ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 48 : PALI ROMAN Patisam.A.2 (saddhamma.2)

                    71. Mahakarunanananiddesavannana
     [117] Mahakarunanananiddese bahukehi akarehiti idani vuccamanehi
ekunanavutiya pakarehi. Passantananti nanacakkhuna ca buddhacakkhuna ca
olokentanam okkamatiti otarati pavisati. Adittoti dukkhalakkhanavasena pilayogato
santapanatthena adipito "yadaniccam tam dukkhan"ti 1- vuttatta sabbasankhatassa ceva
dukkhalakkhanavasena pilitatta dukkhassa ca karunaya mulabhutatta pathamam dukkhalakkhanavasena
"aditto"ti vuttanti veditabbam. Ragadihi adittatam pana upari vakkhati.
     Atha va adittoti ragadihiyeva aditto. Upari pana "tassa natthanno
koci nibbapeta"ti atthapekkhanavasena puna vuttanti veditabbam. Lokasannivasoti
pancakkhandha lujjanapalujjanatthena loko, tanhaditthivasena sannivasanti ettha
sattati sannivaso, lokova sannivaso lokasannivaso. Dukkhitam khandhasantanam
upadaya sattavoharasabbhavato lokasannivasayogato sattasamuhopi lokasannivaso,
sopi ca sahakhandhakoyeva. Uyyuttoti anekesu kiccesu niccabyaparataya
katayogo kataussaho, satatakiccesu 2- saussukkoti attho. Ghattanayutto va
uyyutto. Payatoti pabbateyya nadi viya anavatthitagamanena maranaya yatum araddho.
@Footnote: 1 sam.kha. 17/15/19  2 ka. sattakiccesu
Kummaggappatipannoti kucchitam micchamaggam patipanno. Upari pana
"vipathapakkhando"ti 1- nanapadehi visesatva vuttam.
     Upaniyatiti jaravasena maranaya upaniyati hariyati. Jara hi "ayuno samhani"ti 2-
vutta. Addhuvoti na thiro, sada tatheva na hoti yasma addhuvo, tasma upaniyatiti
purimassa karanavacanametam. Etena sakaranam jaradukkham vuttam. Tam jaradukkham disva
jaraparijunnarahitapi vinnu pabbajanti. Atanoti tayitum rakkhitum samatthena rahito,
anarakkhoti vuttam hoti. Anabhissaroti abhisaritva abhigantva byaharanena assa
setum samatthena rahito, asahayoti va attho. Yasma anabhissaro, tasma atanoti
purimassa karanavacanametam. Etena sakaranam piyavippayogadukkham vuttam. Tam
piyavippayogadukkham disva natiparijunnarahitapi vinnu pabbajanti. Assakoti
sakabhandarahito. Sabbam pahaya gamaniyanti sakabhandanti sallakkhitam sabbam pahaya lokakena
gantbbam. Yasma sabbam pahaya gamaniyam, tasma assakoti purimassa karanavacanametam.
Etena sakaranam maranadukkham vuttam. Tam disva bhogaparijunnarahitapi vinnu pabbajanti.
Annattha "kammassaka manava sattati 3- vuttam, idha ca ratthapalasutte ca "assako
loko"ti 4- vuttam, tam katham yujjatiti ce? pahaya gamaniyam sandhaya "assako"ti vuttam,
kammam pana na pahaya gamaniyam. Tasma "kammassaka"ti vuttam. Ratthapalasutteyeva
ca evametam vuttam "tvam pana yathakammam gamissasi"ti 5-. Unoti paripurirahito.
Atittoti bhiyyo bhiyyo patthanayapi na suhito. Idam unabhavassa karanavacanam.
Tanhadasoti tanhaya vase vattanato tanhaya dasabhuto. Idam atittabhavassa
karanavacanam. Etena iccharogapadesena sakaranam byadhidukkham vuttam. Tam byadhidukkham
disva byadhiparijunnarahitapi vinnu pabbajanti. Atayanoti puttadihipi tayanassa
@Footnote: 1 si ---pakkhanto  2 sam.ni. 16/2/3
@3 Ma.u. 14/289/262  4 Ma.Ma. 13/305/281  5 Ma.Ma. 13/306/283
Abhavato atayano anarakkho, alabbhaneyyakhemo va. Alenoti alliyitum nissitum
anaraho allinanampi ca lenakiccakarako. Asaranoti nissitanam na bhayasarako
na bhayavinasako. Asaranibhutoti pure uppattiya attano abhaveneva asarano,
uppattisamakalameva asaranibhutoti attho.
     Uddhatoti sabbakusalesu uddhaccassa uppajjanato sattasantane ca akusaluppatti
bahullato akusalasamangi loko tena uddhaccena uddhato. Avupasantoti
avupasamanalakkhanassa uddhaccasseva yogena avupasanto bhantamigapatibhago. "upaniyati
loko"tiadisu catusu ca "uddhato loko"ti ca pancasu thanesu lokoti agatam, sesesu
lokasannivasoti. Ubhayathapi lokoyeva. Sasalloti pilajanakataya antotudanataya
dunniharaniyataya ca sallati sankham gatehi ragadihi sallehi sahavattanako.
Viddhoti migadayo kadaci parehi viddha honti, ayam pana loko niccam attanava
viddho. Puthusallehiti "satta sallani ragasallam dosasallam mohasallam manasallam
ditthisallam kilesasallam duccaritasallan"ti 1- vuttehi sattahi sallehi. Tassati
tassa lokasannivasassa. Sallanam uddhatati tesam sallanam sattasantanato uddharita
puggalo. Annatra mayati mam thapetva. Yepi bhagavato savaka sallani uddharanti,
tesam bhagavato vacaneneva uddharanato bhagavava uddharati nama.
Avijjandhakaravaranoti avijja eva sabhavadassanacchadanena andham viya karotiti
avijjandhakaro sova sabhavagamananivaranena avaranam etassati avijjadhakaravarano.
Kilesapanjarapakkhittoti kilesa eva kusalagamanasannirujjhanatthena panjaroti kilesapanjaro,
avijjapabhave kilesapanjare pakkhitto patito. Alokam dassetati pannalokam
dassanasilo pannalokassa dassetati va attho. Avijjagatoti avijjam gato pavittho,
na kevalam avijjaya avaranamattameva, atha kho gahanagato viya avijjakosassa
@Footnote: 1 khu.maha. 29/806/501
Anto pavitthoti purimato viseso. Andabhutotiadayo ca visesayeva.
