บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
Akusalapadadhammuddesavarakatha pathamacittavannana [365] Idani akusalapadam 2- bhajetva dassetum "katame dhamma akusala"tiadi araddham. Tattha dhammavavatthanadivarappabhedo ca hettha agatanam padanam atthavinicchayo ca hettha vuttanayeneva veditabbo, tattha tattha ca pana visesamattameva vannayissama. Tattha samayavavatthane tava yasma kusalassa viya akusalassa bhumibhedo natthi, tasma ekantakamavacarampi samanam etam "kamavacaran"ti na vuttam. Ditthigatasampayuttanti ettha ditthiyeva ditthigatam "guthagatam muttagatan"tiadisu 3- viya bujjhitabbabhavato 4- gantabbabhavato va ditthiya gatamattamevetantipi ditthigatam. Tena sampayuttanti 5- ditthigatampayuttam. @Footnote: 1 cha.Ma. amaccaganaparivutassa 2 cha.Ma. akusaladhammapadam 3 cha.Ma.....adini @4 cha.Ma. ayam patho na dissati 5 cha.Ma. sampayuttam Tattha asaddhammassavanam akalyanamittata ariyanam adassanakamatadini ayonisomanasikaroti evamadihi karanehi imassa ditthigatasankhatassa micchadassanassa uppatti veditabba. Ye hi ete ditthivadapatisamyutta asaddhamma, tesam bahumanapubbangamena atikkantamajjhattena upaparikkhavirahitena savanena ye ca ditthivippanna akalyanamitta, tamsampavankatasankhataya akalyanamittataya buddhadinam ariyananceva sappurisananca adassanakamataya catusatipatthanadibhede ariyadhamme ceva sappurisadhamme ca akovidattena patimokkhasamvaraindriya- samvarasatisamvarananasamvarapahanasamvarappabhede ariyadhamme ceva sappurisadhamme ca samvarabhedasankhatena avinayena teheva karanehi paribhavitena ayonisomanasikarena kotuhalamangaladipasutataya ca etam uppajjatiti veditabbam. Asankharabhavo panassa cittassa hettha vuttanayeneva veditabbo. Dhammuddesavare phassoti akusalacittasahajato phasso. Vedanadisupi eseva nayo. Iti akusalamattameva etesam purimehi viseso. Cittassekaggata hotiti panatipatadisupi avikkhittabhavena cittassa ekaggata hoti. Manussa hi cittam samadiyitva 1- avikkhitta hutva avirajjhamanani satthani panasariresu nipatenti, susamahita parasantakam haranti, ekarasena cittena micchacaram apajjanti. Evam akusalappavattiyapi 2- cittassa ekaggata hoti. Micchaditthiti ayathavaditthi, virajjhitva gahanato va vitatha ditthiti 3- micchaditthi, anatthavahatta panditehi kucchita 4- ditthitipi micchaditthi. Micchasankappadisupi eseva nayo. Apica miccha passanti taya, sayam va miccha passati, micchadassanamattameva va esati micchaditthi. Sa ayoniso abhinivesalakkhana, paramasarasa, micchabhinivesapaccupatthana, ariyanam adassanakamatadipadatthana, paramam vajjanti datthabba. Micchasankappadisu micchati padamattameva viseso. Sesam kusaladhikare vuttanayeneva veditabbam. @Footnote: 1 cha.Ma. samadahitva 2 cha.Ma. akusalappavattiyampi @3 cha.Ma. ditthi 4 cha.Ma. jigucchita Ahirikabalam anottappabalanti ettha balattho niddesavare avibhavissati. Itaresu pana na hiriyatiti ahiriko, ahirikassa bhavo ahirikam. Na ottappam anottappam. Tesu ahirikam kayaduccaritadihi ajigucchanalakkhanam alajjanalakkhanam va. Anottappam teheva asarajjanalakkhanam anuttasanalakkhanam va. Ahirikameva balam ahirikabalam. Anottappameva balam anottappabalam. Ayamettha sankhepattho, vittharo pana hettha vuttapatipakkhavaseneva veditabbo. Lubbhanti tena, sayam va lubbhati, lubbhanamattameva va tanti lobho. Muyhanti tena, sayam va muyhati, muyhanamattameva va tanti moho. Tesu lobho arammanaggahanalakkhano makkatalepo viya, abhisangaraso tattakapale khittamamsapesi viya, apariccagapaccupatthano telanjanarago viya, sannojaniyadhammesu assadadassanapadatthano, so