ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext book chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 50 : PALI ROMAN Apa.A.2 (visuddha.2)

                552/140. 10. Culasugandhattherapadanavannana
    dasamapadane imamhi bhaddake kappetiadikam ayasmato sugandhattherassa
apadanam. Ayampi purimabuddhesu katadhikaro tattha tattha bhave vivattupanissayani
punnani upacinanto kassapasammasambuddhakale baranasiyam vibhavasampanne kule
@Footnote: 1 Si. natthi.
Nibbatto vinnutam patto 1- satthu santike dhammam sutva sabbada namassamano
mahadanam dadamano masassa sattakkhattum bhagavato gandhakutiya catujjatigandhena
vilimpesi. "mama nibbattanibbattatthane sarirato sugandhagandho nibbattatu"ti
patthanam akasi. Bhagava tam byakasi. So yavatayukam thatva punnani karonto
tato cuto devaloke nibbatto kamavacaralokam sariragandhena sugandham kurumano
sugandhadevaputtoti pakato ahosi. So devalokasampattiyo anubhavitva tato
cuto imasmim buddhuppade mahabhogakule nibbatti, tassa matukucchigatasseva
matuya sariragandhena sakalageham sakalanagaranca sugandhena ekagandham ahosi,
jatakkhane sakalam savatthinagaram sugandhakarandako viya ahosi, tenassa sugandhoti
namam karimsu. So vuddhim agamasi. Tada sattha savatthiyam patva jetavanamahaviharam
patiggahesi, tam disva pasannamanaso bhagavato santike pabbajitva nacirasseva
saha patisambhidahi arahattam papuni. Tassa uppannadivasato patthaya yava
parinibbana etthantare nipannatthanadisu sugandhameva vayi. Devapi
dibbacunnadibbagandhapupphani okiranti.
    [272] Sopi thero arahattam patva attano pubbakammam saritva
somanassajato pubbacaritapadanam pakasento imamhi bhaddake kappetiadimaha.
Tam sabbam hettha vuttanayatta uttanatthatta ca suvinneyyameva, kevalam
punnananattam namananattanca viseso.
                   Culasugandhattherapadanavannana nitthita.
                    Pancapannasamavaggavannana nitthita.
@Footnote: 1 cha.Ma. patva
                            56. Yasavagga
                  553/141. 1. Yasattherapadanavannana
     chappannasame vagge pathamapadane mahasamuddam oggayhatiadikam
ayasmato yasattherassa apadanam. Ayampi purimabuddhesu katadhikaro tattha tattha
bhave vivattupanissayani punnani upacinanto sumedhassa bhagavato kale mahanubhavo
nagaraja sutva buddhappamukham bhikkhusamgham attano bhavanam netva mahadanam
pavattesi, bhagavantam mahagghena ticivarena acchadesi, ekekanca bhikkhum mahaggheneva
paccekadussayugena sabbena ca samanaparikkharena. So tena punnakammena
devamanussesu samsaranto siddhatthassa bhagavato kale setthiputto hutva
mahabodhimandalam sattahi ratanehi pujesi. Kassapassa bhagavato kale sasane
pabbajitva samanadhammam akasi. Evam so sugatisuyeva samsaranto amhakam bhagavato
kale baranasiyam mahavibhavassa setthino putto hutva sujataya bhagavato
khirapayasam dinnaya setthidhitaya kucchimhi nibbatti, yaso nama namena
paramasukhumalo. Tassa tayo pasada honti:- eko hemantiko, eko gimhiko,
eko vassikoti. So vassike pasade vassike cattaro mase nippurisehi
turiyehi paricarayamano vasati, hettha pasadam na otarati. Hemantike pasade
cattaro mase suphusitavatapanakavate tattheva pativasati. Gimhike pasade
bahukavatavatapanajalahi sampanne tattheva vasati. Hatthapadanam sukhumalataya
bhumiyam nisajjadikiccam natthi. Simbalituladipunnasabhave 1- attharitva tattha
upadhanani kiccani karoti. Evam devaloke devakumaro viya pancahi kamagunehi
samappitassa samangibhutassa paricarayamanassa patikacceva nidda okkami,
@Footnote: 1 Ma.... pabhave.
Parijanassapi nidda okkami, sabbarattiyo ca telapadipo jhayati. Atha kho
yaso kulaputto patikacceva pabujjhitva addasa sakam parijanam supantam annissa
kacche vinam, annissa kanthe mudingam, annissa kacche alambaram, annam
vikesikam, vikkhelikam, anna vippalapantiyo hatthapattam susanam manne, disvanassa
adinavo paturahosi, nibbidaya cittam santhasi. Atha kho yaso kulaputto
udanam udanesi "upaddutam vata bho, upassattham vata bho"ti.
     Atha kho yaso kulaputto suvannapadukayo arohitva yena nivesanadvaram
tenupasankami, amanussa dvaram vivarimsu "ma yasassa kulaputtassa koci
antarayamakasi agarasma anagariyam pabbajjaya"ti. Atha kho yaso kulaputto
yena nagaradvaram tenupasankami, amanussa dvaram vivarimsu "ma yasassa kulaputtassa
koci antarayamakasi agarasma anagariyam pabbajjaya"ti. Atha kho yaso
kulaputto yena isipatanam migadayo tenupasankami.
     Tena kho pana samayena bhagava rattiya paccusasamayam paccutthaya
ajjhokase cankamati, addasa kho bhagava yasam kulaputtam duratova agacchantam,
disvana cankama orohitva pannatte asane nisidi. Atha kho yaso kulaputto
bhagavato avidure udanesi "upaddutam vata bho, upassattham vata bho"ti. Atha kho
bhagava yasam kulaputtam etadavoca "idam kho yasa anupaddutam, idam anupassattham,
ehi yasa nisida, dhammam te desessami"ti. Atha kho yaso kulaputto "idam kira
anupaddutam, idam anupassatthan"ti hattho udaggo suvannapadukahi orohitva
yena bhagava tenupasankami, upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam
nisidi, ekamantam nisinnassa kho yasassa kulaputtassa bhagava anupubbim
katham kathesi, seyyathidam, danakatham silakatham saggakatham kamanam adinavam okaram
Sankilesam nekkhamme anisamsam pakasesi. Daya bhagava annasi yasam kulaputtam
kallacittam muducittam vinivaranacittam udaggacittam pasannacittam, atha ya buddhanam
samukkamsika dhammadesana, tam pakasesi dukkham samudayam nirodham maggam. Seyyathapi
nama suddham vattham apagatakalakam sammadeva rajanam patigganheyya, evameva yasassa
kulaputtassa tasmimyeva asane virajam vitamalam dhammacakkhum udapadi "yam kinci
samudayadhammam, sabbantam nirodhadhamman"ti.
     Atha kho yasassa kulaputtassa mata pasadam abhiruhitva yasam kulaputtam
apassanti yena setthi gahapati tenupasankami, upasankamitva setthim gahapatim
etadavoca "putto te gahapati yaso na dissati"ti atha kho setthi gahapati
catuddisa assadute uyyojetva samamyeva yena isipatanam migadayo tenupasankami.
Addasa kho setthi gahapati suvannapadukanam nikkhepam, disvana tamyeva
anugamasi. Addasa kho bhagava setthim gahapatim duratova agacchantam, disvana
bhagavato etadahosi "yannunaham tatharupam iddhabhisankharam abhisankhareyyam, yatha
setthi gahapati idha nisinno idha nisinnam yasam kulaputtam na passeyya"ti. Atha
kho bhagava tatharupam iddhabhisankharam abhisankharesi. Atha kho setthi gahapati yena
bhagava tenupasankami, upasankamitva bhagavantam etadavoca "api bhante bhagava yasam
kulaputtam passeyya"ti. Tena hi gahapati nisida, appeva nama idha nisinno
idha nisinnam yasam kulaputtam passeyyasiti. Atha kho setthi gahapati "idheva
kiraham nisinno idha nisinnam yasam kulaputtam passissami"ti hattho udaggo
bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi, ekamantam nisinnassa kho setthissa
gahapatissa bhagava anupubbim katham kathesi .pe. Aparappaccayo satthu sasane
bhagavantam etadavoca "abhikkantam bhante, abhikkantam bhante, seyyathapi bhante
Nikkujjitam va ukkujjeyya, paticchannam va vivareyya mulhassa va maggam
acikkheyya, andhakare va telapajjotam dhareyya `cakkhumanto rupani
dakkhanti'ti, evameva 1- bhagavata anekapariyayena dhammo pakasito. Esaham bhante
bhagavantam saranam gacchami dhammanca bhikkhusamghanca, upasakam mam bhagava dharetu
ajjatagge panupetam saranam gatan"ti. Sova loke pathamam upasako ahosi
tevaciko.
     Atha kho yasassa kulaputtassa pituno dhamme desiyamane yathadittham
yathaviditam bhumim paccavekkhantassa anupadaya asavehi cittam vimucci.
Atha kho bhagavato etadahosi "yasassa kho kulaputtassa pituno dhamme
desiyamane yathadittham yathaviditam bhumim paccavekkhantassa anupadaya asavehi
cittam vimuttam, abhabbo kho yaso kulaputto hinayavattitva kame
paribhunjitum, seyyathapi pubbe agarikabhuto, yannunaham tam iddhabhisankharam
patippassambheyyan"ti. Atha kho bhagava tam iddhabhisankharam patippassambhesi.
Addasa kho setthi gahapati yasam kulaputtam nisinnam, disvana yasam kulaputtam
etadavoca "mata te tata yasa paridevasokasamapanna, dehi matuya jivitan"ti.
