipphajjissanti itthiratananca
labhami ranno ca maya saddhim metti patitthahissatiti. Atha nam
pandito tena hi deva aham puretaram gantva tumhakam nivesanani
mapemi tumhe maya pahite sasane agaccheyyathati vadanto dve
gatha abhasi
               handaham gacchami pure janinda
               pancalarajassa puram surammam
       nivesanani mapetum        vedehassa yasassino
       nivesanani mapetva      vedehassa yasassino
       yada te pahineyyami      tada eyyasi khattiyati.
     Tattha vedehassati tava videharajassa. Eyyasiti agaccheyyasi.
     Tam sutva raja na kira mam pandito pariccajatiti hatthatuttho
hutva aha tata tava purato gacchantassa kim laddhum vattatiti.
Balabahanam devati. Yattakam icchasi tattakam ganhahi tatati.
Pandito cattari bandhanagarani vivarapetva coranam samkhalikabandhanani
bhindapetva tepi maya saddhim pesetha devati aha.
Yatharucim karohi tatati. Mahasatto bandhanagarani vivarapetva sure mahayodhe
gatagatatthane kammam nipphadetum samatthe niharapetva mam upatthahathati vatva tesam
sakkaram karetva vaddhakikammaracammakarapasanakaracittakaraitthakaradayo
nanasippakusala attharasaseniyo adaya vasipharasukuddalakhanittiadini bahuni
upakaranani gahapetva mahabalaparivuto nagara nikkhami.
     Tamattham pakasento sattha aha
               tato ca payasi pure mahosatho
               pancalarajassa puram surammam
        nivesanani mapetum        vedehassa yasassinoti.
     Mahasattopi tattheva gacchanto yojanantare ekekam gamam
mapetva ekekam amaccam tumhe ranno pancalacandim gahetva
nivattanakale hatthiassarathe kappetva rajanam adaya paccamitte
patibahanta khippam mithilam papeyyathati vatva thapesi. Gangatiram
pana patva anandakumaram nama amaccam pakkosapetva ananda
tvam tini vaddhakisatani adaya uddham gangam gantva saradaruni
gahapetva tisatamatta navayo mapetva nagarassatthaya tattheva
daruni tacchapetva sallahukanam darunam navayo purapetva khippam
adaya agacchati pesesi. Sayam pana navaya paragangam gantva
otinnatthanato patthaya padasannayeva ganetva idam addhayojanatthanam
ettha mahaummango bhavissati imasmim thane ranno nivesanam
Nagaram bhavissati ito patthaya yava rajageha gavutamatte janghaummango
bhavissatiti paricchinditva nagaram pavisi. Culaniraja bodhisattassa
agamanam sutva idani me manoratho puressati paccamittanam pitthim
passissami imasmim agate vedeho nacirassevagamissati atha ne
ubhopi maretva sakalajambudipe ekarajjam karessamiti paramatutthimpatto
ahosi. Sakalanagaram samkhubbhi esa kira mahosathapandito
imina kira ekasatarajano ledduna kakaviya palapitati.
Mahasatto nagaresu attano rupasampattim passantesuyeva rajadvaram
gantva ranno patinivedetva etuti vutte pavisitva rajanam
vanditva ekamantam atthasi. Atha nam raja patisantharam katva
pucchi tata raja vo kada agamissatiti. Maya pesitakale
devati. Tvam pana kimattham agatositi. Amhakam ranno nivesanam
mapetum devati. Sadhu tatati. Athassa senaya paribbayam dapetva
mahasattassa mahantam sakkaram karetva nivesanageham dapetva tata
yava te raja agacchati tava anukkanthamano amhakampi kattabbayuttakam
kammam karonto vasahi tvanti aha. So ca kira rajanivesanam
abhiruhantova sopanapadamule thatva idha janghaummangadvaram
bhavissatiti sallakkhesi. Athassa etadahosi raja amhakampi
kattabbayuttakam karohiti vadati ummange khannamane yatha imam sopanam
na osakkati tatha karetum vattatiti. Atha so rajanam evamaha
deva aham pavisantova sopanapadamule thatva idha navakammam olokento
Mahasopane dosam passim sace vo ruccati aham daruni labhanto
manapam katva atthareyyanti. So sadhu tata attharahiti aha.
So idha ummangadvaram bhavissatiti sadhukam sallakkhetva sopanam
niharitva yattha ummangadvaram bhavissati tattha pamsuno apagamanatthaya
phalakasantharam karetva yatha na osakkati evam niccalam katva sopanam
atthari. Raja tam antaram ajananto mama sinehena karotiti
manni. Evam tam divasam navakammeneva vitinametva puna divase
rajanam aha deva sace amhakam ranno vasanatthanam janeyyama
manapam katva patijaggeyyamati. Sadhu pandita thapetva mama
nivesanam sakalanagare yam nivesanam icchasi tam ganhahiti. Maharaja
mayam agantuka tumhakam bahu vallabha yodha te attano gehesu
gayhamanesu amhehi saddhim kalaham karissanti tasma deva tehi saddhim
mayam kim karissamati. Pandita tesam vacanam ma ganha yam ruccati
tam thanameva ganhapehiti. Deva te punappunam agantva tumhakam
arocessanti tena tumhakampi amhakampi cittasukham na bhavissati
sace pana iccheyyatha yava mayam nivesanani ganhama tava amhakamyeva
manussa dovarika assu tato te dvaram alabhitva nagamissanti
evam sante amhakampi tumhakampi cittasukham bhavissatiti. Raja
sadhuti sampaticchi. Mahasatto sopanapadamule sopanasise
mahadvareti sabbattha attano manusseyeva thapesi kassaci pavisitum
ma adatthati. Atha mahasatto pathamam ranno matuya nivesanam
Gantva bhindanakaram dassethati manusse anapesi. Te
dvarakotthakato patthaya itthaka ca mattika ca apanetum arabhimsu.
Rajamata pavuttim sutva agantva kissa tata mama geham
bhindapethati aha. Mahosathapandito bhindapetva attano ranno
nivesanam karetukamoti. Yadi evam idheva vasathati. Amhakam
ranno mahantam balabahanam idam nappahoti annam mahantam karessamati.
Tumhe mam na janatha aham rajamata idani mama puttassa santikam
gantva janissamiti. Mayam ranno vacanena bhindama sace sakkonti
nivarehiti. Sa kujjhitva idani kattabbam vo janissamiti
rajadvaram agamasi. Atha nam ma pavisati dovarika nivarayimsu
aham rajamata tatati. Na mayam janama mayam ranna kassaci
pavisitum ma adatthati anatta gaccha tavanti. Sa gahetabbagahanam
apassanti nivattitva attano nivesanam olokenti atthasi. Atha
nam eko kim idha karosi gacchasi gacchasiti vatva utthaya givayam
gahetva bhumiyam patesi. Sa cintesi addha ranna anatta
bhavissanti itaratha evam katum na sakkhissanti panditasseva santikam
gamissamiti gantva tata mahosatha kasma nivesanam me bhindapesiti
aha. So taya saddhim na kathesi. Santike thitapuriso panassa
devi kim kathesiti aha. Tata pandito kasma me geham
bhindapetiti. Videharanno nivesanatthanam katunati. Kim tata evam
mahante nagare annattha nivesanatthanam na labbhatiti mannami imam
Satasahassam lancam gahetva annattha karehiti. Sadhu devi tumhakam
geham visajjapessami lancassa gahitabhavam pana ma kassaci
kathayittha ma no annepi lancam datva gehani visajjapetukama
ahesunti. Tata ranno mata lancamadasiti mayhampi lajjanametam
na kassaci kathessamiti. So sadhuti tassa santika satasahassam
gahetva geham visajjetva yena kevattassa geham tena gantva tatheva
karesi. Yatha ranno matu gehe katakiriyam tatha tattha karesi.
So kujjhitva rajadvaram gato. Tattha thita manussa tam
velupesikahi pitthim paharimsu. So pitthicammuppatanam labhitva gahetabbagahanam
apassanto punagantva satasahassameva adasi. Etenupayena
sakalanagare gehatthanam ganhantena lancam gahetva tattha laddhakahapananamyeva
nava kotiyo jata mahasatto sakalanagare vicaretva
rajakulam agamasi. Atha nam raja pucchi kim pandita laddhante
vasanatthananti. Maharaja adenta nama natthi apica kho pana
gehesu gayhamanesu kilamanti tesam piyavippayogam katum amhakam ayuttam
bahinagare ito gavutatthane gangaya ca nagarassa ca antare
asukatthane nama amhakam ranno vasanatthananagaram karissamiti. Tam
sutva raja antonagaram yujjhitumpi dukkham neva sakasena na parasena
natum sakka bahinagare pana sukham yuddham katum antonagareyeva na
kottetva maressamiti tusitva sadhu tata taya sallakkhitatthaneyeva
karehiti aha. Maharaja aham tattha karessami
Tumhakampi na manussehi darupannadinam atthaya amhakam navakammatthanam
na gantabbam te gacchanta hi kalaham karissanti teneva tumhakampi
amhakampi cittasukham na bhavissatiti. Sadhu pandita tena padesena
nissancaram karohiti. Deva amhakam hatthi udakabhirata udakeyeva
kilanti udake avile jate mahosathassa agatakalato patthaya
pasannam udakam patum na labhamati sace nagara no kujjhissanti
tampi sahitabbanti. Raja visattha tumhakam hatthi kilantuti
vatva nagare bherincarapesi yo yo ito nikkhamitva
mahosathapanditassa nagaramapanatthanam gacchati tassa tassa sahassadandoti.
Mahasatto rajanam vanditva attano purisam adaya nagara
nikkhamitva yathaparicchannatthane nagaram mapetum arabhi. Paragangaya
tire tava gaggalim nama gamam karetva hatthiassarathabahananceva
gobalibaddanca tattha thapetva nagarakaranam vicarento ettaka idam
karontuti sabbakammani vibhajitva ummange kammam patthapesi.
Mahaummangadvaram gangatire ahosi. Satthimattani yodhasatani
mahaummangam khananti. Mahatihi cammapasibbakahi valukapamsum haritva
gangayam patenti. Tam patitapatitam pamsum hatthihi maddanti.
Ganga alula sandati. Nagaravasino mahosathassa agatakalato
patthaya pasannam udakam patum na labhama ganga alula sandati
kinnu kho etanti vadanti. Atha nesam panditassa uppanikkhittakapurisa
arocenti mahosathassa kira hatthino udakam kilanta gangaya
Udakam kaddamam karonti tena sa alulita sandatiti. Bodhisattanam
adhippayo nama ijjhati. Tasma ummange mulani va pasanani
va marumbani va sabbani bhumiyam pavesimsu. Janghaummangassa
dvaram tasmim nagare ahosi. Timsamattani purisasatani janghaummangam
khananti. Cammapasibbakahi valukapamsum haritva tasmim nagare
patenti. Patitapatitam mattikam pamsum udakena sannetva pakaram
acinanti annani va kammani karonti. Mahaummangassa
pavisanadvaram nagare ahosi. Attharasahatthubbedhena yantayamakadvarena
samannagatam. Tanhi dvaram ekaya aniya akkantaya pithiyati
ekaya aniya akkantaya vivariyati. Mahaummangassa dvisu
passesu itthakahi cinitva sudhakammam karesi. Matthake padaracchannam
karetva ullokam mattikaya limpetva setakammam karesi.
Sabbani cettha asiti mahadvarani ahesum. Catusatthiculladvarani
ahesum. Sabbani yantayuttaneva. Ekaya aniya akkantaya
sabbaneva pithiyanti. Ekaya aniya akkantaya sabbaneva
vivariyanti. Mahaummangassa dvisu passesu anekasatani dipalayani
ahesum. Sabbepi te yantayuttava. Ekasmim vivariyamane sabbepi
vivariyanti. Ekasmim pithiyamane sabbe pithiyanti. Tassa pana dvisu
passesu ekasatanam khattiyanam atthaya ekasata sayanagabbha ahesum.
Ekekasmim sayanagabbhe nanapaccattharanam santhatam. Ekekam mahasayanam
samussitasetacchattam. Ekekam sihasanam mahasayanam nissaya thitam
Ekekam matugamapotthakarupakam uttamarupadharam patitthitam. Tam sace
hatthena anamasitva idam manussarupakanti na sakka vinnatum.
Apica mahaummangassa ubhosu passesu kusala cittakara nanappakarani
cittakammani karimsu devaganaparivutasakkasirivilasasinerusattaparibhanda-
sagarasattamahasaracatumahadipahimavantaanotattasaramanosilacandimasuriya-
catummaharajikadichakamavacarasattasampattiyo sabbapi ummange
dassayimsu. Bhumiyam rajatapatavannam valukam okiratva upari
ullokaolambapadumani dassesum. Ubhosu passesu nanappakare apanepi
dassayimsu. Tesu tesu thanesu gandhadamapupphadamadini olambitva
sudhammadevasabham viya ummangam alankarimsu. Tanipi kho tini vaddhakisatani
tini navasatani bandhitva nitthitaparikammanam dabbasambharam
puretva gangaya aharitva panditassa arocesum. So tani
nagare upayogam netva tumhe maya anattadivaseyeva ahareyyathati
navayo paticchannatthane thapapesi. Nagare udakaparikha ca
kaddamaparikha ca sukkhaparikha ca attharasahattho pakaro ca torana-
gopurattalakakotthakarajanivesanadini ca hatthisaladayo ca
pokkharaniyo cati sabbaneva nittham agamamsu. Iti mahaummango
janghaummango nagaranti sabbametam catuhi masehi nitthitam.
     Atha mahasatto catumasaccayena ranno agamanatthaya dutam
pahesi.
                Tamattham pakasento sattha aha
            Nivesanani mapetva      vedehassa yassasino
            athassa pahini dutam         ehidani maharaja
                  mapitam te nivesananti.
     Tattha pahiniti pesesi.
     Raja dutassa vacanam sutva tutthacitto mahantena parivarena
nikkhami.
     Tamattham pakasento sattha aha
            tato ca raja payasi     senaya caturangiya
            anantabahanam datthum         phitam kappiliyam puranti.
     Tattha anantabahananti aparimitahatthiassadibahanam. Kappiliyam
puranti kappilaratthe panditena mapitam nagaram.
