ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 53 : PALI ROMAN Sangani.A. (atthasalini)

                         Arupavacarakusalavannana
                       akasanancayatanavannana
     [265] Idani arupavacarakusalam dassetum puna "katame dhamma kusala"ti
adi araddham, tattha arupupapattiyati arupabhavo arupam, arupe upapattiarupupapatti,
tassa arupupapattiya. Maggam bhavetiti upayam hetum karanam uppadeti
vaddheti. Sabbasoti sabbakarena, sabbasam va anavasesananti attho.
@Footnote: 1 visuddhi. 1/25 silaniddesa     2 cha.Ma. ullokentassa
@3 cha. anapanajjhanam hi  4 Ma. kasma idha na kathitati  5 cha.Ma. ayam patho na dissati
Rupasannananti sannasisena vuttarupavacarajjhanananceva tadarammanananca.
Rupavacarajjhanampi hi "rupan"ti vuccati "rupi rupani passati"tiadisu, 1- tassa
arammanampi "bahiddha rupani passati suvannadubbannani"tiadisu. 2- Tasma
idha "rupe sanna rupasanna"ti evam sannasisena vuttarupavacarajjhanassetam 3-
adhivacanam. Rupam sanna assati rupasannam, rupamassa namanti vuttam hoti. Evam
pathavikasinadibhedassa tadarammanassa cetam adhivacananti veditabbam.
     Samatikkamati viraga nirodha ca. Kim vuttam hoti:- etasam kusalavipaka-
kiriyavasena pancadasannam jhanasankhatanam rupasannanam etasanca pathavikasinadivasena
atthannam arammanasankhatanam rupasannanam sabbakarena anavasesanam va viraga
ca nirodha ca 4- viragahetu ceva nirodhahetu ca 4- akasanancayatanam upasampajja
viharati. Na hi sakka sabbaso anatikkantarupasannena etam upasampajja
viharitunti.
     Tattha yasma arammane avirattassa sannasamatikkamo na hoti, samatikkantasu
ca sannasu arammanam samatikkantameva hoti, tasma arammanasamatikkamam avatva
"tattha katama rupasannayo? ya rupavacarasamapattim samapannassa va upapannassa
va ditthadhammasukhaviharissa va sanna sanjanana sanjanitattam, ima vuccanti
rupasannayo. Ima rupasannayo atikkanto hoti vitikkanto samatikkanto,
tena vuccati `sabbaso rupasannanam samatikkama"ti 5- evam vibhange sannanamyeva
samatikkamo vutto. Yasma pana arammanasamatikkamena vattabba 6- eta samapattiyo,
na ekasmimyeva arammane pathamajjhanadini viya, tasma ayam arammanasamatikkamavasenapi
atthavannana katati veditabba.
@Footnote: 1 abhi. 34/248/76, di.Ma. 10/129/63
@2 abhi. 34/223/69, di.Ma. 10/173/98        3 Si. rupavacarajjhanassetam
@4-4 Si. viragahetum ceva nirodhahetum ca (visuddhi. 2/137 araddesa)
@5 abhi. 35/602/316       6 cha.Ma. pattabba
      Patighasannanam atthangamati cakkhadinam vatthunam rupadinam arammanananca
patighatena samuppanna sanna patighasanna, rupasannadinam etam adhivacanam.
Yathaha "tattha  katama patighasannayo? rupasanna saddasanna gandhasanna
Rasasanna photthabbasanna, ima vuccanti patighasannayo"ti. 1- Tasam kusalavipakanam
pancannam, akusalavipakanam pancannanti sabbaso dasannampi patighasannanam
atthangama pahana asamuppada, appavattim katvati vuttam hoti.
