ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 51 : PALI ROMAN Buddha.A. (madhurattha.)

                       3. Dipankarabuddhavamsavannana
     rammanagaravasinopi te upasaka buddhappamukhassa bhikkhusamghassa mahadanam
datva puna bhagavantam bhuttavim onitapattapanim malagandhadihi pujetva
vanditva dananumodanam sotukama upanisidimsu. Atha sattha tesam paramamadhuram
hadayangamam dananumodanamakasi:-
              "danam nama sukhadinam       nidanam paramam matam
               nibbanam pana sopanam      patitthati pavuccati.
               Danam tanam manussanam      danam bandhu parayanam
               danam dukkhadhipannanam      sattanam parama gati.
               Dukkhanittharanatthena        danam navati dipitam
               bhayarakkhanato danam        nagaranti ca vannitam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page175.

Danam durasadatthena vuttamasivisoti ca danam lobhamaladihi padumam anupalittato. Natthi danasamo loke purisassa avassayo patipajjatha tasma tam kiriyajjhasayena ca. Saggalokanidanani danani patima idha ko hi nama naro loke na dadeyya hite rato. Sutva devesu sampattim ko naro danasambhavam na dajja sukhappadam danam 1- danam cittappamodanam. Danena patipannena accharaparivarito ramate suciram kalam nandane suranandane. Pitimularam vindati data garavamasmim gacchati loke kittimanantam 2- yati ca data vissaniyo hoti ca data. Datva danam yati naro so bhogasamiddhim dighancayu 3- sussaratampi ca vindati rupam sagge saddhim kilati deveti 4- vimanesu thatva nana mattamayurabhirutesu. Corarirajodakapavakanam dhanam asadharanameva danam dadati tam savakananabhumim paccekabhumim pana buddhabhumin"ti- evamadina nayena dananumodanam katva dananisamsam pakasetva tadanantaram silakatham kathesi. Silam nametam idhalokaparalokasampattinam mulam. Silam sukhanam paramam nidanam silena sili tidivam payati silam hi samsaramupagatassa tananca lenanca parayananca. @Footnote: 1 Si.,i. sukhasandanam 2 Si.,i. khyatimanantam 3 Si.,i. dighancayum @4 Si. kila tidivehi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page176.

Avassayo silasamo jananam kuto pananno idha va parattha silam gunanam parama patittha yatha dhara thavarajangamanam. Silam kireva kalyanam silam loke anuttaram ariyavuttisamacaro yena vuccati silava. 1- Silalankarasamo alankaro natthi, silagandhasamo gandho natthi, silasamam kilesamalavisodhanam natthi, silasamam parilahupasamam natthi, silasamam kittijananam natthi, silasamam saggarohanasopanam natthi, nibbananagarappavesane ca silasamam dvaram natthi. Yathaha:- "sobhantevam na rajano muttamanivibhusita yatha sobhanti yatino silabhusanabhusita. Silagandhasamo gandho kuto nama bhavissati yo samam anuvate ca pativate ca vayati. 2- Na pupphagandho pativatameti na candanam taggaramallika va satanca gandho pativatameti sabba disa sappuriso pavayati. Candanam tagaram vapi uppalam atha vassiki etesam gandhajatanam silagandho anuttaro. 3- @Footnote: 1 khu.ja. 27/469/120 (sya) @2 visuddhi. 1/12 (sya) 3 khu.dha. 25/54-5/26

--------------------------------------------------------------------------------------------- page177.

