ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 45 : PALI ROMAN Nid.A.1 (saddhammapaj.)

page352.

11. Kalahavivadasuttaniddesavannana [97] Ekadasame kalahavivadasuttaniddese kuto pahuta kalaha vivadati kalaho ca tassa pubbabhago vivado cati ime kuto jata. Paridevasoka sahamacchara cati paridevasoka ca sahamacchara ca kuto pahuta. Manatimana sahapesuna cati mana ca atimana ca pesuna ca kuto pahuta. Teti te sabbepi attha kilesadhamma. Tadingha bruhiti tam maya pucchitamattham bruhi, yacami tam ahanti. Yacanattho hi inghati nipato. Ekenakarenati ekena karanena. Aparena akarenati aparena karanena. Agarika dandapasutati gahapatino vihesamana. Pabbajita apattim apajjantati anagarika sattasu apattikkhandhesu annataram apajjamana. Kuto pahutati kuto bhuta. Kuto jatati kuto patiladdhattabhava. 1- Kuto sanjatati upasaggena padam vaddhitam. Kuto nibbattati kuto nibbattalakkhanam patta. Upasaggena padam vaddhetva "kuto abhinibbatta"ti vuttam. Kuto patubhutati kuto pakatibhuta. Kimnidanatiadisu attano phalam nidetiti nidanam. Etasma phalam samudetiti samudayo. Etasma phalam jayatiti jati. Etasma phalam pabhavatiti pabhavo. Mulam pucchatiti kalahassa karanam pucchati. Karanam hi patitthatthena mulam. Attano phalanipphadanattham hinoti pavattatiti hetu. "handa nam ganhatha"ti dassentam viya attano phalam nidetiti nidanam. Etasma phalam sambhavatiti sambhavo. Pabhavati phalam etasmati pabhavo. Samutthati ettha phalam, etena va samutthatiti samutthanam. Attano phalam aharatiti aharo. Appatikkhipitabbatthena attano phalam arametiti arammanam. Etam paticca appatikkhipitva phalam eti pavattatiti paccayo. Etasma phalam samudetiti samudayoti evametesam padanam @Footnote: 1 cha.Ma. patiladdhabhava

--------------------------------------------------------------------------------------------- page353.

Vacanattho veditabbo. Tam sandhaya "kalahassa ca vivadassa ca mulam pucchati"tiadina nayena desana vutta. [98] Piyappahutati piyavatthuto jata. Maccherayutta kalaha vivadati imina kalahavivadadinam na kevalam piyavatthumeva, macchariyampi paccayam dasseti. Kalahavivadasisena cettha sabbepi te dhamma vuttati veditabba. Yatha ca etesam macchariyam, tatha pesunananca vivadam. Tenaha "vivadajatesu ca pesunani"ti. Imissa gathaya niddeso uttanatthoyeva. [99] Piya su lokasmim kutonidana, ye vapi 1- lobha vicaranti loketi "piyappahuta kalaha"ti ye ettha vutta, te piya su lokasmim kutonidana, na kevalanca piya, ye vapi khattiyadayo loke vicaranti lobhahetu lobhenabhibhuta vicaranti, tesam so lobho ca kutonidanoti dve atthe ekaya pucchaya pucchati. Kutonidanati cettha kimnidana kimhetukati paccattavacanassa toadeso veditabbo, samase cassa lopabhavo. Atha va nidanati jata, uppannati attho. Tasma 2- kuto nidana 2- kuto jata kuto uppannati vuttam hoti. Asa ca ni cati asa ca tassa asaya samiddhi ca. Ye samparayaya narassa hontiti ye narassa samparayaya honti, parayana hontiti vuttam hoti. Eka evayampi puccha. Dipa hontiti patittha bhavanti. Sarana hontiti dukkhanasana honti. Nittha parayana hontiti samiddhiparayana honti. [100] Chandanidananiti kamacchandadichandanidanani. Ye vapi 1- lobha vicarantiti ye vapi khattiyadayo lobha vicaranti, tesam lobhopi chandanidanoti @Footnote: 1 cha.Ma. capi 2-2 cha.Ma. ime patha na dissanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page354.

