ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 49 : PALI ROMAN Apa.A.1 (visuddha.1)

page287.

2. Mahamoggallanattherapadanavannana anomadassi bhagavatyadikam ayasmato moggallanattherassa apadanam. Ayanca thero purimabuddhesu katadhikaro tattha tattha bhave vivattupanissayani punnani upacinanto anomadassissa bhagavato kaletiadi sariputtattherassa dhammasenapatino vatthumhi vuttameva. Thero hi pabbajitadivasato patthaya sattame divase magadharatthe kallavalagamakam upanissaya samanadhammam karonto thinamiddhe okkamante satthara "moggallana ma tuccho tava vayamo"tiadina 1- samvejito thinamiddham vinodetva bhagavata vuccamanam dhatukammatthanam sunanto eva vipassanapatipatiya uparimaggattayam adhigantva aggaphalakkhane savakananassa matthakam papuni. [375] Evam dutiyasavakabhavam patva ayasma mahamoggallanatthero attano pubbakammam saritva somanassavasena pubbacariyam apadanam pakasento anomadassi bhagavatiadimaha. Tattha na omam alamakam dassanam passanam assati anomadasSi. Tassa hi dvattimsamahapurisalakkhanapatimanditasariratta sakalam divasam sakalam masam sakalam samvaccharam samvaccharasatasahassampi passantanam devamanussanam atittikaram dassananti, anomam alamakam nibbanam dassanasiloti va "anomadassi"ti laddhanamo bhagyavantatadihi karanehi bhagava. Lokajetthoti sakalasattalokassa jettho padhano. Asabhasadisatta asabho, naranam asabho narasabho. So lokajettho narasabho anomadassi bhagava devasanghapurakkhato devasamuhehi parivarito. Himavantamhi vihasiti sambandho. [376] Yada dutiyasavakabhavaya dutiyavare patthanam akasi, tada namena varuno nama aham nagaraja hutva nibbatto ahosinti attho. Tena vuttam "varuno nama namena, nagaraja aham tada"ti. Kamarupiti yadicchitakamanimmanasilo. Vikubbamiti vividham iddhivikubbanam karomi. Mahodadhinivasahanti manjerika naga, @Footnote: 1 an. sattaka. 23/8/70.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page288.

Bhumigata naga, pabbatattha naga, gangavaheyya naga, samuddika nagati imesam naganam antare samuddikanago aham mahodadhimhi samudde nivasim, vasam kappesinti attho. [377] Sanganiyam ganam hitvati niccaparivarabhutam sakaparivaram nagasamuham hitva vina hutva. Turiyam patthapesahanti aham turiyam patthapesim, vajjapesinti attho. Sambuddham parivaretvati anomadassisambuddham samantato sevamana acchara nagamanavika vadesum dibbavadehi gita vakyadihi vadesum laddhanurupato vajjesum tadati attho. [378] Vajjamanesu turesuti 1- manussanagaturiyesu pancangikesu vajjamanesu. Deva turani 2- vajjayunti catumaharajika deva dibbaturiyani vajjimsu vadesunti attho. Ubhinnam saddam sutvanati ubhinnam devamanussanam bherisaddam sutva. Tilokagarusamanopi buddho sampabujjhatha janati sunatiti attho. [379] Nimantetvana sambuddhanti sasavakasamgham sambuddham svatanaya nimantetva parivaretva. Sakabhavananti attano nagabhavanam upagamim. Gantva ca asanam pannapetvanati rattitthanadivatthanakutimandapasayananisidanatthanani pannapetva sajjetvati attho. Kalamarocayim ahanti evam katapubbavidhano aham "kalo bhante nitthitam bhattan"ti kalam arocayim vinnapesim. [380] Khinasavasahassehiti tada so bhagava arahantasahassehi parivuto lokanayako sabba disa obhasento me bhavanam upagami sampattoti attho. [381] Attano bhavanam pavittham bhagavantam bhojanakaram 3- dassento upavittham mahavirantiadimaha. Tam suvinneyyameva. [386] Okkakakulasambhavoti okkakaranno paramparagatarajakule uppanno sakalajambudipe pakatarajakule uppanno va gottena gottavasena gotamo nama sattha manussaloke bhavissati. @Footnote: 1 pali. vijjamanesu turiyesu. 2 pali. devaturiyani. 3 Si., i. bhojapanakaram.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page289.

