ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 45 : PALI ROMAN Nid.A.1 (saddhammapaj.)

                     5. Paramatthakasuttaniddesavannana
    [31] Pancame paramatthakasutte paramanti ditthisu paribbasanoti idam paramanti
gahetva sakaya sakaya ditthiya vasamano. Yaduttarim kuruteti yam attano sattharadim
settham karoti. Hinati anne tato sabbamahati tam attano sattharadim thapetva
tato anne sabbe "hina ime"ti aha. Tasma vivadani avitivattoti tena
karanena tani ditthikalahani 1- avitivattova hoti.
    Vasantiti pathamuppannaditthivasena vasanti. Pavasantiti pavisitva vasanti.
Avasantiti visesena vasanti. Parivasantiti sabbabhagena vasanti. Tam upamaya sadhento
"yatha agarika va"tiadimaha. Agarika vati gharasamika. Gharesu vasantiti attano
gharesu asankavirahita hutva nivasanti. Sapattika vati apattibahula. Sakilesati 2-
ragadikilesabahula. Uttarim karotiti atirekam karoti. Ayam sattha sabbannuti ayam
amhakam sattha sabbam janati.
    Sabbe parappavade khipatiti sabbaparaladdhiyo chaddeti. Ukkhipatiti niharati.
Parikkhipatiti parammukhe karoti. Ditthimedhaganiti ditthivihesakani.
    [32] Dutiyagathayattho:- evam avitivattova yam ditthe sute silavate muteti
etesu catusu vatthusu uppannaditthisankhate attani pubbe vuttappakaram anisamsam
passati, tadeva so tattha sakaya ditthiya anisamsam "idam setthan"ti abhinivisitva
annam sabbam parasattharadikam nihinato passati.
    Dve anisamse passatiti dve gune oloketi. Ditthadhammikancati ditthe
paccakkhe attabhave vipaccanakagunam. 3- Samparayikancati paraloke patilabhitabbagunanca.
Yamditthiko satthati yamladdhiko titthayatanasamiko. Alam nagattaya vati nagabhavaya 4-
@Footnote: 1 cha.Ma. so ditthikalahe  2 cha.Ma. sakilesa vati  3 cha.Ma. vipaccanakaranam
@4 cha.Ma. nagarajabhavaya
Va pariyattam. Supannattadisupi eseva nayo. Devattaya vati sammutidevadibhavaya.
Ayatim phalapatikankhi hotiti anagate vipakaphalam patthayano hoti. Ditthasuddhiyapi
dve anisamse passatiti cakkhuvinnanena dittharupayatanassa vasena suddhiya hetuttapi
attano gahitaggahanena dve gune oloketi. Sutasuddhiyadisupi eseva nayo.
    [33] Tatiyagathayattho:- evam passato passa 1- yam attano sattharadim
nissito annam parasattharadim hinam passati, tam pana dassanam ganthameva kusala
vadanti, bandhananti vuttam hoti. Yasma etadeva, tasma hi ditthamva sutam mutam
va, silabbatam bhikkhu na nissayeyya, nabhiniviseyyati 2- vuttam hoti.
    Kusalati khandhadijanane cheka. Khandhakusalati rupadisu pancasu khandhesu kusala.
Dhatuayatanapaticcasamuppadasatipatthanasammappadhanaiddhipadaindriyabalabojjhangamagga-
phalanibbanesupi eseva nayo. Tattha maggakusalati catusu maggesu. Phalakusalati catusu
phalesu. Nibbanakusalati duvidhe nibbane cheka. Te kusalati te etesu
vuttappakaresu cheka. Evam vadantiti evam kathenti. Gantho esoti passato ca attano
sattharadinissitanca  annam parasattharadim hinato dassananca gantho bandhano esoti
vadanti. Lambanam 3- etanti etam vuttappakaram nagadante laggitam viya adholambanam.
Bandhanam etanti nicchinditum dukkhatthena sankhalikadibandhanam viya etam bandhanam.