Andabhutoti ande bhuto nibbatto. Yatha hi ande nibbatta ekacce satta
"andabhuta"ti vuccanti, evamayam loko avijjandakose nibbattatta "andabhuto"ti
vuccati. Pariyonaddhoti tena avijjandakosena samantato onaddho baddho vethito.
     Tantakulakajatoti tantam viya akulabhuto. Yatha nama dunnikkhittam musikacchinnam
pesakaranam tantam tahim tahim akulam hoti, idam aggam idam mulanti aggena va
aggam, mulena va mulam samanetum dukkaram hoti, evameva satta paccayakare
khalita akula byakula honti, na sakkonti paccayakaram ujum katum. Tattha
tantam paccattapurisakare thatva sakkapi bhaveyya ujum katum, thapetva pana dve
bodhisatte anno satto attano dhammataya paccayakaram ujum katum samattho
nama natthi. Yatha pana akulam tantam kanjikam datva kocchena pahatam tattha
tattha kulakajatam hoti ganthibaddham, evamayam loko paccayesu pakkhalitva 1- paccaye
ujum katum asakkonto dvasatthigatavasena kulakajato hoti ganthibaddho. Ye hi
keci ditthiyo nissita. Sabbe te paccayam ujum katum na sakkontiyeva.
Kulaganthikajatoti 2- kulaganthikam viya bhato. Kulaganthikam vuccati
pesakarakanjikasuttam. "kula nama sakunika, tassa kulavako"tipi eke. Yatha
tadubhayampi akulam aggena va aggam mulena va mulam samanetum dukkaranti purimanayeneva
yojetabbam. Munjapabbajabhutoti munjatinam viya pabbajatinam viya ca bhuto
munjatinapabbajatinasadiso jato. Yatha tani tinani tinani kottetva kottetva
katarajju jinnakale katthaci patitam gahetva tesam tinanam "idam aggam idam mulan"ti
aggena va aggam, mulena va mulam samanetum dukkaram, tampi paccattapurisakare thatva
sakka bhaveyya ujum katum, thapetva pana dve bodhisatte anno satto attano dhammataya
@Footnote: 1 i. pakkhipitva  2 kulagunthikajatotipi patho, di.maha. 10/95/49, sam.ni.
@16/60/89
Paccayakaram ujum katum samattho nama natthi. Evamayam loko paccayakaram ujum
katum asakkonto dvasatthiditthigatavaseneva ganthijato hutva apayam duggatim
vinipatam samsaram nativattati.
     Tattha apayoti nirayo tiracchanayoni pettivisayo asurakayo. Sabbepi hi
te vaddhisankhatassa ayassa abhavato "apayo"ti vuccanti. Tatha dukkhassa gatibhavato
duggati. Sukhassa samussayato vinipatitatta vinipato. Itaro pana:-
            khandhananca patipati    dhatuayatanana ca
            abbocchinnam vattamanam    samsaroti pavuccati.
Tam sabbampi nativattati natikkamati. Atha kho cutito patisandhim, patisandhito cutinti
evam punappunam cutippatisandhiyo ganhamano tisu ca bhavesu catusu ca yonisu pancasu
ca gatisu sattasu ca vinnanatthitisu navasu ca sattavasesu mahasamudde
vatukkhittanava viya yantagono viya ca paribbhamatiyeva. Avijjavisadosasallittoti
avijjayeva akusaluppadanena kusalajivitanasanato visanti avijjavisam, tadeva
santanadusanato avijjavisadoso, tena anusayapariyutthanaduccaritabhutena bhusam litto
makkhitoti avijjavisadosasallitto. Kilesakalalibhutoti avijjadimulaka kilesa eva
osidanatthena kalalam kaddamoti kilesakalalam, tadassa atthiti kilesakalali, evam bhuto.
Ragadosamohajatajatitoti lobhappatighavijjasankhata ragadosamoha eva rupadisu
arammanesu hetthupariyavasena punappunam uppajjanato samsibbanatthena velugumbadinam
sakhajalasankhata jata viyati jata, taya ragadosamohajataya jatito. Yatha nama
velujatadihi veluadayo, evam taya jataya ayam loko jatito vinaddho 1- samsibbitoti
attho. Jatam vijatetati imam evam tedhatukam lokam jatetva thitam jatam vijateta
sanchindita sampadalayita.
@Footnote: 1 i. vinividdho
     Tanhasamghatapatimukkoti tanha eva abbocchinnam pavattito samghatitatthena
samghatoti tanhasamghato, tasmim tanhasamghate patimukko anupavittho antogatoti
tanhasamghatapatimukko. Tanhajalena otthatoti 1- tanha eva pubbe vuttanayena
samsibbanatthena jalanti tanhajalam, tena tanhajalena otthato samantato chadito
palivethito. Tanhasotena vuyhatiti tanha eva samsare akaddhanatthena sototi
tanhasoto, tena tanhasotena vuyhati akaddhiyati. Tanhasannojanena
sannuttoti tanha eva lokam vattasmim samyojanato bandhanato samyojananti
tanhasamyojanam, tena tanhasamyojanena sannutto baddho. Tanhanusayena anusatoti
tanha eva anusayanatthena anusayoti tanhanusayo, tena tanhanusayena anusato
anugato thamagato. Tanhasantapena santappatiti tanha eva pavattikale
phalakale ca lokam santapetiti santapo, tena tanhasantapena santappati
santapiyati. Tanhaparilahena paridayhatiti tanha eva balavabhuta pavattikale
phalakale ca samantato dahanatthena mahaparilahoti tanhaparilaho, tena
tanhaparilahena paridayhati samantato dahiyati 2-. Ditthisanghatadayo iminava nayena
yojetabba.
     Anugatoti anupavittho. Anusatoti anudhavito. Abhibhutoti pilito. Abbhahatoti
abhiahato abhimukham bhusam pahato. Dukkhe patitthitoti dukkhe khandhappancake
sukhavipallasena patitthito abhinivittho.
     Tanhaya udditoti tanhaya ullanghito 3-. Cakkhu hi tanharajjuna avunitva
rupanagadante udditam, sotadini tanharajjuna avunitva saddadinagadantesu
udditani. Tamsamangilokopi 4- udditoyeva nama. Jarapakaraparikkhittoti
@Footnote: 1 Si. ottato  2 Si. dayhati  3 Ma. ullangito  4 i. tamsamangipuggalo
Anatikkamaniyatthena pakarabhutaya jaraya parivasito. Maccupasena parikkhittoti
dummocaniyatthena pasabhutena maranena baddho. Mahabandhanabaddhoti dalhatta
ducchedatta ca mahantehi bandhanehi baddho. Ragabandhanenati rago eva
bandhati samsarato calitum na detiti ragabandhanam. Tena ragabandhanena. Sesesupi
eseva nayo. Kilesabandhanenati vuttavasesena kilesabandhanena.
