ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 50 : PALI ROMAN Apa.A.2 (visuddha.2)

                548/136. 6. Kaludayittherapadanavannana
     chatthapadane padumuttaro nama jinotiadikam ayasmato kaludayittherassa
apadanam. Ayampi purimabuddhesu katadhikaro tattha tattha bhave vivattupanissayani
punnani upacinanto padumuttarassa bhagavato kale hamsavatinagare kulagehe
nibbatto vinnutam patto satthu dhammadesanam sunanto sattharam ekam bhikkhum
kulappasadakanam aggatthane thapentam disva tajjam abhiniharakammam katva tam thanantaram
patthesi. Satthapi byakasi. So yavajivam kusalam katva devamanussesu samsaranto
amhakam bodhisattassa matukucchiyam patisandhiggahanadivase devalokato cavitva
kapilavatthusmimyeva amaccakule  patisandhim ganhi. Bodhisattena saha ekadivaseyeva
jato, tamdivasamyeva nam dukulacumbatakena nipajjapetva bodhisattassa upatthanam
nayimsu. Bodhisattena hi saddhim bodhirukkho, rahulamata, cattaro nidhi, arohaniyahatthi,
kanthako, channo, kaludayiti ime satta ekadivase jaditatta sahajata

--------------------------------------------------------------------------------------------- page317.

Nama ahesum. Athassa namaggahanadivase sakalanagarassa udaggacittadivase jatatta udayitveva namam karimsu. Thokam kaladhatukatta pana kaludayiti pannayittha. So bodhisattena saddhim kumarakilam kilanto vuddhim agamasi. Aparabhage lokanathe mahabhinikkhamanam nikkhamitva anukkamena sabbannutam patva pavattitavaradhammacakke rajagaham upanissaya veluvane viharante suddhodanamaharaja tam pavattim sutva purisasahassaparivaram ekam amaccam "puttam me idhanehi"ti pesesi. So satthu dhammadesanavelayam satthu santikam gantva parisapariyante thito dhammam sutva saparivaro arahattam papuni. Atha ne sattha "etha bhikkhavo"ti hattham pasaresi. Sabbe tankhanamyeva 1- iddhimayapattacivaradhara vassasatthikatthera viya ahesum. Arahattappattato patthaya ariya nama majjhattava honti, tasma ranna pesitasasanam dasabalassa narocesi. Raja neva gato agacchati, na sasanam suyyatiti aparampi amaccam purisasahassaparivaram pesesi. Tasmimpi tatha patipanne aparampiti etena nayena navapurisasahassaparivare nava amacce pesesi. Sabbe gantva arahattam patva tunhibhuta ahesum. Atha raja cintesi "ettaka jana mayi sinehabhavena dasabalassa idhagamanatthaya na kinci kathayimsu, ayam kho pana udayi dasabalena samavayo sahapamsukiliko, mayi ca sinehava, imam pesessami"ti. Atha tam pakkosapetva "tata tvam purisasahassaparivaro gantva dasabalam idhanehi"ti vatva pesesi. So pana gacchanto "sacaham deva pabbajitum labhissami, evaham bhagavantam idhanessami"ti vatva ranna "pabbajitopi mama puttam dassehi"ti vutto rajagaham gantva satthu dhammadesanavelaya parisapariyante thito dhammam sutva @Footnote: 1 cha.Ma. tamkhanamyeva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page318.

Saparivaro arahattam patva ehibhikkhubhave patitthasi. So arahattam patva "na tavayam dasabalassa kulanagaram gantum kalo, vassante pana upagate pabbatesu vanasandesu haritatinasanchannaya bhumiya gamanakalo bhavissati"ti gamanakalam agamento vassante sampatte satthu kulanagaram gantum gamanavannam samvannesi. Vuttancetam theragathaya 1-:- "angarino dani duma bhadante phalesino chadanam vippahaya te accimantova pabhasayanti samayo mahavira bhagi rasanam. Dumani phullani manoramani samantato sabbadisa pavanti pattam pahaya phalamasasana kalo ito pakkamanaya vira. Nevatisitam na panatiunham sukha utu addhaniya bhadante passantu tam sakiya koliya ca pacchamukham rohiniyam tarantam. Asaya kasate khettam bijam asaya vappati asaya vanija yanti samuddam dhanaharaka yaya asaya titthami sa me asa samijjhatu. Natisitam natiunham natidubbhikkhachatakam saddala harita bhumi esa kalo mahamuni. @Footnote: 1 khu.thera. 26/527/347-8.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page319.