     So anupubbena gangatiram papuni. Atha nam mahasatto
paccuggantva attana katanagaram pavesesi. So tattha pasadavaragago
nahatva alankaritva nanaggarasabhojanam bhunjitva thokam visametva
sayanhasamaye attano agatabhavam napetum culaniranno dutam
pesesi.
     Tamattham pakasento sattha aha
            tato ca so kho gantvana   brahmadattassa pahinim
            agatosmi maharaja       tava padani vanditum
            dadahidani bhariyam          narim sabbangasobhanim
            suvannena paticchannam        dasiganapurakkhitanti.
     Tattha vanditunti vedeho mahallako culaniraja tassa
puttamattopi nappahoti. Kilesamucchito pana hutva raja jamatara
nama sassuro vandaniyoti cintetva tassa cittam ajananto
vandanasasanam pahini. Dadahidaniti aham taya dhitaram te dassamiti
pakkosapito tam me idani dehiti pahini. Suvannena paticchannanti
suvannalankarapatimanditam. Culanirajapi dutassa katham sutva
somanassappatto idani me paccamitto kuhim gamissati ubhinnampi
tesam sisani chinditva jayapanam pivissamiti kevalam somanassam
dassento dutassa sakkaram katva anantaram gathamaha
            svagatantepi vedeha      atho te aduragatam
            nakkhattanneva paripuccha      aham kannam dadami te
            suvannena paticchannam        dasiganapurakkhitanti.
     Tattha vedehati vedehassa sasanam sutva tam purato thitam viya
alapati. Athava evam brahmadattena vuttanti vadehiti dutam anapento
eva maha.
     Tam satva duto vedehassa santikam gantva deva mangalakiriyaya
anucchavikam nakkhattam kira janahi raja te dhitaram detiti aha.
So ajjeva nakkhattam sobhananti puna dutam pahini.
     Tamattham pakasento sattha aha
            tato ca raja vedeho    nakkhattam paripucchatha
            nakkhattam paripucchitva       brahmadattassa pahini
            Dadahi dani me bhariyam      narim sabbangasobhanim
            suvannena paticchannam        dasiganapurakkhitanti.
     Culanirajapi aha
            dadamidani te bhariyam       narim sabbangasobhanim
            suvannena paticchannam        dasiganapurakkhitanti.
     Imam gatham vatva idani pesemi idani pesemiti musavadam
katva ekasatarajunam sannam adasi attharasaakkhobhinihi saddhim
sabbepi yuddhasajja hutva nikkhamantu ajja ubhinnampi paccatthikanam
sisani chinditva sve jayapanam pivissamati. Tam khananneva te
sabbepi nikkhamimsu. Sayam nikkhamanto pana mataram salakadevinca
aggamahesim nandadevinca puttam pancalacandanca dhitaram pancalacandincati
ime cattaro jane orodhehi saddhim ekasmim gehe vasapetva
nikkhami. Bodhisattopi vedeharanno ceva tena saddhim agatasenaya
ca mahantam sakkaram karesi. Keci manussa suram pivanti keci
macchamamsadini khadanti keci duramaggam agatatta kilamanta sayanti.
Videharaja pana senakadayo pandite gahetva amaccaganaparivuto
alankatamahatale nisidi. Culanirajapi attharasaakkhobhinisamkhaya senaya
tam nagaram tisandhim catusamkhepam parikkhipitva anekasatasahassahi ukkahi
dhariyamanahi arune uggacchanteyeva gahanasajjo hutva atthasi.
Tam natva mahasatto attano yodhanam tini satani pesesi tumhe
janghaummangena gantva ranno mataranca aggamahesinca puttadhitaranca
Gahetva janghaummangena anetva mahaummangadvarato bahi akatva
anto ummangeyeva vasapetva yava amhakam agamana rakkhantava
thatva amhakam gamanakale ummanga niharitva ummangadvare
mahavisalamalake thapethati. Te tassa vacanam sampaticchitva
janghaummangena gantva sopanapadamule padarasantharam ugghatetva
sopanapadamule sopanasise mahatale cati ettake thane
arakkhamanusse ca khujjavamanakadiparicarikayo ca hatthapadesu bandhitva mukham
pidahitva tattha tattha paticchannatthane thapetva ranno patiyattam
khadaniyam kinci khaditva kinci chaddetva bhajanani bhinditva
cunnavicunnam katva upari pasadam abhiruhimsu. Tada salakadevi
nandadevinca rajaputtanca rajadhitaranca ko janati kim bhavissatiti
mannamana attana saddhim ekasayaneyeva sayapesi. Te yodha
gabbhadvare thatva pakkosayimsu. Sa nikkhamitva kim tatati
aha. Devi amhakam raja vedehanca mahosathanca jivitakkhayam
papetva sakalajambudipe ekarajjam katva ekasatarajaparivuto mahantena
yasena mahapanam pivanto tumhepi cattaro gahetva anetum amhe
pahiniti. Te cattaro jana saddahitva pasada otaritva
sopanapadamulam agamamsu. Atha ne gahetva janghaummangam pavisimsu.
Te cattaro ahamsu mayam ettakam kalam idha vasanta imam vithim
na otinnapubbamhati. Devi imam vithim na sabbada otaranti
mangalavithi namesa ajja mangaladivasabhavena raja imina maggena
Anetum anapesiti. Tesam saddahimsu. Athekacce te cattaro
gahetva agamimsu ekacce nivattetva rajanivesane ratanagabbhe
vivaritva yavadicchakam dhanasaram gahetva agamimsu. Itarepi cattaro
purato mahaummangam patva alankatadevasabham viya ummangam disva
ranno atthaya sajjitanti sannam karimsu. Atha ne cattaro mahagangaya
aviduratthanam netva anto ummangeyeva alankatagabbhe nisidapetva
ekacce arakkham gahetva acchimsu ekacce gantva tesam anitabhavam
bodhisattassa arocesum. So tesam katham sutva idani me manoratho
matthakam papunissatiti somanassajato ranno santikam gantva ekamantam
atthasi. Rajapi kilesaturataya idani me dhitaram pesetiti
cintetva pallankato utthaya vatapanena olokento anekehi
ukkasatasahassehi ekobhasajatam nagaram mahatiya senaya parivaritam
disva asankitaparisankito kinnu kho etanti panditehi saddhim
mantento imam gathamaha
         hatthi assa ratha patti     sena titthanti cammika
         ukka paditta jhayanti     kinnu mannanti panditati.
     Tattha kinnu mannantiti culaniraja amhakam tuttho udahu
kuddho kinnu kho pandita mannantiti pucchi.
     Tam sutva senako aha ma cintayittha maharaja atibahu
ukka pannayanti raja tumhakam dhitaram datum gahetva eti
manneti. Pukkusopi tumhakam agantukasakkaram katum arakkham
Gahetva thitova bhavissatiti. Evam te cattaro pandita yam yam
attano ruccati tam tam kathayimsu. Videharajapi asukatthane sena
titthantu asukatthane arakkham ganhatha appamatta hothati vadantanam
saddam sunanto sannaddhanca senam passanto maranabhayatajjito hutva
mahasattassa katham paccasimsanto itaram gathamaha
            hatthi assa ratha patti     sena titthanti cammika
            ukka paditta jhayanti     kinnu kahanti panditati.
     Tattha kinnu kahanti panditati pandita kinnu cintesi ima
sena amhakam kim karissantiti.
     Tam sutva mahasatto imam andhabalam thokam santasetva
paccha mama pannabalam dassetva assasessami nanti cintetva
aha
            rakkhati tam maharaja        culaneyyo mahabbalo
            paduttho te brahmadatto    pato tam ghatayissatiti.
     Tam sutva sabbe te rajadayo maranabhayatajjita ahesum.
Ranno kantho sussi. Mukhe khelo ca chijji. Sarire daho
uppajji. So maranabhayabhito paridevanto dve gatha abhasi
            ubbedhati me hadayam        mukhanca parisussati
            nibbutim nadhigacchami        aggidaddhova atape
            kammaranam yatha ukka     anto jhayati no bahi
            evampi hadayam mayham        anto jhayati no bahiti.
     Tattha ubbedhatiti tata mahosatha hadayam me mahavateritam viya
assatthapallavam kampati. Anto jhayati no bahiti sa ukka
viya mayham hadayamamsam abbhantare jhayati bahi pana na pannayatiti
paridevati.
     Mahasatto tassa paridevitam sutva ayam andhabalo annesu
divasesu mama vacanam na kareyya bhiyyo nam nigganhissamiti cintetva aha
            pamatto mantanatito       bhinnamantosi khattiya
            idani kho tam tayantu      pandita mantino jana
            akatvamaccassa vacanam       atthakamahitesino
            attapitirato raja         migo kuteva ohito
            yathapi maccho valisam        vankam mamsena chaditam
            amagiddho na janati      maccho maranamattano
            evameva tuvam raja        culaneyyassa dhitaram
            kamagiddho na janasi      maccho maranamattano
            sace gacchasi pancalam       khippamattam jahissasi
            migam panthanupannamva         mahantam bhayamessati
                 anariyarupo puriso janinda
                 ahiva uccankagato daseyya
                 na tena mettim kayiratha dhiro
                 dukkho have kapurisena sangamo
                 Yam tveva janna puriso janinda
                 silavayam bahussuto
                 teneva mettim kayiratha dhiro
                 sukho have sappurisehi sangamoti.
     Tattha pamattoti maharaja tavam kamena pamatto. Mantanatitoti
maya anagatabhayam disva pannaya paricchinditva mantitamantanam
atikkanto. Bhinnamantoti mantanatikkantattayeva bhinnamanto yo ca
te senakadihi saddhim manto gahito eso bhinno bhinnamantosi jato.
Panditati ime senakadayo cattaro idani tam rakkhantu passamia
nesam balanti dipeti. Akatvamaccassati mama uttamassa amaccassa
vacanam akatva. Attapitiratoti attano kilesapitiya abhirato hutva.
Migo kuteva ohitoti yatha nama nivapalobhenagato migo kutapase
bajjhati evam mama vacanam aggahetva pancalacandim labhissamiti
lobhenagantva idani kutapase baddho migo viya jatosi. Yathapi
macchoti gathadvayam tada maya ayam upama abhatati dassetum vuttam.
Sace gacchasiti  gathapi na kevalam ettakameva imampi te upamam
aharinti dassetum vutta. Anariyarupoti kevattabrahmanasadiso
asappurisajatiko nillajjapuriso. Na tena mettinti tadisena saddhim
mittadhammam na kayiratha tvam pana kevattena saddim mettim katva
tassa vacanam ganhi. Dukkhoti evarupena saddhim samagamo nama
ekavaram kato idha lokepi paralokepi mahadukkhavahanato dukkho
Hoti. Yam tvevati yam tu eva ayameva va patho. Sukhoti idha
lokepi paralokapei sukhoyeva hoti.
     Atha nam puna evarupam na karissatiti sutthutaram nigganhanto
pubbe ranna kathitakatham aharitva dassento aha
                 balo tuvam elamugosi raja
                 yo uttamatthani mayi lapittho
                 kimevaham nangalakotivaddho
                 atthani janissam yathapi anne
            imam gale gahetvana       nasetha vijita mama
            yo me ratanalabhassa       antarayaya bhasatiti.
     Ima dve gatha vatva maharaja aham gahapatiputto yatha
tava anne senakadayo pandita atthani jananti tatha kimeva
janissam agocaro esa mayham gahapatisippamevaham janami ayamattho
senakadinam pakato te pandita honti ajja te attharasahi
akkhobhinihi parivaritassa tava senakadayo avassaya hontu mam pana
givayam gahetva nikkaddhitum anapesi idani mam kasma pucchasiti
evam suniggahitam nigganhi. Tam sutva raja cintesi pandito
maya katadosameva kathesi pubbeva hi idam anagatabhayam jani
tena mam ativiya nigganhati na kho pana ettakam kalam nikkammako
acchissati avassam imina mayham sotthibhavo kato bhavissatiti.
Atha nam parigganhanto dve gatha abhasi
            Mahosatha atitena          nanuvijjhanti pandita
            kim mam assamva sambandham       patodeneva 1- vijjhasi
            sace passasi mokkham me     khemam va pana passasi
            teneva mam anusasa        kim mam atitena vijjhasiti.
     Tattha nanuvijjhantiti atitam dosam gahetva mukhasattihi na
anuvijjhanti. Assamva sambandhanti sattusenaya parivutatta sutthu
bandhitva thapitam assam viya kim mam vijjhasi. Teneva manti evam
te mokkho bhavissati evam te khemanti tena sotthibhavena mam
anusasa assasehi tam hi thapetva anno me patisaranam natthiti.
     Atha mahasatto ayam raja ativiya andhabalo purisavisesam
na janati thokam kilametva pacchassa avassayo bhavissamiti cintetva aha
            atitam manusam kammam         dukkaram durabhisambhavam
            na tam sakkomi mocetum      tvam pajanassu khattiya
            santi vehayasa naga     iddhimanto yasassino
            tepi adaya gaccheyyum     yassa honti tathavidha
            santi vehayasa assa     iddhimanto yasassino
            tepi adaya gaccheyyum     yassa honti tathavidha
            santi vehayasa pakkhi      iddhimanto yasassino
            tepi adaya gaccheyyum     yassa honti tathavidha
@Footnote: 1 patodenati evam muddhajavidhanena vinayatthakathayam vuttam.
            Santi vehayasa yakkha     iddhimanto yasassino
            tepi adaya gaccheyyum     yassa honti tathavidha
            atitam manusam kammam         dukkaram durabhisambhavam
            na tam sakkomi mocetum      antalikkhena khattiyati.
     Tattha kammanti maharaja idam tava ito mocanam nama
atitamanusamanussehi kattabbam kammam atitam. Dukkaram durabhisambhavanti neva
katum na sahitum sakka. Na tam sakkomiti aham tam ito mocetum
na sakkomi. Tvam pajanassu khattiyati maharaja tavamevetka
kattabbam janassu. Vehayasati akasena gamanasamattha hatthino.
Yassati yassa ranno. Tathavidhati chaddantakule va uposathakule
va jata naga honti tam rajanam te adaya gaccheyyum. Assati
balahakaassarajakule jata assa. Pakkhiti garulam sandhayaha.