Dvepi atthe ekato vissajjeti. Itonidanati chandanidana evati vuttam hoti. "ito nidana"ti hi chandam sandhayaha. Chandanidana hi lobhadayo. "itonidana"ti saddasiddhi cettha "kutonidana"ti ettha vuttanayeneva veditabba. Asaya samiddhi vuccati nitthati ajjhasayanibbattipatilabho kathiyati. [101] Vinicchayati tanhaditthivinicchaya. Ye capi dhamma samanena vuttati ye ca annepi kodhadihi sampayutta, tatharupa va akusala dhamma buddhasamanena vutta, te kutopahutati. Annajatikati annasabhava. Annavihitakati annenakarena thita. Samitapapenati nibbutapapena. 1- Bahitapapadhammenati pahinalamakadhammena. Bhinnakilesamulenati kilesamulani bhinditva thitena. Sabbakusalabandhana 2- pamuttenati dvadasakusalabandhanam mocetva thitena. Vuttati kathita. Pavuttati pakarena kathita. [102] Tamupanissaya pahoti chandoti tam sukhadukkhavedanam tadubhayavatthusankhatam satasatam upanissaya samyogaviyogapatthanavasena chando pahoti. Ettavata "../../bdpicture/chando nu lokasmim kutonidano"ti ayam panho vissajjito hoti. Rupesu disva vibhavam bhavancati rupesu vayanca uppadanca disva. Vinicchayam kurute 3- jantu loketi apayadike loke ayam jantu bhogadhigamattham tanhavinicchayam "atta me uppanno"tiadina nayena ditthivinicchayanca kurute. Ettavata "vinicchaya capi kutopahuta"ti ayam panho vissajjito hoti. Satasatam nissayati madhuranca amadhuranca upanissayam katva. Itthanitthanti ittharammananca anittharammananca. @Footnote: 1 cha.Ma. nibbapitapapena 2 cha.Ma. sabbakusalamulabandhana 3 cha.Ma. kubbati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page355.

Suramerayamajjapamadatthananuyoganti ettha surati pitthasura puvasura odanasura kinnapakkhitta sambharasamyuttati panca suRa. Merayanti pupphasavo phalasavo madhvasavo gulasavo sambharasamyuttoti panca asava. Tam sabbampi madakaranavasena majjam. Pamadatthananti pamadakaranam, yaya cetanaya tam majjam pivati, tassetam adhivacanam. Anuyoganti tam suramerayamajjappamadatthananuyogam anuayogam punappunam karanam. Yasma ca pana tam anuyuttassa me uppanna ceva bhoga parihayanti, anuppanna ca nuppajjanti, tasma "me bhoga parikkhayam khinabhavam gacchanti"ti janati. Evam sabbattha. Vikalavisikhacariyanuyoganti avelaya visikhasu cariyanuyuttam. Samajjabhicarananti naccadidassanavasena samajjabhigamanam. Alasyanuyoganti kayalasiyayuttappayuttam. 1- Apayamukhani na sevatiti bhoganam vinasadvarani na sevati. Kasiya vati kasikammena va. Vanijjaya vati dhammikavanijakammena va. Gorakkhena vati gopalakakammena va. Issatthena vati dhanusippena va. Rajaporisena vati rajasevakakammena va. Sippannatarena vati kumbhakaradisippanam annatarena va. Patipajjatiti payogam karoti. Cakkhusmim uppanne janatiti sasambharacakkhusmim uppanne janati. "atta me uppanno"ti ditthim ganhati. Cakkhusmim antarahiteti tasmim vinatthe. Atta me antarahitoti "mama atta vinattho"ti ditthim ganhati. Vigato me attati vitikkanto 2- mama atta. Sotasmintiadisupi eseva nayo. [103] Etepi dhamma dvayameva santeti ete kodhadayo dhamma satasatadvaye sante eva honti uppajjanti. Ettavata tatiyapanhopi vissajjito hoti. Idani yo evam vissajjitesu etesu panhesu kathamkathi bhaveyya, tassa kathamkathapahanupayam dassento aha "kathamkathi nanapathaya sikkhe"ti, nanadassanananadhigamanattham tisso sikkha sikkheyyati vuttam hoti. Kimkarana? natva pavutta samanena dhamma. @Footnote: 1 cha.Ma. kayalasiyataya yuttappayuttam 2 Si. atikkanto