Na ganga yamuna capi 1- sarabhu va sarasvati 2- ninnaga vaciravati mahi vapi mahanadi. Sakkunanti visodhetum tam malam idha paninam visodhayati sattanam yam ve silajalam malam. Na tam sajalada vata na capi haricandanam neva hara na manayo na candakiranankuRa. Samayantidha sattanam parilaham surakkhitam yam sameti idam ariyam silam accantasitalam. Attanuvadadibhayam viddhamsayati sabbada 3- janeti kittihasanca 4- silam silavato 5- sada. Saggarohanasopanam annam silasamam kuto dvaram va pana nibbana- nagarassa pavesane. Gunanam mulabhutassa dosanam balaghatino iti silassa janatha anisamsamanuttaran"ti. 6- Evam bhagava silanisamsam dassetva "idam pana silam nissaya ayam saggo labhati"ti dassanattham tadanantaram saggakatham kathesi. Ayam saggo nama ittho kanto manapo ekantasukho niccamettha kila niccam sampattiyo labhanti. Catumaharajika deva navutivassasatasahassani dibbasukham dibbasampattim patilabhanti. Tavatimsa tisso vassakotiyo satthi ca vassasatasahassaniti evamadisaggagunapatisamyuttakatham @Footnote: 1 visuddhi. vapi 2 visuddhi. sarassati (sya) @3 visuddhi. sabbaso (sya) 4 kittim hasanca (sya.), Si.,i. kittisatanca @5 silavatam (sya) @6 vinneyyam, anisamsakathamukham (sya) visuddhi. 1/11-12 (sya)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page178.

Kathesi. Evam saggakathaya palobhetva puna "ayampi saggo anicco adhuvo na tattha chandarago katabbo"ti kamanam adinavam okaram sankilesam nekkhamme anisamsanca pakasetva amatapariyosanam dhammakatham kathesi. Evam tassa mahajanassa dhammam desetva ekacce saranesu ca ekacce pancasilesu ca ekacce sotapattiphale ca ekacce sakadagamiphale ekacce anagamiphale ekacce catusupi phalesu ekacce tisu vijjasu ekacce chasu abhinnasu ekacce atthasu samapattisu patitthapetva utthayasana rammanagarato nikkhamitva sudassanamahaviharameva pavisi. Tena vuttam:- [1] "tada te bhojayitvana sasamgham lokanayakam upagacchum saranam tassa dipankarassa satthuno. [2] Saranagamane kanci niveseti tathagato kanci pancasu silesu sile dasavidhe param. [3] Kassaci deti samannam caturo phalamuttame kassaci asame dhamme deti so patisambhida. [4] Kassaci varasamapattiyo attha deti narasabho tisso kassaci vijjayo chalabhinna pavecchati. [5] Tena yogena janakayam ovadati mahamuni tena vittharikam asi lokanathassa sasanam. [6] Mahahanusabhakkhandho dipankarasanamako bahu jane tarayati parimoceti duggatim. [7] Bodhaneyyam janam disva satasahassepi yojane khanena upagantvana bodheti tam mahamuni"ti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page179.

Tattha teti te rammanagaravasino upasaka. Sarananti ettha saranam saranagamanam saranassa gantva ca veditabba. Sarati himsati vinasetiti saranam, kim tam? ratanattayam. Tam pana saranagatanam teneva saranagamanena bhayam santasam dukkham duggatim parikkilesam hanati himsati vinasetiti sarananti vuccatiti. Vuttanhetam:- "ye keci buddham saranam gatase na te gamissanti apayabhumim 1- pahaya manusam deham devakayam paripuressanti. 2- Ye keci dhammam saranam gatase na te gamissanti apayabhumim 1- pahaya manusam deham devakayam paripuressanti. 2- Ye keci samgham saranam gatase na te gamissanti apayabhumim 1- pahaya manusam deham devakayam paripuressanti"ti. 2- Saranagamanam nama ratanattayaparayanakarappavatto cittuppado. Saranassa ganta nama tamsamangipuggalo. Evam tava saranam saranagamanam saranassa ganta cati idam tayam veditabbam. Tassati tam dipankaram, upayogatthe samivacanam datthabbam. "upagacchum saranam tattha"tipi patho. Satthunoti sattharam. Saranagamane kanciti kanci puggalam @Footnote: 1 Si.,i. apayam 2 di.maha. 10/332/217, sam.sa. 15/37/30

--------------------------------------------------------------------------------------------- page180.