[388] So paccha pabbajitvanati so nagaraja paccha pacchimabhave kusalamulena punnasambharena codito uyyojito sasane pabbajitva gotamassa bhagavato dutiyo aggasavako hessatiti byakaranamakasi. [389] Araddhaviriyoti thananisajjadisu iriyapathesu viriyava. Pahitattoti nibbane pesitacitto. Iddhiya paramim gatoti "etadaggam bhikkhave mama savakanam bhikkhunam iddhimantanam yadidam mahamoggallano"ti 1- adhitthaniddhivikubbaniddhi- kammavipakajiddhiadisu paramim pariyosanam gato patto. Sabbasaveti a samantato savanato pavattanato "asava"ti laddhaname kamabhavaditthiavijjadhamme sabbe parinnaya samantato annaya janitva pajahitva anasavo nikkileso. Nibbayissatiti kilesakhandhaparinibbanena nibbayissatiti sambandho. [390] Evam thero attano punnavasena laddhabyakaranam vatva puna papacariyam pakasento papamittopanissayatiadimaha. Tattha papamitte papake lamake mitte upanissaya nissaye katva tehi samsaggo hutvati attho. Tatrayamanupubbikatha:- ekasmim samaye titthiya sannipatitva mantesum "janathavuso kena karanena samanassa gotamassa labhasakkaro maha hutva nibbatto"ti. "na janama, tumhe pana na janatha"ti. Ama janama:- moggallanam nama ekam bhikkhum nissaya uppanno. So hi devalokam gantva devatahi katakammam pucchitva agantva manussanam kathesi "idam nama katva evarupam sampattim labhanti"ti. Niraye nibbattanampi kammam pucchitva agantva manussanam kathesi "idam nama katva evarupam dukkham anubhavanti"ti. Manussa tassa katham sutva mahantam labhasakkaram abhiharanti. Sace tam maretum sakkhissama, so labhasakkaro amhakam nibbattissati, attheso upayoti sabbe ekacchanda hutva "yam kinci katva tam maressama"ti attano upatthake samadapetva kahapanasahassam labhitva purisaghatake core pakkosapetva "mahamoggallanatthero @Footnote: 1 an. ekaka. 20/190/23.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page290.

Nama samanassa gotamassa savako kalasilayam vasati, tumhe tattha gantva tam maretha"ti tesam tam sahassam adamsu. Cora dhanalabhena 1- sampaticchitva "theram maressama"ti gantva tassa vasanatthanam parivaresum. Thero tehi parikkhittabhavam natva kuncikacchiddena nikkhamitva pakkami. Cora tam divasam theram adisva punekadivasam tassa vasanatthanam parikkhipimsu. Thero natva kannikamandalam bhinditva akasam pakkhandi. Evam te pathamamasepi majjhimamasepi theram gahetum nasakkhimsu. Pacchimamase pana sampatte thero attano katakammassa akaddhanabhavam natva na apagacchi. Cora tam paharanta tandulakamattani atthini karonta bhindimsu. Atha nam "mato"ti sannaya ekasmim gumbapitthe khipitva pakkamimsu. Thero "sattharam passitva vanditvava parinibbayissami"ti attabhavam jhanavethanena vethetva akasena satthu santikam gantva sattharam vanditva "bhante parinibbayissami"ti aha. "parinibbayissasi moggallana"ti. Ama bhanteti. "kattha gantva parinibbayissasiti. Kalasilapadesam bhanteti. Tena hi moggallana mayham dhammam kathetva yahi. Tadisassa hi me savakassa na dani dassanam atthiti. So "evam karissami bhante"ti sattharam vanditva akasam uppatitva sariputtatthero viya parinibbanadivase nanappakara iddhiyo katva dhammam kathetva sattharam vanditva kalasilapadesam gantva parinibbayi. "theram kira cora maresun"ti ayam katha sakalajambudipe patthari. Raja ajatasattu core pariyesanatthaya carapurise payojesi. Tesu coresu surapane suram pivantesu 2- maddesu eko ekassa pitthim paharitva patesi. So tam santajjento "ambho dubbinita tvam kasma me pitthim paharitva patesi, kim pana are dutthacora 3- taya mahamoggallanatthero pathamam pahato"ti aha. Kim pana tvam maya pathamam pahatabhavam na janasiti. Evam etesam "maya pahato, maya pahato"ti vadantanam sutva te carapurisa sabbe te core gahetva ranno arocesum. Raja te core pakkosapetva pucchi @Footnote: 1 Si., i. dhanalobhena. 2 Ma. surapane suram pivitva. 3 Si. dutthatara.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page291.