Yakkhati satagiradayo yakkha. Antalikkhenati ahantam antalikkhena
mocetum na sakkomi tam adaya akasena mithilam netum na sakkomiti
attho.
     Raja tam sutva appatibhano nisidi. Atha senako cintesi
idani ranno ca amhakanca thapetva mahosathapanditam annam
patisaranam natthi raja panassa katham sutva maranabhayatajjito kinci
vattum na sakkoti aham panditam yacissamiti. So yacanto dve
gatha abhasi
            atiradassi puriso          mahante udakannave
            Yattha so labhate gadham      tattha so vindate sukham
            evam amhanca rannoca      tvam patittha mahosatha
            tvam nosi mantinam settho    amhe dukkha pamocayati.
     Tattha atiradassiti samudde bhinnanavo tiram apassanto. Yatthati
umivegasamabbhahato vicaranto yasmim padese patittham labhati.
Pamocayati pubbe mithilam senaya parivaretva thitakalepi taya
pamocitamha idanipi tvameva amhe dukkha mocehiti yacati.
     Atha nam nigganhanto mahasatto gathaya ajjhabhasi
            atitam manusam kammam         dukkaram durabhisambhavam
            na tam sakkomi mocetum      tvam pajanassu senakati.
     Tattha tvam pajanassu senakati senaka aham na sakkomi tvam
imam rajanam akasena mithilam nehiti.
     Raja gahetabbagahanam apassanto maranabhayatajjito mahasattena
saddhim kathetum asakkonto kadaci senakopi kinci upayam janeyya
pucchami tava nanti pucchanto gathamaha
            sunohi me tam vacanam        passasetam mahabbhayam
            senakadani pucchami       kim kiccam idha mannasiti.
     Tattha kim kiccanti kim kattabbayuttakam idha mannasi mahosathenamha
pariccatta yadi tvam janasi vadehi meti.
     Tam sutva senako raja mam upayam pucchati sobhano va
hotu asobhano va kathessamissa ekam upayanti cintetva
Gathamaha
            aggim va dvarato dema    ganhamhase vikantanam
            annamannam vadhitvana        khippam hissama jivitam
            ma no raja bramhatto   ciram dukkhena marayiti.
     Tattha dvaratoti dvaram pidahitva tattha aggim dema.
Vikantananti annamannam vikantanasattham ganhama. Hissamati jivitam
khippam jahissama alankatapasadoyeva no darucitako bhavissati.
     Tam sutva raja anattamano hutva attano puttadarassa
evarupam citakam karohiti vatva pukkusadayo pucchi. Tepi attano
patirupaya balakathayeva kathayimsu. Tena vuttam
            sunohi me tam vacanam        passasenam mahabbhayam
            pukkusadani pucchami        kim kiccam idha mannasiti.
Pukkuso aha
            visam khaditva miyyama      khippam hissama jivitam
            ma no raja brahmadatto  ciram dukkhena marayiti.
Raja aha
            sunohi me tam vacanam        passasenam mahabbhayam
            kamindadani pucchami       kim kiccam idhamannasiti.
Kamindo aha
            rajjuya bajjha miyyama      papata papatemhase
            ma no raja brahmadatto  ciram dukkhena marayiti.
Raja aha
            sunohi me tam vacanam        passasenam mahabbhayam
            devindadani pucchami       kim kiccam idha mannasiti.
Devindo aha
            aggim va dvarato dema    ganhamhase vikantanam
            annamannam vadhitvana        khippam hissama jivitam
            na no sakkoti mocetum     sukheneva mahosathoti.
     Apica tesu devindo ayam raja kim karoti amhe pucchi
aggimhi sante khajjopanakam dhamati thapetva mahosathapanditam anno
idha amhakam sotthibhavam katum samattho nama natthi ayantam apucchitva
amhe pucchati mayam kim janamati cintetva annam upayam apassanto
senakena kathitameva kathetva mahasattam vannento dve pade aha
                 tatthayam adhippayo maharaja
                 mayam sabbe panditameva yacama
                 sace pana yaciyamanopi
                 na no sakkoti mocetum sukheneva mahosatho
                 atha senakassa vacanam karissamati.
     Tam sutva raja pubbe bodhisattassa katadosam saritva tena
saddhim kathetum asakkonto tassa sunantasseva paridevanto aha
            yatha kaddalino saram       anvesam nadhigacchati
            evam anvesamana nam      panham najjhagamamhase
            Yatha simbalino saram       anvesam nadhigacchati
            evam anvesamana nam      panham najjhagamamhesa
            adese vata no vuttham      kunjaranamvanudake
            samkase dummanussanam       balanam avijanatam
            ubbedhati me hadayam        mukhanca parisussati
            nibbutim nadhigacchami        aggidaddhova atape
            kammaranam yatha ukka     anto jhayati no bahi
            evampi hadayam mayham         anto jhayati no bahiti.
     Tattha kaddalinoti yatha kaddalikkhandassa nissaratta saratthiko
puriso anvesantopi tato saram nadhigacchati evam mayam imamha
dukkha muncanupayam panca pandite pucchitva anvesamanapi nam
panham. Najjhagamamhaseti amhehi pucchitupayam asunanto viya
mayam tam panham nadhigacchama. Dutiyagathayampi eseva nayo. Kunjaranam
vanudaketi yatha kunjaranam anudake thane vuttham adese vuttham
nama hoti tehi tatharupe nirudake vanagahane adese vasanta khippameva
paccamittanam vasam gacchanti evam amhehipi imesam dummanussanam
balanam avijanantanam santike vasantehi adese vuttham nama
ettakesu hi panditesu ekopi me idani patisaranam natthiti nanavidhehi vilapati.
     Tam sutva pandito ayam raja ativiya kilamati sace na nam
assasessami hadayena phalitena marissatiti cintetva assasesi.
     Tamattham pakasento sattha aha.
            Tato so pandito dhiro    atthadassi mahosatho
            vedeham dukkhitam disva     idam vacanamabravi
            ma tvam bhayi maharaja    ma tvam bhayi rathesabha
            aham tam mocayissami       rahuggahitamva candimam
            ma tvam bhayi maharaja    ma tvam bhayi rathesabha
            ahantam mocayissami       rahuggahitamva suriyam
            ma tvam bhayi maharaja    ma tvam bhayi rathesabha
            ahantam mocayissami       panke sannamva kunjaram
            ma tvam bhayi maharaja    ma tvam bhayi rathesabha
            ahantam mocayissami       pelabandhamva pannagam
            ma tvam bhayi maharaja    ma tvam bhayi rathesabha
            ahantam mocayissami       pakkhim bandhamva panjare
            ma tvam bhayi maharaja    ma tvam bhayi rathesabha
            ahantam mocayissami       macche jalagateriva
            ma tvam bhayi maharaja    ma tvam bhayi rathesabha
            ahantam mocayissami       sayogabalabahanam
            ma tvam bhayi maharaja    ma tvam bhayi rathesabha
            pancalam bahayissami      kakasenamva ledduna
            adu panna kimatthiya     amacco vapi tadiso
            yo tva sambadhapakkhantam    dukkha na parimocayeti.
     Tattha idanti davadahadaddhe aranne ghanavassam vassapento
viya tam assasento idam ma tvam bhayi maharajati adivacanam
abravi. Tattha sannanti laggam. Pelabandhanti pelaya abbhantaragatam
sappam. Pancalanti evam mahantampi pancalaranno senam
pancalam. Bahayissamiti palapessami. Aduti namatthe
nipato. Panna nama kimatthiyati attho. Amacco vapi
tadisoti panna samannagatatta tadiso pannaya sampanno
amacco vapi kimatthiyo yo tam evam maranasambadhappattam dukkha
na parimocaye maharaja ayam pathamataram agacchanto nama kimattham
agatoti mannasi ma bhayi maharaja ahantam imamha dukkha
mocessamiti tam assasesi.
     Rajapi tassa vacanam sutva idani me jivitam laddhanti assasam
patilabhi. Bodhisattena sihanade kate sabbeva te tusimsu. Atha
nam senako pucchi pandita tvam sabbe amhe gahetva gacchachanto
kenupayena gamissasiti. Alankataummangena nessami tumhe
gamanasajja hothati vatva ummangadvaram vivaranattham yodhe anapento
aha
        etha manava utthetha     mukham sodhetha sandhino
        vedeho sahamaccehi      ummangena gamissatiti.
     Tattha manavati tarunadhivacanam. Mukham sodhethati ummangadvaram
vivaratha. Sandhinoti yantagharasandhino ca dvaram sodhetha
Ekasatanam sayanagabbhanam dvaram vivaratha anekasatanam dipalayanam dvaram
vivarathati.
     Te utthaya ummangadvaram vivarimsu. Sakalo ummango ekobhaso
alankatadevasabha viya virocati.
     Tamattham pakasento sattha aha
        tassa tam vacanam sutva      panditassanusarino
        ummangadvaram vivarimsu      yantayutte ca aggaleti.
     Tattha anusarinoti veyyavaccakara. Yantayutte ca aggaleti
sucighatikasampannani ca dvarakavatani.
     Te ummangadvaram vivaritva mahasattassa arocesum. So
ranno sannamakasi kalo deva pasada otarathati. Raja
otarati. Senako sisato nalivattam apanetva satakam omuncitva
kaccham dalham bandhi. Atha nam mahasatto disva senaka kim karositi
pucchi. Pandita ummangena gacchantehi nama vethanam mocetva
kaccham dalham bandhitva gantabbanti. Senaka ummangam pavisanto
onamitva jannukehi patitthaya pavisissamiti ma sannamakasi
sace hatthina gantukamosi hatthim abhiruha sace assena gantukamosi
assam abhiruha ucco ummango attharasahatthubbedho visaladvaro
tvam yatharuciya alankatapatiyatto ranno purato gacchati aha.
Bodhisatto pana senakassa gamanam purato vicaretva rajanam majjhe
katva sayam pacchato ahosi. Kim karana. Raja
Alankataummangam olokento ma sanikam agamasiti. Ummange mahajanassa
yagubhattakhadaniyadini appamanani ahesum. Te manussa khadanta
pivanta ummangam olokenta gacchanti. Mahasattopi yatha yatha
maharajati codento pacchato yati. Raja alankatadevasabham viya
ummangam olokento yati.
     Tamattham pakasento sattha aha
        purato senako yati      pacchato ca mahosatho
        majjhe ca raja vedeho  amaccaparivaritoti.
     Ranno agatabhavam natva te manava ranno mataranca
devinca puttanca dhitaranca ummanga niharitva mahavisalamalake
thapesum. Rajapi bodhisattena saddhim ummanga nikkhami. Te
cattaro khattiya rajananca panditanca disva nissamsayam parahatthagatamha
mayam amhe gahetva agatehi panditassa purisehi bhavitabbanti
maranabhayatajjita bhitatasita mahaviravam viravimsu. Culaniraja
kira videharanno palayanabhayena gantva gangatire gavutamatte
thane atthasi. So ca sannisinnaya rattiya tesam viravam sutva
nandadeviya saddo viyati vattukamo ahosi. Kuhim nandadevim
passasiti parihasabhayena na kinci aha. Mahasatto tasmim thane
pancalacandim kumarikam ratanarasimhi thapetva abhisincitva maharaja
tvam imissa karana agatosi ayam aggamahesi hotuti aha.
Tini navasatani upatthapesum. Raja visalamalaka otaritva
Alankatanavam abhiruhi. Tepi cattaro khattiya navam abhiruhimsu.
     Tamattham pakasento sattha aha
        ummanga nikkhamitvana     vedeho navamaruhi
        abhiruyhanca tam natva      anusasi mahosatho
        ayam te sassuro deva     ayam sassu janadhipa
        yatha matu patipatti       evam te hotu sassuya
        yathapi niyako bhata      sodariyo ekamatuko
        evam pancalacando te    dayitabbo rathesabha
        ayam pancalacanadi te      rajaputti abhijjhita
        kamam karohi te taya     bhariya te rathesabhati.
     Tattha anusasiti evam kirassa ahosi kadacesa  kujjhitva
culaniranno mataram mareyya abhirupaya nandadeviya saddhim samvasam
kappeyya rajakumaram mareyya patinnamassa gahessamiti. Tasma
ayam teti adina vadanto anusasi. Tattha ayam te sassuroti
ayam tava sassurassa culaniranno putto pancalacandiya kanitthabhatiko
ayam te idani sassuro. Ayam sassuti ayam imissa mata nandadevi
nama tava sassu. Yatha matuti yatha matu putto vattapatipattim
karoti evam te etissa hotu balavataram matusannam paccupatthapetva
ma kadaci nam lobhacittena olokehi. Niyakoti ajjhattiko
ekapitara ekamatuya jato. Dayitabboti piyayitabbo. Bhariyati
ayam te bhariya bhavissati ma etissaya
Avamanamakasiti. So evam ranno patinnam ganhi.
     Raja sadhuti sampaticchi. Rajamataram pana arabbha na kinci
kathesi. Kim karana. Tassa mahallakabhaveneva. Idampana
sabbam bodhisatto tire thatva kathesi. Atha nam raja mahadukkhato
muttataya gantukamo hutva tata tvam tire thito kim karositi vatva
gathamaha
        aruyha navam taramano    kim nu tiramhi titthasi
        kiccha muttamha dukkhato   yamadani mahosathati.
     Tam sutva mahasatto deva tumhehi saddhim gamanam nama mayham
ayuttanti vatva aha
        nesa dhammo maharaja     yoham senaya nayako
        senangam parihapetva    attanam parimocaye
        nivesanamhi te deva      senangam parihapitam
        tam dinnam brahmadattena     anayissam rathesabhati.
     Tattha dhammoti sabhavo. Nivesanamhiti nagaram sandhayaha.
Parimocayeti parimoceyyam. Parihapitanti chadditam.
     Tesu hi manussesu duramaggam agatesu keci khadanta keci
pivanta keci kilamanta niddam okkamanta amhakam nikkhantabhavampi
na janimsu keci gilana maya saddhim cattaro mase kammam katva
mama upakaramanussa cettha bahu na sakka maya ekamanussampi
chaddetva gantum aham tava nivattetva sabbampi tava senam
Brahmadattena dinnam dhananca avasittham anessami tumhe maharaja katthaci
avilambanta sigham sigham gacchatha maya vo antaramagge hatthiassabahanadini
thapitani kilantakilantani pahaya samatthasamatthe yoge abhiruyha
sigham sigham mithilanagarameva pavisathati aha. Tato raja gathamaha
        appaseno mahasenam      katham niggayha thassasi
        dubbalo balavantena       vihannissasi panditati.