Duccaritabandhanenati tividhena duccaritabandhanena. Sucaritam pana bandhanamokkhassa ca atthi.
Tasma tam na gahetabbam.
     Bandhanam mocetati tassa bandham moceta. Bandhana mocetatipi patho,
bandhanato tam mocetati attho. Mahasambadhappatipannoti kusalasancarapilanena
mahasambadhasankhatam ragadosamohamanaditthikilesaduccaritagahanam patipanno. Okasam
dassetati lokiyalokuttarasamadhipannokasam dasseta. Mahapalibodhena palibuddhoti
mahanivaranena nivuto. Mahalepena va litto. Palibodhoti ca ragadisattavidho
eva. "tanhaditthipalibodho"ti eke. Palibodham chetati tam palibodham chindita.
Mahapapateti pancagatipapate, jatijaramaranapapate va. Tam sabbampi duruttaratthena
papato. Papata uddhatati tamha papatato uddharita. Mahakantarappatipannoti
jatijarabyadhimaranasokaparidevadukkhadomanassupayasakantaram patipanno.
Sabbampetam duratikkamanatthena kantaro, tam kantaram tareta. Kantara taretati
va patho. Mahasamsarappatipannoti abbocchinnam khandhasantanam patipanno. Samsara
mocetati samsarato moceta. Samsaram mocetati va patho. Mahaviduggeti
samsaravidugge. Samsaroyeva hi duggamanatthena viduggo. Samparivattatiti bhusam
nivattitva carati. Mahapalipeti mahante kamakaddame 1- kamo hi osidanatthena
paliPo. Palipannoti laggo. Mahapallepapalipannotipi patho.
@Footnote: 1 i. mahakamakaddame
     Abbhahatoti sabbopaddavehi abbhahato. Ragagginati ragadayoyeva
anudahanatthena aggi. Tena ragaggina. Sesesupi eseva nayo. Unnitakoti
uggahetva 1- nito, jatiya uggahetva jaradiupaddavaya nitoti attho. Kakaro
panettha anukampaya datthabbo. Hannati niccamatanoti parittayakena 2- rahito satatam
piliyati. Pattadandoti rajadihi laddhaano. Takkaroti coro. Vajjabandhanabaddhoti
ragadivajjabandhanehi baddho. Aghatanapaccupatthitoti maranadhammaganthikatthanam
upecca thito. Koci bandhana moceta. Koci bandhanam mocetatipi patho. Anathoti
natthi etassa natho issaro, sayam va na natho issaro anatho, asaranoti
va attho. Paramakapannappattoti jaradipatibahane appahutaya ativa kapanabhavam
patto. Tayetati rakkhita. Tayitati va patho sundaro. Dukkhabhitunnoti
jatidukkhadihi anekehi dukkhehi abhitunno atibyadhito atikkampito ca. Cirarattam
pilitoti dukkheheva dighamaddhanam pilito ghattito. Gadhitoti gedhena giddho 3-,
abhijjhakayaganthena va ganthito. Niccam pipasitoti patum bhunjitum iccha
pipasa, sa tanha eva, tanhapipasaya nirantaram pipasito.
     Andhoti dassatthena cakkhuhi sankham gataya pannaya abhavato kano. Panna 4-
hi dhammabhavam passati. Acakkhukoti tam pana andhattam na paccha sambhutam, pakatiya
eva avijjamanacakkhukoti tameva andhattam viseseti. Hatanettoti nayanatthena
nettanti sankham gataya pannaya abhavatoyeva vinatthanettako. Samavisamam dassentam
attabhavam netiti nettanti hi vuttam. Pannaya sugatim 5- ca agatim ca neti.
Hatanettattayevassa netu abhavam dassento aparinayakoti aha, avijjamananettakoti
attho. Annopissa neta na vijjatiti vuttam hoti. Vipathapakkhandoti 6-
@Footnote: 1 i. uggahetva uggahetva  2 i. parittayanena  3 i. viddho
@4 i. pannaya  5 i. duggatim  6 Si. vipathapakkhantoti
Viparito, visamo va patho vipatho, tam vipatham pakkhando pavittho patipannoti
vipathapakkhando, micchapathasankhatam micchaditthim patipannoti attho. Anjasaparaddhoti
anjase ujumaggasmim majjhimapatipadaya aparaddho viraddho. Ariyapatham anetati ariyam
atthangikam maggam upaneta patipadayita. Mahoghapakkhandoti yassa samvijjanti, tam
vattasmim ohananti osidapentiti ogha, pakatioghato mahanta oghati mahogha.
Te kamogho bhavogho ditthogho avijjoghoti catuppabheda. Te mahoghe pakkhando
pavitthoti mahoghapakkhando, samsarasankhatam mahogham va pakkhandoti.
     [118] Idani ekuttarikanayo tattha dvihi ditthigatehiti sassatucchedaditthihi.
Tattha ditthiyeva ditthigatam "guthagatam muttagatan"tiadini 1- viya. Gantabbabhavato
va ditthiya gatamattamevetanti ditthigatam, ditthisu gatam idam dassanam
dvasatthiditthiantogadhattatipi ditthigatam. Dvasatthitesatthiditthiyopi hi
sassataditthiucchedaditthiti dveva ditthiyo honti. Tasma sankhepena sabba
ditthiyo anto karonto "dvihi ditthigatehi"ti vuttam. Pariyutthitoti
pariyutthanam patto samudacaram patto, uppajjitum appadanena kusalacarassa 2-
gahanam pattoti attho. Vuttam hetam bhagavata "dvihi bhikkhave ditthigatehi
pariyutthita devamanussa oliyanti eke, atidhavanti eke, cakkhumanto ca
passanti"tiadi 3-.
     Tihi duccaritehiti tividhakayaduccaritena catubbidhavaciduccaritena
tividhamanoduccaritena. Vippatipannoti virupam patipanno, micchapatipannoti attho.
Yogehi yuttoti vattasmim yojetiti yoga, itiatthena va yoga, tehi yogehi
yutto samappito. Catuyogayojitoti kamayogo bhavayogo ditthiyogo avijjayogoti
imehi catuhi yogehi sakatsmim yogo 4- viya vattasmim yojito.
Pancakamaguniko rago kamayogo. Ruparupabhavesu
@Footnote: 1 an.navaka. 23/11/309  2 Si. kusalavarassa
@3 khu.iti. 25/49/270  4 i. gavo
Chandarago, jhananikanti ca, sassataditthisahajato rago bhavavasena patthana bhavayogo.