Atha kho yaso kulaputto bhagavantam ullokesi. Atha kho bhagava setthim gahapatim
etadavoca "tam kim mannasi gahapati, yassa sekkhena nanena sekkhena dassanena
dhammo dittho vidito seyyathapi taya, tassa yathadittham yathaviditam bhumim
paccavekkhantassa, anupadaya asavehi cittam vimuttam, bhabbo nu kho so
gahapati hinayavattitva kame paribhunjitum seyyathapi pubbe agarikabhuto"ti.
No hetam bhanteti. 2- Yasassa kho gahapati kulaputtassa sekkhena nanena
sekkhena dassanena dhammo dittho vidito seyyathapi taya, tassa yathadittham
@Footnote: 1 cha.Ma. evamevam.                  2 cha.Ma. bhante.
Yathaviditam bhumim paccavekkhantassa anupadaya asavehi cittam vimuttam, abhabbo
kho gahapati yaso kulaputto hinayavattitva kame paribhunjitum seyyathapi pubbe
agarikabhuto"ti. Labha bhante yasassa kulaputtassa, suladdham bhante yasassa
kulaputtassa, yatha yasassa kulaputtassa anupadaya asavehi cittam vimuttam,
adhivasetu me bhante bhagava ajjatanaya bhattam yasena kulaputtena pacchasamanenati.
Adhivasesi bhagava tunhibhavena. Atha kho setthi gahapati bhagavato adhivasanam
viditva utthayasana bhagavantam abhivadetva padakkhinam katva pakkami. Atha kho
yaso kulaputto acirapakkante setthimhi gahapatimhi bhagavantam etadavoca
"labheyyaham bhante bhagavato santike pabbajjam, labheyyam upasampadan"ti. "ehi
bhikkhu"ti bhagava avoca "svakkhato dhammo, cara brahmacariyam samma dukkhassa
antakiriyaya"ti, sava tassa ayasmato upasampada ahosi.
    [1] Araha pana hutva somanassajato attano pubbacaritapadanam
pakasento mahasamuddam oggayhatiadimaha. Tattha samuddanti angulimuddaya sam
sutthu dassetabbato samuddo, atha va sam sutthu udiyati khobhiyati pasodhiyati
ghosanam karonto aluliyatiti samuddo, mahanto ca so samuddo cati
mahasamuddo, tam mahasamuddam. Oggayhati ajjhogahetva abbhantaram pavisitva
tassa mahasamuddassa anto pavisitva, samyatthe cetam upayogavacananti datthabbam.
Bhavanam me sumapitanti ettha bhavanti nibbattanti nivasanti catuhi iriyapathehi
vasam kappenti etthati bhavanam, mayham tam bhavanam, tam vimanam, tam pasadam
pancapakarakutagarehi sam sutthu mapitam nagaram, attano balena sutthu nimmitanti
attho. Sunimmita pokkharaniti sumahanta hutva bhuta ita gata pavatta
khanita katati pokkharani, macchakacchapapupphapulinatitthamadhurodakadihi sutthu nibbatta
nimmitati attho. Cakkavakupakujitati cakkavakakukkutahamsadihi kujita ghosita
Nadita sa pokkharaniti sambandho. Ito param nadivanadvipadacatuppadapadapapakkhinam
vannanca sumedhassa bhagavato dassananca nimantetva sumedhassa bhagavato
danakkamanca suvinneyyameva.
     Lokahutipatiggahanti ettha loke ahuti lokahuti, kamaruparupasankhatassa
lokassa ahutim pujasakkaram patigganhatiti lokahutipatiggaham, sumedham bhagavantanti
attho. Sesam byakaranadananca arahattappattaphalanca suvinneyyamevati.
                     Yasattherapadanavannana nitthita.
                         --------------
                554/142. 2. Nadikassapattherapadanavannana
     dutiyapadane padumuttarassa bhagavatotiadikam ayasmato nadikassapattherassa
apadanam. Ayampi purimabuddhesu katadhikaro tattha tattha bhave vivattupanissayani
punnani upacinanto padumuttarassa bhagavato kale kulagehe nibbattitva
vinnutam patto ekadivasam sattharam pindaya carantam disva pasannamanaso
attana ropitassa ambarukkhassa pathamuppannam manosilavannam ekam ambaphalam
adasi. So tena punnakammena devamanussesu samsaranto imasmim buddhuppade
magadharatthe brahmanakule uruvelakassapassa bhata hutva nibbatto vayappatto
nissaranajjhasayataya gharavasam anicchanto tapasapabbajjam pabbajitva tihi
tapasasatehi saddhim neranjaraya nadiya tire assamam mapetva viharati. Naditire
vasanato kassapagottataya ca nadikassapoti samanna ahosi. Tassa bhagava
saparisassa ehibhikkhubhavena upasampadam adasi. So bhagavato gayasise
adittapariyaya desanaya 1- arahatte patitthasi.
@Footnote: 1 vi.maha. 4/54/44-5, sam.sala. 18/28/17-8.
     Tatrayam anupubbikatha:- sattha yasam kulaputtam pabbajetva uruvelayam
tayo bhatikajatile dametum yena uruvela tadavasari. Tena kho pana samayena
uruvelayam tayo jatila pativasanti uruvelakassapo nadikassapo gayakassapoti,
tesu uruvelakassapo jatilo pancannam jatilasatanam nayako hoti vinayako
aggo pamukho pamokkho, nadikassapo jatilo tinnam jatilasatanam nayako hoti
vinayako aggo pamukho pamokkho, gayakassapo jatilo dvinnam jatilasatanam
nayako hoti vinayako aggo pamukho pamokkho. Atha kho bhagava yena
uruvelakassapassa jatilassa assamo tenupasankami, upasankamitva uruvelakassapam
jatilam etadavoca "sace te kassapa agaru, vaseyyama ekarattam agyagareti.
Na kho me mahasamana garu, candettha nagaraja iddhima asiviso ghoraviso,
so tam ma vihethesiti. Dutiyampi kho bhagava uruvelakassapam jatilam etadavoca
.pe. Tatiyampi .pe. So tam ma vihethesiti. Appeva mam na vihetheyya,
ingha tvam kassapa anujanahi agyagaranti. Vihara mahasamana yathasukhanti. Atha
kho bhagava agyagaram pavisitva tinasantharakam pannapetva nisidi pallankam
abhujitva ujum kayam panidhaya parimukham satim upatthapetva.
     Addasa kho so nago bhagavantam pavittham, disva dummano padhupayi.
Atha kho bhagavato etadahosi "yannunaham imassa nagassa anupahacca chavinca
cammanca mamsanca nharunca atthinca atthiminjanca tejasa tejam pariyadiyeyyan"ti.
Atha kho bhagava tatharupam iddhabhisankharam abhisankharitva padhupayi. Atha
kho so nago makkham asahamano pajjali. Bhagavapi tejodhatum samapajjitva
pajjali. Ubhinnam sajotibhutanam agyagaram adittam viya hoti sampajjalitam
sajotibhutam. Atha kho te jatila agyagaram parivaretva evamahamsu "abhirupo
vata bho mahasamano nagena vihethiyati"ti. Atha kho bhagava tassa rattiya
Accayena tassa nagassa anupahacca chavinca cammanca mamsanca nharunca atthinca
atthiminjanca tejasa tejam pariyadiyitva patte pakkhipitva uruvelakassapassa
jatilassa dassesi "ayam te kassapa nago pariyadinno assa tejasa tejo"ti.
Atha kho uruvelakassapassa jatilassa etadahosi "mahiddhiko kho mahasamano
mahanubhavo, yatra hi nama candassa nagarajassa iddhimato asivisassa
ghoravisassa tejasa tejam pariyadiyissati, na tveva kho araha yatha ahan"ti.
                  Neranjarayam bhagava
                  uruvelakassapam jatilam avoca
                  sace te kassapa agaru
                  viharemu ajjanho aggisalamhiti.
                  Na kho me mahasamana garu
                  phasukamova tam nivaremi
                  candettha nagaraja
                  iddhima asiviso ghoraviso
                  so tam ma vihethesiti.
                  Appeva mam na vihetheyya
                  ingha tvam kassapa anujanahi agyagaranti
                  dinnanti nam viditva
                  abhito pavisi bhayamatito.
                  Disva isim pavittham
                  ahinago dummano padhupayi
                  sumanamanaso adhimano
                  manussanagopi tattha padhupayi.
                Makkhanca asahamano
                ahinago pavakova pajjali
                tejodhatusukusalo
                manussanagopi tattha pajjali.
                Ubhinnam sajotibhutanam
                agyagaram adittam hoti sampajjalitam sajotibhutam
                udicchare jatila
                abhirupo vata bho mahasamano
                nagena vihethiyatiti bhananti.
                Atha tassa rattiya accayena
                hata nagassa acciyo honti
                iddhimato pana thita
                anekavanna acciyo honti.
                Nila atha lohitika
                manjittha pitaka phalikavannayo
                angirasassa kaye
                anekavanna acciyo honti.
                Pattamhi odahitva
                ahinagam brahmanassa dassesi
                ayam te kassapa nago
                pariyadinno assa tejasa tejoti.