     Tattha niggayhati patippharitva. Vihannissasiti kilamissasi.
     Tato bodhisatto gathamaha
        appasenopi ce manti     mahasenam amantinam
        jinati raja rajano    adiccovudayantamanti.
     Tattha mantiti mantaya samannagato pannava upayakusalo.
Amantinanti anupayakusalam. Jinatiti pannava duppannam jinati.
Raja rajanoti ekopi evarupo raja bahupi duppanne rajano
jinatiyeva. Yatha kinti. Adiccovudayantamanti yatha adicco
udento tamam vidhamitva alokam dasseti evam jinati ceva suriyo
viya virocati ca.
     Idanca pana vatva mahasatto rajanam vanditva gacchatha
tumheti vatva tam uyyojesi. So mutto vatamhi amittahatthato
imissa ca laddhatta manorathopi me matthakam pattoti bodhisattassa
gunam avajjitva uppannapitipamojjo panditassa gune senakassa
Kathento gathamaha
        susukham vata samvaso        panditehiti senaka
        pakkhiva panjare bandhe     macche jalagateriva
        amittahatthatthagate        mocayi no mahosathoti.
     Tattha susukham vatati atisukham vata idam adhikataram yo samvaso
panditehi. Ititi karanatthe nipato. Idam vuttam hoti yasma
amittahatthatthagate mocayi no mahosatho tasma senaka vadami susukham
vata idam yo evam panditehi samvasoti.
     Tam sutva senako panditassa gunam kathento aha
        evameva maharaja       pandita hi sukhavaha
        pakkhiva panjare bandhe     macche jalagateriva
        amittahatthatthagate        mocayi no mahosathoti.
     Atha videharaja nadito uttaritva yojanantare mahasattena
karitagamam sampatto. Tatthassa bodhisattena thapitamanussa
hatthibahanadini ceva annapanadini ca adamsu. Raja kilantakilante
hatthiassarathe nivattetva itare adaya tehi saddhim annam
gamam papuni. Etenupayena yojanasatamaggam atikkamitva punadivase
patova mithilam pavisi. Bodhisattopi ummangadvaram gantva attana
sannaddhakhaggam omuncitva ummangadvare valukam viyuhitva tam tattha
thapesi. Thapetva ca pana ummangam pavisitva ummanga nikkhamitva
tam nagaram pavisitva pasadam abhiruyha gandhodake nahatva
Nanaggarasabhojanam bhunjitva sayanavaragato manoratho me matthakam pattoti
avajjento nipajji. Athassa rattiya accayena culaniraja senangam
vicariyamano tam nagaram upagami.
     Tamattham pakasento sattha aha
        rakkhitva kasinam rattim      culaneyyo mahabbalo
        udentam arunuggamhi       upakaramupagami
        aruyha pavaram nagam       balavantam satthihayanam
        raja avoca pancalo    culaneyyo mahabbalo
        sannaddho manicammena      saramadaya panina
        pesiye ajjhabhasittha      puthugumbe samagateti.
     Tattha kasinanti sakalam nissesam rattim. Udentanti udente.
Upakaranti pancalanagaram upadaya mahasattena karitatta
upakaranti laddhanamam nagaramupagami. Avocati attano senam avaca.
Pesiyeti attano pesakarake. Ajjhabhasitthati adhibhasittha puretarameva
abhasittha. Puthugumbeti bahusippesu patitthite anekasippannu.
     Idani te sarupato dassetum aha
         hattharohe anikatthe     rathike pattikarake
         upasanamhi katahatthe      valavedhe samagateti.
     Tattha upasanamhiti dhanusippe. Katahattheti avirujjhanavedhitaya
sampannahatthe.
     Idani raja vedeham jivaggaham ganhapetum anapento aha
          pesetha kunjare danti     balavante satthihayane
          maddantu kunjara nagaram     vedehena sumapitam
          vacchadantamukha seta      tikkhagga atthivedhino
          panunna dhanuvegena       sampatantutaritara
          manava cammino sura     cittadandayutavudha
          pakkhandino mahanaga     hatthinam honti sammukha
          sattiyo teladhotayo     acchimanto pabhassara
          vijjotamana titthantu     sataramsava taraka
          avudhabalavantanam         gunikayuradharinam
          idisanam me yodhanam      sangame apalayinam
          vedeho kuto muccissati   sace pakkhiva kahati
          timsa me purisanavutyo     sabbe cekekaniccita
          yesam samam na passami      kevalam mahimam caram
          naga ca kappita danti    balavanta satthihayana
          yesam khandhesu sobhanti     kumara carudassana
          pitalankara pitavasana    pituttaranivasana
          nagakkhandhesu sobhanti     devaputtava nandane
          pathinavanna nettimsa     teladhota pabhassara
          nitthita naravirehi        samadhara sunissita
          vellalino vitamala      sikkayasamaya dalha
          Gahita balavantehi        suppaharappaharibhi
          suvanna pharusampanna      lohitakancupadharita
          vivattamana sobhanti      vijjuvabbhaghanantare
          pavaka cammino sura      asicammassa kovida
          pharuggaha sikkhitara       nagakkhandhanipatino
          idisehi purakkhito        natthi mokkho ito tava
          pabhavante na passami     yena tvam mithilam vajeti.
     Tattha dantiti sampannadante. Vacchadantamukhati nikhadanasadisamukha.
Panunnati visattha. Sampatantutaritarati te evarupa
sara itaritara sampatantu samagacchantu. Ghanameghavassam viya saravassam
vassathati anapesi. Manavati tarunayodha. Camminoti
cammahattha. Cittadandayutavudhati cittadandayuttehi avudhehi
samannagata. Pakkhandinoti sangamam pakkhandika. Mahanagati
mahanagesu koncanadam katva agacchantesupi niccalam thatva tesam
dante gahetva luncitum samattha yodha. Sataramsava tarakati
sataramsa viya osadhi taraka. Avudhabalavantananti avudhabalena yuttanam.
Gunikayuradharinanti guni vuccati kavacam kavacani ceva kayurabharanani
ca dharentanam kavacasamkhatani va kayurani dharentanam. Sace pakkhiva
kahatiti sace pakkhi viya akasena pakkhandanam karissati tathapi kinti
muccissatiti vadati. Timsa me purisanavutyoti purisanam timsasahassani
ca navutisatani ca timsanavutyoti vuccanti. Sabbe cekekaniccitati
Ettaka mayham yodhaparesam hatthato avudham gahetva paccamittanam
sisam patanasamattha ekekam vicinitva gahita anivattino yodhati
dasseti. Kevalam mahimam caranti sakalampi imam mahim caranto. Yesam
samam na passamiti yesam sadisam na passami teyeva me yodha ettakati
dasseti. Carudassanati caru vuccati suvannam suvannavannati attho.
Pitalankarati pitavannalankara. Pitavasanati pitavatthanivattha.
Pituttaranivasanati pitavuttarasanga. Pathinavannati pasanamacchakasadisa.
Nettimsati khagga. Naravirehiti viriyavantehi panditapurisehi.
Sunissitati sutthu nissita atitikhina. Vellalinoti
thitamajjhantikasuriyo viya vijjotamana. Sikkayasamayati sattavare
koncasakune khadapetva gahitena sikkayasena kata.
Suppaharappaharibhiti dalhappaharehi yodhehi. Lohitakancupadharitati
lohitavannaya kosiya samannagata. Pavakati akase parivattanasamattha.
Asicammassa kovidati etesam gahane kusala. Pharuggahati pharuggahaka.
Sikkhitarati tasmim pharuggahane ativiya sikkhita. Nagakkhandhanipatinoti
hatthikkhandhe khaggena chinditva patanasamattha. Natthi mokkhoti
ambho vedeha petaka pathamam tava gahapatiputtassanubhavena
muttosi idani pana tava mokkho natthiti vadati. Pabhavanteti
idani te rajanubhavam na passami yena tavampi mithilam gamissasi khitte
jale pavitthamaccho viya ajja jatoti.
     Evam vedeham tajjento idani nam jivaggaham ganhissamiti
Vajirankusena nagam codento ganhatha bhindatha vijjhathati senam anapento
culaniraja upakaranagaram avattharanto viya upagami. Atha
nam mahasattassa upanikhittapurisa ko janati kim bhavissatiti attano
upatthake gahetva parivarayimsu. Tasmim khane bodhisatto sirisayana
vutthaya katasarirapatijaggano bhuttapataraso alankatapatiyatto
satasahassagghanikam kasikavattham nivasetva rattakambalam ekamse katva
sattaratanakhacitam ekam valanjanakancanadandakam adaya suvannapadukam
aruyha devaccharahi viya alankataitthihi balavijaniya vijayamano
alankatapasade sihapanjaram vivaritva culaniranno attanam dassento
sakkadevarajalilaya aparaparam cankami. Culanirajapi tassa uttamarupasirim
oloketva cittam pasadetum nasakkhi idani tam ganhissamiti
turitaturito hatthimeva pesesi. Pandito cintesi ayam raja
vedeho me idheva laddhoti sannaya turitaturito agacchantova na
janati attano puttadare gahetva amhakam ranno pahitabhavam
manneti suvannadasasadisam mama mukham dassetva tena saddhim kathessamiti.
So vatapane thitova madhurassaram niccharetva tena saddhim
kelim kathento aha
          kinnu santaramanova       nagam pesesi kunjaram
          pahattharupo agamasi       laddhatthosmiti mannasi
          oharetam dhanucapam        khurappam patisamhara
          oharetam subham cammam       veluriyamanisannibhanti.
     Tattha kunjaranti settham. Pahattharupoti hatthatutthacitto so
manassajato. Agamasiti agacchasi. Laddhatthosmiti nipphannatthosmi
manoratho me matthakam pattoti mannasi. Oharetanti etam
capasamkhatam dhanum ohara avahara chaddehi ko nu te etenattho.
Patisamharati apanetva annassa va dehi paticchanne va thane
thapehi kim khurappena karissasi. Cammanti etam cammampi apanehi idam hi
taya hiyyo patimukkam bhavissati chaddehi tam ma te sariram upaddutam
ahosi te sariram akilametva patova tava nagaram pavisahiti ranna
saddhim kelim akasi.
     So tassa vacanam sutva ayam gahapatiputto maya saddhim kelim
karoti ajja te kattabbam janissamiti tam tajjento aha
          pasannamukhavannosi         mihitapubbanca bhasasi
          hoti kho maranakale      idisi vannasampadati.
     Tattha mihitapubbanca bhasasiti pathamam sitam katva paccha bhasanto
mihitapubbameva bhasasi mam kisminci na ganesi. Hoti khoti
maranakale nama purisassa vannasampada nama evarupa hotiyeva
tasma tavam virocasi ajja te sisam chinditva jayapanam pivissamiti.
     Evam tassa tena saddhim kathitakale mahabalakayapi mahasattassa
rupasirim disva ambho amhakam raja mahosathapanditena saddhim
patimanteti kinnukho katheti etesam katham sunissamati ranno santikameva
agamamsu. Panditopi tassa katham sutva na mam
Mahosathapanditoti janati naham attanam maretum dassamiti cintetva deva
manto te bhinno kevattena ca taya ca hadayena cintitam na jatam
mukhena kathitameva jatanti vatva tam pakasento aha
          moghante gakhjitam raja     bhinnamantosi khattiya
          dugganho hi taya raja   khalunkeneva sindhavo
          tinno hiyyo raja gangam  samacco saparijjano
          hamsarajam yatha dhanko      anujavam patissatiti.
     Tattha bhinnamantositi yo taya kevattena saddhim sirisayanagabbhe
manto gahito tam mama na janatiti ma sannam kari pageva so
maya natoti bhinnamantosi jatoti vadami. Dugganho hi tayati
maharaja amhakam raja taya assakhalunkena sindhavo viya dugganho
khalunkam arulhena javasampannam ajaniyam aruyha gacchanto viya
gahetum na sakkati attho. Khalunko viya hi kevatto tam arulhakapuriso
viya tavam javasampanno sindhavo viya aham tam arulhakapuriso
viya amhakam rajati dasseti. Tinno hiyyoti hiyyova
uttinno so ca kho samacco saparijano na ekakova palayitva
gato. Anujavanti sace pana tavam tam anujavissasi anubandhissasi.
Yatha suvannarajahamsam anujavanto dhanko antarava patissati evam
patissasi antarava vinasam papunissasiti vadati.
     Idani acchambhito kesarasiho viya mahasatto udaharanam aharanto aha
           Singalava rattibhage     phullam disvana kimsukam
           mamsapesiti mannanta       paribyulha migadhama
           vitivattasu rattisu        uggatasmim divakare
           kimsukam phullitam disva       asachinna migadhama
           evameva tuvam raja       vedeham parivaraya
           asachinno gamissasi      singala kimsukam yathati.
     Tattha disvanati candalokena oloketva. Paribyulhati
patova mamsapesim khaditva gamissamati parivaretva atthamsu.
Vitivattasuti te yasu yasu rattisu evam atthamsu tasu tasu
atitasu. Disvati patova suriyalokena kimsukam disvana nayidam
mamsanti natva chinnasa hutva palayimsu. Singalati yatha singala
kimsukam parivaretva asachinna gata evam tavampi idha videharanno
natthibhavam natva asachinno hutva gamissasi senam gahetva
palayissasiti dipeti.
     Raja tassa tam acchambhitavacanam sutva cintesi ayam gahapatiputto
atisuro hutva kathesi nissamsayam vedeho palapito bhavissatiti
ativiya kujjhitva pubbe mayam gahapatiputtam nissaya udarasatakassapi
assamika jata idani tena amhakam hatthagato paccamitto
palapito bahu vata no anatthakarako ubhinnam kattabbam karanam
imasseva karissamiti tassa karanam katum anapento aha
          imassa hatthapade ca      kannanasanca chindatha
          Yo me amittam hatthagatam    vedeham parimocayi
          imam mamsamva atappam        sule katva pacantu nam
          yo me amittam hatthagatam    vedeham parimocayi
          yathapi usabhacammam         pathabya vituniyati
          sihassa atho byagghassa     hoti sankusamahatam
          evantam vitunitvana       vedhayissami sattiya
          yome amittam hatthagatam     vedeham parimocayiti.