"tumhehi thero marito"ti. Ama devati. Kehi tumhe uyyojitati. Naggasamanehi devati. Raja pancasate naggasamane gahapetva pancasatehi corehi saddhim rajangane nabhipamanesu avatesu nikhanapetva palalehi paticchadetva aggim dapesi. Atha nesam jhamabhavam janitva ayanangalehi kasapetva sabbe khandakhandam karapesi. Tada bhikkhu dhammasabhayam katham samutthapesum "mahamoggallanatthero attano ananurupamaranam patto"ti. Sattha agantva "kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinna"ti pucchitva "imaya nama bhante"ti vutte "moggallanassa bhikkhave imasseva attabhavassa ananurupam maranam, pubbe pana tena katakammassa anurupameva"ti vatva "kim panassa bhante pubbakamman"ti puttho tam vittharetva kathesi. Atite bhikkhave baranasiyam eko kulaputto sayameva kottanapacanadini karonto matapitaro patijaggi. Athassa matapitaro "tata tvam ekakova gehe ca aranne ca kammam karonto kilamasi, ekam te kumarikam anessama"ti vatva "amma tata yava tumhe jivatha, tava vo sahattha upatthahissami"ti tena patikkhittapi punappunam yacitva kumarikam anesum. Sa katipahameva te upatthahitva paccha tesam dassanampi anicchanti "na sakka tava matapituhi saddhim ekatthane vasitun"ti ujjhayitva tasmim attano katham agganhante tassa bahigatakale makacivakakhandani ca yaguphenake ca gahetva tattha tattha akiritva tenagantva "kim idan"ti puttha "imesam mahallakaandhanam etam kammam, sabbam geham kilittha karonta vicaranti, na sakka etehi saddhim ekatthane vasitun"ti evam taya punappunam kathiyamanaya evarupopi puritaparami satto matapituhi saddhim bhijji, so "hotu, janissami nesam kattabbakamman"ti te bhojetva "amma tata, asukatthane nama tumhakam nataka agamanam paccasimsanti, tattha gamissama"ti te yanakam aropetva adaya gacchanto atavimajjham pattakale "tata rasmiyo ganhatha, gona dandasannaya gamissanti, imasmim thane cora vasanti, aham otaritva carami"ti pitu hatthe rasmiyo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page292.

Datva otaritva gacchanto saddam parivattetva coranam utthitasaddamakasi. Matapitaro saddam sutva "cora utthita"ti sannaya "tata cora utthita, mahallaka mayam, tvam attanameva rakkhahi"ti ahamsu. So matapitaro viravantepi corasaddam karonto kottetva maretva ataviyam khipitva paccagami. Sattha idam tassa pubbakammam kathetva "bhikkhave moggallano ettakam kammam katva anekavassasatasahassani niraye paccitva tava pakkavasesena attabhavasate evameva kottetva sancunno maranam patto, evam moggallanena attano kammanurupameva maranam laddham. Pancahi corasatehi saddhim pancatitthiyasatanipi mama puttam appaduttham dussetva anurupameva maranam labhimsu, appadutthesu hi padussanto dasahi karanehi anayabyasanam papunatiyeva"ti anusandhim ghatetva dhammam desento ima gatha abhasi:- "yo dandena adandesu appadutthesu dussati dasannamannataram thanam khippameva nigacchati. Vedanam pharusam janim sarirassava bhedanam 1- garukam vapi abadham cittakkhepam va papune. Rajato va upasaggam abbhakkhanam va darunam parikkhayam va natinam bhoganam va pabhangunam. 2- Athavassa agarani aggi dahati pavako kayassa bheda duppanno nirayam sopapajjati"ti. 3- [393] Pavivekamanuyuttoti pakarena vivekam ekibhavam anuyutto yojito yuttappayutto. Samadhibhavanaratoti pathamajjhanadibhavanaya rato allino ca. Sabbasave sakalakilese parinnaya janitva pajahitva anasavo nikkileso viharamiti sambandho. @Footnote: 1 pali. sarirassa pabhedanam. 2 Si. pabhanguram. 3 khu. dha. 25/137/41.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page293.