     Atha kho uruvelakassapo jatilo bhagavato imina iddhipatihariyena
abhippasanno bhagavantam etadavoca "idheva mahasamana vihara, aham te
dhuvabhattena"ti. 1-
                      Pathamam patihariyam nitthitam. 2-
     Atha kho bhagava uruvelakassapassa jatilassa assamassa avidure annatarasmim
vanasande vihasi. Atha kho cattaro maharajano abhikkantaya rattiya
abhikkantavanna kevalakappam vanasandam obhasetva yena bhagava tenupasankamimsu,
upasankamitva bhagavantam abhivadetva catuddisa atthamsu seyyathapi mahanta
aggikkhandha. Atha kho uruvelakassapo jatilo tassa rattiya accayena yena
bhagava tenupasankami, upasankamitva bhagavantam etadavoca "kalo mahasamana nitthitam
bhattam, ke nu kho te mahasamana abhikkantaya rattiya abhikkantavanna
kevalakappam vanasandam obhasetva yena tvam tenupasankamimsu, upasankamitva tam
abhivadetva catuddisa atthamsu seyyathapi mahanta aggikkhandha"ti. Ete kho
kassapa cattaro maharajano yenaham tenupasankamimsu dhammassavanayati. Atha kho
uruvelakassapassa jatilassa etadahosi "mahiddhiko kho mahasamano mahanubhavo,
yatra hi nama cattaropi maharajano upasankamissanti dhammassavanaya, na tveva
ca kho araha yatha ahan"ti. Atha kho bhagava uruvelakassapassa jatilassa bhattam
bhunjitva tasmimyeva vanasande vihasi.
                        Dutiyam patihariyam nitthitam.
     Atha kho sakko devanamindo abhikkantaya rattiya abhikkantavanno
kevalakappam vanasandam obhasetva yena bhagava tenupasankami, upasankamitva
@Footnote: 1 Si. upatthami dhuvabhattenati.  2 cha.Ma. ayam patho na dissati, evamuparipi.
Bhagavantam abhivadetva ekamantam atthasi seyyathapi mahaaggikkhandho purimahi
vannanibhahi abhikkantataro ca panitataro ca. Atha kho uruvelakassapo jatilo
tassa rattiya accayena yena bhagava tenupasankami, upasankamitva bhagavantam
etadavoca "kalo mahasamana nitthitam bhattam, ko nu kho so mahasamana abhikkantaya
rattiya abhikkantavanno kevalakappam vanasandam obhasetva yena tvam
tenupasankami, upasankamitva tam abhivadetva ekamantam atthasi seyyathapi
mahaaggikkhandho purimahi vannanibhahi abhikkantataro ca panitataro ca"ti.
Eso kho kassapa sakko devanamindo yenaham tenupasankami dhammassavanayati.
Atha kho uruvelakassapassa jatilassa etadahosi "mahiddhiko kho mahasamano
mahanubhavo, yatra hi nama sakkopi devanamindo upasankamissati dhammassavanaya,
na tveva ca kho araha yatha ahan"ti. Atha kho bhagava uruvelakassapassa
jatilassa bhattam bhunjitva tasmimyeva vanasande vihasi.
                        Tatiyam patihariyam nitthitam.
     Atha kho brahma sahampati  abhikkantaya rattiya abhikkantavanno
kevalakappam vanasandam obhasetva yena bhagava tenupasankami, upasankamitva
bhagavantam abhivadetva ekamantam atthasi seyyathapi mahaaggikkhandho purimahi
vannanibhahi abhikkantataro ca panitataro ca. Atha kho uruvelakassapo jatilo
tassa rattiya accayena yena bhagava tenupasankami, upasankamitva bhagavantam
etadavoca "kalo mahasamana nitthitam bhattam, ko nu kho so mahasamana
abhikkantaya rattiya abhikkantavanno kevalakappam vanasandam obhasetva yena
tvam tenupasankami, upasankamitva tam abhivadetva ekamantam atthasi seyyathapi
mahaaggikkhandho purimahi vannanibhahi abhikkantataro ca panitataro ca"ti.
Eso kho kassapa brahma sahampati yenaham tenupasankami dhammassavanayati. Atha kho
uruvelakassapassa jatilassa etadahosi "mahiddhiko kho mahasamano mahanubhavo,
yatra hi nama brahmapi sahampati upasankamissati dhammassavanaya, na tveva ca
kho araha yatha ahan"ti. Atha kho bhagava uruvelakassapassa jatilassa bhattam
bhunjitva tasmimyeva vanasande vihasi.
                       Catuttham patihariyam nitthitam.
     Tena kho pana samayena uruvelakassapassa jatilassa mahayanno paccupatthito
hoti, kevalakappa ca angamagadha pahutam khadaniyam bhojaniyam adaya abhikkamitukama
honti. Atha kho uruvelakassapassa jatilassa etadahosi "etarahi kho me
mahayanno paccupatthito, kevalakappa ca angamagadha pahutam khadaniyam bhojaniyam
adaya abhikkamissanti, sace mahasamano mahajanakaye iddhipatihariyam karissati,
mahasamanassa labhasakkaro abhivaddhissati, mama labhasakkaro parihayissati, aho
nuna mahasamano svatanaya nagaccheyya"ti. Atha kho bhagava uruvelakassapassa
jatilassa cetasa cetoparivitakkamannaya uttarakurum gantva tato pindapatam
aharitva anotattadahe paribhunjitva tattheva divaviharam akasi. Atha kho
uruvelakassapo jatilo tassa rattiya accayena yena bhagava tenupasankami,
upasankamitva bhagavantam etadavoca "kalo mahasamana nitthitam bhattam, kim nu kho
mahasamana hiyyo nagamasi, api ca mayam tam sarama, `kim nu kho mahasamano
nagacchati'ti, khadaniyassa ca bhojaniyassa ca te pativiso thapito"ti. Nanu te
kassapa etadahosi "etarahi kho me mahayanno paccupatthito, kevalakappa ca
angamagadha pahutam khadaniyam bhojaniyam adaya abhikkamissanti, sace mahasamano
mahajanakaye iddhipatihariyam karissati, mahasamanassa labhasakkaro abhivaddhissati,
Mama labhasakkaro parihayissati, aho nuna mahasamano svatanaya nagaccheyya"ti,
so kho aham kassapa tava cetasa cetoparivitakkamannaya uttakurum gantva
tato pindapatam aharitva anotattadahe paribhunjitva tattheva divaviharam
akasinti. Atha kho uruvelakassapassa jatilassa etadahosi "mahiddhiko kho
mahasamano mahanubhavo, yatra hi nama cetasapi cittam pajanissati, na tveva
ca kho araha yatha ahan"ti. Atha kho bhagava uruvelakassapassa jatilassa bhattam
bhunjitva tasmimyeva vanasande vihasi.
                       Pancamam patihariyam nitthitam.
     Tena kho pana samayena bhagavato pamsukulam uppannam hoti. Atha kho bhagavato
etadahosi "kattha nu kho aham pamsukulam dhoveyyan"ti. Atha kho sakko
devanamindo bhagavato cetasa cetoparivitakkamannaya panina pokkharanim khanitva
bhagavantam etadavoca "idha bhante bhagava pamsukulam dhovatu"ti. Atha kho bhagavato
etadahosi "kimhi nu kho aham pamsukulam parimaddeyyan"ti. Atha kho sakko
devanamindo bhagavato cetasa cetoparivitakkamannaya mahatim silam upanikkhipi "idha
bhante bhagava pamsukulam parimaddatu"ti. Atha kho bhagavato etadahosi "kimhi nu kho
aham alambitva uttareyyan"ti. Atha kho kakudhe adhivattha devata bhagavato
cetasa cetoparivitakkamannaya sakham onamesi "idha bhante bhagava alambitva
uttaratu"ti. Atha kho bhagavato etadahosi "kimhi nu kho aham pamsukulam
vissajjeyyan"ti. Atha kho sakko devanamindo bhagavato cetasa ceto-
parivitakkamannaya mahatim silam upanikkhipi "idha bhante bhagava pamsukulam vissajjetu"ti.
Atha kho uruvelakassapo jatilo tassa rattiya accayena yena bhagava tenupasankami,
upasankamitva bhagavantam etadavoca "kalo mahasamana nitthitam bhattam, kim nu kho
Mahasamana nayam pubbe idha pokkharani sayam idha pokkharani, nayima sila
pubbe upanikkhitta, kenima sila upanikkhitta, nayimassa kakudhassa pubbe
sakha onata, sayam sakha onata"ti. Idha me kassapa pamsukulam uppannam
ahosi, tassa mayham kassapa etadahosi "kattha nu kho aham pamsukulam dhoveyyan"ti,
atha kho kassapa sakko devanamindo mama cetasa cetoparivitakkamannaya panina
pokkharanim khanitva mam etadavoca "idha bhante bhagava pamsukulam dhovatu"ti. Sayam
kassapa amanussena panina khanita pokkharani. Tassa mayham kassapa etadahosi
"kimhi nu kho aham pamsukulam parimaddeyyan"ti, atha kho kassapa sakko devanamindo
mama cetasa cetoparivitakkamannaya mahatim silam upanikkhipi "idha bhante bhagava
pamsukulam parimaddatu"ti, sayam kassapa amanussena upanikkhitta sila. Tassa
mayham kassapa etadahosi "kimhi nu kho aham alambitva uttareyyan"ti, atha
kho kassapa kakudhe adhivattha devata mama cetasa cetoparivitakkamannaya sakham
onamesi "idha bhante bhagava alambitva uttaratu"ti, svayam aharahattho
kakudho tassa mayham kassapa etadahosi "kimhi nu kho aham pamsukulam vissajjeyyan"ti,
atha kho kassapa sakko devanamindo mama cetasa cetoparivitakkamannaya mahatim
silam upanikkhipi "idha bhante bhagava pamsukulam vissajjetu"ti, sayam kassapa
amanussena upanikkhitta silati. Atha kho uruvelakassapassa etadahosi "mahiddhiko
mahasamano mahanubhavo, yatra hi nama sakkopi devanamindo veyyavaccam
karissati, na tveva ca kho araha yatha ahan"ti. Atha kho bhagava uruvelakassapassa
jatilassa bhattam bhunjitva tasmimyeva vanasande vihasi.