     Tattha atappanti pacitabbayuttakam migadinam mamsam viya imam
gahapatiputtam sule avunitva pacantu. Sihassa atho byagghassati
etesanca yatha cammam sankusamahatam hoti evam hotu. Vedhayissamiti
vijjhapessamiti.
     Tam sutva mahasatto hasitam katva ayam raja na janati attano
deviyaca bandhavananca maya mithilam pahitabhavam tena me idam kammakaranam
vicareti kodhavasena kho pana mam usuna va vijjheyya annam
va attano ruccanakam kareyya handaham sokaturam imam vedanappattam
katva hatthipittheyeva nam visannim katva nipajjapetum tam karanam
arocessamiti cintetva aha
          sace me hatthapade ca    kannanasanca chedasi
          evam pancalacandassa      vedeho chedayissati
          sace me hatthapade ca    kannanasanca chedasi
          evam pancalacandiya      vedeho chedayissati
          Sace me hatthapade ca    kannanasanca chedasi
          evam nandaya deviya     vedeho chedayissati
          sace me hatthapade ca    kannanasanca chedasi
          evante puttadarassa     vedeho chedayissati
          sace mamsanca atappam      sule katva pacissasi
          evam pancalacandassa      vedeho pacayissati
          sace mamsanca atappam      sule katva pacissasi
          evam pancalacandiya      vedeho pacayissati
          sace mamsanca atappam      sule katva pacissasi
          evam nandaya deviya     vedeho pacayissati
          sace mamsanca atappam      sule katva pacissasi
          evam te puttadarassa     vedeho pacayissati
          sace mam vitunitvana       vedhayissasi sattiya
          evam pancalacandassa      vedeho vedhayissati
          sace mam vitunitvana       vedhayissasi sattiya
          evam pancalacandiya      vedeho vedhayissati
          sace mam vitunitvana       vedhayissasi sattiya
          evam nandaya deviya     vedeho vedhayissati
          sace mam vitunitvana       vedhayissasi sattiya
          evante puttadarassa     vedeho vedhayissati
          evam no mantitam raho     vedehena maya saha
          Yatha palasatam cammam        kontimantasunitthitam
          upeti tanutanaya        saranam patihantave
          sukhavaho dukkhanudo       vedehassa yasassino
          matinte patihannami       usum palasatena vati.
     Tattha chedayissatiti panditassa kira culanina hatthapada chinnati
sutvava chedayissati. Puttadarassati mama ekassa chinnapaccaya
tava dvinnam puttananceva aggamahesiya cati tinnampi jananam
amhakam raja chedayissati. Evam no mantitam rahoti maharaja
maya ca videharajena ca evam rahasi mantitam yam yam idheva mayham
culaniraja karesi tam tam tattha tassa puttadaranam kattabbanti.
Palasatanti palasatappamanam bahu khare khadapetva mudubhavam upanitam
cammam. Kontimantasunitthitanti kontimanta vuccati cammakarasattham
taya kontimantaya kantanalikhitanam katatta sutthu nitthitam.
Tanutanayati yatha tam cammam sangame saranam patihantave sariratanam
upeti sarepi patihanitva sariram rakkhati. Sukhavahoti maharaja ahampi
amhakam ranno paccamittanam nivaranatthena tassa saraparitanam
cammam viya sukhavaho. Dukkhanudoti kayikacetasikasukham avahami dukkham
nudemi. Matinteti tasma tava matim pannam usum tena palasatacammena
viya attano matiya patihannissamiti.
     Tam sutva raja cintesi    gahapatiputto kim evam kathesi
yatha kira aham etassa kammakaranam karomi evam videharaja mama
Puttadarassa kammakaranam karissati na janati esa mama puttadaranam
arakkhassa susamvidahitabhavam idani marissati maranabhayeneva vilapati
nassa vacanam saddahamiti.
     Mahasatto ayam mam bhayena kathetiti mannati janapessami
nanti cintetva aha
          ingha passa maharaja      sunnam antepuram tava
          orodha ca kumara ca    tava mata ca khattiya
          ummanga niharitvana      vedehassupanamitati.
     Tattha ummangati maya attano manave pesetva pasada
otarapetva ummangeneva aharapetva mahaummanga niharapetva
bandhava te vedehassa upanamitati.
     Tam sutva raja cintesi ayam pandito ativiya dalham katva
kathesi maya ca rattibhage gangaya passena nandadeviya viya saddo
vissuto ayam pandito mahapanno kadaci saccam bhaneyyati
uppannabalavasoko satim paccupatthapetva asocanto viya ekam amaccam
pakkosapetva jananatthaya pesento imam gathamaha
          ingha antepuram mayham      gantvana vicinatha nam
          yatha imassa vacanam        saccam va yadi va musati.
     Sopi saparivaro rajanivesanam gantva dvaram vivaritva anto
pavisitva hatthapade bandhitva mukham pidahitva nagadantakesu olaggite
antepurapalake ca khujjavamanakadayo ca mahanase bhajanani bhinnani
Tattha vippakinnam khadaniyam bhojaniyam ratanagharadvarani vivaritva kataratanavilopam
vivatadvaram sirigabbham disva yathavivateheva dvaravatapanehi
pavisitva caramanam kakagananca chadditagamasadisam susanabhumim viya nissirakam
rajabhavanam disva punagantva ranno arocento imam gathamaha
          evametam maharaja         yatha aha mahosatho
          sunnam antepuram sabbam        kakapatanakam yathati.
     Tattha kakapatanakam yathati macchagandhehi agatehi kakaganehi
samakinno samuddatire chadditagamako viya.
     Tam sutva raja catunnam jananampi vippayogasambhavena sokena
kampamano idam dukkham mama gahapatiputtam nissaya uppannanti dandena
pahato asiviso viya bodhisattassa ativiya kujjhi. Mahasatto
tassa kodhanakaram disva ayam raja mahayaso kadaci kodhavasena
kim me etehiti khattiyamanena mam vihetheyya yannunaham nandadevim
imina na ditthapubbam viya karonto tassa sariravannam vanneyyam
atha so tam anussaritva sacaham mahosatham maressami evarupam
itthiratanam na labhissami tam amarento puna tam labhissamiti attano
bhariyaya sinehena na kinci mayham karissatiti cintetva attano
rakkhanattham pasade thitova rattakambalantare suvannavannam bahum
niharitva tassa gatamaggacikkhanavaseneva tam vannento aha
          ito gata maharaja        nari sabbangasobhana
          kosumbhaphalakasussoni         hamsagaggarabhanini
          Ito nita maharaja        nari sabbangasobhana
          koseyyavasana sama       jatarupasumekhala
          surattapada kalyani        suvannamanimekhala
          parevatakkhi sutanu          bimbottha tanumajjhima
          sujata bhujagalatthiva         vediva tanumajjhima
          dighassa kesa asita       isakaggapavellita
          sujata migacchapiva         hemantaggisikhariva
          nadiva giriduggesu           sanchanna khuddavelubhi
          naganasurukalyani          pathma timbarutthani
          natidigha natirassa        natiloma natilomakati
     tattha itoti ummangam dasseti. Kosumbhaphalakasussoniti
visalakancanaphalaka viya sunadarasoni. Hamsagaggarabhaniniti gocaratthaya
carantanam hamsapotakanam viya gaggarena madhurena sarabhannena samannagata.
Koseyyavasanati kancanakhacitakoseyyavatthavasana. Samati suvannasarira.
Parevatakkhiti pancasu pasadesu aggatthanesu parevatasakunasadisakkhi.
Sutanuti sobhanasarira. Bimbotthati bimbaphalam viya
sumatthotthapariyosana. Tanumajjhimati karamitatanumajjhima.
Sujata bhujagalatthivati vijambhitakale vateritarattapallavavilasini sujata
bhujgalata viya virocati. Vedivati kancanavedi viya tanumajjhima.
Isakaggapavellitati isakam aggesu onata isakaggapavellita potthaniya
aggam viya vinata. Migacchapivati pabbatasanumhi jata
Ekavassika migapotaka viya visalakkhiyutta. Hemantaggisikharivati
obhasavantataya hemante aggisikha viya sobhati. Khuddavelubhiti yatha
khuddakaveluhi sanchanna sa nadi sobhati evam tanulomarajiya sobhati.
Kalyaniti chavimamsam kesanaharuatthinam vasena pancavidhena kalyanena
samannagata. Pathama timbarutthaniti pathama uttama suvannaphalake
thapitam suvannatimbaruphaladvayamiva tassa santhanasampannam nirantaram
thanayugalam.
     Evam mahasatte tassa rupasirim vannenteyeva sa tena pubbe
aditthapubba viya ahosi. Raja balavasineham uppadesi.
     Athassa sinehuppattim natva mahasatto anantaram gathamaha
          nandaya nuna maranena        nandasi siribahana
          ahanca nuna nanda ca        gacchami yamasadhananti.
     Tattha siribahanati sirisampannabahana maharaja nuna tvam evam
uttamarupadharaya nandaya maranena nandasiti vadati. Gacchamati sace
hi tvam mam maressasi ekamseneva amhakam raja nandam maressati
iti nandaca ahanca yamassa santikam gamissami yamo amhe ubho
disva nandam mayhameva dassati tassa mayham maritvapi tadisam itthiratanam
labhantassa kim chijjissati naham attano maranena parihanim
passami devati evam kira nam aha.
     Iti mahasatto ettake thane nandameva vannesi na itare
tayo jane vannesi. Kim karanati. Satta hi nama piyakariyaya
Viya sesajanesu alayam na karonti na mataram va saranta puttadhitaropi
na sarissanti tasma tameva vannesi. Rajamataram mahallakabhavena
na vannesi. Nanasampanne mahasatte madhurassarena vannente
yeva nanda devi agantva ranno purato thita viya ahosi.
Tato raja cintesi thapetva mahosathapanditam anno mama piyabhariyam
anetva datum samattho nama natthiti. Athassa nam sarantasseva
soko uppajji. Atha nam mahasatto ma cintayittha maharaja
devi ca te putto ca mata ca tayo janapi agacchissanti
mama gamanamevettha pamanam tasma tvam assasam patilabhahi narindati
rajanam assasesi. Atha raja cintesi aham attano nagaram
surakkhitam sugopitam karetva imam upakaranagaram ettakena balabahanena
parikkhipitva thito ayam pandito evam sugopitapi mama nagara
devinca me puttanca mataranca anetva vedehassa dapesi amhesu
ca evam parivaretva thitesveva ekassapi ajanantassa vedeham
sasenabahanam palapesi kinnu kho dibbamayam janati udahu
cakkhumohananti. Atha nam pucchanto gathamaha
          dibbam adhiyase mayam         akasi cakkhumohanam
          yo me amittam hatthagatam      vedeham parimocasiti.
     Tam sutva mahasatto maharaja aham dibbamayam janami
pandita hi dibbamayam ugganhitva bhaye sampatte attanampi parampi
dukkhato parimocentiyevati vatva aha
          Adhiyanti ve maharaja       dibbamayidha pandita
          te mocayanti attanam       pandita mantino jana
          santi manavaputta me       kusala sandhichedaka
          yesam katena maggena        vedeho mithilam gatoti.
     Tattha dibbamayidhati dibbamayam idha. Manavaputtati
upatthakatarunayodha. Yesam katenati yehi katena. Maggenati
alankataummangena.
     Idam pana sutva raja alankataummangena kira vedeho gatoti
vadati kidiso nu kho ummangoti ummangam datthukamo ahosi.
Athassa icchitam natva mahasatto raja ummangam datthukamo
dassessamissa umanganti dassento imam gathamaha
          ingha passa maharaja        ummangam sadhu mapitam
          hatthinam atha assanam         rathanam atha pattinam
          alokabhutam titthantam         ummangam sadhu nitthitanti.
     Tattha hatthinanti potthakammacittakammavasena katanam etesam hatthiadinam
pantihi upasobhitam alankatadevasabhasadisam ekobhasam hutva titthantam
ummangam passa devati.
     Evanca pana vatva maharaja mama pannaya mapito candassa
suriyassa ca utthitatthane viya pakato alankataummango asitimahadvarani
ca catusatthi culladvarani ca ekasate sayanagabbe ca
anekasate dipagabbhe ca passa maya saddhim samaggo sammodamano
Hutva attano parivarena saddhim upakaranagaram pavisa devati nagaradvaram
vivarapesi. Raja ekasatarajaparivuto nagaram pavisi. Mahasatto
pasada oruyha rajanam vanditva tam saparivaram adaya ummangam
pavisi. Raja alankataummangam devasabham viya disva bodhisattassa
gunam vannento aha
          labha vata videhanam        yassime idisa pandita
          ghare vasanti vijite (ratthe)  yatha tvamasi mahosathati.
     Tattha videhananti evarupanam panditanam akarassa utthanabhutassa
videhanam janapadassa labha vata. Yassime idisati yassa
ime evarupa pandita upayakusala ekaghare va ekappadese
va ekaratthe va vasanti tassa labha vata. Yatha tvamasiti yatha
tvam asi tadisena panditena saddhimyeva ekaratthe ekajanapade
ekanagare ekagehe vasitum labhanti tesam videharatthavasinanceva
mithilanagaravasinanca taya saddhim ekato vasitum labhantanam labhati vadati.
     Athassa mahasatto ekasatasayanagabbhe dassesi. Ekassa
dvare vivarite sabbe vivaranti. Ekassa dvare pidahite sabbe
pidahanti. Raja ummangam olokento purato gacchati pandito
pacchato. Sabba sena ummangameva pavisimsu. Raja ummangato
nikkhami. Pandito tassa nikkhantabhavam natva sayam nikkhamitva
annesam nikkhamitum adatvava ummangadvaram pidahanto anim akkami.
