ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext book chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 54 : PALI ROMAN Vibhanga.A. (sammoha.)

page563.

18. Dhammahadayavibhanga 1. Sabbasangahikavaravannana [978] Idani tadanantare dhammahadayavibhange paliparicchedo tava evam veditabbo:- ettha hi aditova khandhadinam dvadasannam kotthasanam vasena sabbasangahikavaro nama vutto, dutiyo tesamyeva dhammanam kamadhatuadisu uppattanuppattidassanavaro nama, tatiyo tattheva pariyapannapariyapannadassanavaro nama, catuttho tisu bhumisu upapattikkhane vijjamanavijjamanadhammadassanavaro nama, pancamo tesam dhammanam bhummantaravasena dassanavaro nama, chattho gatisu uppadakakammaayuppamanadassanavaro nama, sattamo abhinneyyadivaro nama, atthamo sarammananarammanavaro nama, navamo tesam khandhadidhammanam ditthasutadivasena sangahetva dassanavaro nama, dasamo kusalattikadivasena sangahetva dassanavaro nama. [979] Evam dasahi varehi paricchinnaya paliya pathame tava sabbasangahikavare "avicito yava bhavaggam etthantare kati khandha"ti pucchite "ekoti va .pe. Cattaroti va chati va avatva pancati vattum samattho anno natthi"ti attano nanabalam dipento pancakkhandhati pucchanurupam vissajjanam aha. Yathapuccham vissajjananhi sabbannubyakaranam namati vuccati. Dvadasayatananitiadisupi eseva nayo. Rupakkhandhadinam pabhedo khandhavibhangadisu vuttanayeneva veditabbo. 2. Uppattanuppattivaravannana [991] Dutiyavare ye dhamma kamabhave kamadhatusambhutananca sattanam uppajjanti kamadhatuyam pariyapanna va apariyapanna va, te sabbe sangahetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page564.

Kamadhatuya pancakkhandhatiadi vuttam. Rupadhatuadisupi eseva nayo. Yasma pana rupadhatupariyapannanam sattanam ghanayatanadinam abhavena gandhayatanadini ayatanadikiccam na karonti, tasma rupadhatuya cha ayatanani, nava dhatuyotiadi vuttam. Yasma ca okasavasena va sattuppattivasena va apariyapannadhatu nama natthi, tasma "apariyapannadhatuya"ti avatva yam yam apariyapannam, tam tadeva dassetum apariyapanne kati khandhatiadi vuttam. 3. Pariyapannapariyapannavaravannana [999] Tatiyavare kamadhatupariyapannati kamadhatubhajanatthena pariyapanna, tannissita tadantogadha 1- kamadhatutveva sankhyam gatati attho. Sesapadesupi eseva nayo. Pariyapannati bhavavasena okasavasena ca sattuppattivasena va 2- paricchinna. Apariyapannati tatha aparicchinna. 4. Dhammadassanavaravannana [1007] Catutthavare ekadasayatananiti saddayatanavajjani. Tanhi ekantena patisandhiyam na uppajjati. Imina nayena sabbattha attho veditabbo. Sattake "devanam asuranan"ti gativasena avatva avisesena gabbhaseyyakananti vuttam. Tasma yattha yattha gabbhaseyyaka sambhavanti, tattha tattha tesam sattayatanani veditabbani. Tatha dhatuyo. Sesamettha uttanatthameva. Pancamavare yam vattabbam, tam dhammasangahatthakathayam vuttameva. 6. Uppadakakammaayuppamanavaravannana 1. Uppadakakamma [1021] Chatthavare pancahi kamagunehi nanappakarehi va iddhivisesehi dibbantiti deva. Sammatidevati "devo devi"ti evam lokasammatiya deva. @Footnote: 1 cha.Ma. tadantogata 2 cha.Ma. "sattuppattivasena va"ti patho na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page565.