Saranagamane nivesetiti attho. Kincapi paccuppannavasena vuttam, atitakalavasena pana attho gahetabbo. Esa nayo sesesupi. "kassaci saranagamane"tipi patho, tassapi soyevattho. Kanci pancasu silesuti kanci puggalam pancasu viratisilesu nivesesiti attho. "kassaci pancasu silesu"tipi patho, soyevattho. Sile dasavidhe paranti aparam puggalam dasavidhe sile nivesesiti attho. "kassaci kusale dasa"tipi patho, tassa kanci puggalam dasa kusaladhamme samadapesiti attho. Kassaci deti samannanti ettha paramatthato samannanti maggo vuccati. Yathaha:- "katamanca bhikkhave samannam? ayameva ariyo atthangiko maggo, seyyathidam? sammaditthi .pe. Sammasamadhi. Idam vuccati bhikkhave samannan"ti. 1- Caturo phalamuttameti cattari uttamani phalaniti attho. Makaro padasandhikaro. Lingavipariyasena vuttam. Yathopanissayam cattaro magge cattari ca samannaphalani kassaci adasiti attho. Kassaci asame dhammeti kassaci asadise cattaro patisambhidadhamme adasi. Kassaci varasamapattiyoti kassaci pana nivaranavigamena padhanabhuta attha samapattiyo adasi. Tisso kassaci vijjayoti kassaci puggalassa upanissayavasena dibbacakkhunanapubbenivasanussatinanaasavakkhayanananam vasena tisso vijjayo. Chalabhinna pavecchatiti cha abhinnayo kassaci adasi. Tena yogenati tena nayena tenanukkamena ca. Janakayanti janasamuham. Ovadatiti ovadi. Kalavipariyasena vuttanti veditabbam. Ito uparipi idisesu @Footnote: 1 sam. maha. 19/35-6/19

--------------------------------------------------------------------------------------------- page181.

Atitakalavaseneva attho gahetabbo. Tena vittharikam asiti tena dipankarassa bhagavato ovadena anusasaniya vittharikam vitthatam visalibhutam sasanam ahosi. Mahahanuti mahapurisanam kira dvepi hanuni paripunnani dvadasiya pakkhassa candasadisakarani hontiti mahantani hanuni yassa so mahahanu, sihahanuti vuttam hoti. Usabhakkhandhoti usabhasseva khandho yassa bhavati, so usabhakkhandho. Suvattitasuvannalingasadisarucirakkhandho samavattacarukkhandhoti attho. 1- Dipankarasanamakoti dipankarasanamo. Bahu jane tarayatiti bahu buddhaveneyyajane taresi. Parimocetiti parimocesi. Duggatinti duggatito. Nissakkatthe upayogavacanam. Idani taranaparimocanakaranakaradassanattham 2- "bodhaneyyam janan"ti gatha vutta. Tattha bodhaneyyam jananti bodhaneyyam pajam, ayameva va patho. Disvati buddhacakkhuna va samantacakkhuna va disva. Satasahassepi yojaneti anekasatasahassepi yojane thitam. Idam pana dasasahassiyamyeva sandhaya vuttanti datthabbam. Dipankaro kira sattha buddhattam patva bodhimule sattasattaham vitinametva atthame sattahe mahabrahmuno dhammajjhesanam patinnaya sunandarame dhammacakkam pavattetva kotisatam devamanussanam dhammamatam payesi. Ayam pathamo abhisamayo ahosi. Atha sattha attano puttassa samavattakkhandhassa usabhakkhandhassa nama nanaparipakam natva tam atrajam pamukham katva rahulovadasadisam dhammam desetva devamanussanam navutikotiyo dhammamatam payesi. Ayam dutiyo abhisamayo ahosi. @Footnote: 1 Ma. suvattacarukkhandhoti attho 2 Si. taranaparimocanakaradassanattham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page182.