--------------------------------------------------------------------------------------------- page356.

Buddhasamanena hi natva dhamma vutta, natthi tassa dhammesu annanam, attano pana nananubhavena te ajananto na janeyya, na desanadosena. Tasma kathamkathi nanapathaya sikkhe, natva pavutta samanena dhammati. Pakkhepabandhanena va baddhoti bandhanagarikabandhanena va 1- baddho. Parikkhepabandhanena vati vatiparikkhepabandhanena va. Gamabandhanenatiadisu tasma tasma thanato nikkhamitum alabhanto gamabandhanadihi baddho nama hoti. Tassa bandhanassa mokkhatthayati etassa vuttappakarassa bandhanassa mocanattham. Nanampi nanapathoti pure uppannananam aparaparuppannassa nanampi nanassa sancaranamaggoti nanampi nanapatho. Nanassa arammanampi nanapathoti nanassa paccayopi tam alambitva uppajjanato nanapatho. Nanasahabhunopi dhamma nanapathoti nanena sahuppanna avasesa cittacetasika dhammapi nanapatho. Idani upamaya sadhento "yatha ariyamaggo ariyapatho"tiadimaha. Kathamkathi puggaloti vicikicchavanto puggalo. Sakankhoti sadvelhako. Savilekhoti cittarajivanto. Sadvelhakoti kankhavanto. Savicikicchoti sandehavanto. Nanadhigamayati nanapatilabhatthaya. Nanaphusanayati 2- nanapativijjhanatthaya. Atha va nanavindanatthaya. 3- Nanasacchikiriyayati nanassa paccakkhakaranatthaya. Sanidanahanti aham sanidanam sappaccayam katva dhammadesanam karomi. Sappatihariyanti niyyanikam katva. No appatihariyanti aniyyanikam akatva dhammadesanam karomi. [104] Satam asatanca kutonidanati ettha satasatanti sukhadukkhavedana eva adhippeta. Na bhavanti heteti na bhavanti hi 4- ete. Vibhavam bhavancapi yametamattham, etam me pabruhi yatonidananti satasatanam vibhavam bhavanca etampi @Footnote: 1 cha.Ma. nagarikabandhena 2 Si. nanadassanayati 3 Si. nananipphadanatthaya 4 cha.Ma. @hisaddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page357.