Palibodho esoti samsarato nikkhamitum appadanatthena eso palibodho.
    [34] Catutthagathayattho:- na kevalam ditthasutadim 4- na nissayeyya, api
ca kho pana asanjatam uparupari ditthimpi lokasmim na kappayeyya, na janeyyati
vuttam hoti. Kidisam? nanena va silabbatena vapi, samapattinanadina nanena
va silabbatena va yam kappayissati, 5- etam ditthim na kappayeyya. 6- Na kevalanca
@Footnote: 1 Si. evam passantopi, cha.Ma. ca  2 cha.Ma. nabhiniveseyyati  3 Si.,cha.Ma. lagganam
@4 cha.Ma. ditthasutadisu  5 cha.Ma. ya kappiyati  6 cha.Ma. kappeyya
Ditthim na kappayeyya, api ca kho pana manenapi jatiadihi vatthuhi samoti
va attanam anupaneyya, hino na mannetha visesi vapiti.
    Atthasamapattinanena vati pathamajjhanadinam atthannam samapattinam sampayuttapannaya
va. Pancabhinnananena vati lokiyanam pancannam abhinnanam sampayuttapannaya va.
Micchananena vati viparitasabhavena pavattaya pannaya amutte muttammayati 1-
evam uppannena micchananena va.
    [35] Pancamagathayattho:- evam hi ditthim akappento amannamano ca
attam pahaya anupadiyano yam pubbe gahitam, tam pahaya param agganhanto tasmimpi
vuttappakare nanepi duvidham nissayam no karoti, akaronto ca sa ve viyattesu
nanaditthivasena bhinnesu sattesu na vaggasari chandadivasena agacchanadhammo hutva
dvasatthiya ditthisu kinci ditthim na pacceti, na paccagacchatiti vuttam hoti.
    Catuhi upadanehiti kamupadanadihi catuhi bhusam gahanehi. Sa ve vavatthitesuti 2-
so puggalo nicchitesu. Bhinnesuti dvidha bhinnesu.
    [36] Idani yo so imaya gathaya vutto khinasavo, tassa vannabhananattham
"yassubhayante"tiadika tisso gathayo aha. Tesu 3- pathamagathaya yassubhayanteti
pubbe vuttaphassadibhede. Panidhiti tanha. Bhavabhavayati punappunam bhavaya. Idha
va huram vati sakattabhavadibhede idha va parattabhavadibhede parattha va.
    Phasso eko antoti cakkhusamphassadiko eko kotthaso. Phassasamudayoti
vattharammano. Yato samudeti uppajjati, so samudayo. Dutiyo antoti dutiyo
kotthaso. Atitanti ati itam atitam, atikkantanti vuttam hoti. Anagatanti na
@Footnote: 1 cha.Ma. muttam passati  2 cha.Ma. viyattesuti  3 cha.Ma. tattha
Agatam anagatam, anuppannanti vuttam hoti. Sukhavedanadayo visabhagavasena. Namarupadukam
namanaruppanavasena. Ajjhattikadayo ajjhattabahiravasena. Sakkayadayo khandhapancakanam
pavattisamudayavasena vuttati veditabba.
    Sakattabhavoti attano attabhavo. Parattabhavoti parassa attabhavo.
    [37] Dutiyagathaya ditthe vati ditthasuddhiya va. Esa nayo sutadisu.
Sannati sannasamutthapika ditthi.
    Aparamasantanti tanhamanaditthihi na paramasantam. Anabhinivisantanti 1- teheva
anabhinivisantam.
    "vinibandho"ti vati 2- manena vinibandhoti va. "paramattho"ti vati parato
niccasukhasubhadihi paramatthoti va. Vikkhepagatoti uddhaccavasena. Anitthangatoti
vicikicchavasena. Thamagatoti anusayavasena. Gatiyati gantabbavasena.