Dvasatthi ditthiyo ditthiyogo. Atthasu thanesu annanam avijjayogo. Te eva
cattaro balavabhuta ogha, dubbalabhuta yoga.
     Catuhi ganthehiti yassa samvijjanti, tam cutipatisandhivasena vattasmim ganthenti
ghatentiti gantha. Te abhijjha kayagantho byapado kayagantho silabbataparamaso
kayagantho idamsaccabhiniveso kayaganthoti catuppabheda. Abhijjhayanti etaya, sayam
va abhijjhayati, abhijjhanamattameva va esati abhijjha. Lobhoyeva. Namakayam
gantheti cutipatisandhivasena vattasmim ghatetiti kayagantho. Byapajjati tena cittam
putibhavam gacchati, byapadayati va vinayacararupasampattihitasukhadiniti byapado.
Iti bahiddha samanabrahmananam silena suddhi vatena suddhi silabbatena siddhiti
paramasanam silabbataparamaso. Sabbannubhasitampi patikkhipitva "sassato loko,
idameva saccam moghamannantiadina akarena abhinivisatiti idamsaccabhiniveso. Tehi
catuhi ganthehi ganthito, baddhoti attho.
     Catuhi upadanehiti bhusam adiyanti dalhaggaham ganhantiti upadana.
Te kamupadanam ditthupadanam silabbatupadanam attavadupadananti catuppabheda.
Vatthusankhatam kamam upadiyatiti kamupadanam, kamo ca so upadanam catipi
kamupadanam. Ditthi ca sa upadanancati ditthupadanam, ditthim upadiyatitipi
ditthupadanam "sassato atta ca loko catiadisu 1- hi purimaditthim uttaraditthi 2-
upadiyati. Silabbatam udapadiyatiti silabbatupadanam, silabbatanca tam upadanam catipi
silabbatupadanam. Gosilagovatadini hi evam visuddhiti abhinivesato sayameva upadanani.
Vadanti etenati vado, upadiyanti etenati upadanam. Kim vadanti, upadiyanti
@Footnote: 1 khu.pati. 31/147/167  2 Si. purimaditthi uttaraditthim
Va? attanam. Attano vadupadanam attavadupadanam, attavadamattameva va
attati upadiyanti etenati attavadupadanam. Thapetva ima dve ditthiyo
sabbapi ditthi ditthupadanam. Tehi catuhi upadanehi. Upadiyatiti bhusam
ganhiyati 1-. Upadiyatiti va patho, loko upadanehi tam tam arammanam bhusam
ganhatiti attho.
     Pancagatisamarulhoti sukatadukkatakaranehi gammati upasankamiyatiti gati,
sahokasaka khandha. Nirayo tiracchanayoni pettivisayo manussa devati ima
panca gatiyo vokkamanabhavena 2- bhusam arulho. Pancahi kamagunehiti
rupasaddagandharasaphotthabbasankhatehi pancahi vatthukamakotthasehi. Rajjatiti
ayonisomanasikaram paticca raguppadanena tehi ranjiyati, saratto kariyatiti attho.
Pancahi nivaranehiti cittam nivaranti pariyonandhantiti nivarana.
Kamacchandabyapadathinamiddhauddhaccakukkuccavicikicchasankhatehi pancahi nivaranehi.
Otthatoti uparito pihito.
     Chahi vivadamulehiti chahi vivadassa mulehi. Yathaha:-
              "../../bdpicture/chayimani bhikkhave vivadamulani. Katamani cha, idha bhikkhave bhikkhu
         kodhano hoti upanahi. Yo so bhikkhave bhikkhu kodhano hoti upanahi,
         so sattharipi agaravo viharati appatisso, dhammepi, samghepi, sikkhayapi
         na paripurakari yo so bhikkhave bhikkhu satthari agaravo viharati
         appatisso, dhammepi, samghepi, sikkhayapi na paripurakari, so samghe
         vivadam janeti. Yo hoti vivado bahujanahitaya bahujanasukhaya bahuno
         janassa anatthaya ahitaya dukkhaya devamanussanam. Evarupam ce tumhe
         bhikkhave vivadamulam ajjhattam va bahiddha va samanupasseyyatha, tatra
@Footnote: 1 Si. ganhanti  2 Si. avokkamanabhavena
         Tumhe bhikkhave tasseva papakassa vivadamulassa pahanaya vayameyyatha.
         Evarupam ce tumhe bhikkhave vivadamulam ajjhattam va bahiddha va
         na samanupasseyyatha. Tatra tumhe bhikkhave tasseva papakassa vivada-
         mulassa ayatim anavassavaya patipajjeyyatha. Evametassa papakassa
         vivadamulassa pahanam hoti, evametassa papakassa vivadamulassa ayatim
         anavassavo hoti.
              Puna ca param bhikkhave bhikkhu makkhi hoti palaSi. Issuki hoti
         macchari. Satho hoti mayavi. Papiccho hoti micchaditthi. Sanditthi
         paramasi hoti adhanaggahi duppatinissaggi. Yo so bhikkhave bhikkhu
         sanditthiparamasi hoti adhanaggahi duppatinissaggi, so sattharipi
         .pe. Ayatim anavassavo hoti"ti. 1-
     Tattha kodhanoti kujjhanalakkhanena kodhena samannagato. Upanahiti
veraappatinissajjanalakkhanena upanahena samannagato. Ahitaya dukkhaya devamanussananti
dvinnam bhikkhunam vivado katham devamanussanam ahitaya dukkhaya samvattatiti?
kosambikakkhandhake 2- viya dvisu bhikkhusu vivadam apannesu tasmim vihare tesam
antevasika vadanti, tesam ovadam ganhanto bhikkhubhikkhunisamgho 3- vivadati, tato
tesam upatthaka vivadanti. Atha manussanam arakkhadevata dve kotthasa honti.
Dhammavadinam arakkhadevata dhammavadiniyo honti adhammavadinam adhammavadiniyo.
Tato arakkhadevatanam mitta bhummatthadevata bhijjanti. Evam paramparaya
yava brahmaloka thapetva ariyasavake sabbe devamanussa dve kotthasa
honti. Dhammavadihi pana adhammavadinova bahutara honti. Tato yam bahukehi
gahitam, sabbam tam saccanti dhammam vissajjetva
@Footnote: 1 an.chakka. 22/307/373-5 (sya)
@2 vi.maha. 5/541/231, an. chakka. 22/307/373 (sya)  3 cha.Ma. bhikkhunisamgho, Si.