Uppattidevati devaloke uppannatta upapattiya deva. Visuddhidevati sabbesam devanam pujaraha sabbakilesavisuddhiya deva. Rajanoti muddhabhisitta khattiya. Deviyoti tesam mahesiyo. Kumarati abhisittarajunam abhisittadeviya kucchismim uppannakumaRa. Uposathakammam katvati catuddasadisu atthangasamannagatam uposatham upavasitva. Idani yasma parittadanadipunnakammam manussasobhagyataya paccayo, mattaso katam manussasobhagyataya adhimattam, adhimattabhavepi nanappakarabhedato nanappakarassa khattiyamahasaladibhavassa paccayo, tasma tassa vasena upapattibhedam dassento appekacce gahapatimahasalanantiadimaha. Tattha mahanto 1- saro etesanti mahasara, rakarassa pana lakaram katva mahasalati vuttam. Gahapatayova mahasala, gahapatisu va mahasalati gahapatimahasala. Sesesupi eseva nayo. Tattha yassa gehe pacchimantena cattalisakotidhanam nidhanagatam hoti, kahapanananca panca ambanani divasavalanjo nikkhamati, ayam gahapatimahasalo nama. Yassa pana gehe pacchimantena asitikotidhanam nidhanagatam hoti, kahapanananca dasa ambanani divasavalanjo nikkhamati, ayam brahmanamahasalo nama. Yassa pana gehe pacchimantena kotisatadhanam nidhanagatam hoti, kahapanananca visati ambanani divasavalanjo nikkhamati, ayam khattiyamahasalo nama. Sahabyatanti sahabhavam, sabhaga hutva nibbattantiti attho. Catumaharajikanantiadisu catumaharajika nama sinerupabbatassa vemajjhe honti, tesu keci 2- pabbatatthakapi, keci 2- akasatthakapi, tesam parampara cakkavalapabbatam patta. Khiddapadosika manopadosika sitavalahaka unhavalahaka candima devaputto suriyo devaputtoti ete sabbepi catumaharajikadevalokatthakaeva. @Footnote: 1 cha.Ma. maha 2 cha.Ma. ayam patho na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page566.

Tettimsa jana tattha upapannati tavatimsa. Apica tavatimsati tesam devanam namamevati vuttam, tepi atthi pabbatatthaka, atthi akasatthaka. Tesam parampara cakkavalapabbatam patta. Tatha yamadinam. Ekadevalokepi hi devanam parampara cakkavalapabbatam appatta nama natthi. Tattha dibbasukham yata payata sampattati yama. Tuttha pahatthati tusita. Pakatipatiyattarammanato atirekena ramitukamakale yatharucite kamabhoge 1- nimminitva nimminitva ramantiti nimmanarati. Cittacaram natva parehi nimmitesu bhogesu vasam vattentiti paranimmitavasavatti. 2. Ayuppamana [1022] Appam va bhiyyoti dutiyam vassasatam appatva visaya va timsaya va cattalisaya va pannasaya va satthiya va vassehi adhikampi vassasatanti attho. Sabbampi hetam dutiyam vassasatam appattatta appanti vuttam. [1024] Brahmaparisajjadisu mahabrahmanam parisajja paricarikati brahmaparisajja. Tesam purohitabhave thitati brahmapurohita. Vannavantataya ceva dighayukataya ca mahanto brahmati mahabrahma, tesam mahabrahmanam. Ime tayopi jana pathamajjhanabhumiyam ekatale vasanti, ayuantaram pana nesam nana. [1025] Paritta abha etesanti parittabha. Appamana abha etesanti appamanabha. Dandadipikaya acci viya etesam sarirato abha chijjitva pacchijjitva patanti viya sarati vissaratiti abhassaRa. Imepi tayo jana dutiyajjhanabhumiyam ekatale vasanti, ayuantaram pana nesam nana. [1026] Paritta subha etesanti parittasubha. Appamana subha etesanti appamanasubha. Subhena okinna vikinna subhena sarirappabhavannena ekagghana @Footnote: 1 cha.Ma. bhoge

--------------------------------------------------------------------------------------------- page567.