     Atha kho uruvelakassapo jatilo tassa rattiya accayena yena bhagava
tenupasankami, upasankamitva bhagavato kalam arocesi. "kalo mahasamana nitthitam
bhattan"ti. "gaccha tvam kassapa ayamahan"ti uruvelakassapam jatilam uyyojetva
Yaya jambuya jambudipo pannayati, tato phalam gahetva pathamataram agantva
agyagare nisidi. Addasa kho uruvelakassapo jatilo bhagavantam agyagare
nisinnam, disvana bhagavantam etadavoca "katamena tvam mahasamana maggena agato,
aham taya pathamataram pakkanto, so tvam pathamataram agantva agyagare nisinno"ti.
Idhaham kassapa tam uyyojetva yaya jambuya jambudipo pannayati, tato phalam
gahetva pathamataram agantva agyagare nisinno, idam kho kassapa jambuphalam
vannasampannam gandhasampannam rasasampannam, sace akankhasi paribhunjati. Alam
mahasamana tvamyeva tam arahasi, tvamyeva tam paribhunjati. Atha kho uruvelakassapassa
jatilassa etadahosi "mahiddhiko kho mahasamano mahanubhavo, yatra hi nama mam
pathamataram uyyojetva yaya jambuya jambudipo pannayati, tato phalam gahetva
pathamataram agantva agyagare nisidissati, na tveva ca kho araha yatha
ahan"ti. Atha kho bhagava uruvelakassapassa jatilassa bhattam bhunjitva tasmimyeva
vanasande vihasi.
     Atha kho uruvelakassapo jatilo tassa rattiya accayena yena bhagava
tenupasankami, upasankamitva bhagavato kalam arocesi "kalo mahasamana nitthitam
bhattan"ti. "gaccha tvam kassapa ayamahan"ti uruvelakassapam jatilam uyyojetva
yaya jambuya jambudipo pannayati, tassa avidure ambo .pe. Tassa
avidure amalaki .pe. Tassa avidure haritaki .pe. Tavatimsam gantva
paricchattakapuppham gahetva pathamataram agantva agyagare nisidi. Addasa kho
uruvelakassapo jatilo bhagavantam agyagare nisinnam, disvana bhagavantam etadavoca
"katamena tvam mahasamana maggena agato, aham taya pathamataram pakkanto, so
tvam pathamataram agantva agyagare nisinno"ti. Idhaham kassapa tam uyyojetva
Tavatimsam gantva paricchattakapuppham gahetva pathamataram agantva agyagare
nisinno, idam kho kassapa paricchattakapuppham vannasampannam gandhasampannam,
1- sace akankhasi ganhati. Alam mahasamana tvamyeva tam arahasi, tvamyeva tam ganhati. 1-
Atha kho uruvelakassapassa jatilassa etadahosi "mahiddhiko kho mahasamano
mahanubhavo, yatra hi nama mam pathamataram uyyojetva tavatimsam gantva
paricchattakapuppham gahetva pathamataram agantva agyagare nisidissati, na tveva
ca kho araha yatha ahan"ti.
     Tena kho pana samayena te jatila aggim paricaritukama na sakkonti
katthani phaletum. Atha kho tesam jatilanam etadahosi "nissamsayam kho mahasamanassa
iddhanubhavo yatha mayam na sakkoma katthani phaletun"ti. Atha kho bhagava
uruvelakassapam jatilam etadavoca "phaliyantu kassapa katthani"ti. Phaliyantu
mahasamanati. Sakideva panca katthasatani phaliyimsu. Atha kho uruvelakassapassa
jatilassa etadahosi "mahiddhiko kho mahasamano mahanubhavo, yatra hi nama
katthanipi phaliyissanti. Na tveva ca kho araha yatha ahan"ti.
     Tena kho pana samayena te jatila aggim paricaritukama na sakkonti
aggim ujjaletum. Atha kho tesam jatilanam etadahosi "nissamsayam kho mahasamanassa
iddhanubhavo yatha mayam na sakkoma aggim ujjaletun"ti. Atha kho bhagava
uruvelakassapam jatilam etadavoca "ujjaliyantu kassapa aggi"ti. Ujjaliyantu
mahasamanati. Sakideva panca aggisatani ujjaliyimsu. Atha kho uruvelakassapassa
jatilassa etadahosi "mahiddhiko kho mahasamano mahanubhavo, yatra hi nama
aggipi ujjaliyissanti, na tveva ca kho araha yatha ahan"ti.
@Footnote: 1-1 Si. ime patha na dissanti.
     Tena kho pana samayena te jatila aggim paricaritva na sakkonti aggim
vijjhapetum. Atha kho tesam jatilanam etadahosi "nissamsayam kho mahasamanassa
iddhanubhavo yatha mayam na sakkoma aggim vijjhapetun"ti. Atha kho bhagava
uruvelakassapam jatilam etadavoca "vijjhayantu kassapa aggi"ti. Vijjhayantu
mahasamanati. Sakideva panca aggisatani vijjhayimsu. Atha kho uruvelakassapassa
jatilassa etadahosi "mahiddhiko kho mahasamano mahanubhavo, yatra hi nama
aggipi vijjhayissanti, na tveva ca kho araha yatha ahan"ti.
     Tena kho pana samayena te jatila sitasu hemantikasu rattisu
antaratthakasu himapatasamaye najja neranjaraya ummujjantipi nimujjantipi
ummujjananimujjanampi karonti. Atha kho bhagava pancamattani mandamukhisatani
abhinimmini yattha te jatila uttaritva visibbesum. Atha kho tesam jatilanam
etadahosi "nissamsayam kho mahasamanassa iddhanubhavo yathayima mandamukhiyo
nimmita"ti. Atha kho uruvelakassapassa jatilassa etadahosi "mahiddhiko kho
mahasamano mahanubhavo, yatra hi nama tava bahu mandamukhiyopi abhinimminissati,
na tveva ca kho araha yatha ahan"ti.
     Tena kho pana samayena maha akalamegho pavassi, maha udakavahako
sanjayi, yasmim padese bhagava viharati so padeso udakena na otthato 1-
hoti. Atha kho bhagavato etadahosi "yannunaham samanta udakam ussaretva
majjhe renuhataya bhumiya cankameyyan"ti. Atha kho bhagava samanta udakam
ussaretva majjhe renuhataya bhumiya cankami. Atha kho uruvelakassapo jatilo
"maheva kho mahasamano udakena vulho ahosi"ti navaya sambahulehi jatilehi
@Footnote: 1 Ma. udakena otthato.
Saddhim yasmim padese bhagava viharati, tam padesam agamasi. Addasa kho
uruvelakassapo jatilo bhagavantam samanta udakam ussaretva majjhe renuhataya
bhumiya cankamantam, disvana bhagavantam etadavoca "idam nu tvam mahasamana"ti.
"ayamahamasmi kassapa"ti bhagava vehasam abbhuggantva navaya paccutthasi. Atha
kho uruvelakassapassa jatilassa etadahosi "mahiddhiko kho mahasamano
mahanubhavo, yatra hi nama udakampi na pavahissati, na tveva ca kho araha
yatha ahan"ti.
     Atha kho bhagavato etadahosi "cirampi kho imassa moghapurisassa evam
bhavissati `mahiddhiko kho mahasamano mahanubhavo, na tveva ca kho araha yatha
ahan'ti, yannunaham imam jatilam samvejeyyan"ti. Atha kho bhagava uruvelakassapam
jatilam etadavoca "neva ca kho tvam kassapa araha, napi arahattamaggasamapanno,
sapi te patipada natthi, yaya tvam araha va assasi arahattamaggam va
samapanno"ti. Atha kho uruvelakassapo jatilo bhagavato padesu sirasa nipatitva
bhagavantam etadavoca "labheyyaham bhante bhagavato santike pabbajjam, labheyyam
upasampadan"ti. Tvam khosi kassapa pancannam jatilasatanam nayako vinayako
aggo pamukho pamokkho, tepi tava apalokehi, yatha te mannissanti, tatha
te karissantiti. Atha kho uruvelakassapo jatilo yena te jatila tenupasankami,
upasankamatva te jatile etadavoca "icchamaham bho mahasamane brahmacariyam caritum,
yatha bhavanto mannanti tatha karontu"ti. Cirapatika mayam bho mahasamane
abhippasanna, sace bhavam mahasamane brahmacariyam carissati, sabbeva mayam mahasamane
brahmacariyam carissamati. Atha kho te jatila kesamissam jatamissam kharikajamissam
aggihutamissam udake pavahetva yena bhagava tenupasankamimsu, upasankamitva
Bhagavato padesu sirasa nipatitva bhagavantam etadavocum "labheyyama mayam bhante
bhagavato santike pabbajjam, labheyyama upasampadan"ti. "etha bhikkhavo"ti bhagava
avoca "svakkhato dhammo, caratha brahmacariyam samma dukkhassa antakiriyaya"ti.
Sava tesam ayasmantanam upasampada ahosi.