[394] Idani attano punnasambharavasena pubbacaritassa phalam dassento dharanimpi sugambhirantiadimaha. Tatrayamanupubbi katha:- pubbena coditoti sammasambuddhena codito uyyojito. Bhikkhusamghassa pekkhatoti mahato bhikkhusamghassa passantassa. Migaramatupasadam, padangutthena kampayiti pubbarame visakhaya mahaupasikaya karitam sahassatthambhapatimanditam mahapasadam attano padangutthena kampesim. Ekasmim hi samaye pubbarame yathavuttapasade bhagavati viharante sambahula navakatara bhikkhu uparipasade nisinna sattharampi acintetva tiracchanakatham kathetumaraddha, tam sutva bhagava te samvejetva attano dhammadesanaya bhajanabhute katukamo ayasmantam mahamoggallanattheram amantesi "passasi tvam moggallana nave bhikkhu tiracchanakathamanuyutte"ti tam sutva thero satthu ajjhasayam natva abhinnapadakam apokasinarammanam catutthajjhanam samapajjitva vutthaya "pasadassa patitthitokasam udakam hotu"ti adhitthaya pasadamatthake thupikam padangutthena pahari, pasado onamitva ekena passena atthasi. Punapi pahari, aparenapi passena atthasi. Te bhikkhu bhita samvigga pasadassa patanabhayena tato nikkhamitva bhagavato samipe atthamsu. Sattha tesam ajjhasayam oloketva dhammam desesi. Tam sutva tesu keci sotapattiphale patitthahimsu, keci sakadagamiphale, keci anagamiphale, keci arahattaphale patitthahimsu. Svayamattho pasadakampanasuttena 1- dipetabbo. Vejayantapasadanti so vejayantapasado tavatimsabhavane yojanasahassubbedho anekasahassaniyyuhakutagarapatimandito devasurasangame asure jinitva sakke devanaminde nagaramajjhe thite utthito vijayantena nibbattatta "vejayanto"ti laddhanamo pasado, tam sandhayaha "vejayantapasadan"ti, tampi ayam thero padangutthena kampeti. Ekasmim hi samaye bhagavantam pubbarame viharantam sakko devaraja upasankamitva tanhasankhayavimuttim pucchi. Tassa bhagava vissajjesi. So tam @Footnote: 1 Ma. mu. 12/513/456.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page294.

Sutva attamano pamudito abhivadetva padakkhinam katva attano devalokameva gato. Athayasma mahamoggallano evam cintesi "ayam sakko bhagavantam upasankamitva evarupam gambhiranibbanapatisamyuttam panham pucchi, bhagavata ca panho vissajjito, kim nu kho janitva gato, udahu ajanitva. Yannunaham devalokam gantva tamattham janeyyan"ti. So tavadeva tavatimsabhavanam gantva sakkam devanamindam tamattham pucchi. Sakko dibbasampattiya pamatto hutva vikkhepam akasi. Thero tassa samvegajananattham vejayantapasadam padangutthena kampesi. Tena vuttam:- "yo vejayantapasadam padangutthena kampayi iddhibalenupatthaddho samvejesi ca devata"ti. 1- Ayam panattho:- culatanhasankhayavimuttisuttena 2- dipetabbo. Kampitakaro hettha vuttoyeva. "sakkam so paripucchati"ti 1- yathavuttameva therassa tanhasankhaya- vimuttipuccham sandhaya vuttam. Tenaha "apavuso janasi 3- tanhakkhayavimuttiyo"ti. Tassa sakko viyakasi. Idam therena pasadakampane kate samviggahadayena pamadam pahaya yoniso manasi karitva panhassa byakatabhavam sandhaya vuttam. Satthara desitaniyameneva hi so tada kathesi. Tenaha "panham puttho yathatathan"ti. 1- Tattha sakkam so paripucchatiti sakkam devarajam mahamoggallanatthero satthara desitaya tanhasankhayavimuttiya sammadeva gahitabhavam pucchi. Atitatthe hi idam vattamanavacanam. Apavuso janasiti 4- avuso api janasi, kim janasi. Tanhakkhayavimuttiyoti 1- tanhasankhayavimuttiyo satthara tuyham desita, tatha kim janasiti pucchati. Tanhakkhayavimuttiyoti va tanhasankhayavimuttisuttassa desanam pucchati. Brahmananti mahabrahmanam. Sudhammayabhito sabhanti 1- sudhammaya sabhaya. Ayam pana brahmaloke sudhamma sabha, na tavatimsabhavane. Sudhammasabhavirahito devaloko nama natthi. "ajjapi te avuso sa ditthi, ya te ditthi pure @Footnote: 1 Ma. mu. 12/513/457. 2 Ma. mu. 12/390/348. @3 pali. api vasava janasi, Ma. mu. 12/513/457. 4 Ma. mu. 12/513/457.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page295.