Asitimahadvarani catusatthiculladvarani ekasatasayanagabbhadvarani ca
Anekasatadipagabbhadvarani ca ekappahareneva pithayimsu. Sakalo
ummango lokantanirayo viya andhakaro ahosi mahajano bhitatasito
maranabhayatajjito ahosi. Mahasatto hiyyo ummangam pavisanto
yam khaggam valukam viyuhitva thapesi tam gahetva bhumito attharasahatthubbedham
akasam ullanghitva tato oruyha rajanam hatthe gahetva
asim uggiritva tasetva maharaja sakalajambudiparajjam kassati
pucchi. So bhito tuyham panditati vatva abhayam me dehiti
aha. Pandito ma bhayi maharaja nahantam maretukamataya
khaggam paramasim mama pannanubhavam dassatum paramasinti vatva khaggam
ranno hatthe adasi. Atha nam khaggam gahetva thitam so aha
sace maharaja mam maretukamo idaneva imina khaggena mam marehi
sace abhayam datukamo abhayam me dehiti. Pandita maya tuyham
abhayam dinnameva tvam ma cintayiti acikkhi. Asim gahetva ubhopi
annamannam adubbhataya sapatham karimsu . Atha raja bodhisattam aha
pandita evam pannabalasampanno hutva rajjam kasma na ganhasiti.
Maharaja sacaham icchanto ajjeva sakalajambudiparajano maretva
rajjam ganheyyam param maretva yasagahanam pana panditehi nappasatthanti.
Atha nam raja aha pandita mahajano dvaram alabhamano
paridevati ummangadvaram vivaritva mahajanassa jivitadanam
dehiti. So dvaram vivari. Sakalo ummango ekobhaso ahosi.
Mahajano assasam patilabhi. Sabbe rajano senaya saddhim ummanga
Nikkhamitva panditassa santikam agamamsu mahasatto ranna saddhim
visalamalake atthasi. Atha nam te rajano ahamsu pandita
tam nissaya jivitam no laddham sace muhuttam ummangadvaram na vivariyittha
sabbesam no tattheva maranam bhavissatiti. Na maharajano idaneva
tumhakam mam nissaya jivitam  laddham pubbepi tumhe mamamyeva nissaya
jivitam labhitthati. Kada panditati. Tena hi sunatha thapetva
amhakam nagaram sakalajambudipe rajjam gahetva utarapancalanagaram gantva
uyyane jayapanam patum suraya patiyattakalam sarathati. Ama
panditati. Tada esa raja kevattena saddhim dummantina visayojitaya
suraya ceva macchamamsadihi ca tumhe maretum tam kiccam katva
payojesi athaham ma mayi dharanteva imesam anathamaranam hotuti
cintetva attano purise pesetva sabbabhajanani bhindapetva etesam
mantam bhinditva tumhakam jivitadanam adasinti. Te sabbepi tam
sutva ubbiggamanasa hutva culanirajanam pucchimsu saccam kira
maharajati. Ama maya kevattassa katham gahetva evam katam
saccameva pandito kathesiti. Te sabbepi mahasattam alingitva
pandita sabbesam no tvam patittha jatosi tam nissaya mayam jivitam
labhamati sabbapasadhanehi bodhisattassa pujam karimsu. Pandito rajanam
evamaha maharaja tumhe ma cintayittha papamittasamsaggasseveso
doso ime rajano khamapethati. Raja maya duppurisam nissaya
tumhakam evarupam katam esa mayham doso khamatha me dosam na punaham
Evarupam karissamiti khamapesi. Te annamannam accayam desetva
samagga sammodamana ahesum. Atha raja bahum khadaniyam bhojaniyam
turiyagandhamaladini ca aharapetva tehi sabbehi saddhim sattaham
ummangeyeva kilitva nagaram pavisitva mahasattassa mahasakkaram
karetva ekasatarajaparivuto mahatale nisiditva panditam attano
santike vasapetukamataya aha
          vuttinca pariharanca         digunam bhattavetanam
          dadami vipule bhoge        bhunja kame ramassu ca
          ma videham paccuggama       kim videho karissatiti.
     Tattha vuttinti yassa nissitam jivitavuttim. Pariharanti gamanigamadanam.
Bhattanti nivapam. Vetananti paribbayam. Bhogeti annepi te
vipule bhoge dadami.
     Pandito pana tam patikkhipanto aha
          yo cajetha maharaja        bhattaram dhanakarana
          ubhinnam hoti gareyho      attano ca parassa ca
          yava jiveyya vedeho      nannassa puriso siyam
          yo cajetha maharaja        bhattaram dhanakarana
          ubhinnam hoti gareyho      attano ca parassa ca
          yava tittheyya vedeho     nannassa vijite vaseti.
     Tattha attano ca parassa cati evarupam hi dhanakarana mayava
attano bhattaram pariccajantena papam katanti attana attanampi
Garahati imina dhanakarana attano bhattaram pariccajanto papadhammo
ayanti paropi garahati tasma na sakka tasmim dharante maya annassa
vijite vasitunti.
       Atha nam raja aha tena hi pandita tava ranno divangatakale
idha agantum patinnam dehiti. So sadhu deva aham jivanto
agamissamiti patijanati. Athassa raja sattaham mahasakkaram
katva sattahaccayena puna apucchanakale aham te pandita idancidanca
dammiti vadanto gathamaha
          dammi nikkhasahassante        gamasitinca kasisu
          dasisatani cattari         dammi bhariyasatanca te
          sabbam senangamadaya       sotthi gaccha mahosathati.
       Tattha nikkhasahassanti pancasuvannena eko nikkho nikkhanam
sahassam. Gameti ye gama samvacchare samvacchare satasahassutthanasunka
te game te dammi. Kasisuti kasikaratthesu.
       Tam videharatthassa asannam tasma tatthassa asitigame adasi.
Sopi rajanam aha maharaja tumhe bandhavanam ma cintayittha
aham mama ranno gamanakaleyeva maharaja nandadevim matutthane
thapeyyasi pancalacandam kanitthabhatikatthaneti vatva dhituya vo
abhisekam dapetva rajanam uyyojesim mataranca vo nandadevinca
puttanca sighameva pesessamiti. Raja sadhu panditati attano
dhituya databbani dasadasigomahisavatthalankarani
Suvannahirannaalankatahatthiassarathadini va imani tassa dadeyyasiti mahasattam
paticchapetva senabahanassa kattabbakiccam vicarento aha
          yava dadantu hatthinam         assanam digunam vidham
          tappentu annapanena       rathike pattikaraketi.
     Tattha yavati na kevalam digunameva yava pahoti tava hatthinanca
assananca yavagodhumadividham dethati vadati. Tappentuti
yattakena antaramagge akilamanta gacchanti tattakam dadanta
tappentuti.
     Evanca pana vatva panditam uyyojento aha
          hatthi asse rathe patti      gacchevadaya pandita
          passatu tam maharaja        vedeho mithilam gatanti.
     Tattha mithilam gatanti sotthina tam mithilanagaram sampattam
passatu.
     Iti so panditassa mahantam sakkaram katva uyyojesi.
Tepi ekasatarajano mahasakkaram katva bahum pannakaram adamsu.
Tesam santike upanikkhittakapurisapi panditameva parivarayimsu. So
mahantena parivarena maggam patipajjitva antaramaggeyeva culaniranna
dinnagamehi ayam harapetum purisam pesetva vedeharattham sampapuni.
Senakopi kira antaramagge purisam thapetva culaniranno agamanam
va anagamanam va janitva yassakassaci agamananca mayham arocehiti
anapesi. Sopi tiyojanamatthakeyeva mahasattam disva
Agantva pandito kira mahantena parivarena agacchatiti senakassa
arocesi. So tam sutva rajakulam agamasi. Rajapi pasadatale
thitova vatapanena bahi olokento mahatim senam disva
mahosathapanditassa sena manda ayam pana ativiya mahati dissati kacci
nu kho culaniraja agato siyati bhitatasito tamattham pucchanto aha
          hatthi assa ratha patti      sena sa dissate maha
          caturangini bhimsarupa          kinnumannanti panditati.
     Athassa senako tamattham arocento aha
          anando te maharaja      uttamo patidissati
          sabbam senangamadaya       sotthippatto mahosathoti.
     Tam stva raja aha senaka panditassa sena manda ayam
pana mahatiti. Maharaja culaniraja tena pasadito bhavissati tenassa
pasannena dinna sena bhavissatiti. Raja nagare bherincarapesi
nagaram alankaritva panditassa paccuggamanam karontuti. Nagara
tatha karimsu. Pandito nagaram pavisitva rajakulam gantva rajanam
vanditva ekamantam nisidi. Atha nam raja utthaya alingitva
pallamkavaragato patisantharam karonto aha
          yatha petam susanasmim        chaddetva caturo jana
          evam kapiliye tyamha       chaddayitva idhagata
          atha tvam kena vannena       kena va pana hetuna
          kena va atthajatena       attanam parimocayiti.
     Tattha caturo janati pandita yatha nama kalakatam cattaro
jana mancakena susanam netva tattha nam chaddetva anapekkha
gacchanti evam kapilaratthe tam chaddetva mayam idhagatati attho.
Vannenati karanena. Hetunati paccayena. Atthajatenati
atthena. Parimocayiti amittahatthagato kena karanena kena paccayena
kena atthena attanam mocasiti pucchati.
     Tato mahasatto aha
          attham atthena vedeha       mantam mantena khattiya
          parivarayissam rajanam        jambudipamva sagaroti.
     Tassattho aham maharaja tehi cintitam attham attana cintitena
atthena tehi mantitam mantam attano mantena parivaresim na kevalanca
ettakameva ekasatarajaparivaram pana tampi rajanam jambudipam sagaro
viya parivarayissanti. Sabbam attana katakammam vittharena kathesi.
      Tam sutva raja tusi. Athassa pandito culaniranna
attano dinnapannakaram acikkhanto aha
          dinnam nikkhasahassam me        gamasitinca kasisu
          dasisatani cattari         dinnam bhariyasatanca me
          sabbam me senangamadaya    sotthinamhi idhagatoti.
     Tato raja ativiya tutthahattho mahasattassa gunam vannento
tameva udanam udanesi
          susukham vata samvaso          panditehiti senaka
          Pakkhiva panjare bandhe       macche jalagateriva
          amittahatthatthagate          mocayi no mahosathoti.
     Senakopissa vacanam sampaticchanto tameva gathamaha
          evameva maharaja         pandita hi sukhavaha
          pakkhiva panjare bandhe       macche jalagateriva
          amittahatthatthagate          mocayi no mahosathoti.
     Atha raja nagare chanabherincarapesi sattaham mahachanam karontu
yesam mayi sineho atthi sabbe panditassa sakkarasammanam karontuti.
     Imamattham pakasento sattha aha
          ahannantu sabbavina        bheriyo dendimani ca
          dhamantu magadha samkha        vaggu nadantu dundubhiti.
     Tattha ahannantuti vadiyantu. Magadha samkhati magadharatthe
sanjatasamkha. Dundubhiti mahabheriyo.
     Atha te nagara ca janapada ca pakatiyava panditassa sakkaram
kattukamava bherisaddam sutva atirekataram sakkaram karimsu.
     Tamattham pakasento sattha aha
          orodha ca kumara ca      vesiyana ca brahmana
          bahum annanca pananca        panditassabhiharayum
          hattharoha anikattha       rathika pattikaraka
          bahum annanca pananca        panditassabhiharayum
          samagata janapada         negama ca samagata
          Bahum annanca pananca        panditassabhiharayum
          bahujjano pasannosi         disva panditamagate
          panditamhi anuppatte        celukkhepo pavattathati.
     Tattha orodha cati udumbaradevim adim katva antepurika.
Abhiharayunti abhiharapesum pahinimsuti attho. Bahujjanoti bhikkhave
nagaravasi ca catudvaragamavasi ca janapadavasi ca bahujjano pasanno
asi. Disva panditamagateti pandite mithilam agate tam disva.
Pavattathati panditamhi mithilam anuppatte ayam no pathamameva
paccamittavasangatam rajanam mocetva pesetva paccha ekasatarajano
annamannam khamapetva samagge katva culanirajanam pasadetva
tena dinnadinnam mahantam yasam adaya agatoti vatva tutthacittena
mahajanena pavattito celukkhepo pavattatha.
     Atha mahasatto chanavasane rajakulam gantva maharaja
culaniranno mataranca devinca puttanca sighameva pesetum vattatiti
aha. Raja tassa vacanam sutva sadhu tata pesehiti aha.
So tesam tinnam jananam mahantam sakkaram katva attana saddhim
agatasenayapi sakkarasammanam katva tepi tayo jane mahantena
parivarena attano purisehi saddhim pesesi. Ranna attano dinna
satabhariyayo ca cattari dasisatani ca nandadeviya saddhim pesesi
attana saddhim agatasenimpi tehi saddhim pesesi. Nandadevi dhitaram
alingitva sisam cumbitva apucchami tuvam amma gamissami ammati
Vatva mahantena saddena paridevi. Pancalacandipi mataram vanditva
amma ma mam tava pajahati parodi. Te mahantena parivarena nagara
nikkhamitva anupubbena uttarapancalanagaram sampapunimsu. Atha
raja mataram pucchi kim amma videharanna te sangaho katoti.
Tata kim kathesi so mam devatatthane thapetva sakkaramakasi
nandadevimpi matutthane thapesi pancalacandam kanittham bhatikatthane
thapesiti. Tam sutva raja ativiya tusitva bahupannakaram pesesi.
Te tato patthaya ubhopi samagga sammodamana vasimsuti.
                . Mahaummangakhandam nitthitam.
     Pancalacandi ranno piya manapa ahosi. Sapi dutiye
samvacchare puttam vijayi. Tassa dasame samvacchare videharaja
kalamakasi. Bodhisatto tasseva chattam ussapetva deva aham tava
ayyakassa culaniranno santikam gamissamiti apucchi. Pandita ma
mam daharam chaddetva gamittha aham tam pitutthane thapetva sakkaram
karissamiti. Pancalacandipi bodhisattam pandita tumhakam gatakale
annam patisaranam natthi ma gamitthati yaci. Sopi maya ranno
patinna dinna na sakka maya agantunti. Mahajanassa atikalunam
paridevantasseva attano upatthake gahetva nagara nikkhamitva
uttarapancalanagaram gato. Raja panditassa agamanam sutva
paccuggantva mahantena parivarena nagaram pavesetva mahantam geham
tassa datva thapetva pathamadinne asitigame annam bhogam adasi.
