ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 48 : PALI ROMAN Patisam.A.2 (saddhamma.2)

                        4. Mettakathavannana
     [22] Idani bojjhangakathanantaram kathitaya bojjhangakathagatiya 1-
suttantapubbangamaya mettakathaya apubbatthanuvannana. Tattha suttante tava
asevitayati adarena sevitaya. Bhavitayati vaddhitaya. Bahulikatayati punappunam
kataya. Yanikatayati yuttayanasadisaya kataya. Vatthukatayati patitthanatthena 2-
vatthu viya kataya. Anutthitayati paccupatthitaya. Paricitayati samantato citaya
upacitaya. Susamaraddhayati sutthu samaraddhaya sukataya. Anisamsati guna.
Patikankhati patikankhitabba icchitabba. Sukham supatiti yatha sesajana
samparivattamana kakacchamana dukkham supanti, evam asupitva sukham supati. Niddam
okkantopi samapattim samapanno viya hoti. Sukham patibujjhatiti yatha anne
nitthunanta vijambhanta samparivattamana 3- dukkham patibujjhanti, evam
appatibujjhitva vikasamanamiva padumam sukham nibbikaram patibujjhati. Na papakam supinam
passatiti supinam passantopi bhaddakameva supinam passati. Cetiyam vandanto viya pujam
karonto viya dhammam sunanto viya ca hoti. Yatha pananne attanam corehi parivaritam viya
valehi upaddutam viya papate 4- patantam viya ca passanti, na evam papakam
supinam passati. Manussanam piyo hotiti ure amutatamuttaharo viya sise
pilandhamala viya ca manussanam piyo hoti manaPo. Amanussanam piyo hotiti
yatheva ca manussanam, evam amanussanampi piyo hoti. Devata rakkhantiti
puttamiva matapitaro devata rakkhanti. Nassa aggi va visam va sattham va
kamatiti mettaviharissa kaye aggi va visam sattham va na kamati na pavisati,
nassa kayam vikopetiti vuttam hoti. Tuvatam cittam samadhiyatiti mettaviharino
khippameva cittam samadhiyati, natthi tassa dandhayitattam. Mukhavanno vippasidatiti
bandhana
@Footnote: 1 i. bojjhangakathayatiya  2 Si. patitthatthena  3 cha.Ma. samparivattanta  4 i. papatam
Pamuttakalapakkam viya cassa vippasannavannam mukham hoti. Asammulho kalam
karotiti mettaviharino sammohamaranam nama natthi, asammulho niddam okkamanto
viya kalam karoti. Uttarim appativijjhantoti mettasamapattito uttarim arahattam
adhigantum asakkonto ito cavitva suttappabuddho viya. Brahmalokupago hotiti
brahmalokam upapajjatiti attho.
     Mettaniddese anodhiso pharanati odhi mariyada, na odhi anodhi. Tato
anodhiso, anodhitoti attho, nippadesato phusanati vuttam hoti. Odhisoti padesavasena.
Disa pharanati disasu pharana. Sabbeti anavasesapariyadanam. Sattati padassa
attho nanakathamatikavannanayam vutto, rulhisaddena pana vitaragesupi ayam
voharo vattati vilivamayepi bijanivisese talavantavoharo viya. Averati verarahita.
Abyapajjati byapadarahita. Anighati niddukkha. Anigghatipi patho. Sukhi attanam
pariharantuti sukhita hutva attabhavam vattayantu. "avera"ti ca sakasantane ca
pare paticca, parasantane ca itare paticca verabhavo dassito, "abyapajja"tiadisu
verabhava tammulakabyapadabhavo, "anigha"ti byapadabhava tammulakadukkhabhavo,
"sukhi attanam pariharantu"ti dukkhabhava sukhena attabhavapariharanam dassitanti
evamettha vacanasambandho veditabbo. Imesu ca "avera hontu"tiadisu catusupi
vacanesu yam yam pakatam hoti, tassa tassa vasena mettaya pharati.
     Panatiadisu pananataya 1- pana, assasapassasayattavuttitayati attho.
Bhutatta bhuta, abhinibbattati attho. Pum vuccati nirayo, tasmim 2- galanti
gacchantiti puggala. Attabhavo vuccati sariram, khandhapancakameva va, tam upadaya
pannattimattasabbhavato, tasmim attabhave pariyapanna paricchinna antogadhati
attabhavapariyapanna. Yatha ca sattati vacanam, evam sesanipi rulhivasena aropetva
@Footnote: 1 Si.,i. panataya  2 cha.Ma. tam pum (tasmim Si.,visuddhi. 2/113)
Sabbanetani sabbasattavevacananiti veditabbani. Kamanca annanipi "sabbe jantu
sabbe jiva"tiadini sabbasattavevacanani atthi, pakatvasena pana imaneva panca
gahetva "pancahakarehi anodhiso pharana metta cetovimutti"ti vuttam. 1- Ye pana
"satta pana"tiadinam na kevalam vacanamattova, atha kho atthatopi nanattameva
iccheyyum, tesam anodhiso pharana virujjhati. Tasma tatha attham aggahetva imesu
pancasu akaresu annataravasena anodhiso mettaya pharati.
     Odhiso pharane pana itthiyo purisati lingavasena vuttam, ariya anariyati
ariyaputhujjanavasena, deva manussa vinipatikati upapattivasena. Disapharanepi
disavibhagam akatva sabbadisasu "sabbe satta"tiadina nayena pharanato anodhiso
pharana hoti, sabbadisasu "sabba itthiyo"tiadina nayena pharanato odhiso
pharana.
     Yasma pana ayam tividhapi mettapharana appanapattacittassa vasena vutta,
tasma tisu varesu appana gahetabba. Anodhiso pharane tava "sabbe satta