     Kamanceta pathamajjhanadini samapannassapi na santi, na hi tasmim
samaye pancadvaravasena cittam pavattati, evam santepi annattha pahinanam
sukhadukkhanam catutthajjhane viya sakkayaditthiadinam tatiyamagge viya ca imasmim
jhane ussahajananattham imassa jhanassa pasamsavasena etasam ettha vacanam
veditabbam. Athava kincapeta rupavacaram samapannassa na santi, athakho na
pahinatta na santi, na hi rupaviragaya rupavacarabhavana sampavattati, rupayatta
ca etasam pavatti, ayam pana bhavana rupaviragaya sampavattati. Tasma ta ettha
pahinati vattum vattati. Na kevalanca vattum, ekamseneva evam dharetumpi vattati.
Tasanhi ito pubbe appahinattayeva pathamajjhanam samapannassa saddo
kantakoti 2- vutto bhagavata. Idha ca pahinattayeva arupasamapattinam anenjata
santavimokkhata ca vutta. Alaro ca kalamo arupasamapanno pancamattani
sakatasatani nissaya nissaya atikkantani neva addasa, na pana saddam
assositi. 3-
     Nanattasannanam amanasikarati nanatte gocare pavattanam sannanam,
nanattanam va sannanam. Yasma hi eta "tattha katama nanattasannayo?
ya asamapannassa manodhatusamangissa va manovinnanadhatusamangissa va sanna
sanjanana sanjanitattam, ima vuccanti nanattasannayo"ti 4- evam vibhange
@Footnote: 1 abhi. 35/603/316         2 an. dasaka. 24/72/108
@3 di.Ma. 10/192/115        4 abhi. 35/604/317
Vibhajitva vutta idha adhippeta asamapannassa manodhatumanovinnanadhatusangahita
sanna rupasaddadibhede nanatte nanasabhave ca 1- gocare pavattanti. Yasma
ceta attha kamavacarakusalasanna, dvadasa akusalasanna, ekadasa kamavacara-
kusalavipakasanna, dve akusalavipakasanna, ekadasa kamavacarakiriyasannati
evam catucattalisampi sanna nanatta nanasabhava annamannam asadisa,
tasma "nanattasanna"ti vutta, tasam sabbaso nanattasannanam amanasikara
anavajjana anabhoga 2- asamannahara apaccavekkhana, yasma ta navajjati
na manasikaroti na paccavekkhati, tasmati vuttam hoti.
     Yasma panettha purima rupasanna patighasanna ca imina jhanena nibbatte
bhavepi na vijjanti, pageva tasmim bhave imam jhanam upasampajja viharanakale,
tasma tasam samatikkama, atthangamati dvedhapi abhavoyeva vutto. Nanattasannasu
pana yasma attha kamavacarakusalasanna, nava kiriyasanna, dasa akusalasannati
ima sattavisati sanna imina jhanena nibbatte bhave vijjanti, tasma tasam
amanasikarati vuttanti veditabbam. Tatrapi hi idam jhanam upasampajja viharanto
tasam amanasikarayeva upasampajja viharati, ta pana manasikaronto asamapanno
hotiti. Sankhepato cettha "rupasannanam samatikkama"ti imina sabbarupavacaradhammanam
pahanam vuttam, "patighasannanam atthangama nanattasannanam amanasikara"ti imina
sabbesam kamavacaracittacetasikanam pahananca amanasikaro ca vuttoti veditabbo.
     Iti bhagava pannarasannam rupasannanam samatikkamena, dasannam patighasannanam
atthangamena, catucattalisaya nanattasannanam amanasikarenati tihi padehi
akasanancayatanasamapattiya vannam kathesi. Kimkaranati ce? sotunam
ussahajananatthanceva palobhanatthanca. Sace hi keci apandita vadeyyum "sattha
`akasanancayatanasamapattim nibbattetha'ti vadati, ko nukho etaya nibbattitaya
@Footnote: 1 cha.Ma. ayam saddo na dissati            2 cha.Ma. ayam patho na dissati
Attho, ko anisamso"ti. Te evam vattum ma labhantuti imehi karanehi 1-
samapattiya vannam kathesi. Tanhi tesam sutva evam bhavissati "evamsanta kira
ayam samapatti evampanita, nibbattessama nan"ti, athassa nibbattanatthaya
ussaham karissantiti.