     Addasa kho nadikassapo jatilo kesamissam jatamissam kharikajamissam
aggihutamissam udake vuyhamane, disvanassa etadahosi "maheva me bhatuno
upasaggo ahosi"ti. Jatile pahesi "gacchatha me bhataram janatha"ti, samanca tihi
jatilasatehi saddhim yenayasma uruvelakassapo tenupasankami, upasankamitva
ayasmantam uruvelakassapam etadavoca "idam nu kho kassapa seyyo"ti, amavuso
idam seyyoti. Atha kho te jatila kesamissam jatamissam kharikajamissam
aggihutamissam udake pavahetva yena bhagava tenupasankamimsu. Upasankamitva
bhagavato padesu sirasa nipatitva bhagavantam etadavocum "labheyyama mayam bhante
bhagavato santike pabbajjam, labheyyama upasampadan"ti. "etha bhikkhavo"ti bhagava
avoca "svakkhato dhammo, caratha brahmacariyam samma dukkhassa antakiriyaya"ti.
Sava tesam ayasmantanam upasampada ahosi.
     Addasa kho gayakassapo jatilo kesamissam jatamissam kharikajamissam aggihutamissam
udake vuyhamane, disvanassa etadahosi "maheva me bhatunam upasaggo
ahosi"ti, jatile pahesi "gacchatha me bhataro janatha"ti, samanca dvihi
jatilasatehi saddhim yenayasma uruvelakassapo tenupasankami, upasankamitva ayasmantam
uruvelakassapam etadavoca "idam nu kho kassapa seyyo"ti. Amavuso idam seyyoti.
Atha kho te jatila kesamissam jatamissam kharikajamissam aggihutamissam udake
pavahetva yena bhagava tenupasankamimsu, upasankamitva bhagavato padesu sirasa
Nipatitva bhagavantam etadavocum "labheyyama mayam bhante bhagavato santike pabbajjam,
labheyyama upasampadan"ti. "etha bhikkhavo"ti bhagava avoca "svakkhato dhammo,
caratha brahmacariyam samma dukkhassa antakiriyaya"ti. Sava tesam ayasmantanam
upasampada ahosi.
              Bhagavato adhitthanena panca katthasatani na phaliyimsu,
     phaliyimsu, aggi na ujjaliyimsu, ujjaliyimsu, na vijjhayimsu, vijjhayimsu,
     panca mandamukhisatani abhinimmini, etena nayena
     addhuddhapatihariyasahassani honti.
              Atha kho bhagava uruvelayam yathabhirantam viharitva yena
     gayasisam tena carikam pakkami mahata bhikkhusamghena saddhim sahassena
     sabbeheva puranajatilehi. Tatra sudam bhagava gayayam viharati gayasise
     saddhim bhikkhusahassena. Tatra kho bhagava bhikkhu amantesi:- "sabbam
     bhikkhave adittam, kinca bhikkhave sabbam adittam, cakkhu bhikkhave adittam,
        rupa aditta, cakkhuvinnanam adittam, cakkhusamphasaso aditto,
     yamidam cakkhusamphassapaccaya uppajjati vedayitam sukham va dukkham va
     adukkhamasukham va tampi adittam. Kena adittam, ragaggina dosaggina
     mohaggina adittam, jatiya jaraya maranena sokehi paridevehi
     dukkhehi domanassehi upayasehi adittanti vadami. Sotam adittam,
     sadda aditta .pe. Ghanam adittam, gandha aditta .pe.
     Jivha aditta, rasa aditta .pe. Kayo aditto,
     photthabba aditta .pe. Mano aditto, dhamma aditta,
     manovinnanam adittam, manosamphasso aditto, yamidam  manosamphassapaccaya
     Uppajjati vedayitam sukham va dukkham va adukkhamasukham va tampi
     adittam. Kena adittam, ragaggina dosaggina mohaggina adittam,
     jatiya jaramaranena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi
     upayasehi adittan"ti vadami.
              Evam passam bhikkhave sutava ariyasavako cakkhusmimpi
     nibbindati, rupesupi nibbindati, cakkhuvinnanepi nibbindati,
     cakkhusamphassepi nibbindati, yamidam cakkhusamphassapaccaya uppajjati
     vedayitam sukham va dukkham va adukkhamasukham va tasmimpi nibbindati.
     Sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati .pe. Ghanasmimpi
     nibbindati, gandhesupi nibbindati .pe. Jivhayapi nibbindati,
     rasesupi nibbindati .pe. Kayasmimpi nibbindati, photthabbesupi
     nibbindati .pe. Manasmimpi nibbindati, dhammesupi nibbindati,
     manosamphassepi nibbindati, yamidam manosamphassapaccaya uppajjati
     vedayitam sukham va dukkham va adukkhamasukham va tasmimpi nibbindati.
     Nibbindam virajjati, viraga vimuccati, vimuttasmim vimuttamiti nanam
     hoti, khina jati, vusitam brahmacariyam, katam karaniyam, naparam
     itthattayati pajanatiti. 1-
   Imasmim ca pana veyyakaranasmim bhannamane tassa bhikkhusahassassa
anupadaya asavehi cittani vimuccimsu.
@Footnote: 1 sam.sala. 18/28/17-8.
    [29] Evam adittapariyayadesanam sutva saha patisambhidahi arahattam
sampatto nadikassapo thero somanassajato attano pubbacaritapadanam
pakasento padumuttarassa bhagavatotiadimaha. Tattha aggaphalanti uttamaphalam,
attana ropitaambarukkhassa adimhi gahitaphalam va. Sesam suvinneyyamevati.
                   Nadikassapattherapadanavannana nitthita.
                          -------------
                555/143. 3. Gayakassapattherapadanavannana
     tatiyapadane ajinacammavatthohantiadikam ayasmato gayakassapattherassa
apadanam. Ayampi purimabuddhesu katadhikaro tattha tattha bhave vivattupanissayani
punnani 1- upacinanto ito ekatimsakappe sikhissa bhagavato kale kulagehe
vinnutam nibbatto patto nissaranajjhasayataya gharavasam pahaya tapasapabbajjam
pabbajitva arannayatane assamam mapetva vanamulaphalaharo vasati. Tena ca
samayena bhagava eko adutiyo tassa assamasamipenagacchi, so bhagavantam disva
pasannamanaso upasankamitva vanditva ekamantam thito velam olokento
manoharani kolaphalani satthu upanesi. So tena punnakammena devamanussesu
samsaranto imasmim buddhuppade brahmanakule nibbattitva vayappatto
nissaranajjhasayataya gharavasam pahaya tapasapabbajjam pabbajitva dvihi
tapasasatehi saddhim gayaya viharati. Gayaya vasanato hissa kassapagottataya ca
gayakassapoti samanna ahosi. So bhagava saddhim parisaya ehibhikkhupasampadam
datva nadikassapassa vuttanayena adittapariyaya desanaya ovadiyamano
arahatte patitthasi.
@Footnote: 1 cha.Ma. vivattupanissayam kusalam.
    [35] So arahattam patva somanassajato attano pubbacaritapadanam
pakasento ajinacammavatthohantiadimaha. Tattha ajinacammavatthoti tapasa-
pabbajitatta ajinacammanivasanapavuranoti attho. Kharibharadharoti tapasakale
tapasaparikkharaparipunnakajadharoti attho. Kharikatapasaparikkhare puretva. Kolam
ahasi assamanti kolaphalam assame puretva assame nisinnoti attho.
Agopayinti pathe 1- kolaphalam pariyesitva assamam gopesim rakkhinti attho. Sesam
sabbam uttanatthamevati.
                  Gayakassapattherapadanavannana nitthita.
                        ----------------
                  556/144. 4. Kimilattherapadanavannana
     catutthapadane nibbute kakusandhamhitiadikam ayasmato kimilattherassa
apadanam. Ayampi purimabuddhesu katadhikaro tattha tattha bhave vivattupanissayani
punnani upacinanto kakusandhassa bhagavato kale kulagehe nibbatto 2- vinnutam
patto parinibbute satthari tassa dhatuyo uddissa salalamalahi mandapam
karetva pujam akasi. So tena punnakammena tavatimsesu uppajjitva
aparaparam devamanussesu samsaranto imasmim buddhuppade kapilavatthunagare
sakyarajakule nibbattitva kimiloti tassa namam akasi. So vayappatto
bhogasampattiya pamatto viharati. Tassa nanaparipakam natva samvegajananattham
anupiyayam viharanto sattha pathamayobbane thitam ramaniyam itthirupam abhinimminitva
purato dassetva puna anukkamena yatha jararogavipattihi abhibhuta dissati,
tatha akasi. Tam disva kimilakumaro ativiya samvegajato attano samvegam
pakasento bhagavato pakatam katva laddhanusasano arahattam papuni.
@Footnote: 1 i. athopayintipi patho.  2 cha.Ma. nibbattitva.
    [42] So arahattam patva somanassajato attano pubbacaritapadanam
pakasento nibbute kakusandhamhitiadimaha. Brahmanamhi vusimatiti pancahi
vasitahi vasippattamhi bhagavati. Brahmanassa sabbagunaganehi manditatta
abhivulhitatta brahmanamhi kakusandhe bhagavati parinibbuteti attho. Sesam
sabbam uttanamevati.
                    Kimilattherapadanavannana nitthita.
                          ------------
                557/145. 5. Vajjiputtattherapadanavannana
     pancamapadane 1- sahassaramsi bhagavatiadikam ayasmato vajjiputtattherassa
apadanam. Ayampi purimabuddhesu katadhikaro tattha tattha bhave vivattupanissayani
punnani 2- upacinanto ito catunavutikappe ekam paccekabuddham bhikkhaya carantam 3-
disva pasannamanaso kadaliphalani adasi. So tena punnakammena devamanussesu
samsaranto imasmim buddhuppade vesaliyam licchavirajakumaro hutva nibbatti,
vajjirajaputtatta vajjiputtotvevassa samanna. So daharo hutva hatthisippadi-
sikkhanakalepi hetusampannataya nissaranajjhasayova hutva vicaranto satthu
dhammadesanam sutva patiladdhasaddho satthu santike pabbajitva vipassanaya
kammam katva nacirasseva chalabhinno ahosi. Chalabhinno pana hutva aparabhage
aciraparinibbute satthari dhammam sangayitum sanketam katva mahatheresu tattha tattha
viharantesu ekadivasam ayasmantam anandam sekhamyeva samanam mahatiya parisaya
parivutam dhammam desentam disva tassa uparimaggadhigamaya ussaham janento:-
@Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati.  2 cha.Ma. vivattupanissayam punnam.  3 cha.Ma. gacchantam.