Suvannamanjusaya thapitasamujjalitakancanapindasassirikati subhakinha. Imepi tayo jana tatiyajjhanabhumiyam ekatale vasanti, ayuantaram pana nesam nana. [1027] Arammanananattatati arammanassa nanattabhavo. Manasikarananattatadisupi eseva nayo. Ettha ekassa pathavikasinam arammanam hoti .pe. Ekassa odatakasinanti idam arammanananattam. Eko pathavikasinam manasikaroti .pe. Eko odatakasinanti idam manasikarananattam. Ekassa pathavikasine chando hoti .pe. Ekassa odatakasineti idam chandananattam. Eko pathavikasine patthanam karoti .pe. Eko odatakasineti idam panidhinanattam. Eko pathavikasinavasena adhimuccati .pe. Eko odatakasinavasenati idam adhimokkhananattam. Eko pathavikasinavasena cittam abhiniharati .pe. Eko odatakasinavasenati idam abhiniharananattam. Ekassa pathavikasinaparicchindanakapanna hoti .pe. Ekassa odatakasinaparicchindanakapannati idam pannananattam. Tattha arammanamanasikara pubbabhagena kathita. Chandapanidhiadhimokkhabhinihara appanayapi vattanti upacarepi, panna pana lokiyalokuttaramissaka kathita. Asannasattananti sannavirahitasattanam. Ekacce hi titthayatane pabbajitva "cittam nissaya rajjanadussanamuyhanani nama honti"ti citte dosam disva "acittakabhavo nama sobhano, ditthadhammanibbanametan"ti sannaviragam janetva tatrupagam samapattim bhavetva tattha nibbattanti, tesam upapattikkhane eko rupakkhandhoyeva nibbattati. Thatva nibbatto thitakova hoti, nisiditva nibbatto nisinnova, nipajjitva nibbatto nipannova. Cittakammarupakasadisa hutva panca kappasatani titthanti. Tesam pariyosane so rupakayo antaradhayati, kamavacarasanna

--------------------------------------------------------------------------------------------- page568.

Uppajjati, tena idha sannuppadena te deva tamha kaya cutati pannayanti. Vipula phala etesanti vehapphala. Attano sampattiya na vihayantiti aviha. Na kanci sattam tappantiti atappa. Sundara dassana abhirupa pasadikati sudassa. Sutthu passanti sundarametesam va dassananti sudasSi. Sabbehiyeva gunehi ca bhavasampattiya ca jettha natthettha kanitthati akanittha. [1028] Akasanancayatanam upagatati akasanancayatanupaga. Itaresupi eseva nayo. Iti cha kamavacara nava brahmaloka panca suddhavasa cattaro arupa asannasattavehapphalehi saddhim chabbisati devaloka, manussalokena saddhim sattavisati. Tattha sammasambuddhena manussanam devananca ayum paricchindamanena catusu apayesu bhummadevesu ca ayu na paricchinditam, 1- tam kasmati? niraye tava kammameva pamanam. Yava kammam na khiyati, na tava cavanti. Tatha sesaapayesu. Bhummadevanampi kammameva pamanam. Tattha nibbatta hi keci sattahamattam titthanti, keci addhamasam, keci masam, kappam titthamanapi atthiyeva. Tattha manussesu gihibhave thitayeva sotapannapi honti, sakadagamiphalampi anagamiphalampi arahattaphalampi papunanti. Tesu sotapannadayo yavajivam titthanti, khinasava pana parinibbayanti va pabbajanti va. Kasma? arahattam nama setthaguno, gihilingam hinam, tam hinataya uttamagunam dharetum na sakkoti. Tasma te parinibbayitukama va pabbajitukama va honti. @Footnote: 1 cha.Ma. aparicchinnam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page569.

Bhummadeva pana arahattam patvapi yavajivam titthanti, chasu kamavacaradevesu sotapannasakadagaminova yavajivam titthanti, anagamina rupabhavam gantum vattati, khinasavena parinibbayitum. 1- Kasma? niliyanokasassa abhava. Rupavacararupavacaresu sabbepi yavajivam titthanti, tattha rupavacare nibbatta sotapannasakadagamino na puna idhagacchanti, tattheva parinibbayanti. Ete hi jhanalabhianagamino 2- nama. Atthasamapattilabhinam pana kim niyameti? pagunajjhanam. Yadevassa pagunam hoti, Tena upapajjati. Sabbesu pana pagunesu kim niyameti? patthana. Yattha upapattim Pattheti, tattheva upapajjati. Patthanaya asati kim niyameti? maranasamaye samapannasamapatti. Maranasamaye samapanna natthi, kim niyameti? nevasannanasannayatanasamapatti. Ekamsena Hi so nevasannanasannayatane upapajjati. Navasu brahmalokesu nibbattaariyasavakanam tatrupapattiyeva hoti uparupapattipi, na hetthupapatti. Puthujjananam pana tatrupapattipi hoti uparupapattipi hetthupapattipi. Pancasu suddhavasesu catusu ca aruppesu ariyasavakanam tatrupapattipi hoti uparupapattipi. Pathamajjhanabhumiyam nibbatto anagami nava brahmaloke sodhetva matthake thito parinibbati. Vehapphala akanittha nevasannanasannayatananti ime tayo devaloka setthabhava nama. Imesu tisu thanesu nibbattaanagamino neva uddham gacchanti, na adho, tattha tattheva parinibbayantiti idamettha pakinnakam. 7. Abhinneyyadivaravannana [1030] Sattamavare salakkhanapariggahikaya abhinnaya vasena abhinneyyata veditabba, natatiranapahanaparinnanam vasena parinneyyata. Sa ca rupakkhandho @Footnote: 1 cha.Ma. parinibbatum 2 cha.Ma. jhanaanagamino