     Palobhanatthancapi tesam etissa vannam kathesi visakantakavanijo viya,
visakantakavanijo nama gulavanijoti vuccati. So kira gulaphanitakhandasakkaradini
sakatenadaya paccantagamam gantva "visakantakam ganhatha, visakantakam ganhatha"ti
ugghosesi, tam sutva gamika "visannama kakkhalam, yo nam khadati, so marati,
kantakopi vijjhitva mareti, ubhopete kakkhala, ko ettha anisamso"ti
gehadvarani thakesum, darake ca palapesum. Tam disva vanijo "avoharakusala
ime gamika, handa ne upayena ganhapessami"ti 2- "atimadhuram ganhatha,
atisadum ganhatha, gulaphanitakhandasakkaram 3- samaggham labbhati, kutamasakakutakahapanadihipi
labbhati"ti ugghosesi. Tam sutva gamika hatthapahattha gantva 4- bahumpi
mulam datva ganhimsu.
     Tattha vanijassa "visakantakam ganhatha"ti ugghosanam viya bhagavato
"akasanancayatanasamapattim nibbattetha"ti vacanam. "ubhopete kakkhala, ko ettha
anisamso"ti gamikanam cintanam viya "bhagava `akasanancayatanam nibbattetha'ti
aha, ko nukho ettha anisamso, nassa gunam janama"ti sotunam cintanam.
Athassa vanijassa "atimadhuram ganhatha"tiadivacanam viya bhagavato rupasannasamatikkamadikam
anisamsappakasanam. Idam hi sutva te bahumpi mulam datva gamika viya gulam
imina anisamsena palobhitacitta mahantam ussaham katva imam  samapattim
nibbattessantiti ussahajananatthanca palobhanatthanca kathesi.
@Footnote: 1 cha.Ma. akarehi            2 cha.Ma. ganhapemiti
@3 cha.Ma. gulam phanitam sakkaram       4 cha.Ma. niggantva
     Akasanancayatanasannasahagatanti ettha nassa antoti anantam, akasam
anantam akasanantam, akasanantameva akasanancam, tam akasanancam
adhitthanatthena ayatanamassa sasampayuttadhammassa jhanassa devanam devayatanamivati
akasanancayatanam. Iti akasanancanca tam ayatanancatipi akasanancayatanam,
kasinugghatimakasassetam adhivacanam. Tasmim akasanancayatane appanappattaya
sannaya sahagatam akasanancayatanasannasahagatam.
     Yatha pana annattha "ananto akaso"ti 1- vuttam, evamidha "anantan"ti
va "parittan"ti va na gahitam. Kasma? anante hi gahite parittam na
ganhati, 2- paritte gahite anantam na ganhati. Evam sante arammanacatukkam
na purati, desana solasakkhattuka na hoti, sammasambuddhassa ca imasmim thane
desanam solasakkhattukam katum ajjhasayo. Tasma "anantan"ti va "parittan"ti
va avatva "akasanancayatanasannasahagatan"ti aha. Evanca sati ubhayampi
gahitameva hoti, arammanacatukkam purati, desana solasakkhattuka sampajjati.
Avaseso paliattho hettha vuttanayeneva veditabbo. Rupavacaracatutthajjhananikanti-
pariyadanadukkhataya cettha dukkhapatipada, pariyadinnanikantikassa
appanaparivasadandhataya dandhabhinna hoti. Vipariyayena sukhapatipada ca khippabhinna ca
veditabba. Parittakasinugghatimakase pana pavattam jhanam parittarammanam,
vipulakasinugghatimakase pavattam appamanarammananti veditabbam.
Upekkhabrahmavihare viya ca idhapi catutthajjhanavasena pancavisati ekaka honti. Yatha
cettha, evam ito paresupi. Visesamattameva pana tesu vannayissama.
