ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 55 : PALI ROMAN Panca.A. (paramatthadi.)

                         Paccaniyuddharavannana
    [527] Idani paccaniyam hoti. Tattha yatha paticcavaradisu "akusalam
dhammam paticca akusalo dhammo uppajjati nahetupaccaya"tiadina nayena labbhamana
panha labbhamananam paccayanam vasena sarupatova vittharita, evam avittharetva
ekena lakkhanena sankhepato paccaniyam dassetum dhammasangahakehi kusalo dhammo
kusalassa dhammassa arammanapaccayena paccayotiadina nayena anulomato kusaladinam
paccaya uddhata. Te ca kho paccaya samuhavasena, no ekekapaccayavasena, tasma
@Footnote: 1 cha.Ma. dasati     2 cha.Ma. te

--------------------------------------------------------------------------------------------- page533.

Ye yattha samuhato dassita, te vibhajitva veditabba. Sabbepi hi ime catuvisati paccaya atthasu paccayesu sangaham gacchanti. Kataresu atthasu? arammane sahajate upanissaye purejate pacchajate kamme ahare indriyeti. Katham? thapetva hi ime attha paccaye sesesu solasasu hetupaccayo annamanna- vipakajhanamaggasampayuttapaccayoti ime cha paccaya ekantena sahajata hutva sahajatananneva paccayabhavato sahajatapaccaye sangaham gacchanti. Anantarapaccayo samanantarasevananatthivigatapaccayoti ime pana panca uppajjitva niruddha attano anantaram uppajjamanananneva paccayabhavato anantarupanissayalakkhanena upanissaye sangaham gacchanti. Nissayapaccayo sahajatapurejatabhedato dubbidho. Tattha sahajatanissayo sahajatananneva nissayabhavato sahajatapaccaye sangaham gacchati, purejatanissayo purejatapaccaye sangaham gacchati. Adhipatipaccayopi sahajatadhipatiarammanadhipativasena dubbidho. Tattha sahajatadhipati sahajatananneva adhipatipaccayabhavato sahajatapaccaye sangaham gacchati. Arammanadhipati arammanupanissayo hotiyevati arammanupanissayalakkhanena upanissaye 1- sangaham gacchati. Vippayuttapaccayo sahajatapurejatapacchajatabhedato tividho. Tattha sahajatavippayutto sahajatananneva vippayuttapaccayabhavato sahajatapaccaye sangaham gacchati. Purejatavippayutto pure uppajjitva paccha uppajjamananam paccayabhavato purejate sangaham gacchati. 2- Pacchajatavippayutto paccha uppajjitva pure uppannanam upatthambhanavasena paccayabhavato pacchajatapaccaye sangaham gacchati. Atthipaccayavigatapaccaya sahajatapurejata- pacchajataaharindriyananceva atthiavigatesu ca ekekassa vasena chahi bhedehi thita. Tattha sahajataatthiavigata sahajatananneva atthiavigatapaccayabhavato @Footnote: 1 cha.Ma. upanissayapaccaye 2 cha.Ma. sangahito

--------------------------------------------------------------------------------------------- page534.

Sahajatapaccaye sangaham gacchanti. Purejata pure uppajjitva paccha uppajjamananam paccayabhavato purejatapaccaye sangaham gacchanti. Pacchajata paccha uppajjitva pure uppannanam upatthambhanavasena paccayabhavato pacchajatapaccaye sangaham gacchanti. Aharabhuta kabalinkaraharapaccaye sangaham gacchanti. Indriyabhuta rupajivitindriya- paccaye sangaham gacchantiti evam ime solasapaccaya imesu atthasu paccayesu sangaham gacchantiti veditabba. Imesampi pana atthannam paccayanam annamannapaccayasangaho 1- atthiyeva. Adito nidditatho hi arammanapaccayo adhipatianadhipatibhedena duvidho. Tattha adhipatibhuto arammanupanissayalakkhanena upanissaye sangaham gacchati. Anadhipatibhuto suddharammanapaccayova hoti. Kammapaccayopi sahajatananakkhanikavasena duvidho. Tattha sahajatakammam attana sahajatananneva kammapaccayabhavato sahajateyeva sangaham gacchati. Nanakkhanikakammam balavadubbalavasena duvidham. Tattha balavakammam vipakadhammanam upanissayo hutva paccayo hotiti upanissaye sangaham gacchati. Balavampi pana rupanam dubbalanca arupanam nanakkhanikakammapaccayeneva paccayo. Aharapaccayopi ruparupato duvidho. Tattha arupaharo attana sahajatananneva paccayo hotiti sahajatapaccaye sangaham gacchati. Rupaharo sahajatapurejata- pacchajatanam paccayo na hoti. Attano pana uppadakkhanam atikkamitva thitippatto aharapaccayatam sadhetiti aharapaccayova hoti. Indriyapaccayopi ruparupato duvidho. Tattha arupindriyapaccayo attana sahajatananneva indriya- paccayatam sadhetiti sahajatapaccaye 2- sangaham gacchati. Rupindriyapaccayo pana ajjhattabahiddhabhedato duvidho. Tattha ajjhattam indriyapaccayo pure uppajjitva paccha uppajjamananam sasampayuttadhammanam cakkhuvinnanadinam indriyapaccayo @Footnote: 1 cha.Ma. annamannam sangaho 2 cha.Ma. sahajateyeva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page535.

