ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 46 : PALI ROMAN Nid.A.2 (saddhammapaj.)

                    3. Punnakamanavasuttaniddesavannana
      [12] Tatiye punnakasuttaniddese:- anejanti idampi purimanayeneva
mogharajanam patikkhipitva vuttam. Tattha muladassavinti akusalamuladidassavim.
Isayoti isinamaka jatila.  yannanti deyyadhammam. Akappisuti 1- pariyesimsu.
      Hetudassavitiadini sabbani karanavevacananeva. Karanam hi yasma
attano phalatthaya hinoti pavattati, tasma hetuti vuccati. Yasma tam phalam
nideti `handa ganhatha nan'ti appeti viya, 2- tasma nidananti vuccati.
Sambhavadassavitiadini panca padani hettha dassitanayani eva. Yasma tam
paticca eti pavattati, tanca phalam tato samudeti uppajjati, tasma paccayoti
ca samudayoti ca vuccati.
      Ya va panannapi kaci sugatiyoti catuapayavinimuttaka uttaramatadayo
appesakkha kapanamanussa ca dullabhaghasacchadana dukkhapilita veditabba. Ya va
panannapi kaci duggatiyoti yamarajanagasupannapetamahiddhikadayo paccetabba.
Attabhavabhinibbattiyati tisu thanesu patisandhivasena attabhavapatilabhatthaya.
Janatiti sabbannutannanena janati. Passatiti samantacakkhuna passati.
@Footnote: 1 cha.Ma. akappayimsuti     2 Ma. dasseti viya
      Akusalati akosallasambhuta. Akusalam bhajantiti akusalabhagiya. Akusalapakkhe
bhavati akusalapakkhika. Sabbe te avijja mulam karanam etesanti avijjamulaka.
Avijjaya samosaranti samma osaranti gacchantiti avijjasamosarana.
Avijjasamugghatati  arahattamaggena avijjaya hataya. Sabbe te samugghatam gacchantiti
vuttappakara akusala dhamma, te sabbe hatabhavam papunanti.
      Appamadamulakati satiavippavaso appamado mulam karanam etesanti
appamadamulaka. Appamadesu samma osaranti gacchantiti appamadasamosarana.
Appamado tesam dhammanam aggamakkhayatiti sayam kamavacaropi samano catubhumakadhammanam
patitthabhavena aggo nama jato.
      Alamattoti samatthacitto. 1- Maya pucchitanti maya puttham. Vahassetam bharanti
etam abhatabharam vahassu. Ye keci isipabbajjam pabbajita. "isipabbajja
pabbajita"tipi patho.
      Ajivakasavakanam ajivaka devatati  ye ajivakavacanam sunanti sussusanti,
te ajivakasavaka, tesam ajivakasavakanam. Ajivaka ca tesam deyyadhammam
patigganhanti, te eva ajivaka devata. Evam sabbattha. Ye yesam dakkhineyyati
ye ajivakadayo disapariyosana yesam khattiyadinam deyyadhammanucchavika. Te tesam
devatati te ajivakadayo tesam khattiyadinam devata.
      Yepi yannam esantiti deyyadhammam icchanti gavesantiti olokenti.
Pariyesantiti uppadenti. Yanna va ete puthuti yanna eva va ete puthuka.
Yannayajaka 2- ete puthuti deyyadhammassa yajanaka eva va ete puthuka.
Dakkhineyya va ete puthuti deyyadhammanucchavika eva va ete puthuka.
Te vittharato dassetum "katham yanna va ete puthutiadina nayena vittharena
dasseti. 3-
@Footnote: 1 ka. samatho   2 cha.Ma. annayadhaka   3 i. dipeti
      [13] Asimsamanati rupadini patthayamana. Itthattanti itthabhavanca
patthayamana, manussadibhavam icchantati vuttam hoti. Jaram sitati jaram nissita.
Jaramukhena cettha sabbam vattadukkham vuttam. Tena vattadukkhanissita tato
aparimuccamanayeva kappayimsuti dipeti.
      Rupapatilabham asimsamanati vannayatanasampattilabham patthayamana. Saddadisupi eseva
nayo. Khattiyamahasalakule attabhavapatilabhanti sarappatte khattiyanam mahasalakule
attabhavalabham patisandhim patthayamana. Brahmanamahasalakuladisupi eseva nayo.