                        Vinnanancayatanavannana
     [266] Akasanancayatanam samatikkammati ettha pana 3- tava pubbe
vuttanayeneva akasanancam ayatanamassa adhitthanatthenati jhanampi
@Footnote: 1 abhi. 35/605/317, di.Ma. 10/129/63
@2 cha.Ma. gayhati. evamuparipi       3 cha.Ma. pana-saddo na dissati
Akasanancayatanam, vuttanayeneva arammanampi. Evametam jhananca arammanancati
ubhayampi appavattikaranena ca amanasikarena ca samatikkamitvava yasma idam
vinnanancayatanam upasampajja viharitabbam, 1- tasma ubhayampetam ekajjham katva
"akasanancayatanam samatikkamma"ti idam vuttanti veditabbam.
     Vinnanancayatanasannasahagatanti ettha pana "anantan"ti
manasikatabbavasena nassa antoti anantam, anantameva anancam, vinnanam anancam
"vinnananancan"ti avatva "vinnanancan"ti vuttam. Ayam hettha rulhisaddo.
Tadeva vinnanancam adhitthanatthena imissa 2- sannaya ayatananti
vinnanancayatanam. Tasmim vinnanancayatane pavattaya sannaya sahagatanti
vinnanancayatanasannasahagatam, akase pavattavinnanarammanassa jhanassetam adhivacanam.
Idha akasanancayatanasamapattiya nikantipariyadanadukkhataya dukkhapatipada,
pariyadinnanikantikassa  appanaparivasadandhataya dandhabhinna, vipariyayena
sukhapatipada khippabhinna ca, parittakasinugghatimakasarammanasamapattim arabbha
pavattiya parittarammanata, vipariyayena appamanarammanata veditabba. Sesam
purimasadisameva.
                        Akincannayatanavannana
     [267] Vinnanancayatanam samatikkammati etthapi pubbe vuttanayeneva
vinnanancam ayatanamassa adhitthanatthenati jhanampi vinnanancayatanam,
vuttanayeneva ca arammanampi. Evametam jhananca arammanancati ubhayampi
appavattikaranena ca amanasikarena ca samatikkamitvava yasma idam akincannayatanam
upasampajja viharitabbam, tasma ubhayampetam ekajjham katva "vinnanancayatanam
samatikkamma"ti idam vuttanti veditabbam.
     Akincannayatanasannasahagatanti ettha pana nassa kincananti akincanam,
antamaso bhangamattampi assa avasittham natthiti vuttam hoti. Akincanassa bhavo
@Footnote: 1 cha.Ma. vihatabbam. evamuparipi          2 cha.Ma. imaya
Akincannam, akasanancayatanavinnanapagamassetam adhivacanam. Tam akincannam
adhitthanatthena imissa sannaya ayatananti akincannayatanam, tasmim
akincannayatane pavattaya sannaya sahagatanti akincannayatanasannasahagatam,
akase pavattitavinnanapagamarammanassa jhanassetam adhivacanam. Idha vinnanancayatana-
samapattiya nikantipariyadanadukkhataya dukkhapatipada, pariyadinnanikantikassa
appanaparivasadandhataya dandhabhinna, vipariyayena sukhapatipada khippabhinna
ca, parittakasinugghatimakase pavattitavinnanapagamarammanataya parittarammanata,
vipariyayena appamanarammanata veditabba. Sesam purimasadisameva.
                      Nevasannanasannayatanavannana
     [268] Akincannayatanam samatikkammati etthapi pubbe vuttanayeneva
akincannam ayatanamassa adhitthanatthenati jhanampi akincannayatanam, vuttanayeneva
arammanampi. Evametam jhananca arammanancati ubhayampi appavattikaranena
ca amanasikarena ca samatikkamitvava yasma idam nevasannanasannayatanam
upasampajja viharitabbam, tasma ubhayampetam ekajjham katva "akincannayatanam
samatikkamma"ti idam vuttanti veditabbam.