Puna bhagava amaravatinagaradvare mahasirisarukkhamule yamakapatihariyam katva mahajanassa bandhanamokkham devaganaparivuto divasakaratirekajutivisarabhavane 1- tavatimsabhavane paricchattakamule paramasitale pandukambalasilatale nisiditva sabbadevaganapitisanjananim attano jananim sumedhadevim pamukham katva sabbalokaviditavisuddhidevo devadevo dipankaro bhagava sabbasattahitakaram paramatirekagambhirasukhumam buddhivisadakaram sattappakaranam abhidhammapitakam desetva navutidevakotisahassanam dhammamatam payesi. Ayam tatiyo abhisayo ahosi. Tena vuttam:- [8] "pathamabhisamaye buddho kotisatamabodhayi dutiyabhisamaye natho navutikotimabodhayi. [9] Yada ca devabhavanamhi buddho dhammamadesayi navutikotisahassanam tatiyabhisamayo ahu"ti. Dipankarassa pana bhagavato tayo savakasannipata ahesum. Tattha sunandarame kotisatasahassanam pathamo sannipato ahosi. Tena vuttam:- [10] "sannipata tayo asum dipankarassa satthuno kotisatasahassanam pathamo asi samagamo"ti. Athaparena samayena dasabalo catuhi bhikkhusatasahassehi parivuto gamanigamanagarapatipatiya mahajananuggaham karonto carikam caramano anukkamena ekasmim padese mahajanakatasakkaram sabbalokavissutam amanussapariggahitam atibhayanakam olambambudharaparicumbitakutam vividhasurabhitaru kusumavasitakutam nanamigaganavicaritakutam naradakatam nama paramaramaniyam pabbatam sampapuni. So kira pabbato naradena nama yakkhena pariggahito ahosi. Tattha pana tassa yakkhassa anusamvaccharam mahajano manussabalim upasamharati. @Footnote: 1 Si.,i....juti viya surabhavane

--------------------------------------------------------------------------------------------- page183.

Atha dipankaro kira bhagava tassa mahajanassa upanissayasampattim disva tato bhikkhusamgham catuddisam pesetva adutiyo asahayo mahakarunabalavasangatahadayo tanca yakkham vinetum tam naradapabbatam abhiruhi. Atha so manussabhakkho sakahitanirapekkho paravadhadakkho yakkho makkham asahamano kodhaparetamanaso dasabalam bhimsapetva palapetukamo tam pabbatam calesi. So kira pabbato tena caliyamano bhagavato anubhavena tasseva matthake patamano viya ahosi. Tato so bhito "handa nam aggina jhapessami"ti mahattam atibhimadassanam aggikkhandham nibbattesi. So aggikkhandho pativate khitto viya attanova dukkham janesi, na pana bhagavato civare amsumattampi daddhum samattho ahosi. Yakkho pana "samano daddho, na daddho"ti olokento dasabalam saradasamayavimalakaranikaram sabbajanaratikaram rajanikaramiva sitalajalatalagatakamalakanikaya nisinnam viya bhagavantam disva cintesi "aho ayam samano mahanubhavo, yam yam imassaham anattham karomi, so so mamupariyeva patati, imam pana samanam muncitva annam me patisaranam parayanam natthi, pathaviyam upakkhalita pathavimyeva nissaya utthahanti, handaham imamyeva samanam saranam gamissami"ti. Athevam pana so cintetva bhagavato cakkalankatatalesu padesu sirasa nipatitva "accayo mam bhante accagama"ti vatva bhagavantam saranam agamasi. Athassa bhagava anupubbikatham kathesi. So desanapariyosane dasahi yakkhasahassehi saddhim sotapattiphale patitthahi. Tasmim kira divase sakalajambudipatalavasino manussa tassa balikammattham ekekagamato ekekam purisam aharimsu. Annanca bahutilatandulakulatthamuggamasadim sappinavanitatelamadhuphanitadinca aharimsu. Atha so yakkho tam divasam abhatatanduladikam sabbam tesamyeva datva te balikammatthaya anitamanusse dasabalassa niyyatesi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page184.