Punappunam ceva vapanti bijam punappunam vassati devaraja punappunam khettam kasanti kassaka punappunam dhannamupeti rattham. Punappunam yacanaka caranti punappunam danapati dadanti punappunam danapati daditva punappunam saggamupenti thanam. Viro 1- have sattayugam puneti yasmim kule jayati bhuripanno mannamaham sakkati devadevo taya hi jato muni saccanamo. Suddhodano nama pita mahesino buddhassa mata pana mayanama ya bodhisattam parihariya kucchina kayassa bheda tidivamhi modati. Sa gotami kalakata ito cuta dibbehi kamehi samangibhuta sa modati kamagunehi pancahi parivarita devaganehi tehi. Buddhassa puttomhi asayhasahino angirasassappatimassa tadino pitu pita mayham tuvamsi sakka dhammena me gotama ayyakosi"ti. @Footnote: 1 Ma. dhiro.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page320.

"amba panasa kapittha ca pupphapallavalankata dhuvapphalani savanti khuddamadhukakupama sevamano ubho passe gantukalo mahayasa. Jambu sumadhura nipa madhugandidivapphala ta ubhosu pajjotanti gantukalo mahayasa. Tindukani piyalani sonnavanna manorama khuddakappaphala niccam gantukalo mahayasa. Kadali pancamocci ca supakkaphalabhusita 1- ubho passesu lambanti gantukalo mahayasa. Madhupphaladhara niccam morarukkha manorama khuddakappaphala niccam gantukalo mahayasa. Hintalatalapanti ca rajatakkhandhova jotare supakkaphalasanchanna 2- khuddakappa madhussava phalani tani khadante gantukalo mahayasa. Udumbararunavannana sadasumadhurapphala ubho passesu lambanti gantukalo mahayasa. Itthambhuta aneka te nanaphaladhara duma ubho passesu lambanti gantukalo mahayasa. Campaka salala naga sugandha maluterita supupphitagga jotanti sugandhenabhipujayum sadara vinataneva gantukalo mahayasa. @Footnote: 1 i. supattaphalagopita. 2 Ma. supatta...

--------------------------------------------------------------------------------------------- page321.

Punnaga giripunnaga pupphita dharaniruha supupphitagga jotanti sugandhenabhipujayum sadara vinatuggagga gantukalo mahayasa. Asoka kovilara ca somanassakara vara sugandha kannika bandha 1- rattavannehi bhumita sadara vinatuggagga samayo te mahayasa. Kannikara phullita niccam sovannaramsijotaka dibbagandha pavayanti disa sabbani sobhayam sadara vinataneva samayo te mahayasa. Supatta gandhasampanna ketaki dhanuketaki 2- sugandha sampavayanti disa sabbabhigandhino sadara pujayantava samayo te mahayasa. Mallika jatisumana sugandha khuddamallika disa sabba pavayanti ubho magge pasobhayam sadara te palambanti samayo te mahayasa. Sindhuvara sitagandha sugandha maluterita disa sabbabhipujenta ubho magge pasobhayam sadara vinatuggagga samayo te mahayasa. Siha kesarasiha ca catuppadanisevita acchambhita surapane migaraja patapino. @Footnote: 1 Ma. kannika gandha. 2 Ma. manuketaki.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page322.

Sihanadena pujenti sadara te migabhibhu maggamhi ubhato vulha samayo te mahayasa. Byaggha sindhava nakula sadhurupa bhayanaka akase sampatantava nibbhita yena kenaci tehi te sadara nata samayo te mahayasa. Tidha pabhinna 1- chaddanta surupa sussara subha sattappatitthitanga te ubho maggesu kujino sadara hasamanava samayo te mahayasa. Miga varaha pasada citrasavayava subha arohaparinahena surupa angasamyuta ubho magge gayamanava samayo te mahayasa. Gokanna sarabha ruru arohaparinahino surupa angasampanna sevamanava accharum sevamana tehi tada samayo te mahayasa. Dipi accha taraccha ca tudara varuna sada te dani sikkhita sabbe mettaya tava tadino te paccasevaka addha samayo te mahayasa. Sasa singala nakula kalandakalaka bahu kastura sura gandha te kevala gayamanava samayo te mahayasa. @Footnote: 1 i. timmebhinna.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page323.