     Nevasannanasannayatanasannasahagatanti ettha pana yaya sannaya bhavato
tam "nevasannanasannayatanan"ti vuccati, yatha patipannassa sa sanna hoti,
tam tava dassetum vibhange "nevasanninasanni"ti padam 1- uddharitva "tamyeva
akincannayatanam santato manasikaroti, sankharavasesasamapattim bhaveti, tena
vuccati nevasanninasanni"ti 2- vuttam. Tattha santato manasikarotiti "santa vatayam
samapatti, yatra hi nama natthibhavampi arammanam karitva thassati"ti evam
santarammanataya nam "santa"ti manasikaroti. Santato ce manasikaroti, katham
samatikkamo hotiti? anavajjitukamataya 3- so hi kincapi tam santato manasikaroti,
athakhvassa "ahametam avajjissami samapajjissami adhitthahissami vutthahissami
@Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati   2 abhi. 35/619/319
@3 visaddhi 2/147 asamapajjitukamataya
Paccavekkhissami"ti esa abhogo samannaharo manasikaro na hoti. Kasma?
akincannayatanato nevasannanasannayatanassa santatarapanitatarataya.
     Yatha hi raja mahaccarajanubhavena hatthikkhandhavaragato 1- nagaravithiyam vicaranto
dantakaradayo sippike ekam vattham dalham nivasetva ekena sisam vethetva
dantacunnadihi samokinnagatte anekani dantavikatadini 2- sippani karonte
disva "aho vata re cheka acariya, idisanipi nama sippani karissanti"ti
evam tesam chekataya tussati, na cassa evam hoti "aho vataham rajjam pahaya
evarupo sippiko bhaveyyan"ti. Tam kissa hetu? rajjasiriya mahanisamsataya. So
sippike samatikkamitvava gacchati. Evameva esa kincapi tam samapattim santato
manasikaroti, athakhvassa "ahametam samapattim avajjissami samapajjissami
adhitthahissami vutthahissami paccavekkhissami"ti neva esa abhogo samannaharo
manasikaro hoti. Lo tam santato manasikaronto 3- pubbe vuttanayeneva 3- tam
paramasukhumam appanappattam sannam papunati, yaya nevasanninasanni nama hoti,
sankharavasesasamapattim bhavetiti vuccati. Sankharavasesasamapattinti
accantasukhumabhavappattasankharam catuttharupasamapattim.
     Idani yantam evam adhigataya sannaya vasena "nevasannanasannayatanan"ti
vuccati, tam atthato dassetum "nevasannanasannayatananti nevasannanasannayatanam
samapannassa va upapannassa va ditthadhammasukhaviharissa va cittacetasika
dhamma"ti 4- vuttam, tesu idha samapannassa cittacetasika dhamma adhippeta.
     Vacanattho panettha olarikaya sannaya abhavato sukhumaya ca bhavato
nevassa sasampayuttadhammassa jhanassa sanna nasannanti nevasannanasannam,
nevasannanasannanca tam manayatanadhammayatanapariyapannatta ayatanancati
nevasannanasannayatanam. Athava yayamettha sanna, sa patusannakiccam katum
@Footnote: 1 cha.Ma. hatthikkhandhagato             2 cha.Ma. dantavikatiadini
@3 cha.Ma. ime patha na dissanti       4 abhi. 35/620/319
Asamatthataya nevasanna, sankharavasesasukhumabhavena vijjamanatta nasannati
nevasannanasanna, nevasannanasanna ca sa sesadhammanam adhitthanatthena
ayatanancati nevasannanasannayatanam.
     Na kevalancettha sannava idisi, athakho vedanapi nevavedana navedana,
cittampi nevacittam nacittam, phassopi nevaphasso naphasso, 1- esa nayo
sesasampayuttadhammesu, sannasisena panayam desana katati veditabba.
Pattamakkhanatelappabhutihi ca upamahi esa attho veditabbo. 2- Samanero kira telena
pattam makkhetva thapesi. Tam yagupanakale thero "pattamahara"ti aha. So
"patte telamatthi bhante"ti aha. Tato "ahara samanera telam, nalim
puressami"ti vutte, "natthi bhante telan"ti aha. Tattha yatha antovutthatta
yaguya saddhim akappiyatthena "telam atthi"ti hoti, nalipuranadinam abhavavasena
"natthi"ti hoti. Evam sapi sanna patusannakiccam katum asamatthataya nevasanna,
sankharavasesasukhumabhavena vijjamanatta nasanna hoti.