                "rukkhamulagahanam pasakkiya
                nibbanam hadayasmim opiya
                jhaya gotama ma ca pamado
                kim te bilibilika karissati"ti. 1-
Gatham abhasi.
     Tattha rukkhamulagahananti rukkhamulabhutam gahanam, gahananhi atthi, na rukkhamulam,
rukkhamulanca atthi, na gahanam, 2- tesu rukkhamulaggahanena thanassa chayaya
sampannataya vatatapaparissayabhavam dipeti, gahanaggahanena nivatabhavena
vataparissayabhavam janasambadhabhavanca dasseti, tadubhayena ca bhavanayogyatam.
Pasakkiyati upagantva. Nibbanam hadayasmim opiyati "evam maya patipajjitva
nibbanam adhigantabban"ti nibbutim hadaye thapetva citte katva. Jhayati
tilakkhanupanijjhanena jhaya, vipassanabhavanasahitam maggabhavanam bhavehi. Gotamati
dhammabhandagarikam gottenalapati. Ma ca pamadoti adhikusalesu dhammesu ma
pamadam apajji. Idani yadiso therassa pamado, tam patikkhepavasena
dassento "kim te bilibilika karissati"ti aha. Bilibilikati bilibilikiriya,
bilibilitisaddapavatti yatha niratthaka, evam bilibilikasadisa janapannatti. Kim
te karissatiti kidisam attham tuyham sadhessati, tasma janapannattim pahaya
sadatthapasuto hohiti ovadam adasi.
     Tam sutva annehi vuttena vissagandhavayanavacanena samvegajato, bahudeva
rattim cankamena vitinamento vipassanam ussukkapetva senasanam pavisitva
mancake nisinnamattova "kinci sayami"ti sisam bimbohanamasampattam padam bhumito
uggatam sarirassa akasagatakkhaneyeva arahattam papuni.
@Footnote: 1 khu.thera. 26/119/287.  2 Ma. gahananhi atthi rukkhamulam na rukkhamulanca atthi gahanam.
    [49] Vajjiputtatthero aparabhage somanassajato attano pubba-
caritapadanam pakasento sahassaramsi bhagavatiadimaha. Tattha sahassaramsiti ettha
"anekasatasahassaramsi"ti vattabbe gathabandhasukhattham "sahassaramsi"ti vuttanti
veditabbam. Sesam suvinneyyamevati.
                   Vajjiputtattherapadanavannana nitthita.
                         --------------
                 558/146. 6. Uttarattherapadanavannana
     chatthapadane sumedho nama sambuddhotiadikam ayasmato uttara-
samanerassa apadanam. Ayampi purimabuddhesu katadhikaro tattha tattha bhave
vivattupanissayani punnani upacinanto sumedhassa bhagavato kale vijjadharo
hutva akasena vicarati. Tena ca samayena sattha tasseva anugganhanattham
vanantare annatarasmim rukkhamule nisidi chabbannabuddharamsiyo vissajjento. So
antalikkhena gacchanto bhagavantam disva pasannamanaso akasato oruyha
suvisuddhehi vipulehi kanikarapupphehi bhagavantam pujesi, pupphani buddhanubhavena
satthu upari chattakarena atthamsu, so tena bhiyyoso mattaya pasannacitto
hutva aparabhage kalam katva tavatimsesu nibbattitva dibbasampattim anubhavanto
yavatayukam tattha thatva tato cuto devamanussesu samsaranto imasmim buddhuppade
rajagahe brahmanamahasalassa putto hutva nibbatti, uttarotissa namam
ahosi. So vinnutam patto brahmanavijjasu nipphattim gantva jatiya rupena
vijjaya vayena silacarena ca lokassa sambhavaniyo jato.
     Tassa tam sampattim disva vassakaro magadhamahamatto attano dhitaram
datukamo hutva attano adhippayam pavedesi. So nissaranajjhasayataya tam
Patikkhipitva kalena kalam dhammasenapatim payirupasanto tassa santike dhammam
sutva patiladdhasaddho pabbajitva vattasampanno hutva theram upatthahati.
     Tena ca samayena therassa annataro abadho uppanno, tassa
bhesajjatthaya uttaro samanero patova pattacivaramadaya viharato nikkhanto
antaramagge talakassa samipe 1- pattam thapetva udakasamipam gantva
mukham dhovati. Atha annataro umangacoro katakammo arakkhapurisehi anubaddho
aggamaggena 2- nagarato nikkhamitva palayanto attana gahitam ratanabhandikam
samanerassa patte pakkhipitva palayi. Samaneropi pattasamipam upagato. Coram
anubandhanta rajapurisa samanerassa patte bhandikam disva "ayam coro,
imina coriyam katan"ti samaneram pacchabaham bandhitva vassakarassa brahmanassa
dassesum. Vassakaro ca tada ranno vinicchaye niyutto hutva chejjabhejjam
anusasati, so "pubbe mama vacanam nadiyi, suddhapasandiyesu pabbaji"ti 3- kammam
asodhetva ghatukamattava jivantameva tam sule uttasesi.
     Athassa bhagava nanaparipakam oloketva tam thanam gantva
vipphurantahatthanakhamanimayukhasambhinnasitabhataya paggharantajatihingulakasuvannarasadharam
viya jalagunthitamudutalunadighangulihattham uttarassa sise thapetva "uttara idam te
purimakammassa phalam uppannam, tattha taya paccavekkhanabalena adhivasana
katabba"ti vatva ajjhasayanurupam dhammam desesi. Uttaro amatabhisekasadisena
satthu hatthasamphassena sanjatappasadasomanassataya ularapitipamojjam patilabhitva
yathaparicitam vipassanamaggam samarulho nanassa paripakam gatatta satthu ca
desanavilasena tavadeva maggapatipatiya sabbe kilese khepetva chalabhinno
@Footnote: 1 Ma. tire.  2 Ma. aggadvarena.  3 thera.A. 1/372.
Ahosi. Chalabhinno pana hutva sulato utthahitva paranuddayaya akase
thatva patihariyam dassesi. Mahajano acchariyabbhutacittajato ahosi. Tavadevassa
vano samrulhi, so bhikkhuhi "avuso tadisadukkham anubhavanto katham tvam vipassanam
anuyunjitum asakkhi"ti puttho "pageva me avuso samsare adinavo, sankharananca
sabhavo sudittho, evaham tadisam dukkham anubhavantopi asakkhim vipassanam
vaddhetva visesam adhigantun"ti aha. "pubbajatiya daharakale makkhikam gahetva
nimbasulakam gahetva sularopanakilam paticca evam anekajatisatesu
sularopanadukkhamanubhavitva imaya pariyosanajatiya evarupam dukkhamanubhutan"ti
aha.
    [55] Atha aparabhage pubbakammam saritva somanassajato pubbacaritapadanam
pakasento sumedho nama sambuddhotiadimaha. Tattha anuttanapadavannanameva
karissama.
    [57] Vijjadharo tada asinti bahirakamantadivijjasiddhiya akasa-
gamisamattho hutva caranavasena tam vijjam rakkhitva avinasetva pariharanavasena
vijjadharayoni asim ahosinti attho. Antalikkhacaro ahanti antam pariyosanam
kotim likhate sankarissatiti antalikkham. Atha va antam  pariyosanam likhyate
olokiyate etenati antalikkham, tasmim antalikkhe, akase caranasilo ahanti
attho. Tisulam sukatam gayhati tikhinam sulam, aggam avudham. Tisulam sundaram katam,
kottanaghamsanamaddanapaharanavasena sutthu katam sulavudham gayha gahetva ambarato
gacchamiti attho. Sesam sabbam hettha vuttanayattava nayanuyogena
suvinneyyamevati.
                    Uttarattherapadanavannana nitthita.
                         ---------------
                559/147. 7. Aparauttarattherapadanavannana
     sattamapadane nibbute lokanathamhitiadikam ayasmato aparassa
uttarattherassa apadanam. Ayampi purimabuddhesu katadhikaro tattha tattha bhave
vivattupanissayani punnani upacinanto ito catunnavutikappe siddhatthassa
bhagavato kale kulagehe nibbattitva vayappatto vinnutam patva sasane
laddhappasado hutva upasakattam nivedesi. So satthari parinibbute attano
natake sannipatetva bahupujasakkaram samharitva dhatupujam akasi. So tena
punnakammena devamanussesu samsaranto imasmim buddhuppade sakete brahmanakule
nibbattitva uttaroti laddhanamo vayappatto kenacideva karaniyena savatthim
gato gandambamule katam yamakapatihariyam disva pasiditva puna kalakaramasutta-
desanaya 1- abhivaddhamanasaddho pabbajitva satthara saddhim rajagaham gantva
upasampadam labhitva tatheva caranto vipassanam patthapetva nacirasseva chalabhinno
ahosi. Chalabhinno pana hutva satthari savatthiyam viharante buddhupatthanattham
rajagahato savatthim upagato bhikkhuhi "kim avuso pabbajjakiccam taya matthakam
papitan"ti puttho annam byakasi.