@bhikkhusamgho
Bahutarava adhammam ganhanti. Te adhammam purakkhatva viharanta apayesu nibbattanti.
Evam dvinnam bhikkhunam vivado devamanussanam ahitaya dukkhaya hoti. Ajjhattam
vati tumhakam abbhantaraparisaya va. Bahiddha vati paresam parisaya va. Makkhiti
paresam gunamakkhanalakkhanena makkhena samannagato. Palasiti yugaggahalakkhanena
palasena samannagato. Issukiti paresam sakkaradiissayanalakkhanaya issaya
samannagato. Macchariti avasamacchariyadihi pancahi macchariyehi samannagato.
Sathoti keratiko. Mayaviti katapapappaticchadako. Papicchoti asantasambhavanicchako
dussilo. Micchaditthiti natthikavadi ahetukavadi akiriyavadi. Sanditthiparamasiti
sayam ditthimeva paramasati. Adhanaggahiti dalhaggahi. Duppatinissaggiti na sakka
hoti gahitam vissajjapetum. Khuddakavatthuvibhange pana "tattha katamani cha vivadamulani,
kodho makkho issa satheyyam papicchata sanditthiparamasita. Imani cha
vivadamulani"ti 1- padhanavasena ekekoyeva dhammo vutto.
     Chahi tanhakayehiti "rupatanha saddatanha gandhatanha rasatanha
photthabbatanha dhammatanha"ti 2- vuttahi chahi tanhahi. Tattha yasma ekekayeva
tanha anekavisayatta ekekasmimpi visaye punappunam uppattito aneka honti,
tasma samuhatthena kayasaddena yojetva tanhakayati vuttam. Tanhakayati
vuttepi tanha eva. Rajjatiti sayam arammane rajjati. Saratto hoti. Chahi
ditthigatehiti sabbasavasutte vuttehi. Vuttam hi tattha:-
              "tassa evam ayoniso manasikaroto channam ditthinam annatara
         ditthi uppajjati. `atthi Me atta'ti va assa saccato thetato ditthi
         uppajjati, `natthi attanava attanam sanjanami'ti va assa saccato
         thetato ditthi uppajjati, `attanava attanam sanjanami'ti va assa
@Footnote: 1 abhi.vi. 35/944/464  2 abhi.vi. 35/944/464
         Saccato thetato ditthi uppajjati, `attanava anattanam sanjanami'ti
         va assa saccato thetato ditthi uppajjati, `attava anattanam
         sanjanami'ti va assa saccato thetato ditthi uppajjati, atha va
         panassa evam ditthi hoti `yo me ayam atta vado vedeyyo tatra
         tatra kalyanapapakanam kammanam vipakam patisamvedeti, so ca kho
         pana me ayam atta nicco dhuvo sassato aviparinamadhammo sassatisamam
         tatheva thassati"ti 1-.
     Tattha atthi me attati sassataditthi sabbakalesu attano atthitam
ganhati. Saccato thetatoti bhuto ca thirato ca, "idam saccan"ti sutthu
dalhabhavenati vuttam hoti. Natthi me attati ucchedaditthi sato sattassa tattha
tattha vibhavagaggahanato. Atha va purimapi tisu kalesu atthiti gahanato sassataditthi,
paccuppannameva atthiti ganhanti ucchedaditthi, pacchimapi atitanagatesu natthiti
gahanato "bhassanta ahutiyo"ti gahitaditthigatikanam viya ucchedaditthi. Atite eva
natthiti ganhanti adhiccasamuppannakassa viya sassataditthi. Attanava attanam
sanjanamiti sannakkhandhasilena khandhe attati gahetva  sannaya avasesakkhandhe
sanjanato imina attana imam attanam sanjanamiti hoti. Attanava
anattananti sannakkhandhamyeva attati gahetva, itare cattaropi anattati
gahetva sannaya te sanjanato evam hoti. Anattanava attananti
sannakkhandham anattati gahetva, itare cattaropi attati gahetva sannaya
te sanjanato evam hoti. Sabbapi sassatucchedaditthiyova. Vado vedeyyotiadayo
pana sassataditthiya eva abhinivesakaRa. Tattha vadatiti vado, vacikammassa
karakoti vuttam hoti. Vedayatiti vedeyyo, janati anubhavati cati vuttam hoti.
@Footnote: 1 Ma.mu. 12/19/12
Kim vedetiti? tatra tatra kalyanapapakanam kammanam vipakam patisamvedeti. Tatra
tatrati tesu tesu yonigatithitinivasanikayesu arammanesu va. Niccoti
uppadavayarahito. Dhuvoti thiro sarabhuto. Sassatoti sabbakaliko. Aviparinamadhammoti
attano pakatibhavam avijahanadhammo, kakantako viya nanappakarakam napajjati. Sassatisamanti
candasuriyasamuddamahapathavipabbatalokavoharena sassatiyoti vuccanti. Sassatihi samam
sassatisamam. Yava sassatiyo titthanti, tava tatheva thassatiti ganhato evam
ditthi hoti.
     Khuddakavatthuvibhange pana "tatra tatra digharattam kalyanapapakanam kammanam
vipakam paccanubhoti, na so jato nahosi, na so jato na bhavissati, nicco
dhuvo sassato aviparinamadhammoti va panassa saccato thetato ditthi uppajjati"ti 1-
cha ditthi evam visesetva vutta.
     Tattha na so jato nahositi so atta ajatidhammato na jato nama,
sada vijjamanoyevati attho. Teneva atite nahosi, anagate na bhavissati.
Yo hi jato, so ahosi. Yo ca jayissati, so bhavissatiti vuccati. Atha va
na so jato nahositi so sada vijjamanatta atitepi na jatu na ahosi,
anagatepi na jatu na bhavissati. Anusaya vuttattha.
     Sattahi sannojanehiti sattakanipate vuttehi. Vuttam hi tattha:-
              "sattimani bhikkhave sannojanani. Katamani satta, anunaya-
         sannojanam patighasannojanam ditthisannojanam vicikicchasannojanam
         manasannojanam bhavaragasannojanam avijjasannojanam. Imani kho
         bhikkhave satta sannojanani"ti. 2-
@Footnote: 1 abhi.vi. 35/948/466  2 an.sattaka. 23/8/6
     Tattha anunayasannojananti kamaragasannojanam. Sabbanevetani bandhanatthena
sannojanani.
     Sattahi manehiti khuddakavatthuvibhange vuttehi. Vuttanhi tattha:-
              "mano atimano manatimano omano adhimano asmimano
         micchamano"ti 1-.