Hotiti purejateyeva sangaham gacchati. Bahiro indriyapaccayo nama rupajivitindriyam, tam sahajatanam paccayo hontampi anupalanamattavaseneva hoti, na janakavasenati indriyapaccayova hoti. Evam ime attha paccaya annamannampi sangaham gacchantiti veditabba. Ayantava atthasu paccayesu avasesanam solasannanceva tesanneva ca atthannam annamannavasena sangahanayo. Idani imesam atthannam paccayanam ekekasmim catuvisatiyapi paccayesu ye ye sangaham gacchanti, te te veditabba. Tattha atthannam tava sabbapathame arammanapaccaye arammanapaccayova sangaham gacchati, na sesa tevisati. Dutiye sahajatapaccaye hetupaccayo sahajatadhipatipaccayo sahajatapaccayo annamannapaccayo sahajatanissayapaccayo sahajatakammapaccayo vipakapaccayo sahajataharapaccayo sahajatindriyapaccayo jhanapaccayo maggapaccayo sampayuttapaccayo sahajatavippayuttapaccayo sahajatatthipaccayo sahajatavigatapaccayoti ime pannarasa paccaya sangaham gacchanti. Tatiye upanissayapaccaye adhipatibhuto arammanapaccayo arammanabhuto adhipatipaccayo anantarasamanantarupanissayasevanapaccaya nanakkhaniko balavakammapaccayo natthivigata- paccayati 1- ime nava paccaya sangaham gacchanti. Catutthe purejatapaccaye purejatanissayapaccayo purejatapaccayo purejatindriyapaccayo purejatavippayutta- paccayo purejatatthipaccayo purejatavigatapaccayoti ime cha paccaya sangaham gacchanti. Pancame pacchajatapaccaye pacchajatapaccayo pacchajatavippayuttapaccayo pacchajatatthipaccayo pacchajatavigatapaccayoti ime cattaro paccaya sangaham gacchanti. Chatthe kammapaccaye nanakkhanikakammapaccayova sangahito. Sattame aharapaccaye kabalinkaraharavaseneva aharapaccayo aharatthipaccayo aharavigatapaccayoti ime tayo paccaya sangahita. Atthame indriyapaccaye rupajivitindriyapaccayo indriyatthipaccayo indriyavigatapaccayoti ime tayo paccaya sangaham gacchanti. @Footnote: 1 cha.Ma. natthipaccayo vigatapaccayoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page536.

Evam imesam atthannam paccayanam ekekasmim ime cime ca paccaya sangaham gatati natva ye yattha sangaham gata, te tassa gananena gahitava hontiti veditabba. Evam sabbapaccayasangahakanam imesam atthannam paccayanam vasena ekunapannasaya panhesu imasmim paccaniye "kusalo dhammo kusalassa dhammassa arammanapaccayena paccayo"tiadayo ime pannarasa panha uddharitva vissajjita. Tattha kusalo kusalassa, kusalo akusalassa, kusalo abyakatassa, kusalo kusalabyakatassati kusaladika cattaro panha, tatha akusaladika, abyakato pana abyakatassa, abyakato kusalassa, abyakato akusalassati abyakatadika tayo, kusalo ca abyakato ca kusalassa, tatha abyakatassa, akusalo ca abyakato ca akusalassa, tatha abyakatassati dumulakekavasana cattaro honti. Tesu pathame panhe yehi paccayehi bhavitabbam, te sabbe sangahetva tayo paccaya vutta. Dutiye dve. Tatiye panca. Catutthe ekova. Pancame tayo. Chatthe dve. Sattame panca. Atthame ekova. Navame satta. Dasame tayo, ekadasame tayo. Dvadasame dve. Terasame cattaro. Cuddasame dve. Pannarasamepi cattarova. Te "sahajatapaccayena"ti avatva "sahajatam pacchajatan"ti vutta. Tattha karanam parato vannayissama. 1- Samasato panettha eko dve tayo cattaro panca sattati chaleva paccayapariccheda honti. Ayam panhavarassa paccaniye ukkatthavasena panhaparicchedo ceva te te paccaye sangahetva dassitapaccayaparicchedo ca. "na hetupaccaya"tiadisu hi catuvisatiyapi paccayapaccaniyesu ekapaccaniyepi ito uddham panhavarapaccaya 2- na labbhanti, hettha pana labbhanti. Tasma yesu panhesu @Footnote: 1 cha.Ma. vakkhama 2 cha.Ma. panha va paccaya va