    [93] Arahattam pana patva somanassajato attano pubbacaritapadanam
pakasento nibbute lokanathamhitiadimaha. Tam sabbam hettha vuttanayatta
uttanatthamevati.
                  Aparauttarattherapadanavannana nitthita.
                         --------------
@Footnote: 1 i. kalakaraMa... (an. catukka. 21/24-29-30).
                 560/148. 8. Bhaddajittherapadanavannana
     atthamapadane ogayhaham pokkharanintiadikam ayasmato bhaddajittherassa
apadanam. Ayampi purimabuddhesu katadhikaro tattha tattha bhave vivattupanissayani
punnani upacinanto padumuttarassa bhagavato kale brahmanakule nibbattitva
vinnutam patto brahmananam vijjasippesu param gantva kame pahaya
tapasapabbajjam pabbajitva arannayatane assamam karetva vasanto ekadivasam
sattharam akasena gacchantam disva pasannamanaso anjalim paggayha atthasi.
Sattha tassa ajjhasayam disva akasato otari. Otinnassa pana bhagavato
madhunca bhisamulalanca sappikhiranca upanamesi, tassa tam bhagava anukampam
upadaya patiggahetva anumodanam katva pakkami. So tena punnakammena
tusitesu nibbatto tattha yavatayukam thatva tato cuto aparaparam sugatisuyeva
samsaranto vipassissa bhagavato kale mahaddhano setthi hutva atthasatthibhikkhusata-
sahassam bhojetva ticivarena acchadesi.
     Evam bahum kusalam katva devaloke nibbatti. Tattha yavatayukam thatva
tato cavitva manussalokesu uppanno buddhasunne loke panca paccekabuddhasatati
catuhi paccayehi upatthahitva tato cuto rajakule nibbattitva rajjam anusasanto
attano puttam paccekabodhim adhigantva thitam upatthahitva tassa parinibbutassa
dhatuyo gahetva cetiyam katva pujesi. Evam tattha tattha tani tani punnani
katva imasmim buddhuppade bhaddiyanagare asitikotivibhavassa bhaddiyasetthissa
ekaputtako hutva nibbatti, bhaddajitissa namam ahosi. Tassa kira
issariyabhogaparivarasampatti carimabhave bodhisattassa viya ahosi.
     Tada sattha savatthiyam vasitva bhaddajikumaram sanganhanatthaya mahata
bhikkhusamghena saddhim bhaddiyanagaram gantva jatiyavane vasi tassa nanaparipakam
agamayamano. Sopi uparipasade nisinno sihapanjaram vivaritva olokento
bhagavato santike dhammam sotum gacchantam mahajanam disva "katthayam mahajano
gacchati"ti pucchitva tam karanam sutva sayampi mahata parivarena satthu santikam
gantva dhammam sunanto sabbabharanapatimanditova sabbakilese khepetva
arahattam papuni. Arahatte pana tena adhigate sattha bhaddiyasetthim amantesi
"tava putto alankatapatiyatto dhammam sunanto arahatte patitthasi, tenassa
idaneva pabbajitum yuttam, no ce pabbajissati, parinibbayissati"ti. Setthi "na
mayham puttassa daharasseva sato parinibbanena kiccam atthi, pabbajetha nan"ti
aha. Tam sattha pabbajetva upasampadetva tattha sattaham vasitva kotigamam
papuni, so ca gamo gangatire ahosi. Kotigamavasino ca buddhappamukhassa
bhikkhusamghassa mahadanam pavattesum. Bhaddajitthero satthara anumodanaya
araddhamattaya bahigamam gantva "gangatire maggasamipe satthu agatakale
vutthahissami"ti kalaparicchedam katva annatarasmim rukkhamule samapattim
samapajjitva nisidi. Mahatheresu agacchantesupi avutthahitva satthu
agatakaleyeva vutthasi. Puthujjana bhikkhu "ayam adhuna pabbajito, mahatheresu
agacchantesu manathaddho hutva na vutthasi"ti ujjhayimsu.
     Kotigamavasino satthu bhikkhusamghassa ca bahu navasamghate bandhimsu.
Sattha "bhaddajissanubhavam pakasemi"ti navaya thatva "kaham bhaddaji"ti pucchi.
Bhaddajitthero "soham bhante"ti 1- sattharam upasankamitva anjalim katva atthasi.
@Footnote: 1 cha.Ma. "esaham bhante"ti.
Sattha "ehi bhaddaji, amhehi saddhim ekanavam abhiruha"ti. So uppatitva
satthu thitanavayam atthasi. Sattha gangaya majjhe gatakale "bhaddaji taya
mahapanadakale ajjhavuttharatanapasado kahan"ti aha. Imasmim thane nimuggo
bhanteti. Tena hi bhaddaji sabrahmacarinam kankham chindati. Tasmim khane thero
sattharam vanditva iddhibalena gantva pasadathupikam padangulantarena
sannirujjitva 1- pancavisatiyojanam pasadam gahetva akase uppati, uppatanto
ca pannasayojanani ukkhipi. Athassa purimabhave nataka pasadagatena lobhena
macchakacchapamanduka hutva nibbatta tasmim pasade utthahante parivattitva
patimsu. Sattha te sampatante disva "nataka te bhaddaji kilamanti"ti aha.
Thero satthu vacanena pasadam vissajjesi. Pasado yathathaneyeva patitthahi.
Sattha param gato bhikkhuhi "kada bhante bhaddajittherena ayam pasado
ajjhavuttho"ti puttho mahapanadajatakam 2- kathetva bahujanam dhammamatam payesi.
    [98] Thero pana arahattam patto pubbasambharam saritva somanassajato
pubbacaritapadanam pakasento 3- ogayhaham pokkharanintiadimaha. Tattha
ogayhaham pokkharaninti puthunanaanekamahoghehi khanitatta "pokkharani"ti
laddhanamam jalasayam ogayha ogahetva pavisitva ajjhogahetva
ghasahetukhadanatthaya tattha pokkharaniyam pavisitva bhisam padumapundarikamulam
uddharamiti attho. Sesam hettha vuttanayatta uttanapadatthatta ca nayanusarena
suvinneyyamevati.
                    Bhaddajittherapadanavannana nitthita.
                        ----------------
@Footnote: 1 Ma. sannirumbhitva.
@2 khu.ja. 27/40/79-80.   3 cha.Ma. pakasetum.
                  561/149. 9. Sivakattherapadanavannana
     navamapadane esanaya carantassatiadikam ayasmato sivakattherassa
apadanam. Ayampi purimabuddhesu katadhikaro tattha tattha bhave vivattupanissayani
punnani upacinanto vipassissa bhagavato kale kulagehe nibbattitva vinnutam
patto ekadivasam bhagavantam pindaya carantam disva pasannamanaso pattam
adaya kummasassa puretva adasi. So tena punnakammena devamanussesu
samsaranto imasmim buddhuppade rajagahe brahmanakulagehe nibbattitva
sivakotissa namam ahosi. So vayappatto vijjasippesu nipphattim gato
nekkhammajjhasayataya kame pahaya tapasapabbajjam pabbajitva vicaranto
sattharam upasankamitva dhammam sutva patiladdhasaddho pabbajitva vipassanaya kammam
karonto nacirasseva arahattam papuni.
    [117] Arahattam patva somanassajato attano pubbacaritapadanam
pakasento esanaya carantassatiadimaha. Tam sabbam suvinneyyamevati.
                    Sivakattherapadanavannana nitthita.
                           -----------
                562/150. 10. Upavanattherapadanavannana
      dasamapadane padumuttaro nama jinotiadikam ayasmato upavanattherassa
apadanam. Ayam kira purimabuddhesu katadhikaro tattha tattha bhave vivattupanissayani
punnani upacinanto kenaci kammacchiddena padumuttarassa bhagavato kale
daliddakule nibbattitva vinnutam patto bhagavati parinibbute tassa dhatum
gahetva manussadevanagagarulayakkhakumbhandagandhabbehi sattaratanamaye sattayojanike
thupe kate tattha sudhotam attano uttarasangam velagge abandhitva dhajam
Katva pujam akasi. Tam gahetva abhisammatako nama yakkhasenapati devehi
cetiyapujarakkhanattham thapito adissamanakayo akase dharento cetiyam tikkhattum
padakkhinam akasi. Tam disva bhiyyoso mattaya pasannamanaso ahosi. So
tena punnakammena devamanussesu samsaranto imasmim buddhuppade savatthiyam
brahmanakule nibbattitva upavanoti laddhanamo vayappatto jetavana-
patiggahane buddhanubhavam disva patiladdhasaddho pabbajitva vipassanaya kammam
karonto chalabhinno ahosi. Athayasma upavano bhagavato upatthako ahosi.
Tena ca samayena bhagavato vatabadho uppajji. Therassa gihisahayo devahito 1-
nama brahmano savatthiyam pativasati. So theram catuhi paccayehi pavaresi.
Athayasma upavano nivasetva pattacivaram gahetva tassa brahmanassa
nivesanam upaganchi. Brahmano "kenaci manne 2- payojanena thero agato
bhavissati"ti natva "vadeyyatha bhante kenattho"ti aha. Thero tassa
brahmanassa payojanam acikkhanto:-
              "araham sugato loke    vatehabadhiko muni
              sace unhodakam atthi    munino dehi brahmana.
              Pujito pujaneyyanam     sakkareyyana sakkato
              apacito paceyyanam     tassa icchami hatave"ti 3-
gathadvayam abhasi.