tanhanadibhavena vaddhamano sighasota nadi viya mahasamuddam apayameva gahetva gacchatiti datthabbo. Moho cittassa andhabhavalakkhano annanalakkhano va, asampativedharaso arammanasabhavacchadanaraso va, asammapatipattipaccupatthano andhakarapaccupatthano va, ayonisomanasikarapadatthano, sabbakusalanam mulanti datthabbo. Abhijjhayanti taya, sayam va abhijjhayati, abhijjhayanamattameva va esati abhijjha. Sa parasampattinam sakakaranaicchalakkhana, tenakarena pasangabhavarasa, 1- parasampattiabhimukhabhavapaccupatthana, parasampattisu abhiratipadatthana. Parasampattiabhimukhaeva hi sa upatthahati. Tasu ca abhiratiya sati pavattati, parasampattisu cetaso hatthappasaranam viya 2- datthabba. Samatho hotitiadisu annesu kiccesu vikkhepupasamanato 3- samatho. Akusalappavattiyam cittam pagganhatiti paggaho. Na vikkhipatiti avikkhePo. @Footnote: 1 cha.Ma. esanabhavarasa 2 cha.Ma. hatthappasaro viyati 3 cha.Ma. vikkhepasamanato Imasmim citte saddha sati panna cha yugalakaniti ime dhamma na gahita. Kasma? assaddhiyacitte pasado nama natthi, tasma tava saddha na gahita. Kim Pana ditthigatika attano attano sattharanam na saddahantiti? saddahanti, sa Pana saddha nama na hoti, vacanasampaticchannamattamevetam. Atthato anupaparikkha va hoti ditthi va. Asatiyacitte pana sati natthiti na gahita. Kim ditthigatika attana katam kammam na sarantiti? saranti, sa pana sati nama na hoti, kevalam tenakarena akusalacittappavatti. Tasma sati na gahita. Atha kasma "micchasati"ti 1- suttante vutta? sa pana akusalakkhandhanam sativirahitatta, satipatipakkhatta ca micchamaggamicchattanam puranattham tattha pariyayena desana kata, nippariyayena panesa natthi, tasma na gahita. Andhabalacitte pana panna natthiti na gahita. Kim ditthigatikanam vancana panna natthiti? atthi, na panesa panna, maya Namesa hoti. Sa atthato tanhava. Idam pana cittam sadaratham garukam bhariyam kakkhalam thaddham akammannam gilanam vankam kutilam, tasma passaddhadini cha yugalakani na gahitani. Ettavata padapatipatiya cittangavasena palim arulhani dvattimsapadani dassetva idani yevapanakadhamme dassetum "ye va pana tasmim samaye"tiadimaha. Tattha sabbesupi akusalacittesu chando adhimokkho manasikaro mano issa macchariyam thinam middham uddhaccam kukkuccanti ime daseva yevapanaka honti dhamma suttagata suttapadesu dissareti vutta. Imasmim pana citte chando adhimokkho manasikaro uddhaccanti ime apannakangasankhata cattaro yevapanaka honti. Tattha chandadayo hettha vuttanayeneva veditabba. Kevalanhi te kusala, ime akusala. Itaram pana uddhatassa bhavo uddhaccam. Tam cetaso avupasamalakkhanam vatabhighatacalajalam viya, anavatthanarasam vatabhighatacaladhajapataka viya, @Footnote: 1 di. pa. 11/333/224, sam.Ma. 19/1/1 Bhantattapaccupatthanam pasanabhighatasamuddhatabhasmam viya, 1- cetaso avupasame ayonisomanasikarapadatthanam, cittavikkhepoti datthabbam. Iti phassadini dvattimsa, yevapanakavasena vuttani cattariti sabbanipi imasmim dhammuddesavare chattimsa dhammapadani bhavanti, cattari apannakangani hapetva paliyam agatani dvattimsameva. Aggahitaggahanena panettha phassapancakam vitakko vicaro piti cittekaggata viriyindriyam jivitindriyam micchaditthiahirikam anottappam lobho mohoti solasa dhamma honti. Tesu solasasu satta dhamma avibhattika honti, nava savibhattika honti. Katame satta? phasso sanna cetana vicaro piti jivitindriya mohoti ime Satta avibhattika. Vedana cittam vitakko cittekaggata viriyindriyam micchaditthi ahirikam anottappam 2- lobhoti ime nava savibhattika. Tesu cha dhamma dvisu