--------------------------------------------------------------------------------------------- page537.

"kusalo dhammo kusalassa ca abyakatassa ca dhammassa sahajatapaccayena paccayo"ti evam ekova paccayo agato, tasmim paccaye patikkhitte te panha parihayanti. Yasmim pana panhe "kusalo dhammo akusalassa dhammassa arammanapaccayena paccayo upanissayapaccayena paccayo"ti evam dve paccaya agata, tattha narammanapaccayati evam ekasmim paccaye patikkhittepi itarassa paccayassa vasena so panho labbhateva. Tesu pana dvisupi paccayesu patikkhittesu so varo pacchijjati. Evameva yesu panhesu tayo cattaro panca satta va labbhanti, tesu thapetva patikkhitte paccaye avasesanam vasena te panha labbhantiyeva. Sabbesu pana paccayesu patikkhittesu sabbepi te vara pacchijjantiti idamevettha 1- lakkhanam. Imina lakkhanena adito patthaya tesu tesu panhesu sankhipitva vuttapaccayanam pabhedo ca tasmim tasmim paccaye 2- tesam tesam panhanam parihanaparihani 3- ca veditabba. Tatrayam vittharakatha:- pathamapanhe tava tihi paccayehi ekunavisati paccaya dassita. Katham? kusalo hi kusalassa purejatapacchajatavipakavippayutteheva paccayo na hoti, sesehi visatiya hoti. Tesu arammanapaccayo ekova, sahajate pana sabbasangahikavasena pannarasa paccaya sangaham gacchantiti vutta. Te 4- hetupaccaye patikkhitte cuddasa honti. Kusalo pana kusalassa neva vipakapaccayo na vippayuttapaccayoti te dve apanetva sese dvadasa sandhaya sahajatapaccayena paccayoti vuttam. Upanissayapaccayepi sabbasangahikavasena nava paccaya sangaham gacchantiti vutta. Tesu adhipatibhuto arammanapaccayo arammanabhuto ca adhipatipaccayo arammanupanissayavasena upanissayameva anupavittho. Kusalo pana @Footnote: 1 cha.Ma. idameva cettha 2 cha.Ma. paccaniye @3 cha.Ma. parihani 4 cha.Ma. tesu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page538.

Kusalassa nanakkhanikakammapaccayo na hotiti tam apanetva sese cha sandhaya upanissayapaccayena paccayoti vuttam. Evam pathame panhe tihi paccayehi ekunavisati paccaya dassitati veditabba. Tesu imasmim hetupaccaniye "kusalo dhammo kusalassa dhammassa nahetupaccayena paccayoti danam datva silam samadiyitva uposathakammam katva tam paccavekkhati, pubbe sucinnani paccavekkhati"ti evamadina arammanapaccayadisu vuttanayeneva uddharitva pali dassetabba. Arammanapaccaye pana patikkhitte tassa vittharam apanetva hetupaccayavittharam pakkhipitva sayeva pali dassetabba. Sesapaccayapatikkhepesupi eseva nayo. Tasmim pana paccaye patikkhitte ye vara parihayanti, te parato vannayissama. 1- Dutiyapanhe pana dvihi paccayehi tayo paccaya dassita. Katham? kusalo hi akusalassa anantaradivasena paccayo na hoti, tasma te apanetva arammanupanissayavasena sangahitam arammanadhipatinceva pakatupanissayanca sandhaya upanissayapaccayena paccayoti vuttam. Tasma suddho arammanapaccayo arammanadhipati- vasena adhipatipaccayo upanissayapaccayoti dutiyapanhe dvihi paccayehi ime tayo paccaya dassitati veditabba. Tatiyapanhe pana pancahi paccayehi attharasa paccaya dassita. Katham? Kusalo hi abyakatassa annamannapurejatasevanavipakasampayuttehiyeva paccayo na hoti, sesehi ekunavisatiya hoti. Tesu arammanapaccayo eko. Yasma pana kusalo abyakatassa annamannavipakasampayuttavasena paccayo na hoti, hetupaccayo patikkhitto, kammapaccayo visum gahito, tasma ime panca apanetva sahajatena dasa paccaya dassita. Upanissayena hettha vuttesu chasu thapetva asevanam @Footnote: 1 cha.Ma. vakkhama

--------------------------------------------------------------------------------------------- page539.