Ahu"ti imam brahmalokam upagantum samattho natthi koci samano va brahmano va, satthu idhagamanato pubbe ya tuyham ditthi ahosi, kim ajjapi idanipi sa ditthi na vigatati. Passasi vitivattantam brahmaloke pabhassaranti 1- brahmaloke vitipatantam mahakappinamahakassapadihi savakehi parivaritassa tejodhatum samapajjitva nisinnassa sasavakassa bhagavato okasam passasiti attho. Ekasmim hi samaye bhagava brahmaloke sudhammaya sabhaya sannipatitva sannisinnassa "atthi nu kho koci samano va brahmano va evammahiddhiko, so idha agantum sakkuneyya"ti cintentassa brahmuno cittamannaya tattha gantva brahmuno matthake akase nisinno tejodhatum samapajjitva obhasam muncanto mahamoggallanadinam agamanam cintesi. Saha cintanena tepi tattha gantva sattharam vanditva satthu ajjhasayam natva tejodhatum samapajjitva paccekadisasu nisiditva obhasam vissajjesum. Sakalabrahmaloko ekobhaso ahosi. Sattha brahmuno kallacittatam natva catusaccapakasanam dhammam desesi. Desanapariyosane anekani brahmasahassani maggaphalesu patitthahimsu. Tam sandhaya codento ajjapi te avuso sa ditthiti gathamaha. Ayam panattho bakabrahmasuttena 2- dipetabbo. Vuttam hetam 3-:- "ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame. Tena kho pana samayena annatarassa brahmuno evarupam papakam ditthigatam uppannam hoti "natthi samano va brahmano va, yo idha agaccheyya"ti. Atha kho bhagava tassa brahmuno cetasa cetoparivitakkamannaya seyyathapi nama balava puriso saminjitam va baham pasareyya, pasaritam va baham saminjeyya. Evameva jetavane antarahito tasmim brahmaloke paturahosi atha kho bhagava tassa brahmuno upurivehasam pallankena nisidi tejodhatum samapajjitva. @Footnote: 1 Ma. mu. 12/513/457. 2 sam. sa. 15/175/171. 3 sam. sa. 15/176/174.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page296.

Atha kho ayasmato mahamoggallanassa etadahosi "kaham nu kho bhagava etarahi viharati"ti. Addasa 1- kho ayasma mahamoggallano bhagavantam dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena tassa brahmuno uparivehasam pallankena nisinnam tejodhatum samapannam, disvana seyyathapi nama balava puriso saminjitam va baham pasareyya, pasaritam va baham saminjeyya. Evameva jetavane antarahito tasmim brahmaloke paturahosi. Atha kho ayasma mahamoggallano puratthimam disam nissaya tassa brahmuno uparivehasam pallanke nisidi tejodhatum samapajjitva nicataram bhagavato. Atha kho ayasmato mahakassapassa etadahosi "kaham nu kho bhagava etarahi viharati"ti. Addasa kho ayasma mahakassapo bhagavantam dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena tassa brahmuno uparivehasam pallankena nisinnam tejodhatum samapannam, disvana seyyathapi nama balava puriso .pe. Evameva jetavane antarahito tasmim brahmaloke paturahosi. Atha kho ayasma mahakassapo dakkhinam disam nissaya tassa brahmuno uparivehasam pallankena nisidi tejodhatum samapajjitva nicataram bhagavato. Atha kho ayasmato mahakappinassa etadahosi "kaham nu kho bhagava etarahi viharati"ti. Addasa kho ayasma mahakappino bhagavantam dibbana cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena tassa brahmuno uparivehasam pallankena nisinnam tejodhatum samapannam, disvana seyyathapi nama balava puriso .pe. Evameva jetavane antarahito tasmim brahmaloke paturahosi. Atha kho ayasma mahakappino pacchimam disam nissaya tassa brahmuno uparivehasam pallankena nisidi tejodhatum samapajjitva nicataram bhagavato. @Footnote: 1 cha.Ma. addasa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page297.