So tam rajanam upatthasi. Tada bheri nama paribbajika rajagehe
paribhunjati. Sa pandita vyatta. Taya mahasatto na
ditthapubbo. Mahosathapandito kira rajanam upatthatiti saddameva
sunati. Tenapi sa na ditthapubba. Bheri nama paribbajika
kira rajagehe bhunjatiti saddameva sunati. Nandadevi pana pandito
amhakam piyavippayogam katva amhe kilamesiti bodhisatte
anattamana ahosi. Sa pancasata vallabhitthiyo anapesi tumhe
mahosathassa ekam dosam upacaretva ranno antare paribhinditum
vayamathati. Ta tassa antaram olokentiyo vicaranti. Athekadivasam
sa paribbajika bhunjitva nikkhamanti bodhisattam rajupatthanam
agacchantam rajangane passi. So tam vanditva ekamantam atthathi.
Sa cintesi ayam kira pandito janissama tavassa panditabhavam
va apanditabhavam vati. Hatthamuddaya panham pucchanti bodhisattam
oloketva hattham pasaresi. Sa kira kidisam panditam raja
paradesato anetva idani patijaggati na patijaggatiti manasava
panham pucchi. Bodhisatto ayam hatthamuddaya mam panham pucchatiti
natva panham visajjento hatthamutthimakasi. So kira ayye
raja mama patinnam gahetva pakkosapetva idani dalham mutthiva
jato na me adinnapubbam kinci detiti manasava panham visajjesi.
Sa tassa katham natva hattham ukkhipitva attano sisam paramasi.
Tena idam dasseti pandita sace kilamasi mayam viya kasma na
Pabbajissasiti. Tam natva mahasatto attano kucchim paramasi. Tena
idam dasseti ayye mama posetabba puttadara bahu tena na
pabbajamiti. Iti sa hatthamuddaya panham pucchitva attano
avasameva agamasi. Mahasattopi tam vanditva rajupatthanam
gato. Nandadeviya payutta vallabhitthiyo sihapanjare thita tam
kiriyam disva culaniranno santikam gantva deva mahosatho bheriparibbajikaya
saddhim ekato hutva tumhakam rajjam ganhitukamo tumhakam
paccatthiko hotiti paribhindimsu. Tam sutva raja aha
kim vo dittham va sutam vati. Maharaja paribbajika bhunjitva
pasada otaranti mahosatham disva rajanam hatthatalam viya khalamandalam
viya ca samam katva rajjam attano hatthagatam katum sakkositi
hattham pasaresi mahosathopi khaggagahanakaram dassento katipahaccayena
ranno sisam chinditva rajjam attano hatthagatam karissamiti mutthimakasi
sa sisamevassa chindahiti attano hattham ukkhipitva sisam
paramasi mahosatho majjheyeva tam chindissamiti udaram paramasi
maharaja appamatta hotha pathamam mahosatham ghatetum vattatiti. So tasam
katham sutva cintesi na sakka panditena mayi dussitum paribbajikam
pucchitva janissamiti. So puna divase paribbajikaya bhuttakale
tam upasankamitva pucchi ayye kacci vo mahosathapandito ditthoti.
Ama maharaja hiyyo me ito bhunjitva nikkhamantiya ditthoti.
Koci pana vo kathasallapo ahositi. Maharaja amhakam
Sallapo natthi so pana panditoti sutva sace pandito idam
janissatiti hatthamuddaya nam panham pucchim pandita kacci te raja
pasaritahattho samkupitahattho kacci tam sanganhati na samganhatiti
hattham pasaresim pandito raja mama patinnam gahetva pakkositva
idani kinci na detiti mutthimakasi athaham tavam sace kilamasi mayam
viya kasma na pabbajasiti sisam paramasim sopi mama posetabba
puttadara atibahu bahuni udarani puretabbani tena na pabbajamiti
attano kucchim paramasiti. Kim pandito ayye mahosathoti.
Ama maharaja pathavitale anno tadiso pandito nama natthiti
aha. Raja tassa katham sutva tam vanditva uyyojesi.
Tassa gatakale pandito rajupatthanam pavittho. Atha nam raja
pucchi kacci te pandita bheriparibbajika ditthati. Ama maharaja
hiyyo ito nikkhamantim tam passim sa hatthamuddhaya evam mam panham
pucchi ahampissa tatheva visajjesinti taya kathitaniyameneva kathesi.
Raja tam divasam pasiditva panditassa senapatitthanam adasi.
Sabbakiccani tameva paticchapesi. Tassa yaso maha ahosi. Ranna
dinnayasanantareyeva so cintesi ranna ekappahareneva atimahantam
issariyam dinnam rajano kho pana maretukamapi evam karontiyeva
yannunaham mama suhadayo va no vati rajanam vimamseyyam na kho
pana anno janitum sakkhissati bheriparibbajika nanasampanna
sa ekenupayena janissatiti cintetva bahuni gandhamaladini gahetva
Paribbajikaya avasam gantva tam pujetva vanditva ayye tumhehi
ranno mama gunakathaya kathitadivasato patthaya raja ajjhottharitva
viya mayham atimahantam yasam deti tam kho pana sabhavena va no
sabhavena va detiti na janami sadhu vatassa tumhe ekenupayena
ranno mayi sinehabhavam janeyyathati aha. Sa sadhuti patisunitva
puna divase rajageham gacchamanava dakarakkhasapanham nama cintesi.
Evam kirassa ahosi aham carapuriso viya hutva upa-yena
rajanam panham pucchitva panditassa suhadayo va no vati
janissami nanti. Sa gantva katabhattakicca nisidi. Rajapi
tam vanditva ekamantam nisidi. Tassa etadahosi sace raja
panditassa duhadayo bhavissati panham me puttho attano duhadayabhavam
mahajanassa majjheyeva kathessati tam ayuttam ekamante tam
pucchissamiti. Sa raho paccasimsami maharajati aha. Raja
manusse patikkamapesi. Atha nam sa aha maharaja panham tam
pucchicsamiti. Pucchatha ayye jananto kathessamiti. Atha sa
dakarakkhasapanham pucchanti pathamam gathamaha
          sace vo vuyhamamananam     sattannam udakannave
          manussabalimesano          navam ganheyya rakkhaso
          anupubbam katham datva         muncesi dakarakkhatoti.
     Tattha sattannanti tumhakam mata ca nandadevi ca tikhinamantikumaro
ca dhanusekkhasahayo ca purohito ca mahosatho ca tumhe
Cati imesam sattannam. Udakannaveti gambhiravitthate udake.
Manussabalimesanoti manussabalim gavesanto. Ganheyyati thamasam
panno dakarakkhaso udakam dvidha katva nikkhamitva tam navam
ganheyya gahetva ca pana ime cha jane mama anupatipatiya dehi
tam visajjeyyamiti vadeyya atha tvam anupubbam katham datva. Muncesi
dakarakkhatoti katham pathamam datva chattham chaddetva dakarakkhasato
munceyyasiti.
     Tam sutva raja attano yathaajjhasayam kathento imam
gathamaha
         mataram pathamam dajjam       bhariyam datvana bhataram
         tato sahayam datvana     pancamam dajja brammanam
         chatthaham dajjamattanam     neva dajjam mahosathanti.
     Tattha chatthahanti ayye pancame khadite athaham bho dakarakkhasa
mukham vivarati vatva tena vivate mukhe kaccham dalham bandhitva imam
rajjasirim aganetva idani mam khadati tassa mukhe papateyyam na
tveva jivamano mahosathapanditam dadeyyanti.
              . Ettakena ayam panho nitthito.
     Evam natam paribbajikaya ranno mahasatte suhadayattam.
Na pana ettakeneva panditassa guno pakato ahosi. Tenassa
etadahosi aham mahajanassa majjhe etesam gunam katheyyami raja
tesam agunam kathetva panditassa gunam kathessati evam panditassa
Guno nabhe punnacando viya pakato bhavissatiti. Sa sabbam
antepurajanam sannipatapetva adito patthaya puna rajanam tameva
panham pucchitva tena ranna tatheva vutte maharaja tvam pathamam
mataram dassamiti vadasi mata ca nama mahaguna tuyhanca mata
na annesam matusadisa bahupakara te esati tassa gunam kathenti
gathadvayamaha
           poseta te janetti ca  digharattanukampika
           chabbhi tayi padutthasi      pandita atthadassini
           annam upanisam katva      vadha tam parimocayi
           tam tadisim panadadim       orasam gabbhadharinim
           mataram kena dosena     dajjasi dakarakkhinoti.
     Tattha posetati daharakaleyeva dve tayo vare nahapetva
payetva bhojetva tam posesi. Digharattanukampikati ciram kalam
muduna cittena anukampika. Chabbhi tayi padutthasiti yada tayi
chabbhi nama brahmano padussi tada tasmim tayi padutthe sa
mata pandita atthadassini annam tava patirupakam katva tam
vadhato parimocayi.
     Culanissa kira mahaculani nama pita ahosi. Sa imassa daharakale
tena brahmanena saddhim methunam patisevitva tam rajanam visena
maretva brahmanassa chattam ussapetva tassa aggamahesi hutva
ekadivasam amma chatomhiti vutte puttassa phanitena khajjakam
Dapesi. Atha nam makkhika parivarayimsu. So imam nimmakkhikam
katva khadissamiti thokam patikkamitva bhumiyam phanitabindum nipatetva
attano santike makkhike pothetva palapesi. Ta gantva
itaram phanitam parivarayimsu. So nimmakkhikam katva khajjakam khaditva
hatthe dhovitva mukham vikkhaletva pakkami. Brahmano tassa
kiriyam disva cintesi ayam idaneva nimmakkhikam phanitam khadati
vuddhippatto mama rajjam na dassati idaneva nam maressamiti.
So tamattham salakadeviya arocesi. Sa sadhu deva aham tayi
sinehena attano samikampi marapesim idanipi imina me ko attho
mahajanam ajanapetva rahassena nam maressamiti brahmanam vancetva
attheso upayoti. Sa pandita upayakusala bhattakarakam
pakkosapetva samma mama putto culanikumaro ca tava putto
dhanusekhakumaro ca te bhave ekadivasam sanjata ekatova kumaraparivarena
vaddhitva piyasahayaka idani chabbhi brahmano mama puttam
maretukamo tvam tassa jivitadanam dehiti vatva sadhu devi kim
karissamiti vutte mama putto abhinham tava gehe hotu tvanca
so ca tava putto ca katipaham nirasankabhavatthaya mahanaseyeva
sayitva tesam tato nirasankabhavam natva tumhakam sayanatthane
elakatthini thapetva manussanam nipajjanavelayam mahanase aggim datva
kinci ajanapetva mama puttanca tava puttanca gahetva
culadvareneva nikkhamitva tirorattham gantva mama puttassa
Rajaputtabhavam anacikkhitva tassa jivitam anurakkhahiti aha. So
sadhuti sampaticchi. Athassa sa ratanasaram adasi. So tatha
katva attano puttanca rajakumaranca adaya maddaratthe sakalanagaram
gantva rajanam upatthahi. So raja poranakabhattakarakam
apanetva tassa tam thanam adasi. Dvepi kumara tena saddhimyeva
rajanivesanam gacchanti. Raja kassete puttati pucchi.
Bhattakarako mayham puttati aha. Nanu visadisati. Dvinnam itthinam
putta devati. Te gacchante kale vissasika hutva maddaranno
dhituya saddhim rajanivesaneyeva kilanti. Atha culanikumaro ca
rajadhita ca abhinhadassanena annamannam patibaddhacitta ahesum.
Kilanatthane culanikumaro rajadhitaram gendukampi pasakampi aharapesi.
Anaharantim sise paharati. Sa rodati. Athassa saddam sutva
raja kena me dhita pahatati vadati. Dhatiyo agantva
kumarike kena tvam pahatati pucchanti. Kumarika sacaham imina
pahatamhiti vakkhami pita me etassa rajadandam karissatiti cintetva
tasmim sinehena na kumarassa paharanabhavam kathesi. Naham kenaci
pahatati vadati. Athekadivasam maddaraja tam paharantam addasa.
Disva panassa etadahosi ayam kumaro na bhattakarakena sadiso
abhirupo pasadiko ativiya acchambhito na imina etassa puttena
bhavitabbanti. So tato patthaya tam pariganhi. Dhatiyo kilanatthane
khadaniyam aharitva rajadhitaya denti. Sapi annesam
Darakanam deti. Te januna patitthaya onata ganhanti.
Culanikumaro pana thitakova tassa hatthato acchinditva ganhati.
Rajapi tassa tam kiriyam addasa. Athekasmim divase culanikumarassa
genduko ranno cullasayanassa hettha pavisi. Calanikumaro tam
ganhanto attano issariyamanena imassa paccantaranno na hetthasayane
pavisissamiti tam dandakena niharitva ganhati. Rajapi tam
kiriyam disva niccayenesa 1- na bhattakarassa puttoti tam pakkosapetva
kassete puttati pucchi. Mayham putta devati. Aham tava puttanca
aputtanca janami sabhavameva kathehi no ce kathesi jivitante natthiti
tajjento khaggam uggiri. So maranabhayabhito kathemi deva raho pana
paccasimsamiti vatva ranna okase kate abhayam yacitva yathabhutam
arocesi. Raja tattato natva attano dhitaram alankaritva
tassa padaparicarikam katva adasi. Itaresam pana palatadivase
bhattakarako ca culanikumaro ca bhattakarakaputto ca mahanase
aditte antoyeva daddhati sakalanagare ekakolahalam ahosi.
Salakadevi tam pavuttim natva brahmanassa arocesi. Deva tumhakam
manoratho matthakam patto te kira tayopi jana bhattageheyeva
daddhati. So tutthahattho ahosi. Salakadevipi culanikumarassa
atthiniti elakatthini aharapetva brahmanassa dassetva chaddapesi.
Imamattham sandhaya paribbajika annam upanisam katva
@Footnote: 1 nissamsayenevatipi patho.
Vadha parimocayiti aha. Sa hi elakatthini manussatthiniti dassetva
tam vadhaya mocasi. Orasanti yaya tvam ure katva vaddhito tam
orasam piyam manapam. Gabbhadharininti yaya tvam kucchina dharito tam
evarupam mataram tena dosena dakarakkhasassa dassasiti.