Brahmakayikesu devesuti ettha  pubbabhavam 1- sandhaya vuttam. Etthati
khattiyakuladisu.
      Jaranissitati jaram nissita. Byadhinissitatiadisupi eseva nayo.
Etehi sabbam vattadukkham  pariyadiyitva dassitam hoti.
      [14] Kaccissu te bhagava yannapathe appamatta, ataru jatinca
jaranca marisati ettha yanno eva yannapatho. Idam vuttam hoti:- kacci
te yanne appamatta hutva yannam kappayanta vattadukkhamuttarimsuti.
      Yepi yannam denti yajantiti deyyadhammadanavasena yajanti. Pariccajantiti
vissajjenti.
      [15] Asimsantiti rupapatilabhadayo patthenti. Thomayantiti "sucim 2-
dinnan"tiadina nayena yannadini pasamsanti. Abhijappantiti rupadipatilabhaya
vacam bhananti. 3- Juhantiti denti. Kamabhijappanti paticca abhanti rupadilabham
paticca punappunam kame eva abhijappanti, "aho vatamhakampi siyun"ti 4-
vadanti, tanhanca tattha vaddhentiti vuttam hoti. Yajayogati yagadhimutta.
Bhavaragarattati evamimehi asimsanadihi bhavarageneva ratta, bhavaragaratta va
hutva etani asimsanadini karonta natarimsuti jatiadivattadukkham na
uttarimsu.
@Footnote: 1 si,.ka., i. pubbabhagam   2 ka. atthi  3 cha.Ma. giranti  4 cha.Ma. siyyunti
      Yannam va thomentiti danam va vannenti. Phalam vati rupadipatilabham.
Dakkhineyyam 1- vati jatisampannadisu. Sucim dinnanti sucim katva dinnam.
Manapanti manavaddhanakam. Panitanti ojavantam. Kalenati tattha tattha sampattakale.
Kappiyanti akappiyam vajjetva dinnam. Anavajjanti niddosam. Abhinhanti
punappunam. Dadam cittam pasaditanti dadato muncanacittam pasaditanti. Thomenti
kittentiti gunam pakatam karonti. Vannentiti vannam bhananti. Pasamsantiti
pasadam papenti.
      Itonidananti ito manussalokato dinnakarana. Ajjhayakati mante parivattenta.
Mantadharati mante dharenta. Tinnam vedananti iruvedayajuvedasamavedanam
otthapahatakaranavasena 2- param gatati paragu.  saha nighanduna ceva 3- ketubhena ca
sanighanduketubhanam. Nighanduti nighandurukkhadinam vevacanappakasakam. 4- Ketubhanti
kiriyakappavikappo kavinam upakaravaham 5- sattham. Saha akkharappabhedena sakkharappabhedanam.
Akkharappabhedoti sikkha ca nirutti ca. Itihasapancamananti athabbanavedam catuttham
katva "itiha asa, itiha asa"ti idisavacanapatisamyuttapuranakathasankhato itihaso
pancamo etesanti itihasapancama, tesam itihasapancamanam vedanam.
      Padam tadavasesanca byakaranam adhiyanti, vedenti vati padaka veyyakarana.
Lokayatam vuccati vitandavadasattham. Mahapurisalakkhananti mahapurisanam buddhadinam
lakkhanadipakam dvadasasahassaganthappamanam sattham. Yattha solasasahassagathapadaparimana
buddhamanta nama ahesum. Yesam vasena "imina lakkhanena samannagata buddha
nama honti, imina paccekabuddha, aggasavaka, asitimahasavaka, 6- buddhamata,
buddhapita, aggupatthako, aggupatthayika, raja cakkavatti"ti ayam viseso
nayati. Anavayati imesu lokayatamahapurisalakkhanesu anuna paripurakarino,
avaya na hontiti vuttam hoti. Avaya nama ye tani atthato ca ganthato ca
@Footnote: 1 cha.Ma. dakkhineyye   2 Si. otthapaharanavasena  3 cha.Ma. ca  4 ka....pakasanasattham
@5 ka. upakaraya       6 thera. A. 2/599
Sandharetum na sakkonti. Vitaragati pahinaraga. Etena arahattaphalattha vutta.
Ragavinayaya va patipannati etena arahattamaggattha. Vitadosati anagamiphalattha.