    [38] Tatiyagathaya dhammapi tesam na paticchita seti dvasatthiditthigatadhammapi
tesam "idameva saccam, moghamannan"ti 3- evam na paticchita. Parangato na pacceti
taditi nibbanaparangato tena tena maggena pahine kilese puna nagacchati  pancahi
ca akarehi tadi hotiti. Sesam pakatameva.
    Visativatthuka sakkayaditthiti "rupam attato samanupassati"tiadina 4-
nayena ekekasmim khandhe catuhi catuhi akarehi pancakkhandhe patittham katva
pavatta vijjamane kaye ditthi. Dasavatthuka micchaditthiti "natthi
dinnan"tiadinayappavatta 5- ditthi. Antagagahika ditthiti "sassato loko
idameva saccam, moghamannan"tiadinayappavatta 6- ekekam antam atthiti gahetva
pavatta ditthi. Ya evarupa ditthiti
@Footnote: 1 cha.Ma. anabhinivesantanti. evamuparipi  2 cha.Ma. vinibaddhoti va
@3 khu.u. 25/56/194  4 khu.pati. 31/131/148  5 abhi.san. 34/1221/279
@6 Ma.u. 14/27/22
Idani vuccamananam ekunavisapadanam sadharanam mulapadam. Ya ditthi, tadeva
ditthigatam, ya ditthi, tadeva ditthiggahananti sabbopi 1- sambandho katabbo. Ya
ayathavadassanatthena ditthi, tadeva ditthisu gatam dassanam dvasatthiditthiya
antogatattati ditthigatam. Hetthapissa attho vuttoyeva.
    Dvinnam antanam ekantagatattatipi ditthigatam. Tattha sassatoti nicco. Lokoti
atta. Idha sariramyeva nassati, atta pana idha parattha ca soyevati mannanti. So hi
samanneva aloketiti katva lokoti mannati. Asassatoti anicco. Atta sarireneva
saha nassatiti mannanti. Antavati paritte kasine jhanam uppadetva tam
parittakasinarammanacetanam sapariyanto "atta"ti mannanti. Anantavati na
antava appamane kasine jhanam uppadetva tam appamanakasinarammanacetanam
apariyanto "atta"ti mannanti. Tam jivam tam sariranti jivo ca sariranca
tamyeva. Jivoti atta, lingavipallasena napumsakavacanam katam. Sariranti
rasatthena khandhapancakam. Annam jivam annam sariranti anno jivo annam khandhapancakam.
Hoti tathagato parammaranati khandha idheva vinassanti, satto maranato param
hoti vijjati na nassati, tathagatoti cetam sattadhivacanam bhavati. 2- Keci pana
"tathagatoti araha"ti vadanti. Ime na hotiti pakkhe dosam disva evam ganhanti.
Na hoti tathagato parammaranati khandhapi idheva nassanti, tathagato ca maranato
param na hoti ucchijjati. Ime hotiti pakkhe dosam disva evam ganhanti. Hoti
ca na ca hotiti ime ekekapakkhapariggahe dosam disva ubhayapakkham ganhanti.
Neva hoti na na hotiti ime ubhayapakkhapariggahe ubhayadosapattim disva "hoti
ca na hoti"ti ca "neva hoti na na hoti"ti ca amaravikkhepapakkham ganhanti.