Atha sattha te manusse ehibhikkhupabbajjaya pabbajetva anto sattaheyeva sabbe arahatte patitthapetva maghapunnamaya kotisatabhikkhumajjhagato caturangasamannagate sannipate patimokkhamuddisi. Caturangani nama sabbeva ehibhikkhu honti, sabbe chalabhinna honti, sabbe anamantitava agata, pannarasuposathadivaso cati imani cattari angani nama. Ayam dutiyo sannipato ahosi. Tena vuttam:- [11] "puna naradakutamhi pavivekagate jine khinasava vitamala samimsu sattakotiyo"ti. Tattha pavivekagateti ganam pahaya gate. Samimsuti sannipatimsu. Yada pana dipankaro lokanayako sudassananamake pabbate vassavasamupagacchi, tada kira jambudipavasino manussa anusamvaccharam giraggasamajjam karonti. Tasmim kira samajje sannipatita manussa dasabalam disva dhammakatham sutva tatra pasiditva pabbajimsu. Mahapavaranadivase sattha tesam ajjhasayanukulam vipassanakatham kathesi. Tam sutva te sabbe sankhare sammasitva vipassananupubbena magganupubbena ca arahattam papunimsu. Atha sattha navutikotisahassehi saddhim pavaresi. Ayam tatiyo sannipato ahosi. Tena vuttam:- [12] "yamhi kale mahaviro sudassanasiluccaye navutikotisahassehi pavaresi mahamuni. Ahantena samayena jatilo uggatapano antalikkhamhi carano pancabhinnasu paragu"ti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page185.

Ayam gatha atthasaliniya dhammasangahatthakathaya nidanavannanaya dipankara- buddhavamse 1- likhita. Imasmim pana buddhavamse natthi. Natthibhavoyeva panassa yuttataro. Kasmati ce? hettha sumedhakathasu kathitattati. Dipankare kira bhagavati dhammam desente dasasahassananca visatisahassananca 2- dhammabhisamayo ahosiyeva. Ekassa pana dvinnam tinnam catunnanti ca adivasena abhisamayanam anto natthi. Tasma dipankarassa bhagavato sasanam vittharikam bahujannam ahosi. Tena vuttam:- [13] "dasavisasahassanam dhammabhisamayo ahu ekadvinnam abhisamayo gananato asankhiyo"ti. Tattha dasavisasahassananti dasasahassanam visatisahassananca. Dhammabhisamayoti catusaccadhammappativedho. Ekadvinnanti ekassa ceva dvinnanca. Tinnam catunnam .pe. Dasannantiadina nayena asankhyeyyati attho. Evam asankhyeyyabhi- samayatta ca vittharikam mahantappattam bahuhi panditehi devamanussehi niyyanikanti jannam 3- janitabbam adhisilasikkhadihi iddhanca samadhiadihi phitanca ahosi. Tena vuttam:- [14] "vittharikam bahujannam iddham phitam ahu tada dipankarassa bhagavato sasanam suvisodhitan"ti. Tattha suvisodhitanti sutthu bhagavata sodhitam visuddham katam. Dipankaram kira sattharam sabbakalam chalabhinnanam mahiddhikanam bhikkhunam cattari satasahassani parivarenti. Tena ca samayena ye sekkha kalakiriyam karonti, te garahita @Footnote: 1 abhi.A. 1/76-7 2 Ma. visatisacattalisasahassananca 3 Si.,i. natanca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page186.

Bhavanti, sabbe khinasava hutvava parinibbayantiti adhippayo. Tasma hi tassa bhagavato sasanam supupphitam susamiddham khinasavehi bhikkhuhi ativiya sobhittha. Tena vuttam:- [15] "cattari satasahassani chalabhinna mahiddhika dipankaram lokavidum parivarenti sabbada. [16] Ye keci tena samayena jahanti manusam bhavam appattamanasa sekha garahita bhavanti te. [17] Supupphitam pavacanam arahantehi tadihi khinasavehi vimalehi upasobhati sabbada"ti. Tattha cattari satasahassaniti gananaya dassita evam dassitaganana ime bhikkhuti dassanattham "../../bdpicture/chalabhinna mahiddhika"ti vuttanti evamattho gahetabbo. Atha va chalabhinna mahiddhikati chalabhinnanam mahiddhikananti samiatthe paccattavacanam datthabbam. Parivarenti sabbadati niccakalam dasabalam parivarenti, bhagavantam muncitva katthaci na gacchantiti adhippayo. Tena samayenati tasmim samaye. Ayam pana samayasaddo samavayadisu navasu atthesu dissati. Yathaha:- "samavaye khane kale samuhe hetuditthisu patilabhe pahane ca pativedhe ca dissati"ti. 1- Idha so kale datthabbo, tasmim kaleti attho. Manusam bhavanti manussabhavam. Appattamanasati appattam anadhigatam manasam yehi te appamattamanasa. Manasanti ragassa ca cittassa ca arahattassa ca adhivacanam. "antalikkhacaro @Footnote: 1 su.vi. 1/1/31, pa.su. 1/1/8, sa.pa. 1/1/8, mano.pu. 1/1/8, @khuddaka.A. 92, abhi.A. 1/104