thanesu vibhatta, eko tisu, eko catusu, eko chasu. Katham? cittam vitakko micchaditthi ahirikabalam anottappabalam 3- lobhoti ime cha dvisu thanesu vibhatta. Etesu hi cittam tava phassapancakam patva "cittam hoti"ti vuttam, indriyani patva "manindriyan"ti. Vitakko jhanangani patva "vitakko hoti"ti vutto, maggangani patva "micchasankappoti ". Micchaditthi maggangesupi kammapathesupi micchaditthiyeva. Ahirikam balani patva "ahirikabalam hoti"ti vuttam, lokanasakadukam patva "ahirikan"ti. Anottappepi eseva nayo. Lobho mulam patva "lobho hoti"ti vutto, kammapatham patva "abhijjha"ti. Ime cha dvisu thanesu vibhatta. Vedana pana phassapancakam patva "vedana hoti"ti vutta, jhanangani patva "sukhan"ti, indriyani patva "somanassindriyan"ti. Evam eko dhammo tisu thanesu vibhatto. @Footnote: 1 cha.Ma......samuddhatabhasma viya 2 Si. ahirikabalam anottappabalam @3 cha.Ma. ahirikam anottappam Viriyam pana indriyani patva "viriyindriyam hoti"ti vuttam, maggangani patva "micchavayamo"ti, balani patva "viriyabalan"ti, pitthidukam patva "paggaho"ti. Evam ayam eko dhammo catusu thanesu vibhatto. Samadhi pana jhanangani patva "cittassekaggata hoti"ti vutto, indriyani patva "samadhindriyan"ti, maggangani patva "micchasamadhi"ti, balani patva "samadhibalan"ti, pitthidukam patva dutiyaduke ekekavaseneva "samatho"ti, tatiye "avikkhepo"ti. Evamayam eko dhammo chasu thanesu vibhatto. Sabbepi panete dhamma phassapancakavasena jhanangavasena indriyavasena maggangavasena balavasena mulavasena kammapathavasena lokanasakavasena pitthidukavasenati nava rasayo honti. Tattha yam vattabbam, tam pathamakusalacittaniddese vuttamevati. Dhammuddesavarakatha nitthita. -------------- Niddesavarakatha [375] Niddesavare cittekaggataniddese tava santhiti avatthititi idam dvayam thitivevacanameva. Yam pana kusalaniddese "arammanam ogahetva anupavisitva titthatiti avatthiti"ti vuttam, tam idha na labbhati. Akusalasmim hi dubbala cittekaggatati hettha dipitameva. Idam dvayam. 1- "uddhaccavicikicchavasena pavattassa visaharassa patipakkhato avisaharo"ti evarupopi attho idha na labbhati. Sahajatadhamme pana na visaharatiti 2- avisaharo. Na vikkhipatiti avikkhePo. Akusalacittekaggatavasena avisahatassa manasassa bhavo avisahatamanasata. Sahajatadhammesu na kampatiti samadhibalam. Ayathavasamadhanato micchasamadhiti evamidha attho datthabbo. @Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati 2 Si. visamharatiti [376] Viriyindriyaniddese yo hettha "nikkamo ceso kamanam panudanaya"tiadi nayo vutto, so idha na labbhati. Sahajatadhammesu akampanattheneva viriyabalam veditabbam. [381] Micchaditthiniddese ayathavadassanatthena micchaditthi. Ditthisu gatam idam dassanam, dvasatthiditthiantogadhattati ditthigatam. Hetthapissa attho vuttoyeva. Ditthiyeva duratikkamanatthena ditthigahanam tinagahanavanagahanapabbatagahanani viya. Ditthiyeva sasankasappatibhayatthena ditthikantaro corakantaravalakantara- marukantaranirodakakantaradubbhikkhakantara viya. Sammaditthiya vinivijjhanatthena vilomanatthena ca ditthivisukayikam. Micchadassanam hi uppajjamanam sammadassanam vinivijjhati ceva vilometi ca. Kadaci sassatassa, kadaci ucchedassa gahanato ditthiya virupam phanditanti ditthivipphanditam. Ditthigatiko hi ekasmim patitthatum na sakkoti, kadaci sassatam anupatati, kadaci ucchedam. Ditthiyeva bandhanatthena sannojananti ditthisannojanam. Sumsumaradayo 1- viya purisam arammanam dalham ganhatiti gaho. Patitthahanato patitthaho. Ayam hi balavappavattibhavena patitthahitva ganhati. Niccadivasena abhinivisatiti abhiniveso. Dhammasabhavam atikkamitva niccadivasena parato amasatiti paramaso. Anatthavahatta kucchito maggo, kucchitanam va apayanam maggoti kummaggo. Ayathavapathato micchapatho. 