Dosavinayaya va patipannati etena anagamimaggattha. Vitamohati arahattaphalattha,
mohavinayaya va patipannati arahattamaggattha. Silasamadhipannavimuttisampannati
etehi catuhi lokiyalokuttaramissakehi siladihi sampanna. Vimuttinanadassana-
sampannati etena paccavekkhanananasampanna vuttati natabbam, tanca kho
lokiyameva. Abhijappantiti patthenti. Jappantiti paccasimsanti. Pajappantiti ativa
paccasimsanti.  yajayogesu yuttati anuyoge 1- deyyadhamme diyyamane
abhiyogavasena yutta.
      [16] Atha ko carahiti atha idani ko anno atari.
      [17] Sankhayati nanena vimamsitva. Paroparaniti parani ca oparani ca,
parattabhavasakattabhavadini parani ca oparani cati vuttam hoti. Vidhumoti
kayaduccaritadidhumavirahito. Anighoti ragadioghavirahito. Atari soti so evarupo
araha jatijaram atari.
      Sakarupati attano rupa. Pararupati paresam rupa. Kayaduccaritam vidhumitanti
tividham kayaduccaritam vidhumam katam. Vidhamitanti nasitam.
      Mano hi te brahmana kharibharoti yatha kharibharo khandhena vahiyamano 2-
upari thitopi akkantakkantatthanam 3- pathaviya saddhim pariphasseti 4- viya, evam
jatigottakuladini manavatthuni nissaya ussapito mano. Tattha tattha issam
uppadento catusu apayesu samsidapeti. Tenaha "mano hi te brahmana
kharibharo"ti. Kodho dhumoti tava nanaggissa upakkilesatthena kodho dhumo.
So tena 5- upakkilittho nanaggi na virocati. Bhasmani mosavajjanti nirojatthena 6-
musavado charika nama. Yatha hi charikaya paticchanno aggi na jotati,
evam te musavadena paticchannam nananti dasseti. Jivha sujati yatha tuyham
@Footnote: 1 ka. anayage   2 cha.Ma. vayhamano  3 si, ka.....thane  4 cha.Ma. phasseti
@5 cha.Ma. tena hi te   6 ka. nijjotatthena
Suvannarajatalohakatthamattikasu annataramaya yagayajanatthaya suja hoti, evam
mayham dhammayagayajanatthaya pahutajivha sujati vadati. Yatha tuyham naditire
yajanatthanam, evam mayham dhammayagayajanatthanatthena hadayam jotitthanam. Attati
cittam.
      Jatiti jayanakavasena jati. Idamettha sabhavapaccattam. Sanjayanavasena
sanjati, upasaggena padam vaddhitam. Okkamanavasena okkanti. Jayanatthena va
jati. Sa aparipunnayatanavasena yutta. Sanjayanatthena sanjati. Sa
paripunnayatanavasena yutta. Okkamanatthena okkanti. Sa andajajalabujavasena
yutta. Te hi andakosanca vatthikosanca okkamanti pavisanti okkamanta
pavisanta viya patisandhim ganhanti. Abhinibbattanatthena abhinibbatti sa
samsedajaopapatikavasena yutta. Te hi pakata eva hutva nibbattanti. Ayam
tava sammutikatha.
      Idani paramatthakatha hoti. Khandha eva hi paramatthato patubhavanti,
na satta 1- tattha ca khandhananti ekavokarabhave ekassa, catuvokarabhave
catunnam, pancavokarabhave pancannampi gahanam veditabbam. Patubhavoti
uppatti. Ayatanananti ettha tatra tatra upapajjamanayatananam sangaho
veditabbo. Patilabhoti santatiya patubhavoyeva. Patubhavantaneva hi tani
patiladdhani nama honti. Sa panesa tattha tattha bhave pathamabhinibbattilakkhana
jati, niyyatanarasa, atitabhavato idha ummujjanapaccupatthana, phalavasena
dukkhavicittatapaccupatthana va.
      Jarati sabhavapaccattam. Jiranatati akarabhavaniddeso. Khandiccantiadayo
tayo kalatikkame kiccaniddesa, pacchima dve pakatiniddesa. Ayam hi jarati
imina padena sabhavato dipita. Tenassa idam sabhavapaccattam. Jiranatati imina
akarato, tenassayam akaraniddeso. Khandiccanti imina kalatikkame dantanakhanam
khanditabhavakaranakiccato. Paliccanti imina kesalomanam palitabhavakaranakiccato.