     Tassattho:- yo imasmim loke pujaneyyanam pujetabbehi sakkadihi
devehi mahabrahmadihi ca brahmehi pujito, sakkareyyanam sakkatabbehi
bimbisarakosalarajadihi sakkato, apaceyyanam apacayitabbehi mahesihi khinasavehi
@Footnote: 1 i.,Ma. devasito.      2 Ma. annena.     3 khu.thera. 26/185-6/299-30.
Apacito, kilesehi arakattadina araham, sobhanagamanadina sugato sabbannu
muni mayham sattha devadevo sakkanam atisakko brahmanam atibrahma, so
dani vatehi vatahetu vatakkhobhanimittam abadhiko jato. Sace brahmana
unhodakam atthi, tassa vatabadhavupasamanattham tam hatave upanetum icchamiti.
     Tam sutva brahmano unhodakam tadanurupam vataharanca bhesajjam bhagavato
upanamesi. Tena ca satthu rogo vupasami. Tassa bhagava anumodanam akasi.
    [122] Athayasma upavano aparabhage attano pubbakammam saritva
somanassajato pubbacaritapadanam pakasento padumuttaro nama jinotiadimaha.
Tattha padumuttarotiadini pubbe vuttatthaneva.
    [123] Mahajana samagammati sakalajambudipavasino rasibhutati attho.
Citakam katvati yojanubbedham candanarasicitakam katva bhagavato sariram tattha
abhiropayimsuti sambandho.
    [124] Sarirakiccam katvanati adahanati aggina dahanakiccam katvati
attho.
    [127-28] Jangha manimaya asiti manussehi katathupe jangha
pupphavahattham caritatthanam manimaya indanilamanina katati attho. Mayampiti
sabbe deva thupam karissamati attho.
    [129] Dhatu avenika natthiti devamanussehi visum visum cetiyam katum
avenika visum dhatu natthi, tam dassento sariram ekapinditanti aha.
Adhitthanabalena sakalasariradhatu ekaghanasilamayapatima viya ekameva ahositi
attho. Imamhi buddhathupamhiti sakalajambudipavasihi katamhi imamhi suvannathupamhi
mayam sabbe samagantva kancukathupam karissamati attho.
    [133] Indanilam mahanilanti indivarapupphavannabham mani indanilamani.
Tato adhikavannata mahamani indanilamanayo ca mahanilamanayo ca jotirasamani-
jatirangamanayo ca ekato sannipatetva rasi katva suvannathupe kancukathupam
katva achadayunti sambandho.
    [144] Paccekam buddhasetthassati buddhuttamassa pati ekam visum
uparichadanena thupam akamsuti attho.
    [147] Kumbhanda guyhaka tathati kumbhamattani andani yesam devanam
te kumbhanda, paticchadetva niguhitva paticchadanato garula guyhaka nama
jata, te kumbhanda guyhakapi thupam akamsuti attho.
    [151] Atibhonti na tassabhati tassa cetiyassa pabham candasuriyatarakanam
pabha na atibhonti, na ajjhottharantiti attho.
    [158] Ahampi karam kassamiti tadino lokanathassa thupasmim ahampi
karam punnakiriyam kusalakammam dhajapatakapujam karissamiti attho.
                   Upavanattherapadanavannana nitthita.
                         ---------------
                563/151. 11. Ratthapalattherapadanavannana
     ekadasamapadane padumuttarassa bhagavatotiadikam ayasmato ratthapalat-
therassa apadanam. Ayampi purimabuddhesu katadhikaro tattha tattha bhave
vivattupanissayani punnani upacinanto padumuttarassa bhagavato kale tassa
uppattito puretarameva hamsavatinagare gahapatimahasalakule nibbattitva vayappatto
pitu accayena gharavase patitthito ratanakotthagarakammikena dassitam aparimanam
Kulavamsanugatam dhanam disva "imam ettakam dhanarasim mayham ayyakapayyakadayo
attana saddhim gahetva gantum nasakkhimsu, maya pana gahetva gantum vattati"ti
cintetva kapanaddhikadinam mahadanam deti. So abhinnalabhim ekam tapasam
upatthahanto tena devalokadhipacce uyyojito yavajivam punnani katva tato
cuto devo hutva nibbatti. So tattha devaloke devarajjam karonto
yavatayukam thatva tato cuto manussaloke bhinnam rattham sandharetum samatthassa
kulassa ekaputto hutva nibbatti. Tena ca samayena padumuttaro nama bhagava
loke uppajjitva pavattitavaradhammacakko veneyyasattam nibbanamahanagarasankhata-
khemantabhumim sampapesi. Atha so kulaputto anukkamena vinnutam patto ekadivasam
upasakehi saddhim viharam gato sattharam dhammam desentam disva pasannacitto
parisapariyante nisidi.
     Tena ca samayena sattha ekam bhikkhum saddhapabbajitanam aggatthane
thapesi, tam disva pasannamanaso tadatthaya cittam thapetva satasahassabhikkhu-
parivarassa bhagavato mahata sakkarena sattaham mahadanam pavattetva panidhanam
akasi. Sattha tassa anantarayena ijjhanabhavam disva "anagate gotamassa
nama sammasambuddhassa sasane saddhapabbajitanam aggo bhavissati"ti byakasi.
So sattharam bhikkhusamghanca vanditva utthayasana pakkami. So tattha yavatayukam
punnani katva tato cavitva devamanussesu samsaranto ito dvanavutikappe
phussassa bhagavato kale satthu vematikabhatikesu tisu rajaputtesu sattharam
upatthahantesu tesam punnakiriyaya sahayakiccam akasi. Evam tattha tattha bhave tam
tam bahum kusalam upacinitva sugatisuyeva samsaranto imasmim buddhuppade kururatthe
thullakotthikanigame ratthapalasetthigehe nibbatti, tassa bhinnam rattham sandharetum
Samatthe kule nibbattatta ratthapaloti vamsanugatameva namam ahosi. So mahata
parivarena vaddhanto anukkamena yobbanam patto matapituhi patirupena darena
samyojetva mahante ca yase patitthapito dibbasampattisadisam sampattim
paccanubhoti. Atha bhagava kururatthe janapadacarikam caranto thullakotthikam 1- anupapuni.
Tam sutva ratthapalo kulaputto sattharam upasankamitva satthu santike dhammam
sutva patiladdhasaddho sattavare bhattacchede katva kicchena kasirena matapitaro
anujanapetva sattharam upasankamitva pabbajjam yacitva satthu anattiya
annatarassa therassa santike pabbajitva yonisomanasikarena kammam karonto
vipassanam vaddhetva arahattam papuni.
    [179-80] Athayasma aparabhage attano pubbakammam saritva
somanassajato pubbacaritapadanam pakasento padumuttarassa bhagavatotiadimaha.
Tattha 2- sunago so maya dinnoti tada mahadhanasetthi hutva sabbam
sapateyyam danamukhe vissajjanasamaye sattappatittho sundaro nago hatthiraja
maya dinno ahosi. Tam dassento isadantotiadimaha. Isadanto
rathaisappamanadanto, so maya dinno hatthinago. Urulhavati
rajavahanayoggasamattho, rajaraho va. Setacchattoti alankaratthaya
upatthahanasetacchattasahitoti attho. Pasobhitoti arohaparinahava rupasobhahi
sampannoti attho. Sakappano sahatthipoti hatthialankarasahito hatthigopakasahitoti
attho. Itthambhuto hatthinago padumuttarassa bhagavato maya dinnoti attho.
    [181] Maya bhattam karetvanati maya karapitavihare vasantanam
kotisankhanam bhikkhunam niccabhattam patthapetva mahesino niyyadesinti sambandho.
@Footnote: 1 Si.,Ma. thullakotathitam.            2 cha.Ma. ayam patho na dissati.
    [183] Jalajuttamanamakoti jalato jato jalajo. Kim tam? padumam,
padumena samananamatta uttamatta ca padumuttaro nama bhagavati attho.
Sesam sabbattha uttanatthamevati.
                   Ratthapalattherapadanavannana nitthita.
                   Chappannasamamahavaggavannana nitthita.
                  Iti visuddhajanavilasiniya apadanatthakathaya
          ettavata buddhapaccekabuddhasavakattherapadanatthakatha samatta.
                         ---------------
                             Nigamanakatha
     sihaladipake appicchatadigunavantanam theravamsappadipanam anandattheradinam
sabbasattanam tanhamanaditthadayo chedananiggahavivecanadyattham sattahi masehi
ativiya aradhanena laddhakosallena bodhisambharam gavesantena satidhitigativiriya-
parakkamantena mahasamantagunasobhanena tipitakadharena panditena abhatam imam
apadanatthakatham sabbo sadevaloko janatuti.
                    Anena lobhadimala pajanam
                    cakkhadiroga vividha ca dukkha
                    kalahadibhaya dukkhita jata 1-
                    coradayonatthakara ca loke.
                    Nassantu me panca vera ca papa
                    nassantu gimhe yatha vutthivata
                    atthangikamaggavarena patva
                    nibbanapuram patipadayami.
              Sabbaditthinca maddanto   ragadosadipapake
              samsaravattam chinditva    upemi saggamokkhake.
              Anakhettamhi sabbattha  avicimhi bhavaggato
              sabbe dhammanuyayantu   tayo loka utupi cati.
                        Apadanatthakatha samatta.
                           ----------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 50 page 331-372. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=50&A=7129&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=50&A=7129&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=32&i=140              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=32&A=4042              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=32&A=4921              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=32&A=4921              Contents of The Tipitaka Volume 32 http://84000.org/tipitaka/read/?index_32

first pageprevious pagedispage pageNumbernext book chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]