Mayura nilagiva te susikha subhapakkhika supincha te sunada ca veluriyamanisannibha nadam karonta pujenti kalo te pitudassane. Suvannacitrahamsa ca javahamsa vihacara te sabbe asaya chuddha jinadassanabyavata madhurassarena kujanti kalo te pitudassane. Hamsa konca sunada te cakkavaka nadicara baka balaka rucira jalakaka sarakukkuta sadarabhinadino ete kalo te pitudassane. Citra surupa sussara salika suvatandika rukkhagga sampatanta te ubho maggesu kujino tesu tesu nikujanti kalo te pitudassane. Kokila sakala citra sada manjussara vara vimhapita te janatam saddhimittadike sura sarehi pujayantava kalo te pitudassane. Bhinka kurara sara purita kanane sada 1- ninnadayanta pavanam annamannasamangino gayamana sareneva kalo te pitudassane. Tittira susara sara susara vanakukkuta manjussara ramaneyya kalo te pitudassane. @Footnote: 1 Ma. puritakananasada.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page324.

Setavalukasanchanna supatittha manorama madhurodakasampunna sara jotanti te sada tattha nhatva pivitva ca samayo te natidassane. Kumbhiramakarakinna valaya munjarohita macchakacchapabyaviddha sara sitodaka 2- subha tattha nhatva pivitva ca samayo te natidassane. Niluppalasamakinna tatha rattuppalehi ca kumuduppalasankinna sara sobhantinekadha tattha sitalaka toya samayo te natidassane. Pundarikehi sanchanna padumehi samohata ubho maggesu sobhanti pokkharanno tahim tahim tatthodakani nhayanti samayo te natidassane. Setapulinasankinna supatittha manorama sitodakamahoghehi sampunna ta nadi subha ubho maggehi sandanti samayo te natidassane. Maggassa ubhatopasse gamanigamasamakula saddha pasanna janata ratanattayamamaka tesam sampunnasankappo samayo te natidassane. Tesu tesu padesesu deva manussaka ubho gandhamalabhipujenti samayo te natidassane"ti. @Footnote: 1 i. setodaka.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page325.

Evam thero satthimattahi gathahi satthu gamanavannam samvannesi. Atha kho bhagava "kaludayi mama gamanam pattheti, puressamissa sankappan"ti tattha gamane bahunam visesadhigamam disva visatisahassakhinasavaparivuto rajagahato aturitacarika- vasena vuttappakaraphalaphale 1- anubhavanto dvipadacatuppadadisamuhanam sevanapujaya pujiyamano vuttappakarasugandhapupphagandhehi gandhiyamano gamanigamavasinam sangaham kurumano kapilavatthugamimaggam patipajji. Thero iddhiya kapilavatthum gantva ranno purato akase thito aditthapubbam vesam disva ranna "kosi tvan"ti pucchito "sace amaccaputtam taya bhagavato santike pesitam na janasi, evam janahi"ti vadanto:- "buddhassa puttomhi asayhasahino angirasassappatimassa tadino pitupita mayham tuvamsi sakka dhammena me gotama ayyakosi"ti 2- gathamaha. Tattha buddhassa puttomhiti sabbannubuddhassa ure vayamajanitahi dhammadesanahi jatataya orasaputto amhi. Asayhasahinoti abhisambodhito pubbe thapetva mahabodhisattam annehi sahitum asakkuneyyatta asayhassa sakalabodhisambharassa, mahakarunakarassa ca sahanato tato parampi annehi sahitum abhibhavitum asakkuneyyatta asayhanam pancannam maranam sahanato abhibhavanato asayanusayacaritadhimuttiadivibhagavabodhena 3- yatharaham veneyyanam ditthadhammika- samparayikaparamatthehi anusasanisankhatassa annehi asayhassa buddhakiccassa sahanato tattha va sadhukaribhavato asayhasahino. Angirasassati angikatasiladisampattikassa. @Footnote: 1 si. pitisukham. 2 khu.thera. 26/536/349. 3 Si..... vabodhane.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page326.