--------------------------------------------------------------------------------------------- page187.

Paso, yvayam carati manaso"ti 1- hi ettha pana rago "manaso"ti vutto. "cittam mano manasam hadayam pandaran"ti 2- ettha cittam. "appattamanaso sekho, kalam kayira janesuta"ti 3- ettha arahattam. Idhapi arahattameva adhippetam. 4- Tasma appattaarahattaphalati attho. Sekhati kenatthena sekha? sekhadhammapatilabhatthena sekha. Vuttanhetam "kittavata nu kho bhante sekho hotiti? idha bhikkhave bhikkhu sekhaya sammaditthiya samannagato hoti .pe. Sekhena sammasamadhina samannagato hoti. Ettavata kho bhikkhave sekho hoti"ti. 5- Apica sikkhantiti sekha. Vuttanhetam "sikkhati, sikkhatiti kho bhikkhu tasma sekhoti vuccati. Kinca sikkhati? adhisilampi sikkhati, adhicittampi sikkhati, adhipannampi sikkhatiti kho bhikkhu tasma sekhoti vuccati"ti. 6- Supupphitanti sutthu vikasitam. Pavacananti pasattham vacanam, vuddhippattam va vacanam pavacanam, pavacanameva pavacanam, sasananti attho. Upasobhatiti abhirajati ativirocati. Sabbadati sabbakalam. "upasobhati sadevake"tipi patho. Tassa dipankarassa bhagavato rammavati nama nagaram ahosi, sudevo nama khattiyo pita, sumedha nama devi mata, sumangalo ca tisso cati dve aggasavaka, sagato nama upatthako, nanda ca sunanda cati dve aggasavika. Bodhi tassa bhagavato pipphalirukkho ahosi, asitihatthubbedho, satasahassavassani ayuti. Kim panimesam jatanagaradinam dassane payojananti ce? vuccate:- yassa yadi neva jatanagaram na pita na mata pannayeyya, imassa pana neva jatanagaram na pita na mata pannayati, devo va sakko va @Footnote: 1 vi. 4/33/28, sam.sa. 15/151/135 @2 abhi.sam. 34/6/22, abhi.vi. 35/184/103, @khu.maha. 29/4/3, khu.cula. 30/630/303 (sya) @3 sam.sa. 15/159/146 4 abhi.A. 1/190 @5 sam.maha. 19/13/11 6 an.tika. 20/86/225

--------------------------------------------------------------------------------------------- page188.

Yakkho va maro va brahma va esa manne, devanampi idisam patihariyam anacchariyanti mannamana na sotabbam na saddahitabbam manneyyum, tato abhisamayo na bhaveyya, asati abhisamaye niratthako buddhuppado bhaveyya, aniyyanikam sasanam, tasma sabbabuddhanam jatanagaradiko paricchedo dassetabbo. Tena vuttam:- [18] "nagaram rammavati nama sudevo nama khattiyo sumedha nama janika dipankarassa satthuno. [19] 1- Dasa vassahassani agaram ajjhavasi jino hamsa konca mayura ca tayo pasadamuttama. [20] Tini satasahassani nariyo samalankata paduma nama sa nari usabhakkhandho nama atrajo. [21] Nimitte caturo disva hatthiyanena nikkhami anunadasamasani padhanam padahi jino. [22] Padhanacaram caritvana abujjhi manasa muni brahmuna yacito santo dipankaro mahamuni. [23] Vattacakko mahaviro nandarame vasi jino nisinno sirisamulamhi akasi titthiyamaddanam. 1- [24] Sumangalo ca tisso ca ahesum aggasavaka sagato namupatthako dipankarassa satthuno. [25] Nanda ceva sunanda ca ahesum aggasavika bodhi tassa bhagavato pipphaliti pavuccati. @Footnote: 1-1 cha.Ma. atthakathayam ima gathayo na dissanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page189.