    Ayampanettha atthakathanayo 3-:- "sassato loko"ti vatiadihi dasahakarehi
ditthippabhedova vutto. Tattha sassato lokoti ca khandhapancakam lokoti gahetva
@Footnote: 1 Si.,cha.Ma. sabbesam  2 cha.Ma. sattadhivacananti  3 patisam.A. 2/6
"ayam loko nicco dhuvo sabbakaliko"ti ganhantassa sassatanti gahanakarappavatta
ditthi. Asassatoti tameva lokam "ucchijjati vinassati"ti ganhantassa ucchedaggahana-
karappavatta ditthi. Antavati parittakasinalabhino suppamatte va saravamatte
va kasine samapannassa antosamapattiyam vattitaruparupadhamme "loko"ti ca
kasinaparicchedantena "antava"ti ca ganhantassa "antava loko"ti gahanakarappavatta
ditthi. Sa sassataditthipi hoti ucchedaditthipi. Vipulakasinalabhino pana tasmim kasine
samapannassa antosamapattiyam vattitaruparupadhamme "loko"ti ca kasinaparicchedantena
ca "ananto"ti ganhantassa "anantava loko"ti gahanakarappavatta ditthi. Sa
sassataditthipi hoti ucchedaditthipi. Tam jivam tam sariranti "bhedanadhammassa
sarirasseva jivan"ti gahitatta "sarire ucchijjamane jivampi ucchijjati"ti
ucchedaggahanakarappavatta ditthi. Dutiyapadena sarirato annassa jivassa gahitatta
"sarire ca ucchijjamanepi jivam na ucchijjati"ti sassataggahanakarappavatta ditthi.
Hoti tathagatotiadisu "satto tathagato nama, so parammarana hoti"ti ganhato  pathama
sassataditthi. "na hoti"ti ganhato dutiya ucchedaditthi. "hoti ca na ca hoti"ti
ganhato tatiya ekaccasassataditthi. "neva hoti na na hoti"ti ganhato catuttha
amaravikkhepaditthiti vuttappakara dasavidha ditthi. Yathayogam bhavaditthi ca vibhavaditthi
cati dvidha hoti. Tasu ekapi tesam khinasavanam na paticchitati attho.
    Ye kilesati ye kilesa sotapattimaggena pahina, te kilese. Na punetiti
na puna eti. Na paccetiti puna nibbattetva na patieti, na paccagacchatiti
paccabhave nagacchati. Pancahakarehi taditi pancahi karanehi kotthasehi va
sadiso. Itthanitthe taditi ittharammane ca anittharammane ca anunayapatigham
muncitva thitatta dvisu sadiso. Cattaviti kilese cajitava. Tinnaviti samsaram
atikkamitava. Muttaviti ragadito muttava. Tamniddesa taditi tena tena
silasaddhadina niddisitva niddisitva kathetabbato sadiso.
    Tam pancavidham vittharetva kathetukamo "katham araha itthanitthe tadi"tiadimaha.
Tattha labhepiti catunnam paccayanam labhepi. Alabhepiti tesam alabhepi. Yasepiti
parivarepi. Ayasepiti parivaravipattiyapi. Pasamsayapiti vannabhananayapi. Nindayapiti
garahayapi. Sukhepiti kayikasukhepi. Dukkhepiti kayikadukkhepi. Ekam ce baham
gandhena limpeyyunti sace ekam baham catujatiyagandhena lepam uparupari dadeyyum.
Vasiya taccheyyunti yadi ekam baham vaddhaki vasiya tacchetva tacchetva tanum
kareyyum. Amusmim natthi ragoti amusmim gandhalepane sineho natthi na samvijjati.
Amusmim natthi patighanti amusmim vasiya tacchane patihananasankhatam patigham kopam natthi
na samvijjati. Anunayapatighavippahinoti sinehanca kopanca pajahitva thito.
Ugghatinigghativitivattoti anunayavasena anuggahanca patighavasena niggahanca
atikkamitva thito. Anurodhavirodhasamatikkantoti anunayanca patighanca samma atikkanto.
    Sile satiti sile samvijjamane. Silavati silasampanno. Tena niddesam kathanam
labhatiti tadi. Saddhaya sati saddhoti evamadisupi eseva nayo.
                  Saddhammapajjotikaya mahaniddesatthakathaya
                   paramatthakasuttaniddesavannana nitthita.
                              Pancamam.
                       -------------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 45 page 237-243. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=45&A=5510&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=45&A=5510&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=29&i=146              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=29&A=2240              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=29&A=2417              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=29&A=2417              Contents of The Tipitaka Volume 29 http://84000.org/tipitaka/read/?index_29

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]