Atha kho ayasmato anuruddhassa etadahosi "kaham nu kho bhagava etarahi viharati"ti. Addasa kho ayasma anuruddho bhagavantam dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena tassa brahmuno uparivehasam pallankena nisinnam tejodhatum samapannam, disvana seyyathapi nama balava puriso .pe. Evameva jetavane antarahito tasmim brahmaloke paturahosi. Atha kho ayasma anuruddho uttaram disam nissaya tassa brahmuno uparivehasam pallankena nisidi tejodhatum samapajjitva nicataram bhagavato. Atha kho ayasma mahamoggallano tam brahmanam gathaya ajjhabhasi:- "ajjapi te avuso sa ditthi ya te ditthi pure ahu passasi vitivattantam brahmaloke pabhassaran"ti. Na me marisa sa ditthi ya me ditthi pure ahu passami vitivattantam brahmaloke pabhassaram svaham ajja katham vajjam aham niccomhi sassato"ti. Atha kho bhagava tam brahmanam samvejetva seyyathapi nama balava puriso .pe. Evameva tasmim brahmaloke antarahito jetavane paturahosi. Atha kho so brahma annataram brahmaparisajjam amantesi "ehi tvam marisa yenayasma mahamoggallano tenupasankama, upasankamitva ayasmantam mahamoggallanam evam vadehi "atthi nu kho marisa moggallana annepi tassa bhagavato savaka evammahiddhika evammahanubhava seyyathapi bhavam moggallano kassapo kappino anuruddho"ti. "evam marisa"ti kho so brahmaparisajjo tassa brahmuno patissutva 1- yenayasma mahamoggallano tenupasankami, upasankamitva ayasmantam mahamoggallanam etadavoca "atthi nu kho @Footnote: 1 pali. patissunitva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page298.

Marisa moggallana annepi tassa bhagavato savaka evammahiddhika evammahanubhava seyyathapi bhavam moggallano kassapo kappino anuruddho"ti. Atha kho ayasma mahamoggallano tam brahmaparisajjam gathaya ajjhabhasi:- "tevijja iddhipatta ca cetopariyayakovida khinasava arahanto bahu buddhassa savaka"ti. Atha kho so brahmaparisajjo ayasmato mahamoggallanassa bhasitam abhinanditva anumoditva yena so brahma tenupasankami, upasankamitva tam brahmanam etadavoca "ayasma marisa mahamoggallano evamaha:- `tevijja iddhipatta ca cetopariyayakovida khinasava arahanto bahu buddhassa savaka'ti" idamavoca so brahmaparisajjo. Attamano ca so brahma tassa brahmaparisajjassa bhasitam abhinanditi. 1- Idam sandhaya vuttam "ayam panattho bakabrahmasuttena dipetabbo"ti. Mahaneruno 2- kutanti 3- kutasisena sakalameva sinerupabbatarajam vadasi. Vimokkhena apassayiti 3- jhanavimokkhena nissayena abhinnayena passayiti adhippayo. Vananti 3- jambudipam. So hi vanabahullataya "vanan"ti vutto tenaha "jambumandassa issaro"ti. Pubbavidehananti 3- pubbavidehatthananca pubbavidehanti attho. Ye ca bhumisaya narati 3- bhumisaya nara nama aparagoyanauttarakuruka ca manussa. Te hi gehabhavato "bhumisaya"ti vutta. Tepi sabbe apassayiti sambandho. Ayam panattho nandopanandadamanena 4- @Footnote: 1 sam.sa. 15/176/174-6. 2 pali. mahameruno. 3 Ma.mu. 12/513/457. @ 4 visuddhi. 2/235 (sya).

--------------------------------------------------------------------------------------------- page299.