[26] 1- Tapussabhallika nama ahesum aggupatthaka sirima sona upatthika dipankarassa satthuno. 1- [27] Asitihatthamubbedho dipankaro mahamuni sobhati diparukkhova salarajava phullito 2- pabha niddhavati tassa samanta dasayojane. 2- [28] Satasahassavassani ayu tassa mahesino tavata titthamano so taresi janatam bahum. [29] Jotayitvana saddhammam santaretva mahajanam jalitva aggikkhandhova nibbuto so sasavako. [30] Sa ca iddhi so ca yaso tani ca padesu cakkaratanani sabbam tamantarahitam 3- nanu ritta sabbasankhara"ti. 4- Dipankaro jino sattha nandaramamhi nibbuto tattheva tassa jinathupo chattimsubbedhayojano. Pattacivaram parikkharam paribhoganca satthuno bodhimule tada thupo tiyojanasamuggato"ti. 4- Tattha sudevo nama khattiyoti sudevo namassa khattiyo pita ahositi attho. Janikati janetti. Pipphaliti pilakkhakapitanarukkho bodhi. Asitihatthamubbedhoti asitihattham uccaggato. Diparukkhovati sampajjalitadipamalakulo diparukkho viya arohaparinahasanthanaparipurisampanno dvattimsavaralakkhananubyanjanasamalankatasariro vipphuritaramsijalavisarataraganasamujjalamiva gaganatalam bhagava dharamanakale. @Footnote: 1-1 cha.Ma. ayam gatha na dissati 2-2 cha.Ma. ime patha na dissanti @3 Si.,ka. samantarahitam 4-4 cha.Ma. buddhavamsatthakathayam ima gathayo na dissanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page190.

Sobhatiti sobhittha. Salarajava phullitoti pupphito sabbaphaliphullo salarajarukkho viya ca sabbaphaliphullo yojanasatubbedho paricchatto viya ca asitihatthubbedho bhagava ativiya sobhati. Satasahassavassaniti vassasatasahassani tassa ayuti attho. Tavata titthamanoti tavatakam kalam titthamano. Janatanti janasamuham. Santaretva mahajananti tarayitva mahajanam. "santaretva sadevakan"tipi patho, tassa sadevakam lokanti attho. Sa ca iddhiti sa ca sampatti anubhavo. So ca yasoti so ca parivaro. Sabbam tamantarahitanti tam sabbam vuttappakaram sampattijatam antarahitam apagatanti 1- attho. Nanu ritta sabbasankharati sabbe pana sankhatadhamma nanu ritta tuccha, niccasaradirahitati attho. Ettha pana nagaradiparicchedo paliyamagatova. Sambahulavaro nagato, so anetva dipetabbo. Seyyathidam? puttaparicchedo bhariyaparicchedo pasadaparicchedo agaravasaparicchedo natakitthiparicchedo abhinikkhamanaparicchedo padhanaparicchedo viharaparicchedo upatthakaparicchedoti. Etesampi dipane karanam hettha vuttameva. Tassa pana dipankarassa bhariyanam tisatasahassam 2- ahosi. Tassa aggamahesi paduma nama, tassa pana putto usabhakkhandho nama. Tena vuttam:- "bhariya paduma nama vibuddhapadumanana atrajo usabhakkhandho dipankarassa satthuno. Hamsa konca mayurakkhya pasadapi tayo mata dasa vassasahassani agaram avasi kira. @Footnote: 1 Si.,i. sabbam samantarahitanti vuttapakarasampattiyo ta antarahita apagatati @2 Si.,i. satasahassam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page191.

