บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
4. Mettakathavannana [22] Idani bojjhangakathanantaram kathitaya bojjhangakathagatiya 1- suttantapubbangamaya mettakathaya apubbatthanuvannana. Tattha suttante tava asevitayati adarena sevitaya. Bhavitayati vaddhitaya. Bahulikatayati punappunam kataya. Yanikatayati yuttayanasadisaya kataya. Vatthukatayati patitthanatthena 2- vatthu viya kataya. Anutthitayati paccupatthitaya. Paricitayati samantato citaya upacitaya. Susamaraddhayati sutthu samaraddhaya sukataya. Anisamsati guna. Patikankhati patikankhitabba icchitabba. Sukham supatiti yatha sesajana samparivattamana kakacchamana dukkham supanti, evam asupitva sukham supati. Niddam okkantopi samapattim samapanno viya hoti. Sukham patibujjhatiti yatha anne nitthunanta vijambhanta samparivattamana 3- dukkham patibujjhanti, evam appatibujjhitva vikasamanamiva padumam sukham nibbikaram patibujjhati. Na papakam supinam passatiti supinam passantopi bhaddakameva supinam passati. Cetiyam vandanto viya pujam karonto viya dhammam sunanto viya ca hoti. Yatha pananne attanam corehi parivaritam viya valehi upaddutam viya papate 4- patantam viya ca passanti, na evam papakam supinam passati. Manussanam piyo hotiti ure amutatamuttaharo viya sise pilandhamala viya ca manussanam piyo hoti manaPo. Amanussanam piyo hotiti yatheva ca manussanam, evam amanussanampi piyo hoti. Devata rakkhantiti puttamiva matapitaro devata rakkhanti. Nassa aggi va visam va sattham va kamatiti mettaviharissa kaye aggi va visam sattham va na kamati na pavisati, nassa kayam vikopetiti vuttam hoti. Tuvatam cittam samadhiyatiti mettaviharino khippameva cittam samadhiyati, natthi tassa dandhayitattam. Mukhavanno vippasidatiti bandhana @Footnote: 1 i. bojjhangakathayatiya 2 Si. patitthatthena 3 cha.Ma. samparivattanta 4 i. papatam Pamuttakalapakkam viya cassa vippasannavannam mukham hoti. Asammulho kalam karotiti mettaviharino sammohamaranam nama natthi, asammulho niddam okkamanto viya kalam karoti. Uttarim appativijjhantoti mettasamapattito uttarim arahattam adhigantum asakkonto ito cavitva suttappabuddho viya. Brahmalokupago hotiti brahmalokam upapajjatiti attho. Mettaniddese anodhiso pharanati odhi mariyada, na odhi anodhi. Tato anodhiso, anodhitoti attho, nippadesato phusanati vuttam hoti. Odhisoti padesavasena. Disa pharanati disasu pharana. Sabbeti anavasesapariyadanam. Sattati padassa attho nanakathamatikavannanayam vutto, rulhisaddena pana vitaragesupi ayam voharo vattati vilivamayepi bijanivisese talavantavoharo viya. Averati verarahita. Abyapajjati byapadarahita. Anighati niddukkha. Anigghatipi patho. Sukhi attanam pariharantuti sukhita hutva attabhavam vattayantu. "avera"ti ca sakasantane ca pare paticca, parasantane ca itare paticca verabhavo dassito, "abyapajja"tiadisu verabhava tammulakabyapadabhavo, "anigha"ti byapadabhava tammulakadukkhabhavo, "sukhi attanam pariharantu"ti dukkhabhava sukhena attabhavapariharanam dassitanti evamettha vacanasambandho veditabbo. Imesu ca "avera hontu"tiadisu catusupi vacanesu yam yam pakatam hoti, tassa tassa vasena mettaya pharati. Panatiadisu pananataya 1- pana, assasapassasayattavuttitayati attho. Bhutatta bhuta, abhinibbattati attho. Pum vuccati nirayo, tasmim 2- galanti gacchantiti puggala. Attabhavo vuccati sariram, khandhapancakameva va, tam upadaya pannattimattasabbhavato, tasmim attabhave pariyapanna paricchinna antogadhati attabhavapariyapanna. Yatha ca sattati vacanam, evam sesanipi rulhivasena aropetva @Footnote: 1 Si.,i. panataya 2 cha.Ma. tam pum (tasmim Si.,visuddhi. 2/113) Sabbanetani sabbasattavevacananiti veditabbani. Kamanca annanipi "sabbe jantu sabbe jiva"tiadini sabbasattavevacanani atthi, pakatvasena pana imaneva panca gahetva "pancahakarehi anodhiso pharana metta cetovimutti"ti vuttam. 