avera hontu"ti eka, "abyapajja hontu"ti eka, "anigha hontu"ti eka,
"sukhi attanam pariharantu"ti eka. Tanipi hi cattari hitopasamharavaseneva vuttani.
Hitopasamharalakkhana hi metta. Iti "satta"tiadisu pancasu akaresu catassannam
catassannam appananam vasena visati appana honti, odhiso pharane "sabba
itthiyo"tiadisu sattasu akaresu catassannam catassannanca vasena atthavisati appana.
Disapharane pana "sabbe puratthimaya disaya satta"tiadina nayena ekamekissa
disaya visati visati katva dve satani, "sabba puratthimaya disaya itthiyo"tiadina
nayena ekamekissa disaya atthavisati atthavisati katva asiti dve sataniti cattari
@Footnote: 1 cha.Ma. vuccati
Satani asiti ca appana. Iti sabbanipi idha vuttani atthavisadhikani panca
appanasatani honti. Yatha ca mettaya tividhena pharana vutta, tatha
karunamuditaupekkhanampi vuttava hotiti veditabbam.
                        1. Indriyavaravannana
     [23] Atha mettupasamharakaram indriyadiparibhavananca dassetum sabbesam
sattanam pilanam vajjetvatiadimaha. Tattha pilananti abbhantarato sarirapilanam.
Upaghatanti bahirato sariropaghatam. Santapanti yatha tatha va cittasantapanam.
Pariyadananti pakatiya jivitadiparikkhayam. Vihesanti parato jivitavihethanam. Vajjetvati
pilanadisu ekekam attano citteneva apanetva. Imani pilanadini panca
padani mettopasamharassa patipakkhavivajjanavasena vuttani. Apilanayatiadini
mettopasamharavasena. Apilanayati apilanakarena, sabbe satte mettayatiti
sambandho. Evam sesesupi. Ma verino, ma dukkhino, ma dukkhitattati
imanipi tini mettopasamharassa patipakkhapatikkhepavacanani. Mavacanassa "ma
hontu"ti attho. Averino sukhino sukhitattati imani tini mettopasamharavacanani.
"abyapajja anigha"ti idam dvayam "sukhino"ti vacanena sangahitanti veditabbam.
Sukhitattati tasseva sukhassa niccappavattidassanam. "sukhitatta"ti ca "sukhi attanam
pariharantu"ti ca atthato ekam. "apilanaya"tiadihi va abyapajjanighavacanani
sangahitani. Atthahakarehiti "apilanaya"tiadayo panca mettopasamharakara
"averino hontu"tiadayo tayo mettopasamharakarati imehi atthahakarehi.
Mettayatiti siniyhati. Tam dhammam cetayatiti tam hitopasamharam cetayati abhisandahati,
pavattetiti attho. Sabbabyapadapariyutthanehi vimuccatiti mettaya patipakkhabhutehi
sabbehi byapadasamudacarehi vikkhambhanato vimuccati. Metta ca ceto ca
vimutti cati ekayeva metta tidha vannita.
     Averino khemino sukhinoti imani tini padani pubbe vutte akare
sankhepena sangahetva vuttani. Saddhaya adhimuccatitiadina nayena vuttani
pancindriyani mettaya sampayuttaniyeva. Asevanatiadisu chasu varesu aseviyati
etehi mettati asevana. Tatha bhavana bahulikammam. Alankarati vibhusana.
Svalankatati sutthu alankata bhusita. Parikkharati sambhaRa. Suparikkhatati sutthu
sambhuta. 1- Parivarati rakkhanatthena. Puna asevanadini atthavisati padani mettaya
vannabhananattham vuttani. Tattha paripuriti paripunnabhava. Sahagatati mettaya
sahagata. Tatha sahajatadayo. Pakkhandanati mettaya pavisana, pakkhandati etehi
mettati va pakkhandana. Tatha samsidanadayo. Etam santanti phassanati esa
metta santati etehi phassana hotiti etam santanti phassana "etadaggan"tiadisu
2- viya napumsakavacanam. Svadhitthitati sutthu patitthita. Susamuggatati sutthu
samussita. Suvimuttati attano attano paccanikehi sutthu vimutta.
Nibbattentiti mettasampayutta hutva mettam nibbattenti. Jotentiti pakatam
karonti. Patapentiti 3- virocenti.
                      2-4. Baladivarattayavannana
     [24-27] Indriyavare vuttanayeneva balavaropi veditabbo.
Bojjhangamaggangavara pariyayena vutta, na yathalakkhanavasena. Maggangavare
sammavacakammantajiva mettaya pubbabhagavasena vutta. Na appanavasena. Na hi
ete mettaya saha bhavanti. Sabbesam pananantiadinam sesavaranampi sattavare
vuttanayeneva attho veditabbo. Mettabhavanavidhanam pana visuddhimaggato 4-
gahetabbanti.
                      Mettakathavannana nitthita.
@Footnote: 1 cha.Ma. sambhata  2 an.ekaka. 20/209/24  3 Si. pakasentiti  4 visuddhi 2/91-117



             The Pali Atthakatha in Roman Book 48 page 242-246. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=48&A=5453&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=48&A=5453&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=574              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=31&A=8449              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=31&A=9708              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=31&A=9708              Contents of The Tipitaka Volume 31 http://84000.org/tipitaka/read/?index_31

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]