     Kim panettha sannakiccanti? arammanasanjanananceva vipassanaya ca
Visayabhavam upagantva nibbidajananam. Dahanakiccamiva hi sukhodake tejodhatu
sanjananakiccampesa patum katum na sakkoti, sesasamapattisu sanna viya vipassanaya
visayabhavam upagantva nibbidajananampi katum na sakkoti. Annesu hi khandhesu
akatabhiniveso bhikkhu nevasannanasannayatanakkhandhe sammasitva nibbidam pattum
samattho nama natthi apica ayasma sariputto. Pakativipassako pana mahapanno
sariputtasadisova sakkuneyya, sopi "evam kirame 3- dhamma ahutva sambhonti,
hutva pativenti"ti 4- evam kalapasammasanavaseneva, no anupadadhammavipassanavasena.
Evam sukhumattam gata esa samapatti.
     Yatha ca pattamkakhanatelupamaya, evam maggudakupamayapi ayamattho vibhavetabbo.
Maggapatipannassa kira therassa purato gacchanto samanero thokamudakam disva
@Footnote: 1 cha.Ma. naphassoti     2 cha.Ma. vibhavetabbo
@3 cha.Ma. kirime 4 Ma.u. 14/96/80
"udakam bhante, upahana omuncatha"ti aha. Tato therena "sace udakamatthi,
ahara nhanasatakam, nhayissami"ti vutte "natthi bhante"ti aha. Tattha yatha
upahanatemanamattatthena "udakam atthi"ti hoti, nhanatthena "natthi"ti hoti.
Evampi sa patusannakiccam katum asamatthataya nevasanna, sankharavasesasukhumabhavena
vijjamanatta nasanna hoti. Na kevalanca etaheva, annahipi anurupahi
upamahi esa attho vibhavetabbo. Iti imaya nevasannanasannayatane
pavattaya sannaya nevasannanasannayatanabhutaya va sannaya sahagatanti
nevasannanasannayatanasannasahagatam, akincannayatanasamapattiarammanassa
jhanassetam adhivacanam.
     Idha akincannayatanasamapattiya nikantipariyadanadukkhataya dukkhapatipada,
pariyadinnanikantikassa appanaparivasadandhataya dandhabhinna. Vipariyayena
sukhapatipada khippabhinna ca, parittakasinugghatimakase pavattitavinnanapagamarammanam
samapattim arabbha pavattitaya parittarammanata, vipariyayena
appamanarammanata veditabba. Sesam purimasadisameva.
               Asadisarupo natho       aruppam yam catubbidham aha
               tam iti natva tasmim      pakinnakakathapi vinneyya.
     Arupasamapattiyo hi:-
               arammanatikkamato      catassopi bhavantima
               angatikkamametasam      na icchanti vibhavino.
     Etasu hi rupanimittatikkamato pathama, akasatikkamato dutiya, akase
pavattitavinnanatikkamato tatiya, akase pavattitavinnanassa apagamatikkamato
catutthati sabbatha arammanatikkamato catassopi bhavantima arupasamapattiyoti
veditabba. Angatikkamam pana etasam na icchanti pandita. Na hi
Rupavacarasamapattisu viya etasu angatikkamo atthi. Sabbasupi hi etasu upekkha,
cittekaggatati dveeva jhanangani honti. Evam santepi:-
               supanitatara honti       pacchima pacchima idha
               upama tattha vinneyya   pasadatalasatika.
     Yatha hi catubhumikassa pasadassa hetthimatale dibbanaccagitavaditasurabhi-
gandhamalasadhurasapanabhojanasayanacchadanadivasena panita pancakamaguna paccupatthita
assu, dutiye tato panitatara, tatiye tato panitatara, 1- catutthe sabbapanita.
Tattha kincapi tani cattaripi pasadatalaneva, natthi tesam pasadatalabhavena
viseso, pancakamagunasamiddhivisesena pana hetthimato hetthimato uparimam uparimam
panitataram hoti.