Sesa panca. Pacchajato ekova, tatha sahajatananakkhanikakammavasena 1- dubbidhopi kammapaccayoti evam tatiyapanhe pancahi paccayehi ime attharasa paccaya dassitati veditabba. Catutthapanhe pana ekena paccayena daseva. 2- Katham? kusalo hi kusalabyakatassa Sahajate vuttesu pannarasasu annamannavipakasampayuttavippayuttehi paccayo na hoti, hetupaccayo patikkhitto. Ime panca apanetva sesa dasa paccaya ettha ekena paccayena dassitati veditabba. [528] Yatha ca imesu kusaladikesu catusu, tatha akusaladikesupi catusu panhesu tehi tehi paccayehi te teyeva paccaya dassitati veditabba. [529] Tato paranam abyakatadinam tinnam panhanam pathamapanhe sattahi paccayehi tevisati paccaya dassita. Katham? abyakato hi abyakatassa catuvisatiyapi paccayehi paccayo hoti, hetupaccaye pana patikkhitte tevisati honti. Tesu arammanapaccayo ekova. Yasma panettha asahajatanampi sangahattham aharindriya- paccaya visum gahita, tasma ime tayo apanetva sahajatena dvadasa paccaya dassita, upanissayena hettha vutta cha, purejato ekova, tatha pacchajataharindriyapaccayati evamettha sattahi paccayehi ime tevisati paccaya dassitati veditabba. Dutiyepi 3- tihi paccayehi dvadasa dassita. Katham? arammanapaccayo eko, upanissayena pana arammanupanissayavasena arammanadhipatianantara- samanantaranatthivigataupanissayati cha paccaya dassita, 4- purejatena purejatanissaya- vippayuttaatthiavigata pancati evamettha tihi paccayehi ime dvadasa paccaya dassitati veditabba. Tatiyepi eseva nayo. @Footnote: 1 cha.Ma. sahajatananakkhanikavasena 2 cha.Ma. dasa @3 cha.Ma. dutiye 4 cha.Ma......upanissayapaccayoti cha dassita

--------------------------------------------------------------------------------------------- page540.

[530] Tato paranam dukamulakanam catunnam panhanam pathamapanhe "sahajatapaccayena purejatapaccayena"ti avatva "sahajatam purejatan"ti vuttehi dvihi nissayaatthiavigatavasena tayo paccaya dassita. Kusala hi khandha vatthuna saddhim ekato kusalassa paccayabhavam sadhayamana kincapi sahajata, sahajatapaccaya pana na honti. Kasma? vatthumissakatta. Tasma tesam sahajatanam nissayaatthiavigatanam vasena sahajatanti vuttam. Vatthumhipi eseva nayo. Tampi hi kincapi purejatam, khandhamissakatta pana purejatapaccayo na hoti. Kevalam purejatanam nissayadinam vasena purejatanti vuttam. Dutiyapanhe "sahajatam pacchajatam aharam indriyan"ti vuttehi catuhi sahajatanissayaatthiavigatanam vasena cattaro paccaya dassita. Imasminhi vare sahajatapaccayo labbhati, pacchajatadayo na labbhanti. Pacchajatanam pana aharindriyasankhatananca atthiavigatanam vasenetam vuttam. Kusala hi khandha abyakata ca mahabhuta upadarupanam sahajatapaccayena nissayapaccayena atthiavigatapaccayehiti catudha paccaya honti. Pacchajata pana kusala tehiyeva bhutehi saddhim tesanneva upadarupanam atthiavigatavasena paccaya. 1- Kabalinkaraharopi pacchajatehi kusalehi saddhim purejatassa kayassa atthiavigatavaseneva paccayo. Rupajivitindriyampi pacchajatehi kusalehi saddhim katattarupanam atthiavigata- paccayeneva paccayo. Iti imam catudha paccayabhavam sandhaya "sahajatam pacchajatam aharam indriyan"ti idam vuttam. Pacchajataharindriya panettha na labbhantiyeva. Parato akusalamissakapanhadvayepi eseva nayoti. Evamettha tesu tesu panhesu sankhipitva vuttapaccayanam pabhedo veditabbo. Tasmim tasmim pana paccaye tesam tesam panhanam parihanaparihanim parato avikarissamati. Paccaniyuddharassa atthavannana nitthita. ------------ @Footnote: 1 cha.Ma. paccayo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page541.