Yam attham. Lingabyattayo ettha kato. Idampana vuttam hoti:- satasatanam vibhavo bhavo cati yo esa attho, etamme pabruhi yatonidananti. Ettha ca satasatanam vibhavabhavavatthuka vibhavabhavaditthiyo eva vibhavabhavati atthato veditabba. Tatha hi imassa panhassa vissajjanapakkhe "bhavaditthipi phassanidana, vibhavaditthipi phassanidana"ti upari niddese 1- vakkhati. Imaya gathaya niddese vattabbam natthi. [105] Itonidananti phassanidanam. Imayapi vattabbam natthi. [106] Kismim vibhute na phusanti phassati kismim vitivatte cakkhusamphassadayo panca phassa na phusanti. Imayapi vattabbam natthi. [107] Namanca rupanca paticcati sampayuttakanamanca vattharammanarupanca paticca. Rupe vibhute na phusanti phassati rupe vitivatte panca phassa na phusanti. Tinnam sangati phassoti cakkhurupavinnananam tinnannam sangatiya phasso jayati. Cakkhunca rupa ca rupasminti pasadacakkhunca ruparammanani ca rupabhage rupakotthase katva. Cakkhusamphassam thapetvati tinnam sangatiya uppannaphassam muncitva. Sampayuttaka dhamma namasminti avasesa vedanadayo phassena sahajata dhamma namabhage. Sotanca paticcatiadisupi eseva nayo. Catuhakarehi rupam vibhutam hotiti catuhi karanehi rupam vitivattam hoti. Natavibhutenati pakatam katva vitivattena. Tiranavibhutenati aniccadito tiretva vitivattena. Pahanavibhutenati chandaragappahanato vitivattena. Samatikkamavibhutenati catunnam arupasamapattinam patilabhavasena vitivattena. [108] Katham sametassati katham patipannassa. Vibhoti rupanti rupam vibhavati, na bhaveyya va. Sukham dukkham vati 2- itthanittharupameva pucchati. @Footnote: 1 khu.maha 29/484/329 (sya) 2 cha.Ma. dukhanca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page358.

Janeyyamati janissama. Ajaneyyamati visesena janissama. Vijaneyyamati anekavidhena janissama. Pativijaneyyamati samma janissama. Pativijjheyyamati cittena bujjhissama. [109] Na sannasanniti yatha sametassa vibhoti rupam, so pakatisannaya sannipi na hoti. Na visannasanniti visannayapi virupaya sannaya visanni na hoti ummattako va khittacitto va. Nopi asanniti sannavirahitopi na hoti nirodhasamapanno va asannasatto va. Na vibhutasanniti "sabbaso rupasannanan"tiadina 1- nayena samatikkantasannipi na hoti arupajjhanalabhi. Evam sametassa vibhoti rupanti etasmim sannasannitadibhave atthatva yadetam vuttam "so evam samahite citte .pe. Akasanancayatanasamapattipatilabhatthaya cittam abhiniharati"ti, evam sametassa arupamaggasamangino 2- vibhoti rupam. Sannanidana hi papancasankhati evam patipannassapi ca ya sanna, tamnidana tanhaditthipapancassa appahinava hontiti dasseti. Asannino vuccanti nirodhasamapannati sannavedana nirodhetva nirodhasamapanna sannabhavena asanninoti kathiyanti. Asannasattati sabbena sabbam sannabhavena asannabhave nibbatta. So evam samahite citteti tattha soti so bhikkhu. Evanti catutthajjhanak- kamanidassanametam, iminanukkamena catutthajjhanam patilabhitvati vuttam hoti. Samahiteti imina catutthajjhanasamadhina samahite. Parisuddhetiadisu pana upekkhasatiparisuddhibhavena parisuddhe. Parisuddhattayeva pariyodate, pabhassareti vuttam hoti. Sukhadinam paccayanam ghatena vihataragadianganatta anangane. Ananganattayeva ca vigatupakkilese. Anganena hi cittam upakkilissati. Subhavitatta mudubhute, vasibhavappatteti vuttam hoti. Vase vattamanam hi cittam muduti vuccati. Muduttayeva @Footnote: 1 abhi.vi. 35/508/295 2 Si. arupacittasamangino

--------------------------------------------------------------------------------------------- page359.