     Yatha ca ekaya itthiya kantitathulasanhasanhatarasanhatamasuttanam
catupalatipaladupalaekapalasatika assu ayamena ca vittharena ca samappamana, tattha kincapi
ta satika catassopi ayamato ca vittharato ca samappamana, natthi tasam
pamanato viseso, sukhasamphassasukhumabhavamahagghabhavehi pana purimaya purimaya pacchima
pacchima panitatara honti, evameva kincapi catusupi etasu upekkha
cittekaggatati etani dveyeva angani honti, athakho bhavanavisesena tesam
anganam panitapanitatarabhavena supanitatara honti pacchima pacchima idhati
veditabba, evam anupubbena panitapanita ceta:-
             asucimhi mandape laggo    eko tannissito paro
             anno bahi anissaya      tam tam nissaya caparo.
             Thito catuhi etehi       purisehi yathakkamam
             samanataya natabba      catassopi vibhavina. 1-
@Footnote: 1 cha. panitatama         2 visuddhi. 2/152 aruppaniddesa
     Tatrayamatthayojana:- asucimhi kira dese eko mandaPo. Atheko
puriso agantva tam asucim jigucchamano tam mandapam hatthehi alambitva tattha
laggo laggito viya atthasi. Athaparo agantva tam mandapalaggam purisam
nissito. Athanno agantva cintesi "yo eso mandapalaggo, yo ca tam
nissito, ubhopete dutthita, dhuvo ca nesam mandapapapate pato, handaham
bahiyeva titthami"ti. So tannissitam anissaya bahiyeva atthasi. Athaparo
agantva mandapalaggassa tannissitassa ca akhemabhavam cintetva bahithitanca
"sutthito"ti mantva tam nissaya atthasi.
     Tattha asucimhi dese mandapo viya kasinugghatimakasam datthabbam.
Asucijigucchaya mandapalaggo puriso viya rupanimattajigucchaya akasarammanam
akasanancayatanam. Mandapalaggam purisam nissito viya akasarammanam akasanancayatanam
arabbha pavattam vinnanancayatanam. Tesam dvinnampi akhemabhavam cintetva
anissaya tam mandapalaggam bahi thito viya akasanancayatanam arammanam akatva
tadabhavarammanam akincannayatanam, mandapalaggassa tannissitassa ca tesam
dvinnampi 1- akhematam cintetva bahithitanca "sutthito"ti mantva tam nissaya
thito viya vinnanabhavasankhate bahi padese thitam akincannayatanam arabbha pavattam
nevasannanasannayatanam datthabbam. Evam pavattamananca:-
            arammanam karoteva        annabhavena tam idam
            ditthadosampi rajanam       vuttihetu jano yatha. 2-
     Idam hi nevasannanasannayatanam "asannavinnanancayatanapaccatthika
ayam samapatti"ti evam ditthadosampi tam akincannayatanam annassa arammanassa
abhava arammanam karoteva. Yatha kim? ditthadosampi rajanam vuttihetu yatha
jano, yatha hi asannatam pharusakayavacimanosamacaram kanci sabbadipapatim 3- rajanam
@Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati    2 visuddhi. 2/153 aruppaniddesa
@3 cha.Ma. sabbadisampatim
"pharusasamacaro ayan"ti evam ditthadosampi annattha vuttim alabhamano jano
vuttihetu tam nissaya vattati. Evam ditthadosampi tam akincannayatanam annam
arammanam alabhamanamidam nevasannanasannayatanam arammanam karoteva. Evam
kurumananca:-
          arulho dighanissenim          yatha nissenibahukam
          pabbatagganca arulho         yatha pabbatamatthakam.
          Yatha va girimarulho         attanoyeva jannukam
          olubbhati tathevetam           jhanamolubbha vattatiti. 1-
                  Arupavacarakusalavannana nitthita.
                    ----------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 53 page 255-268. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=53&A=6403&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=53&A=6403&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=34&i=192              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=34&A=1997              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=34&A=1559              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=34&A=1559              Contents of The Tipitaka Volume 34 http://84000.org/tipitaka/read/?index_34

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]