     Tattha manoti seyyadivasena puggalam anamasitva jatiadisu vatthuvaseneva
unnati. Atimanoti jatiadihi "maya sadiso natthi"ti atikkamitva unnati.
Manatimanoti "ayam pubbe maya sadiso, idani aham settho, ayam hinataro"ti
uppannamano. Omanoti jatiadihi attanam hettha katva pavattamano,
hinohamasmiti manoyeva. Adhimanoti anadhigateyeva catusaccadhamme adhigatoti mano.
Ayam pana adhimano parisuddhasilassa kammatthane appamattassa namarupam vavatthapetva
paccayapariggahena vitinnakankhassa tilakkhanam aropetva sankhare sammasantassa
araddhavipassakassa puthujjanassa uppajjati, na annesam. Asmimanoti rupadisu
khandhesu asmiti mano, "aham rupan"tiadivasena uppannamanoti vuttam hoti.
Micchamanoti papakena kammayatanadina uppannamano.
     Lokadhamma vuttattha. Samparivattatiti lokadhammehi hetubhutehi labhadisu catusu
anurodhavasena, alabhadisu catusu pativirodhavasena bhusam nivattati, pakatibhavam jahatiti
attho. Micchattapi vuttattha. Niyyatoti gato pkkhando, abhibhutoti attho.
     Atthahi purisadosehiti atthakanipate upamahi saha, khuddakavatthuvibhange upamam
vina vuttehi. Vuttam hi tattha:-
@Footnote: 1 abhi.vi. 35/949/467
              "katame attha purisadosa. Idha bhikkhu bhikkhum apattiya codenti,
         so bhikkhu bhikkhuhi apattiya codiyamano "na sarami na sarami"ti
         asatiyava nibbetheti 1-. Ayam pathamo purisadoso.
              Puna caparam bhikkhu bhikkhum apattiya codenti, so bhikkhu bhikkhuhi
         apattiya codiyamano codakamyeva patippharati "kim nu kho tuyham balassa
         abyattassa bhanitena, tvampi nama mam bhanitabbam mannasi"ti. Ayam
         dutiyo  purisadoso.
              Puna caparam bhikkhu bhikkhum apattiya codenti, so bhikkhu bhikkhuhi
         apattiya codayamano codakamyeva paccaropeti "tvampi khosi itthannamam
         apattim apanno, tvam tava  pathamam patikarohi"ti. Ayam tatiyo purisadoso.
              Puna caparam bhikkhu bhikkhum apattiya codenti, so bhikkhu bhikkhuhi
         apattiya codiyamano annenannam paticarati, bahiddha katham apanameti,
         kopanca dosanca appaccayanca patukaroti. Ayam catuttho purisadoso.
              Puna caparam bhikkhu bhikkhum apattiya codenti, so bhikkhu bhikkhuhi
         apattiya codiyamano samghamajjhe bahavikkhepakam bhanati. Ayam pancamo
         purisadoso.
              Puna caparam bhikkhu bhikkhum apattiya codenti, so bhikkhu
         bhikkhuhi apattiya codiyamano anadiyitva samgham anadiyitva codakam
         sapattikova yena kamam pakkamati. Ayam chattho purisadoso.
@Footnote: 1 Si. nibbedheti
              Puna caparam bhikkhu bhikkhum apattiya codenti, so bhikkhu
         bhikkhuhi apattiya codiyamano "nevaham apannomhi, na panaham
         anapannomhi"ti so tunhibhuto samgham viheseti. Ayam sattamo purisadoso.
              Puna caparam bhikkhu bhikkhum apattiya codenti, so bhikkhu
         bhikkhuhi apattiya codiyamano evamaha "kim nu kho tumhe
         ayasmanto atibalham mayi byavata, idanaham sikkham paccakkhaya
         hinayavattissami"ti. So sikkham paccakkhaya hinayavattitva evamaha
         "idani kho tumhe ayasmanto attamana hotha"ti. Vayam atthamo
         purisadoso. Ime attha purisadosati 1-.
     Tattha purisadosati purisanam dosa, te pana purisasantanam dusentiti
dosa. Na sarami na saramiti "maya etassa kammassa katatthanam nassarami na
sallakkhemiti evam asatibhavena nibbetheti moceti. Codakamyeva patippharatiti
pativiruddho hutva pharati, patianibhavena 2- titthati. Kim nu kho tuyhanti tuyham
balassa abyattassa bhanitena nama kim, yo tvam neva vatthum, na apattim, na
codanam janasiti dipeti. Tvampi nama evam kinci ajananto bhanitabbam
mannasiti ajjhottharati. Paccaropetiti "tvampi khosi"tiadini vadanto
patiaropeti. Patikarohiti desanagaminim desehi, vutthanagaminito vutthahi, tato
suddhante 3- patitthito annam codessiti dipeti. Annenannam paticaratiti annena
karanena, vacanena va annam karanam, vacanam va paticchadeti. "apattim
apannosi"ti vutto "ko apanno, kim apanno, kismim apanno, katham apanno,
kam bhanatha, kim bhanatha"ti bhanati. "evarupam kinci taya ditthan"ti vutte "na
@Footnote: 1 abhi.vi. 35/957/472  2 abhi.at. 2/554-patibhanitabhavena  3 i. suddhatte
Sunami"ti sotam upaneti 1-. Bahiddha katham apanametiti "itthannamam apattim
apannosi"ti puttho "pataliputtam gatomhi"ti vatva puna "na tava pataliputtagamanam
pucchama"ti 2- vutte "tato rajagaham gatomhi"ti. "rajagaham va yahi brahmanageham
va, apattim apannosi"ti. "tattha me sukaramamsam laddhan"tiadini vadanto katham
bahiddha vikkhipati. Kopanti kupitabhavam, dosanti dutthabhavam. Ubhayampetam kodhasseva
namam. Appaccayanti asantutthakaram, domanassassetam namam. Patukarotiti dasseti
pakaseti. Bahavikkhepakam bhanatiti baham vikkhipitva vikkhipitva alajjivacanam
vadati. Anadiyitvati cittikarena aggahetva avajanitva anadaro hutvati
attho. Vihesetiti vihetheti badhati. Atibalhanti atidalham atippamanam. Mayi
byavatati mayi byaparam apanna. Hinayavattitvati hinassa gihibhavassa
atthaya avattitva, gihi hutvati attho. Attamana hothati tutthacitta hotha,
"maya labhitabbam labhatha, maya vasitabbatthane vasatha, phasuviharo vo maya kato"ti
adhippayena vadati. Dussatiti duttho hoti.