Hatthiyanena nikkhanto nandarame jino vasi mando namassupatthako lokanandakaro kira"ti. Sabbabuddhanam pana panca vemattani honti ayuvemattam pamanavemattam kulavemattam padhanavemattam rasmivemattanti. Tattha ayuvemattam nama keci dighayuka honti keci appayuka. Tatha hi dipankarassa pana bhagavato vassasatasahassam ayuppamanam ahosi, amhakam bhagavato vassasatam. Pamanavemattam nama keci digha honti keci rassa. Tatha hi dipankaro asitihatthappamano ahosi, amhakam pana bhagava attharasahatthappamano. Kulavemattam nama keci khattiyakule nibbattanti keci brahmanakule. Tatha hi dipankaradayo khattiyakule nibbattimsu, kakusandhakonagamanadayo brahmanakule. Padhanavemattam nama kesanci padhanam ittarameva hoti yatha kassapassa bhagavato, kesanci addhaniyam amhakam bhagavato viya. Rasmivemattam nama mangalassa bhagavato sarirarasmim dasasahassilokadhatum pharitva atthasi. Amhakam bhagavato byamamattam. Tatra rasmivemattam ajjhasayapatibaddham hoti. Yo yattakam icchasi, tassa tattakam sarirappabha pharati. Mangalassa pana "dasasahassilokadhatum pharatu"ti ajjhasayo ahosi, patividdhagunesu pana kassaci vemattam nama natthi. 1- Tatha sabbabuddhanam cattari avijahitatthanani nama honti. Bodhipallanko avijahito ekasmimyeva thane hoti. Dhammacakkappavattanatthanam isipatane @Footnote: 1 su.vi. 2/19

--------------------------------------------------------------------------------------------- page192.

Migadaye avijahitameva hoti. Devorohanakale sankassanagaradvare pathamapadakkamo avijahitova hoti. Jetavane gandhakutiya cattari mancapadatthanani avijahitaneva honti. Viharopi avijahitova. So pana khuddako va mahanto va hoti. Aparam pana amhakamyeva bhagavato sahajataparicchedanca nakkhattaparicchedanca visesam, amhakam sabbannubodhisattena kira saddhim rahulamata anandatthero channo kanthako assaraja nidhikumbha mahabodhirukkho kaludayiti imani satta sahajatani. Mahapuriso kira uttarasalhanakkhatteneva matukucchim okkami, mahabhinikkhamanam nikkhami, dhammacakkam pavattesi, yamakapatihariyam akasi. Visakhanakkhattena jato ca abhisambuddho ca parinibbuto ca, maghanakkhattena tassa savakasannipato ceva ayusankharavosajjananca ahosi, assayujanakkhattena devorohananti ettakam aharitva dipetabbam. Ayam sambahulavaraparicchedo. Sesagatha suuttana evati. Iti bhagava dipankaro yavatayukam thatva sabbabuddhakiccam katva anukkamena anupadisesaya nibbanadhatuya parinibbayi. Yasmim kira kappe dipankaradasabalo udapadi, tasmim annepi tanhankaro medhankaro saranankaroti tayo buddha ahesum. Tesam santike bodhisattassa byakaranam natthi. Tasma te idha na dassita. Atthakathayam pana tamha kappa adito patthayuppannuppanne sabbabuddhe dassetum idam vuttam:- "tanhankaro medhankaro athopi saranankaro dipankaro ca sambuddho kondanno dvipaduttamo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page193.

Mangalo ca sumano ca revato sobhito muni anomadassi padumo narado padumuttaro. Sumedho ca sujato ca piyadassi mahayaso atthadassi dhammadassi siddhattho lokanayako. Tisso phusso ca sambuddho vipassi sikhi vessabhu kakusandho konagamano kassapo capi nayako. Ete ahesum sambuddha vitaraga samahita sataramsiva uppanna mahatamavinodana jalitva aggikkhandhava nibbuta te sasavaka"ti. Ettavata natisankhepavittharavasena kataya madhuratthavilasiniya buddhavamsaatthakathaya dipankarabuddhavamsavannana nitthita. Nitthito pathamo buddhavamso. -------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 51 page 174-193. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=51&A=3893&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=51&A=3893&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=182              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=6874              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=8538              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=8538              Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]