2- Micchasabhavato micchattam tatheva. 2- Yatha hi disamulhena "ayam asukagamassa nama patho"ti gahitopi tam gamam na sampapeti, evam ditthigatikena "sugatipatho"ti gahitapi ditthi sugatim na sampapetiti 3- ayathavapathato micchapatho. Ayam micchasabhavato micchattam. Tattheva paribbhamanato taranti ettha balati tittham. Titthanca tam anatthananca ayatananti titthayatanam. Titthiyanam va sanjatidesatthena nivasanatthena ca ayatanantipi titthayatanam. Vipariyesabhuto gaho, vipariyesato va gahoti vipariyesaggaho, vipallattha 4- gahoti attho. @Footnote: 1 cha.Ma. susumaradayo 2-2 cha.Ma. ime patha na dissanti @3 cha.Ma. papetiti 4 Ma. vipallatta [387-388] Ahirikanottappaniddesesu hirottappaniddesavipariyayena attho veditabbo. Sahajatadhammesu pana akampanattheneva ahirikabalam anottappabalanca veditabbam. [389] Lobhamohaniddesesu lubbhatiti lobho. Lubbhanati lubbhanakaro, lobhasampayuttam cittam, puggalo va lubbhito, lubbhitassa bhavo lubbhitattam. Sarajjatiti sarago. Sarajjanakaro sarajjana. Sarajjitassa bhavo sarajjitattam. Abhijajhayanatthena abhijjha. Puna lobhavacanena karanam vuttameva. Akusalanca tam mulanca, akusalanam va mulanti akusalamulam. [390] Nanadassanapatipakkhato annanam adassanam. Abhimukho hutva dhammena 1- na sameti na samma gacchatiti 2- anabhisamayo. Anurupato dhamme bujjhatiti anubodho, tappatipakkhataya ananubodho. Aniccadihi saddhim yojetva na bujjhati asambodho. Asantam asamanca bujjhatitipi asambodho. Catusaccadhammam nappativijjhatiti appativedho. Rupadisu ekadhammampi aniccadisamannato na sanganhatiti asangahana. Tameva dhammam na pariyogahatiti apariyogahana. Na samam pekkhatiti asamapekkhana. Dhammanam sabhavam pati na pekkhatiti 3- apaccavekkhana. Kusalakusalakammesu viparitavuttiya sabhavato gahanabhavena 4- va ekampi kammam etassa paccakkham natthi, sayam va kassaci kammassa paccakkhakaranam nama na hotiti apaccakkhakammam. Yam etasmim anuppajjamane cittasantanam mejjham bhaveyya suci vodanam, tam duttham mejjham iminati dummejjham. 5- Balanam bhavoti balyam. Muyhatiti moho. Balavataro moho pamoho. Samantato muyhatiti sammoho. Vijjaya patipakkhabhavato na vijjati avijja. Oghayogaganthattho 6- vuttoyeva. Thamagatatthena anusetiti anusayo. Cittam pariyutthati abhibhavatiti @Footnote: 1 Si.,Ma. dhamme 2 cha.Ma. samagacchatiti 3 cha.Ma. apekkhatiti @4 cha.Ma. sabhavaggahanabhavena 5 saddaniti. dummijjham 6 cha.Ma. oghayogattho Pariyutthanam. Hitaggahanabhavena hitabhimukham gantum na sakkoti, annadatthu langatiyevati langi. Khanjatiti attho. Durugghatanatthena va langi. Yatha hi mahapalighasankhata langi durugghata hoti, evamayampi langi viyati langi. Sesam uttanatthameva. Sangahavarasunnatavarapi hettha vuttanayeneva atthato veditabbati. Pathamacittam nitthitam. ----------The Pali Atthakatha in Roman Book 53 page 304-312. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=53&A=7606&modeTY=2 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=53&A=7606&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=34&i=275 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=34&A=2642 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=34&A=2174 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=34&A=2174 Contents of The Tipitaka Volume 34 http://84000.org/tipitaka/read/?index_34
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]