--------------------------------------------------------------------------------------------- page570.

Abhinneyyo parinneyyo na pahatabbotiadisu natatiranaparinnanam vaseneva veditabba, samudayasaccam abhinneyyam parinneyyam pahatabbantiadisu pahanaparinnavasenati. Atthamavare rupadiarammananam cakkhuvinnanadinam vasena sarammananarammanata veditabba. Navamavaro uttanatthoyeva. Dasamavarepi yam vattabbam siya, tam sabbam tattha tattha panhapucchakavare vuttamevati. Sammohavinodaniya vibhangatthakathaya dhammahadayavibhangavannana nitthita. ------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page571.

Nigamanakatha ettavata ca:- abhidhammam desento dhammagarudhammagaravayuttanam devanam devapure devaganasahassaparivaro. Dutiyam adutiyapuriso yam aha vibhangappakaranam natho attharasahi vibhangehi manditamandapeyyaguno. Atthappakasanattham tassaham yacito thitagunena yatina adandhagatina subuddhina buddhaghosena. Yam arabhim racayitum atthakatham sunipunesu atthesu sammohavinodanato sammohavinodanim nama. Poranatthakathanam saram adaya sa ayam nittham patta anantarayena paliya bhanavarehi. Cattalisaya yatha ekena ca evameva sabbepi nittham vajantu vimala manoratha sabbasattanam. Saddhammassa thitattham yanca imam racayata maya punnam pattam tena samattam papunatu sadevako loko. Suciram titthatu saddhammo 1- dhammabhirato sada bhavatu loko niccam khemasubhikkhadi- sampada janapada hontuti. Paramavisuddhasaddhabuddhiviriyapatimanditena silacarajjavamaddavadigunasamudayasamuditena sakasamayasamayantaragahanajjhogahanasamatthena pannaveyyattiyasamannagatena tipitakapariyattippabhede satthakathe satthu sasane appatihatannanappabhavena @Footnote: 1 cha.Ma. dhammo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page572.

Mahaveyyakaranena karanasampattijanitasukhaviniggatamadhurolaravacananelavannayuttena 1- yuttamuttavadina vadivarena mahakavina pabhinnapatisambhidaparivare chalabhinnadippabhedagunapatimandite 2- uttarimanussadhamme suppatitthitabuddhinam theravamsappadipanam theranam mahaviharavasinam vamsalankarabhutena vipulavisuddhabuddhina buddhaghosoti garuhi gahitanamadheyyena therena kata ayam sammohavinodani nama vibhangatthakatha:- tava titthatu lokasmim lokanittharanesinam dassenti kulaputtanam nayam pannavisuddhiya. Yava buddhoti namampi suddhacittassa tadino lokamhi lokajetthassa pavattati mahesinoti. --------------- 3- Yava titthati selendo yava cando virocati tava titthatu saddhammo gotamassa yasassinoti. 3- Sammohavinodaniya nama abhidhammatthakathaya vibhangavannana nitthita. ------------ @Footnote: 1 cha.Ma.....madhurodaravacanalavannayuttena 2 cha.Ma. chalabhinnapatisambhidadi....


             The Pali Atthakatha in Roman Book 54 page 563-572. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=54&A=13196&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=54&A=13196&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=35&i=1073              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=35&A=13904              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=35&A=10937              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=35&A=10937              Contents of The Tipitaka Volume 35 http://84000.org/tipitaka/read/?index_35

first pageprevious pageno pageNumbernext book chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]