     Navahi aghatavatthuhiti sattesu uppattivaseneva kathitani. Yathaha:-
              "navayimani bhikkhave aghatavatthuhi. Katamani nava, `anattham me
         acari'ti aghatam bandhati. `anattham Me carati'ti aghatam bandhati, `anattham
         me carissati'ti aghatam bandhati, `piyassa me manapassa anattham acari,
         anattham carati, anattham carissati'ti aghatam bandhati, `appiyassa me
         amanapassa attham acari, attham acari, attham carissati'ti aghatam bandhati.
         Imani kho bhikkhave na aghatavatthuni"ti 3-.
@Footnote: 1 i. apaneti  2 Si. pucchama apattim pucchama"ti.  3 an.navaka. 23/29/335
     Tattha aghatavatthuniti aghatakaranani. Aghatanti cettha kopo, soyeva
uparupari kopassa vatthutta aghatavatthu. Aghatam bandhatiti kopam 1- bandhati karoti
uppadeti. "attham me nacari, na carati, na carissati. Piyassa me manapassa
attham nacari, na carati, na carissati. Appiyassa me amanapassa anattham nacari,
na carati, na carissati"ti 2- niddese vuttani aparanipi nava aghatavatthuni imeheva
navahi sangahitani. Aghatitoti ghattito.
     Navavidhamanehiti katame navavidhamana. Seyyassa seyyohamasmiti mano, seyyassa
sadisohamasmiti mano, seyyassa hinohamasmiti mano, sadisassa seyyohamasmiti mano,
sadissa sadisohamasmiti mano, sadisassa hinohamasmiti mano, hinassa seyyohamasmiti
mano, hinassa sadisohamasmiti mano, hinassa hinohamasmiti mano. Ime navavidhamana 3-.
     Ettha pana seyyassa seyyohamasmiti mano rajunanceva pabbajitananca
uppajjati. Raja hi "ratthena va dhanena va vahanehi va ko maya sadiso
atthi"ti etam manam karoti, pabbajitopi "siladhutangadihi ko maya sadiso atthi"ti
etam manam karoti.
     Seyyassa sadisohamasmiti manopi etesamyeva uppajjati. Raja hi "ratthena
va dhanena va vahanehi va annarajuhi saddhim mayham kim nanakaranan"ti
etam manam karoti, pabbajitoti "siladhutangadihi annena bhikkhuna mayham kim
nanakaranan"ti etam manam karoti.
     Seyyassa hinohamasmiti manopi etesamyeva uppajjati. Yassa hi ranno
rattham va dhanam va vahanadini va natisampannani honti, so "mayham rajati
@Footnote: 1 i. kodham  2 khu.maha. 29/384/257 (sya)  3 abhi.vi. 35/1022/962/475
Voharasukhamattakameva, kim raja nama ahan"ti etam manam karoti, pabbajitopi
appalabhasakkaro "aham dhammakathiko bahussuto mahatheroti kathamattameva, kim
dhammakathiko namaham, kim bahussuto namaham, kim mahathero namaham, yassa me
labhasakkaro natthi"ti etam manam karoti.
     Sadisassa seyyohamassamiti manadayo amaccadinam uppajjanti. Amacco va
hi ratthiyo va "bhogayanavahanadihi ko maya sadiso anno rajapuriso atthi"ti
va, "mayham annehi saddhim kim nanakaranan"ti va, "amaccoti namameva mayham,
ghasacchadanamattampi me natthi, kim amacco namahan"ti va etam manam karoti.
     Hinassa seyyohamasmiti manadayo dasadinam uppajjanti. Daso hi
"matito va pitito va ko maya sadiso anno daso nama atthi, anno
jivitum asakkonta kucchihetu dasa nama jata, aham pana paveniagatatta
seyyoti va, "paveniagatabhavena ubhatosuddhikadasattena asukadasena nama saddhim
mayham kim nanakaranan"ti va, kucchivasenaham dasabyam upagato, matapitukotiya
pana me dasatthanam natthi, kim daso nama ahan"ti va etam manam karoti.
Yatha ca daso, evam pukkusacandaladayopi etam manam karontiyeva. Ettha ca
seyyassa seyyohamasmiti uppannamanova yathavamano, itare dve ayathavamana.
Tatha sadisassa sadisohamasmiti hinassa hinohamasmiti uppannamanova yathavamano,
itare dve ayathavamana. Tattha yathavamana arahattamaggavajjha, ayathavamana
sotapattimaggavajjhati.
     Tanhamulaka vuttayeva. Rajjatiti na kevalam rageneva rajjati, atha kho
tanhamulakanam pariyesanadinampi sambhavato tanhamulakehi sabbehi akusaladhammehi,
rajjati, yujjati bajjhatiti adhippayo.
     Dasahi kilesavatthuhiti katamani dasa kilesavatthuni. Lobho doso moho mano
ditthi vicikiccha thinam uddhaccam ahirikam anottappanti imani dasa
kilesavatthuni 1-.
     Tattha kilesa eva kilesavatthuni, vasanti va ettha akhinasava satta
lobhadisu patitthitattati vatthuni, kilesa ca te tappatitthanam sattanam vatthuni
cati kilesavatthuni. Yasma cettha anantarapaccayadibhavena uppajjamanapi kilesa
vasanti eva nama, tasma kilesanam vatthunitipi kilesavatthuni. Lubbhanti tena, sayam
va lubbhanti, lubbhanamattameva va tanti lobho. Dussanti tena, sayam va dussati,
dussanamattameva va tanti doso. Muyhanti tena, sayam va muyhati, muyhanamattameva
va tanti moho. Mannatiti mano. Ditthiadayo vuttatthava. Na
hiriyatiti ahiriko tassa bhavo ahirikam. Na ottappattiti anottappam, tassa bhavo
anottappam. Tesu ahirikam kayaduccaritadihi ajigucchanalakkhanam, anottappam teheva
asarajjanalakkhanam. Kilissatiti upatapiyati vibadhiyati.
     Dasahi aghatavatthuhiti pubbe vuttehi navahi ca "atthane va panaghato
jayati"ti 2- vuttena cati dasahi. Anattham me acaritiadinipi hi avikappapetva
khanukantakadimhipi atthane aghato uppajjati.
     Dasahi akusalakammapathehiti katame dasa akusalakammapatha 3-. Panatipato
adinnadanam kamesumicchacaro musavado pisuna vaca pharusa vaca samphappalapo
abhijjha byapado micchaditthi. Ime dasa akusalakammapatha. Tattha akusalakammani
ca tani patha 4- ca duggatiyati akusalakammapatha. Samannagatoti samangibhuto.