1- Ye pana "satta pana"tiadinam na kevalam vacanamattova, atha kho atthatopi nanattameva iccheyyum, tesam anodhiso pharana virujjhati. Tasma tatha attham aggahetva imesu pancasu akaresu annataravasena anodhiso mettaya pharati. Odhiso pharane pana itthiyo purisati lingavasena vuttam, ariya anariyati ariyaputhujjanavasena, deva manussa vinipatikati upapattivasena. Disapharanepi disavibhagam akatva sabbadisasu "sabbe satta"tiadina nayena pharanato anodhiso pharana hoti, sabbadisasu "sabba itthiyo"tiadina nayena pharanato odhiso pharana. Yasma pana ayam tividhapi mettapharana appanapattacittassa vasena vutta, tasma tisu varesu appana gahetabba. Anodhiso pharane tava "sabbe satta avera hontu"ti eka, "abyapajja hontu"ti eka, "anigha hontu"ti eka, "sukhi attanam pariharantu"ti eka. Tanipi hi cattari hitopasamharavaseneva vuttani. Hitopasamharalakkhana hi metta. Iti "satta"tiadisu pancasu akaresu catassannam catassannam appananam vasena visati appana honti, odhiso pharane "sabba itthiyo"tiadisu sattasu akaresu catassannam catassannanca vasena atthavisati appana. Disapharane pana "sabbe puratthimaya disaya satta"tiadina nayena ekamekissa disaya visati visati katva dve satani, "sabba puratthimaya disaya itthiyo"tiadina nayena ekamekissa disaya atthavisati atthavisati katva asiti dve sataniti cattari @Footnote: 1 cha.Ma. vuccati Satani asiti ca appana. Iti sabbanipi idha vuttani atthavisadhikani panca appanasatani honti. Yatha ca mettaya tividhena pharana vutta, tatha karunamuditaupekkhanampi vuttava hotiti veditabbam. 1. Indriyavaravannana [23] Atha mettupasamharakaram indriyadiparibhavananca dassetum sabbesam sattanam pilanam vajjetvatiadimaha. Tattha pilananti abbhantarato sarirapilanam. Upaghatanti bahirato sariropaghatam. Santapanti yatha tatha va cittasantapanam. Pariyadananti pakatiya jivitadiparikkhayam. Vihesanti parato jivitavihethanam. Vajjetvati pilanadisu ekekam attano citteneva apanetva. Imani pilanadini panca padani mettopasamharassa patipakkhavivajjanavasena vuttani. Apilanayatiadini mettopasamharavasena. Apilanayati apilanakarena, sabbe satte mettayatiti sambandho. Evam sesesupi. Ma verino, ma dukkhino, ma dukkhitattati imanipi tini mettopasamharassa patipakkhapatikkhepavacanani. Mavacanassa "ma hontu"ti attho. Averino sukhino sukhitattati imani tini mettopasamharavacanani. "abyapajja anigha"ti idam dvayam "sukhino"ti vacanena sangahitanti veditabbam. Sukhitattati tasseva sukhassa niccappavattidassanam. "sukhitatta"ti ca "sukhi attanam pariharantu"ti ca atthato ekam. "apilanaya"tiadihi va abyapajjanighavacanani sangahitani. Atthahakarehiti "apilanaya"tiadayo panca mettopasamharakara "averino hontu"tiadayo tayo mettopasamharakarati imehi atthahakarehi. Mettayatiti siniyhati. Tam dhammam cetayatiti tam hitopasamharam cetayati abhisandahati, pavattetiti attho. Sabbabyapadapariyutthanehi vimuccatiti mettaya patipakkhabhutehi sabbehi byapadasamudacarehi vikkhambhanato vimuccati. Metta ca ceto ca vimutti cati ekayeva metta tidha vannita. Averino khemino sukhinoti imani tini padani pubbe vutte akare sankhepena sangahetva vuttani. Saddhaya adhimuccatitiadina nayena vuttani pancindriyani mettaya sampayuttaniyeva. Asevanatiadisu chasu varesu aseviyati etehi mettati asevana. Tatha bhavana bahulikammam. Alankarati vibhusana. Svalankatati sutthu alankata bhusita. Parikkharati sambhaRa. Suparikkhatati sutthu sambhuta. 1- Parivarati rakkhanatthena. Puna asevanadini atthavisati padani mettaya vannabhananattham vuttani. Tattha paripuriti paripunnabhava. Sahagatati mettaya sahagata. Tatha sahajatadayo. Pakkhandanati mettaya pavisana, pakkhandati etehi mettati va pakkhandana. Tatha samsidanadayo. Etam santanti phassanati esa metta santati etehi phassana hotiti etam santanti phassana "etadaggan"tiadisu 2- viya napumsakavacanam. Svadhitthitati sutthu patitthita. Susamuggatati sutthu samussita. Suvimuttati attano attano paccanikehi sutthu vimutta. Nibbattentiti mettasampayutta hutva mettam nibbattenti. Jotentiti pakatam karonti. Patapentiti 3- virocenti. 2-4. Baladivarattayavannana [24-27] Indriyavare vuttanayeneva balavaropi veditabbo. Bojjhangamaggangavara pariyayena vutta, na yathalakkhanavasena. Maggangavare sammavacakammantajiva mettaya pubbabhagavasena vutta. Na appanavasena. Na hi ete mettaya saha bhavanti. Sabbesam pananantiadinam sesavaranampi sattavare vuttanayeneva attho veditabbo. Mettabhavanavidhanam pana visuddhimaggato 4- gahetabbanti. Mettakathavannana nitthita. @Footnote: 1 cha.Ma. sambhata 2 an.ekaka. 20/209/24 3 Si. pakasentiti 4 visuddhi 2/91-117The Pali Atthakatha in Roman Book 48 page 242-246. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=48&A=5453&modeTY=2 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=48&A=5453&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=574 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=31&A=8449 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=31&A=9708 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=31&A=9708 Contents of The Tipitaka Volume 31 http://84000.org/tipitaka/read/?index_31
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]