"angamangehi niccharanakaobhasassa"ti apare. Keci pana "angiraso siddhatthoti imani dve namani pitarayeva gahitani"ti vadanti. Appatimassati anupamassa itthadisu tadilakkhanasampattiya tadino. Pitupita mayham tuvamsiti ariyajativasena mayham pitu sammasambuddhassa lokavoharavasena tvam pita asi. Sakkati vamsena 1- rajanam alapati. Dhammenati sabhavena ariyajatilokiyajatihi dvinnam jatinam sabhavasamodhanena. Gotamati gottena rajanam alapati. Ayyakositi pitamaho ahosi. Ettha ca "buddhassa puttomhi"tiadim vadanto thero annam byakasi. Evam pana attanam janapetva hatthatutthena ranna maharahe pallanke nisidapetva attano patiyaditassa nanaggarasabhojanassa pattam puretva patte dinne gamanakaram dassesi. "kasma gantukamattha, bhunjatha"ti vutte satthu santikam gantva bhunjissamiti. Kaham pana satthati. Visatisahassabhikkhuparivaro tumhakam dassanatthaya maggam patipannoti. Tumhe imam pindapatam bhunjatha, annam bhagavato haratha. Yava ca mama putto imam nagaram papunati, tavassa itoyeva pindapatam harathati. Thero bhattakiccam katva ranno ca parisaya ca dhammam desetva satthu agamanato puretarameva rajanivesanam ratanattayagunesu abhippasannam karonto sabbesam passantanamyeva satthu aharitabbabhattapunnam pattam akase vissajjetva sayampi vehasam abbhuggantva pindapatam upanetva satthu hatthe thapesi. Satthapi tam pindapatam paribhunji. Evam satthiyojanam maggam divase divase yojanam gacchantassa bhagavato rajagehato bhattam aharitva adasi. Bhagava kamena kapilavatthunagaram patva punadivase rajavithiyam pindaya carati. Tam sutva suddhodanamaharaja tattha gantva "ma evam kattabbam manni, nayidam @Footnote: 1 Si. jativasena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page327.

Rajavamsappaveni"ti. "ayam tumhakam maharaja vamso, idiso amhakam pana buddhavamso"ti vatva:- "uttitthe nappamajjeyya dhammam sucaritam care dhammacari sukham seti asmim loke paramhi ca. Dhammam care sucaritam na nam duccaritam care dhammacari sukham seti asmim loke paramhi ca"ti 1- dhammam desesi. Raja sotapattiphale patitthahi. Tato raja buddhappamukham bhikkhusamgham nimantetva sakamandire bhojetva sampavaretva bhojanavasane dhammapalajatakam 2- sutva sapariso anagamiphale patitthahi. Aparabhage setacchattassa hettha nipannova arahattam patva parinibbayi. Tato bhagava rahulamatuya bimbadeviya pasadam gantva tassa dhammam desetva sokam vinodetva candakinnarijatakadesanaya 3- pasadam janetva nigrodharamam agamasi. Atha bimbadevi puttam rahulakumaram aha "gaccha tava pitu santakam dhanam yacahi"ti. Kumaro "dayajjam me samana dehi"ti vatva bhagavantam anubandhitva "sukha te samana chaya"ti vadanto gacchati. Tam bhagava nigrodharamam netva "lokuttaradayajjam ganhahi"ti vatva pabbajesi. Atha bhagava ariyaganamajjhe nisinno "etadaggam bhikkhave mama savakanam bhikkhunam kulappasadakanam yadidam kaludayi"ti 4- theram etadagge thapesi. [165] Thero pattaetadaggatthano attano pubbakammam saritva somanassajato pubbacaritapadanam pakasento padumuttaro nama jinotiadigathayo abhasi. Tattha anuttanapadameva vannayissama. @Footnote: 1 khu.dha. 25/168-9/47. 2 khu.ja. 27/92-103/225-6. @3 khu.ja. 27/18-43/293-4. 4 an.ekaka. 20/225/25.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page328.

[166] Gunagunaviduti gunanca agunanca gunagunam, vannavannam, kusalakusalam va tam janatiti gunagunavidu. Katannuti annehi katagunam janatiti katannu, ekadivasampi bhattadanadina katupakarassa rajjampi datum samatthatta katannu. Katavediti katam vindati anubhavati sampaticchatiti katavedi. Titthe yojeti panineti sabbasatte nibbanapavesanupaye kusalapathe magge dhammadesanaya yojeti sampayojeti patitthapetiti attho. Sesam uttanatthameva. Gamanavannana- gathanamattho theragathayam vuttoyevati. Kaludayittherapadanavannana nitthita. --------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 50 page 316-328. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=50&A=6792&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=50&A=6792&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=32&i=136              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=32&A=3975              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=32&A=4845              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=32&A=4845              Contents of The Tipitaka Volume 32 http://84000.org/tipitaka/read/?index_32

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]