Dipetabbo.:- ekasmim kira samaye anathapindiko gahapati bhagavato dhammadesanam sutva "sve bhante pancahi bhikkhusatehi saddhim mayham gehe bhikkham ganhatha"ti nimantetva pakkami. Tamdivasanca bhagavato paccusasamaye dasasahassilokadhatum olokentassa nandopanando nama nagaraja nanamukhe apatham agacchi. Bhagava "ayam nagaraja mayham nanamukhe apatham agacchati, kim nu kho bhavissati"ti avajjento saranagamanassa upanissayam disva "ayam micchaditthiko tisu ratanesu appasanno, ko nu kho imam micchaditthito vimoceyya"ti. Avajjento mahamoggallanattheram addasa. Tato pabhataya rattiya sarirapatijagganam katva ayasmantam anandam amantesi "ananda pancannam bhikkhusatanam arocehi `tathagato devacarikam gacchati'ti"tamdivasanca nandopanandassa apanabhumim sajjayimsu. So dibbaratanapallanke dibbena setacchattena dhariyamano tividhanatakehi ceva nagaparisaya ca parivuto dibbabhajanesu upatthapitaannapanam olokayamano nisinno hoti. Atha kho bhagava yatha nagaraja passati, tatha katva tassa vimanamatthakeneva pancahi bhikkhusatehi saddhim tavatimsadevalokabhimukho payasi. Tena kho pana samayena nandopanandassa nagarajassa evarupam papakam ditthigatam uppannam hoti "ime hi nama mundasamanaka amhakam uparibhavanena devanam tavatimsanam bhavanam pavisantipi nikkhamantipi, na dani ito patthaya imesam amhakam matthake padapamsum okirantanam gantum dassami"ti utthaya sinerupadam gantva tam attabhavam vijahitva sinerum sattakkhattum bhogehi parikkhipitva upari phanam katva tavatimsabhavanam avakujjena phanena pariggahetva adassanam gamesi. Atha kho ayasma ratthapalo bhagavantam etadavoca "pubbe bhante imasmim padese thito sinerum passami, sineruparibhandam passami, tavatimsam passami. Vejayantam passami, vejayantassa pasadassa uparidhajam passami. Ko nu kho bhante

--------------------------------------------------------------------------------------------- page300.

Hetu, ko paccayo, yam etarahi neva sinerum passami .pe. Na vejayantassa pasadassa uparidhajam passami"ti. Ayam ratthapala nandopanando nama nagaraja tumhakam kupito sinerum sattakkhattum bhogehi parikkhipitva upari phanena paticchadetva andhakaram katva thitoti. Damemi nam bhanteti. Na bhagava nam anujani. Atha kho ayasma bhaddiyo, ayasma rahuloti anukkamena sabbepi bhikkhu utthahimsu. Na bhagava anujani. Avasane mahamoggallanatthero "aham bhante damemi nan"ti aha. "damehi moggallana"ti bhagava anujani. Thero attabhavam vijahitva mahantam nagarajavannam abhinimminitva nandopanandam cuddasakkhattum bhogehi parikkhipitva tassa phanamatthake attano phanam thapetva sineruna saddhim abhinippilesi. Nagaraja dhumayi. Theropi "na tuyhamyeva sarire dhumo atthi, mayhampi atthiti dhumayi. Nagarajassa dhumo theram na badhati, therassa pana dhumo nagarajam badhati. Tato nagaraja pajjali, theropi "na tuyhamyeva sarire aggi atthi, mayhampi atthi"ti pajjali. Nagarajassa tejo theram na badhati, therassa pana tejo nagarajanam badhati. Nagaraja "ayam mam sineruna abhinippiletva dhumayati ceva pajjalati ca"ti cintetva "bho tuvam kosi"ti patipucchi. Aham kho nanda moggallanoti. Bhante attano bhikkhubhavena titthahiti. Thero tam attabhavam vijahitva tassa dakkhinakannasotena pavisitva vamakannasotena nikkhami, vamakannasotena pavisitva dakkhinakannasotena nikkhami. Tatha dakkhinanasasotena pavisitva vamanasasotena nikkhami, vamanasasotena pavisitva dakkhinanasasotena nikkhami. Tato nagaraja mukham vivari, thero mukhena pavisitva antokucchiyam pacinena ca pacchimena ca cankamati. Bhagava "moggallana manasi karohi, mahiddhiko nago"ti aha. Thero "mayham kho bhante cattaro iddhipada bhavita bahulikata yanikata vatthukata anutthita paricita susamaraddha,

--------------------------------------------------------------------------------------------- page301.