@Footnote: 1 ka. satto   2 ka. patisandhiyam
Valittacatati imina mamsam milapetva tace valibhavakaranakiccato dipita. 1-
Tenassa ime khandiccantiadayo tayo kalatikkame kiccaniddesa tehi
imesam vikaranam dassanavasena pakatibhuta pakatajara dassita. Yatheva hi udakassa
va vatassa va aggino va tinarukkhadinam sambhaggapalibhaggataya va jhamataya
va gatamaggo pakato hoti, na ca so gatamaggo taneva udakadini, evameva
jaraya dantadinam 2- khandiccadivasena gatamaggo pakato, cakkhum ummiletvapi
gayhati, na ca khandiccadi neva jaRa. Na hi jara cakkhuvinneyya hoti.
      Ayuno samhani indriyanam paripakoti imehi pana padehi kalatikkameyeva
abhibyattaya ayukkhayacakkhvadiindriyaparipakasankhataya pakatiya dipita, tenassime
pacchima dve pakatiniddesati veditabbani. Tattha yasma jaram pattassa ayu
hayati, tasma jara "ayuno samhani"ti phalupacarena vutta. Yasma ca
daharakale suppasannani sukhumampi attano visayam sukheneva ganhanasamatthani
cakkhvadini indriyani jaram pattassa paripakkani alulitani avisadani, 3-
olarikampi attano visayam gahetum asamatthani honti. Tasma "indriyanam
paripako"ti phalupacareneva vutta.
      Sa panesa evam niddittha sabbapi jara pakata paticchannati
duvidha hoti. Tattha dantadisu khandadibhavadassanato rupadhammesu jara pakatajara
nama. Arupadhammesu pana jara tadisassa vikarassa adassanato paticchannajara
nama. Tattha yvayam khandadibhavo dissati, so tadisanam dantadinam suvinneyyatta
vannoyeva. Tanca cakkhuna disva manodvarena cintetva "ime danta
jaraya pahata"ti jaram janati. Udakatthane baddhani gosingadini oloketva
hettha udakassa atthibhavajananam viya.
      Puna avici saviciti evampi ayam jara duvidha hoti. Tattha
manikanakarajatapavalacandasuriyadinam mandadasakadisu 4- paninam viya ca pupphaphalapallavadisu
apaninam viya ca antarantara vannavisesadinam dubbinneyyatta jara avicijara
@Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati  2 ka. dantadisu  3 ka. avisuddhani
@4 ka. mandhatasakkadisu
Nama, nirantarajarati attho. Tato annesu pana yathavuttesu antarantara
vannavisesadinam suvinneyyatta jara savicijara nama.
      Tattha savicijara upadinnakaanupadinnakavasena evam dipetabba:-
daharakumarakanam hi pathamameva jiradanta nama utthahanti, na te thiRa. Tesu
pana patitesu puna danta utthahanti, te pathamameva seta honti. Jaravatena
pana pahatakale kalaka honti. Kesa pana pathamameva tumbapi 1- honti
kalakapi setakapi. Chavi pana salohitaka hoti, vaddhantanam vaddhantanam odatanam
odatabhavo, kalakanam kalakabhavo pannayati. Jaravatena pahatakale ca
valim ganhati. Sabbampi sassam vapitakale setam hoti, paccha nilam. Jaravatena
pana pahatakale pandaram hoti. Ambankurenapi dipetum vattatiyeva. Sa panesa
khandhaparipakalakkhana jara, maranupanayanarasa, yobbanavinasapaccupatthana. Sesam
sabbattha pakatameva. Evam bhagava imampi suttam arahattanikuteneva desesi.
Desanapariyosane ayampi brahmano arahatte patitthasi saddhim antevasikasahassena.
Annesanca anekasahassanam dhammacakkhum udapadi. Sesam vuttasadisameva.
                  Saddhammappajjotikaya culaniddesatthakathaya
                  punnakamanavasuttaniddesavannana nitthita.
                              Tatiyam.
                           -----------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 46 page 11-18. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=46&A=257&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=46&A=257&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=30&i=116              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=30&A=802              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=30&A=872              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=30&A=872              Contents of The Tipitaka Volume 30 http://84000.org/tipitaka/read/?index_30

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]