     Dasahi sannojanehiti katamani dasa samyojanani 5-. Kamaragasamyojanam
patighasamyojanam manasamyojanam ditthisamyojanam vicikicchasamyojanam silabbataparamasasamyojanam
@Footnote: 1 abhi.vi. 35/966/476  2 abhi.vi. 35/967/476
@3 di.pa. 11/347/238  4 Ma. pathani ca  5 abhi.vi. 35/969/477
Bhavaragasamyojanam issasamyojanam macchariyasamyojanam avijjasamyojanam. Imani dasa
samyojanani. Micchatta vuttayeva.
     Dasavatthukaya micchaditthiyati katama dasavatthuka micchaditthi 1-. Natthi dinnam.
Natthi yittham, natthi hutam, natthi sukatadukkatanam kammanam phalam vipako, natthi ayam
loko, natthi paro loko, natthi mata, natthi pita, natthi satta opapatika,
natthi loke samanabrahmana sammaggata sammapatipanna ye imanca lokam paranca
lokam sayam abhinnaya sacchikatva pavedenti. Ayam dasavatthuka micchaditthi.
     Tattha dasavatthukati dasa vatthuni etissati dasavatthuka. Natthi dinnanti dinnam
nama atthi, sakka kassaci kinaci datunti janati. Dinnassa pana phalam vipako
natthiti ganhati. Natthi yitthanti yittham vuccati mahayago, tam yajitum sakkati
janati. Yitthassa pana phalam vipako natthiti ganhati. Hutanti ahunapahunamangalakiriya,
tam katum sakkati janati. Tassa pana phalam vipako natthiti ganhati.
Sukatadukkatananti ettha dasa kusalakammapatha sukatakammani nama, dasa
akusalakammapatha dukkatakammani nama. Tesam atthibhavam janati. Phalam vipako pana natthiti
ganhati. Natthi ayam lokoti paraloke thito imam lokam natthiti ganhati. Natthi
paro lokoti idhaloke thito paralokam natthiti ganhati. Natthi mata natthi
pitati matapitunam atthikavam janati. Tesu katappaccayena koci phalam vipako natthiti
ganhati. Natthi satta opapatikati cavanakaupapajjanakasatta 2- natthiti ganhati.
Sammaggata sammapatipannati anulomapatipadam patipanna dhammikasamanabrahmana
lokasmim natthiti ganhati. Ye imanca lokam .pe. Pavedentiti imanca paranca
lokam attanava abhivisitthena nanena natva pavedanasamattho sabbannu buddho
natthiti ganhati.
@Footnote: 1 abhi.vi. 35/971/477  2 i. cavanakauppajjanaka satta
     Antaggahikaya ditthiyati "sassato loko"tiadikam ekekam antam bhagam 1-
ganhatiti antaggahika. Atha va antassa gaho antaggaho, antaggaho assa
atthiti antaggahika. Taya antaggahikaya. Sa pana vuttayeva.
     Atthasatatanhapapancasatehiti atthuttaram satam atthasatam, samsare papanceti ciram
vasapetiti papanco, tanha eva papanco tanhapapanco, arammanabhedena punappunam
uppattivasena ca tanhanam bahukatta bahuvacanam katva tanhapapancanam satam
tanhapapancasatam. Tena "tanhapapancasatena"ti vattabbe vacanavipallasavasena
"tanhapapancasatehi"ti bahuvacananiddeso kato. Atthasatanti sankhatena
tanhapapancasatenati attho datthabbo. Attha abboharikani katva satameva gahitanti
veditabbam. Khuddakavatthuvibhange pana tanhavicaritaniti agatam yathaha:-
              "attharasa tanhavicaritani ajjhattikassa upadaya, attharasa
         tanhavicaritani bahirassa upadaya, tadekajjham abhisannuhitva
         abhisankhipitva chattimsa tanhavicaritani, anagatani chattimsa tanha-
         vicaritani, paccuppannani chattimsa tanhavicaritani tadekajjham
         abhisannuhitva abhisankhipitva atthatanhavicaritasatam hoti"ti 2-
     tanhapapancayeva panettha tanhavicaritaniti vutta. Tanhasamudacara
tanhapavattiyoti attho. Ajjhattikassa upadayati ajjhattikam khandhapancakam
upadaya. Idam hi upayogatthe samivacanam. Vittharo panassa tassa niddese 3-
vutatanayeneva veditabbo. Ayam pana aparo nayo:- ruparammanayeva kamatanha
bhavatanha vibhavatanhati tisso tanha honti, tatha saddadiarammanati chasu
arammanesu attharasa tanha honti, ajjhattarammana attharasa, bahiddharammana
@Footnote: 1 i. antabhavam  2 abhi.vi. 35/976/487  3 abhi.vi. 35/973/478
Attharasati chattimsa honti. Ta eva atitarammana chattimsa, anagatarammana
chattimsa, paccuppannarammana chattimsati atthatanhavicaritasatam hoti. Papancitoti
arammane samsare va papancito ciravasito.
     Dvasatthiya ditthigatehiti "katamani dvasatthi ditthigatani brahmajale
veyyakarane vuttani bhagavata. Cattaro sassatavada, cattaro ekaccasassatavada,
cattaro antanantika, cattaro amaravikkhepika, dve adhiccasamuppannika, solasa
sannivada, attha asannivada, attha nevasanninasannivada, satta ucchedavada,
panca ditthadhammanibbanavadati imani dvasatthi ditthigatani brahmajale
veyyakarane vuttani bhagavata"ti 1-. Vittharo panettha brahmajalasutte
vuttanayeneva veditabbo.
     Ahancamhi tinnoti ahanca caturogham, samsarasamuddam va tinno amhi
bhavami. Muttoti ragadibandhanehi mutto. Dantoti nibbisevano nipparipphando.
Santoti sitibhuto. Assatthoti nibbanadassane 2- laddhassaso. Parinibbutoti
kilesaparinibbanena parinibbuto. Pahomiti samatthomhi. Kho iti ekamsatthe
nipato. Pare ca parinibbapetunti ettha pare casaddo "pare ca
taretun"tiadihipi yojetabboti.
                   Mahakarunanananiddesavannana nitthita.
                      --------------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 48 page 16-40. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=48&A=351&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=48&A=351&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=285              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=31&A=3164              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=31&A=3675              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=31&A=3675              Contents of The Tipitaka Volume 31 http://84000.org/tipitaka/read/?index_31

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]