Titthatu bhante nandopanando, aham nandopanandasadisanam nagarajanam satampi sahassampi dameyyan"tiadimaha. Nagaraja cintesi "pavisanto tava me na dittho, nikkhamanakale dani nam dathantare pakkhipitva khadissami"ti cintetva "nikkhamatha bhante, ma mam antokucchiyam aparaparam cankamanto badhayittha"ti aha. Thero nikkhamitva bahi atthasi. Nagaraja "ayam so"ti disva "nasavatam vissajji, thero catutthajjhanam samapajji, lomakupampissa vato caletum nasakkhi. Avasesa bhikkhu kira adito patthaya sabbapatihariyani katum sakkuneyyum, imam pana thanam patva evam khippanisantino hutva samapajjitum na sakkhissanti"ti nesam bhagava nagarajadamanam nanujani. Nagaraja "aham imassa samanassa nasavatena lomakupampi caletum nasakkhi, mahiddhiko so samano"ti cintesi. Thero attabhavam vijahitva supannarupam abhinimminitva supannavatam dassento nagarajanam anubandhi. Nagaraja tam attabhavam vijahitva manavakavannam abhinimminitva "bhante tumhakam saranam gacchami"ti vadanto therassa pade vandi. Thero "sattha nanda agato, ehi gamissama"ti nagarajanam dametva nibbisam katva gahetva bhagavato santikam agamasi. Nagaraja bhagavantam vanditva "bhante tumhakam saranam gacchami"ti aha. Bhagava "sukhi hohi nagaraja"ti vatva bhikkhusamghaparivuto anathapindikassa nivesanam agamasi. Anathapindiko "kim bhante atidiva agatattha"ti aha. Moggallanassa ca nandopanandassa ca sangamo ahositi. Kassa pana bhante jayo, kassa parajayoti. Moggallanassa jayo, nandassa parajayoti. Anathapindiko "adhivasetu me bhante bhagava sattaham ekapatipatiya bhattam sattaham therassa sakkaram karissami"ti vatva sattaham buddhappamukhanam pancannam bhikkhusatanam mahasakkaram akasi. Tena vuttam "nandopanandadamanena dipetabbo"ti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page302.

Ekasmim hi samaye pubbarame visakhaya mahaupasikaya karitasahassagabbhapatimandite pasade bhagavati viharante .pe. Samvejesi ca devatati. Tena vuttam:- "dharanimpi sugambhiram bahalam duppadhamsiyam vamangutthena khobheyyam iddhiya paramim gato"ti. Tattha iddhiya paramim gatoti vikubbaniddhiadiiddhiya pariyosanam gato patto. [395] Asmimananti ahamasmi pannasilasamadhisampannotiadi asmimanam na passami na dakkhamiti attho. Tadeva dipento mano mayham na vijjatiti aha. Samanere upadayati samanere adim katva sakale bhikkhusamghe garucittam garavacittam adarabahumanam aham karomiti attho. [396] Aparimeyye ito kappeti ito amhakam uppannakappato antarakappadihi aparimeyye ekaasankhyeyyassa upari satasahassakappamatthaketi attho. Yam kammam abhiniharanti 1- aggasavakabhavassa padam punnasampattim puresim. Tamaham bhumim anuppattoti 2- aham tam savakabhumim anuppatto asavakkhayasankhatam nibbanam patto asmi amhiti attho. [397] Atthapatisambhidadayo catasso patisambhida sotapattimaggadayo attha vimokkha iddhividhadayo cha abhinnayo me maya sacchikata paccakkham kata. Buddhassa bhagavato ovadanusasanisankhatam sasanam maya katam silapatipattinipphadanavasena pariyosapitanti attho. Itthanti imina pakarena hettha vuttakkamena. Evam so ekasseva anomadassibuddhassa santike dvikkhattum byakaranam labhi. Katham? hetthavuttanayena setthi hutva tassa bhagavato santike laddhabyakarano tato cuto samuddike nagabhavane nibbatto tasseva bhagavato santike dighayukabhavena upaharam katva nimantetva bhojetva mahapujam akasi. Tadapi bhagava byakaranam @Footnote: 1 cha.Ma. kammamatiniharinti. 2 cha.Ma. taham bhumimanuppattoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page303.

Kathesi. Sudanti padapurane nipato. Ayasmati piyacanam garugaravadhivacanam. Mahamoggallanatthero ima apadanagathayo abhasittha kathesi. Ititi parisamapanatthe nipato. Mahamoggallanattherapadanavannana nitthita. -------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 49 page 287-303. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=49&A=7155&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=49&A=7155&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=32&i=4              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=32&A=676              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=32&A=938              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=32&A=938              Contents of The Tipitaka Volume 32 http://84000.org/tipitaka/read/?index_32

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]