Ca kammaniye, kammakkhame kammayoggeti vuttam hoti. Mudunhi cittam kammaniyam hoti suddhantamiva suvannam. Tadubhayampi ca subhavitattayeva. Yathaha "naham bhikkhave annam ekadhammampi samanupassami, yam evam bhavitam kammaniyam hoti yathayidam bhikkhave cittan"ti. 1- Etesu hi parisuddhabhavadisu thitatta thite. Thitattayeva anenjappatte acale nirinjaneti vuttam hoti. Mudukammannabhavena va attano vase thitatta thite. Saddhadihi pariggahitatta anenjappatte. Saddhapariggahitanhi cittam assaddhiyena na injati, viriyapariggahitam kosajjena na injati, satipariggahitam pamadena na injati, samadhipariggahitam uddhaccena na injati, pannapariggahitam avijjaya na injati, obhasapariggahitam 2- kilesandhakarena na injati. Imehi chahi dhammehi pariggahitam anenjappattam hoti. Evam atthangasamannagatam cittam abhiniharakkhamam hoti akasanancayatanasamapattipatilabhatthaya. Aparo nayo:- catutthajjhanasamadhina samahite. Nivaranaduribhavena parisuddhe. Vitakkadisamatikkamena pariyodate. Jhanapatilabhapaccanikanam papakanam icchavacarananca abhavena anangane. Icchavacarananti icchaya avacaranam, icchavasena otinnanam pavattanam nanappakaranam kodhaappaccayananti attho. Abhijjhadinanca cittupakkilesanam vigamena vigatupakkilese. Ubhayampi cetam ananganasuttavatthasuttanusarena 3- veditabbam. Vasibhavappattiya 4- mudubhute. Iddhipadabhavupagamanena kammaniye. Bhavanaparipuriya panitabhavupagamena thite anenjappatte, yatha anenjabhavam anenjappattam hoti, evam thiteti attho. Evampi atthangasamannagatam 5- cittam abhiniharakkhamam hoti akasanancayatanasamapattipatilabhatthaya padakam padatthanabhutam. Arupamaggasamangiti 6- arupasamapattiya gamanamaggena aparihino. Papancayeva papancasankhati tanhadipapancayeva papancasankha. @Footnote: 1 an.ekaka. 20/22/4 2 cha.Ma. obhasagatam 3 cha.Ma. angana..., Ma.mu. 12/32 @4 cha.Ma. vasippattiya 5 cha.Ma. atthangasamannagamena 6 cha.Ma. aruppamaggasamangiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page360.

[110] Ettavataggam nu vadanti heke, yakkhassa suddhim idha panditase. Udahu annampi vadanti ettoti ettavata nu idha pandita samanabrahmana aggam suddhim sattassa vadanti, udahu annampi etto arupasamapattito adhikam ca vadantiti pucchati. Etto arupatoti 1- etasma arupasamapattito. [111] Ettavataggampi vadanti heketi eke sassatavada samanabrahmana panditamanino ettavatapi aggam suddhim vadanti. Tesam paneke samayam vadantiti tesanneva eke ucchedavada samayam ucchedam vadanti. Anupadisese kusalavadanati anupadisese kusalavada samana. Bhavatajjitati bhavato bhita. Vibhavam abhinandantiti ucchedam paticca tussanti. Te sattassa samanti te ucchedavadino puggalassa samam anuppattim vadanti. Upasamanti ativa samam. Vupasamanti santim. 2- Nirodhanti anuppadam. Patipassaddhinti anuppattim. 3- [112] Ete ca natva upanissitati ete ca ditthigatike sassatucchedaditthiyo nissitati natva. Natva muni nissaye so vimamsiti nissaye ca natva so vimamsi pandito buddhamuni. Natva vimuttoti dukkhaniccadito dhamme natva vimutto. Bhavabhavaya na sametiti punappunam upapattiya na samagacchati. Aparamasanti aparamasanto. Paramasam napajjantoti attho. Saddhammapajjotikaya mahaniddesatthakathaya kalahavivadasuttaniddesavannana nitthita. Ekadasamam. @Footnote: 1 cha.Ma. etto arupasamapattitoti 2 cha.Ma. santam 3 cha.Ma. apunuppattim


             The Pali Atthakatha in Roman Book 45 page 352-360. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=45&A=8151&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=45&A=8151&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=29&i=442              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=29&A=5617              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=29&A=6094              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=29&A=6094              Contents of The Tipitaka Volume 29 http://84000.org/tipitaka/read/?index_29

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]