     Tam sutva raja ayye bahu mama matu guna ahancassa
mama upakarabhavam janami tatopi mameva guna bahutarati matu
agunam kathento imam gathadvayamaha
           dahara viya alankaram     dhareti apilandhanam
           dovarike anikatthe     ativelam pajagghati
           tatopi patirajanam       sayam dutani sasati
           mataram tena dosena     dajjaham dakarakkhinoti.
    Tattha dahara viyati mahallikapi hutva taruni viya alankaram
dhareti pilandhati. Apilandhananti pilandhitum ayuttam. Sa kira vajirapuritam
kancanamekhalam pilandhitva ranno amaccehi saddhim mahatale
nisinnakale aparaparam cankamati. Mekhalasaddena sakalarajanivesanam
ekaninnadam ahosi. Pajagghatiti ete dovarikadipetake
hatthacariyadike anikatthe ca ye etissa uchitthakampi bhunjitum ayuttarupa
te amantetva tehi saddhim ativelam mahahasitam hasati. Patirajananti
patirajunam. Sayam dutani sasatiti mama vacanena sayam pannam likhitva
dute pesesi mama mata kame paribhunjanavayasmiyeva thita asukaraja
kira agantva tam netuti. Te mayam ranno upatthaka kasma
No evam vadesiti patipannani pesenti. Tesu parisamajjhe vaciyamanesu
mama sisam chindanakalo viya ahosi. Tena nam dosena dakarakkhasassa
dassamiti.
     Bheri tassa vacanam sutva maharaja mataram tava imina dosena
dehi bhariya pana te gunavatiti tassa kathenti dve gatha abhasi
           itthigumbassa pavara      accantam piyabhanini
           anubbata silavati        chayava anupayini
           akkodhana punnavati      pandita atthadassini
           ubbarim kena dosena     dajjasi dakarakkhinoti.
     Tattha itthigumbassati itthiganassa. Anubbatati daharakalato
patthaya anubbata anugata silavati chayava anupayini. Akkodhanati
adito panassa gune kathenti maddaratthe sakalanagare vasanakale
taya pahatapi tava anakaranabhayena tayi sinehena matapitunam
na kathesi evamesa akkodhana punnavati pandita atthadassiniti
idam daharakale akkodhanadibhavam sandhayaha. Ubbarinti
orodham. Evam gunasampannam nandadevim kena dosena dakarakkhasassa
dassasiti vadati.
     So tassa agunam kathento imam gathamaha
           khiddaratisamapannam       anatthavasamagatam
           sa mam sakanam puttanam    ayacam yacate dhanam
           soham dadami sarato     bahum uccavacam dhanam
           Suduccajam cajitvana       paccha socami dummano
           ubbarim tena dosena     dajjami dakarakkhinoti.
     Tattha anatthavasamagatanti taya khiddaratiya kamakilaya anatthakarakanam
kilesanam vasam agatam mam viditva. Sa manti sa nandadevi
mam. Sakanam puttananti yam maya attano puttananca
dhitananca bhariyananca dinnam pilandhanam tam ayacitabbarupampi mayham
dehiti yacati. Paccha socamiti sa dutiyadivase imani pilandhanani
ranna mama dinnani aharathetaniti tesam rodantanam omuncitva
ganhati athaham te rodamane mama santike agate disva paccha
socami evam dosakarika esa imina nam dosena dakarakkhasassa
dassamiti.
     Atha nam paribbajika imam tava imina dosena dehi kanittho
pana te tikhinamanti kumaro upakarako tam kena dosena dassasiti
putchanti gathamaha
           yenocita janapada     anita ca patiggaham
           abhatam pararajjebhi       abhitthaya bahudhanam
           dhanuggahanam pavaram        suram tikhinamantinam
           bhataram kena dosena     dajjasi dakarakkhinoti.
     Tattha yenocitati yena vaddhita. Patiggahanti yena ca tumhe
paradese vasanta puna geham anita. Abhitthayati abhibhavitva.
Tikhinamantinanti tikhinapannam.
     So kira matu brahmanena saddhim vasanakale jato. Athassa
vuddhippattassa brahmano khaggam hatthe datva imam gahetva mam
upatthahiti aha. So brahmanam pita meti sannaya upatthati.
Atha nam eko amacco rajakumara na tvam etassa brahmanassa putto
tava kucchigatakale salakadevi rajanam marapetva etassa chattam
ussapesi tvam mahaculalaniranno puttoti  aha. So tam sutva
kujjhitva hotu ekenupayena nam maressamiti rajakulam pavisanto
tam khaggam ekassa padamulikassa datva aparam tvam rajadvare thatva
mamesa khaggoti imina saddhim vivadam kareyyasiti vatva pavisi.
Te ubho kalaham karimsu. So kim esa kalahoti ekam purisam pesesi.
So agantva khaggatthayati aha. Atha nam brahmano tam sutva
kim etanti pucchi. So kira tumhehi mama dinnakhaggo annassa
santakoti. Kim vadesi tata tena hi aharapehi sanjanissami
nanti aharapesi. Kumaro tam aharapetva kosato nikkaddhitva
passathati sanjanapento viya tam upagantva ekappaharenevassa
sisam chinditva attano padamule patesi. Tato rajagehato
niharitva rajageham patijaggitva nagaram alankaritva tassa abhiseke
upanite mata culanikumarassa maddaratthe vasanabhavam acikkhi. Tam
sutva rajakumaro senangaparivuto tattha gantva bhataram anetva
rajje patitthapesi. Tato patthaya nam tikhinamantiti sanjanimsu.
Paribbajika tam evarupam bhataram kena dosena dakarakkhasassa dassasiti
Pucchi.
     Raja tassa dosam kathento aha
           mayocita janapada      anita ca patiggaham
           abhatam pararajjebhi       abhitthaya bahudhanam
           dhanuggahanam pavaro       suro tikhinamanti ca
           mayayam sukhito raja     iti mannati darako
           upatthanampi me ayye    na so eti yathapure
           bhataram tena dosena     dajjaham dakarakkhinoti.
     Tattha pararajjebhiti imassa maya pararajjato bahudhanam abhatam
sayanca pararajje vasanto puna imam geham anetva esa maya
mahatiyase patitthapitoti vadati. Yathapureti pubbe patova agacchati
idani panesa na tatha eti imina nam dosena dakarakkhasassa dassamiti.
     Paribbajika maharaja bhatu tava doso hotu dhanusekkhakumaro
pana tayi sinehena gunayutto bahupakaroti tassa gunam kathenti
aha
           ekarattena ubhayo      tavanceva dhanusekhava
           ubho jatettha pancala  sahaya susamavaya
           cariya tam anubandhittho    ekadukkhasukho tava
           ussukko te divarattim   sabbakiccesu pavato
           sahayam kena dosena     dajjasi dakarakkhinoti.
     Tattha dhanusekhavati dhanusekhataya dhanusekhakumaroti attho.
Etthati idheva nagare. Pancalati uttarapancalanagare jatatta
evam vohara. Susamavayati sutthu samavaya. Cariya tam anubandhitthoti
daharakale janapadacarikaya pakkantam tam anubandhittha kimiva
chayava na vijahiti. Ussukko teti tava kiccesu rattindivam ussukko
chandajato niccam pavato tam kena dosena dakarakkhasassa dassasiti.
     Athassa raja dosam kathento aha
           cariya mam ayam ayye     sanjagghittho maya sama
           ajjapi tena vannena    ativelam pajagghati
           ubbariyapi me ayye    mantayami rahogato
           anamanto pavisati       pubbe appativedito
           laddhadvaro katokaso   ahirikam anadaram
           sahayam tena dosena     dajjaham dakarakkhinoti.
     Tattha ajjapi tena vannenati yatha cariyaya pubbe mam
anubandhanto maya anathena saddhim ekato bhunjanto sayanto hattham
paharitva mahahasitam hasi ajjapi tatheva hasati duggatakale viya mam
passati. Anamantoti raho nandadeviya saddhim mantentepi mayi
ajanapetvava sahasa pavisati imina dosena tam ahirikam anadaram
dakarakkhasassa dassamiti.
     Atha nam paribbajika maharaja etassa tavesa doso hotu
purohito pana te bahupakaroti tassa gunam kathenti aha
           kusalo sabbanimittanam     rudannu agatagamo
           Uppade supine yutto   niyyane ca pavesane
           patho bhummantalikkhasmim     nakkhattapadakovido
           brahmanam kena dosena   dajjasi dakarakkhinoti.
     Tattha sabbanimittananti imina nimitena idam bhavissati imina
idanti evam sabbanimittesu kusalo. Rudannuti sabbaravam janati.
Uppadeti candaggahasuriyaggahaukkapatadisadahadike uppade.
Supine yuttoti supine ca tassa nipphatti jananavasena yutto.
Niyyane ca pavesaneti imina nakkhattena niyyanitabbam imina
pavisitabbanti janati. Patho bhummantalikkhasminti cheko patibalo
bhumiyanca antalikkhe ca dosagune janitum samattho. Nakkhattapadakovidoti
atthavisatiya nakkhattakotthasesu cheko. Tam kena dosena dakarakkhasassa
dassasiti.
     Raja tassa dosam kathento aha
           parisayampi me ayye     ummilitva udikkhati
           tasma accabhamum luddam     dajjaham dakarakkhinoti.
     Tassattho ayye esa mam parisamajjhe olokentopi akkhini
ummilitva kuddho viya udakkhati tasma etam ummilitva thitabhamu
dosena ukhittabhamum viya luddam byanakam aham dakarakkhino dassamiti.
     Tato paribbajika maharaja tvam mataram adim katva ime
panca jane dakarakkhasassa dassamiti vadasi evarupanca sirivibhavam
aganetva attano jivitam mahosathapanditassa dammiti vadasi kim tassa
Gunam passasiti pucchanti ima gatha abhasi
           sasamuddaparisasam         mahisagarakundalam
           basundharam avasasi        amaccaparivarito
           caturanto maharattho    vijitavi mahabbalo
           pathabya ekarajasi     yaso te vipulam gato
           solasitthisahassani       amuttamanikundala
           nanajanapada nari      devakannupama subha
           evam sabbangasampannam     sabbakamasamiddhinam
           sukhitanam piyam digham        jivitam ahu khattiya
           atha tvam kena vannena    kena va pana hetuna
           panditam anurakkhanto      panam cajasi duccajanti.
     Tattha sasamuddaparisasanti samuddaparikhasamkhatena samuddaparikkhepena
samannagatam. Sagarakundalanti tam parikkhipitva thitassa sagarassa
kundalabhutam. Vijitaviti vijitasangamo. Ekarajati annassa
attano sadisassa ranno abhavato ekova raja. Sabbakamasamiddhinanti
sabbesampi vatthukamakilesakamanam samiddhiya samannagatam.
Sukhitananti evarupanam sukhitanam sattanam evam sabbangasampannam jivitam
dighameva piyam na te appam jivitamicchantiti pandita vadanti.
Pananti evarupam attano jivitam kasma panditam anurakkhanto
cajasiti.
     So tassa katham sutva panditassa gune kathento ima
Gatha abhasi
           yatopi agato ayye    mama attham mahosatho
           nabhijanami dhirassa      anumattampi dukkatam
           sacepi kimhici kale     maranam me pure siya
           putte ca me paputteca   sukhapeyya mahosatho
           anagatam paccuppannam      sabbamattham vipassati
           anaparadhakammantam       na dajjam dakarakkhinoti.
     Tattha kimhici kaleti kissaminci kale. Sukhapeyyati
sukhasmimyeva patitthapeyya. Sabbamatthanti evam anagatam paccuppannam
va atitam va sabbamattham sabbannu buddho viya vipassati.
Anaparadhakammantanti kayakammadisu aparadharahitam. Na dajjanti ayye evam
asamadhuram panditam naham dakarakkhasassa dassamiti.
     Evam raja mahasattassa gune candamandalam uddharanto viya
ukkhipitva kathesi. Iti imam jatakam yatha anusandhippattam hoti.
     Atha paribbajika cintesi ettakenapi panditassa
guna pakata na honti sakalanagaravasinam majjheyeva sagarapitthe
asittatelam viya vippakiranam panditassa gune pakate karissamiti.
Rajanam gahetva pasada oruyha rajangane asanam pannapetva
tattha nisiditva nagare sannipatapetva puna rajanam adito
patthaya dakarakkhasapanham pucchitva tena hettha kathitanayeneva kathitakale
nagare amantetva aha
           Idam sunatha pancala     culaneyyassa bhasitam
           panditam anurakkhanto      panam cajati duccajam
           matu bhariyaya bhatu ca    sakhino brahmanassa ca
           attano vapi pancalo   channam cajati jivitam
           evam mahatthiya panna    nipuna sadhucintini
           ditthadhammahitatthaya       samparaye sukhaya cati.
     Tattha mahatthiyati mahantam attham gahetva thita. Ditthadhammahitatthayati
imasmimyeva attabhave hitatthaya paraloke sukhatthaya ca hoti.
     Iti sa ratanagharassa manikkhandhena kutam ganhanti viya mahasattassa
gunehi dhammadesanaya kutam ganhati.
                  Dakarakkhasapanho nitthito.
       Nitthita ca sabbaso mahaummangajatakavannana.
     Iti sattha imam dhammadesanam aharitva saccani pakasetva
jatakam samodhanento na bhikkhave idaneva tathagato pannava
parappavadamaddano atite aparipakke nane bodhinanatthacariyam
carantopi pannavayevati vatva ima gatha abhasi
           senako kassapo asi    kamindo ambattho capi
           pukakuso potthapado     pancalacando anuruddho
           devindo sonadandako    kevatto devavatto ca
           salaka thulanandika      anukevatto moggallano
           Sundari pancalacandi ca    mallika ca salika
           udumbaradevi gotami      vedeho kaludayi ca
           bheri uppallavannasi     pita suddhodano ahu
           mata asi mahamaya   amara bimbasundari
           tikhinakumaro ca channo    dhanusekho ca rahulo
           suvo ahosi anando    sariputto ca culani
           mahosatho lokanatho     evam dharetha jatakanti.
               Mahosathapanditajatakam pancamam nitthitam.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 43 page 223-456. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=43&A=4561&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=43&A=4561&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=600              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=28&A=3861              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=4644              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=4644              Contents of The Tipitaka Volume 28 http://84000.org/tipitaka/read/?index_28

first pageprevious pagedispage pageNumbernext book chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]