Paccaniyagananavannana [532] Idani ete "kusalo dhammo kusalassa dhammassa"tiadayo anulomavasena pannarasa vara dassita. Yasma paccaniyepi eteyeva, na ito uddham, hettha pana honti, tasma yassa yassa paccayassa paccaniye ye ye vara labbhanti, te te adito patthaya gananavasena dassetum nahetuya pannarasatiadi araddham. Tattha nahetuya sabbesampi yathadassitanam paccayanam vasena pannarasa labbhanti. Narammane sahajate hetupaccayo pavisati. Tasmim tasmim vare suddho arammanapaccayo parihayati, sesapaccayavasena te vara vissajjanam labhanti. Yatha ca narammane, evam sesesupi. Sahajate hetupaccayo pavisati. Tasmim tasminca vare naupanissaye naanantareti evam paccaniyato thita paccaya parihayanti, avasesapaccayavasena te te vara vissajjanam labhanti. Nasahajate pana "kusalo dhammo kusalassa ca abyakatassa ca, akusalo dhammo akusalassa ca abyakatassa ca, kusalo ca abyakato ca dhamma kusalassa, akusalo ca abyakato ca dhamma akusalassa"ti ime cattaro vara parihayanti. Etesanhi catunnam purimesu dvisu sahajatapaccayena paccayoti ekadasannam paccayanam vasena eko paccayasangaho vutto. Te tasmim patikkhitte annenakarena vissajjanam na labhanti. Pacchimesu dvisu nissayaatthiavigatapaccaye sandhaya "sahajatam purejatan"ti vuttam. Te sahajate patikkhitte avasesanam hetuadinam purejatananceva nissayaatthiavigatananca vasena vissajjanam na labhanti, tasma ime cattaropi vara parihayanti, avasesanam vasena "ekadasa"ti vuttam. Tattha siya:- yatha hetumhi patikkhitte sesanam adhipatiadinam vasena te vara laddha, evam sahajate patikkhitte avasesanam hetuadinam vasena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page542.

Kasma na labbhantiti 1-? nippadesatta. Hetuadayo hi sahajatanam ekadesamattato sappadesa, tasma tesu patikkhittesu annesam vasena te vara labbhanti. Sahajato pana nippadeso sabbepi hetuadayo ganhati, tasma tasmim patikkhitte sabbepi te patikkhitta honti. Na hi asahajata hetupaccayadayo nama atthi. Iti sahajatassa nippadesatta tasmim patikkhitte sabbepi te ubhopi vara na labbhanti. "sahajatam purejatan"ti vissajjitavaresu pana kincapi sahajatapaccayoyeva natthi, yasma panettha sahajatava arupakkhandha nissayaatthiavigatavasena paccaya, sahajate ca patikkhitte ekantena sahajatanissayaatthiavigata patikkhitta honti, tasma tassa patikkhittatta tepi vara na labbhantiti evam sabbathapettha ime cattaro vara parihayanti. Avasesananneva vasena ekadasati vuttam. Naannamannananissayanasampayuttesupi teyeva vara parihayanti. Kasma? Sahajatagatikatta. Yatheva hi arupadhammabhuto sahajatapaccayo nippadesena cattaro arupakkhandhe ganhati, tatha annamannanissayasampayuttapiti sahajatagatikatta etesupi patikkhittesu te vara na labbhantiti veditabba. Tena vuttam naannamanne ekadasa, nanissaye ekadasa, nasampayutte ekadasati. Tattha siya:- kincapi ime avisesena kusaladibhedanam catunnam khandhanam sangahakatta sahajatagatika, kusalo pana kusalabyakatassa thapetva sahajatapaccayam annatha paccayova na hoti, tasma tasmim patikkhitte so varo parihayatu, kusalo pana kusalabyakatanam neva annamannapaccayo hoti, tasmim patikkhitte so varo kusalo pana kasma parihayatiti? annamannapaccayadhammavasena pavattisabbhavato. Yatheva hi kusalabyakata kusalassa sahajatapaccayava na honti, sahajatadhammavasena pana nissayapaccayadihi pavattisabbhavato tasmim patikkhitte so varo parihayati, @Footnote: 1 cha.Ma. na labhantiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page543.

Evamidhapi annamannapaccayadhammavasena sahajatadihi pavattisabbhavato tasmim patikkhitte sopi 1- varo parihayati. Naannamannapaccayena paccayoti padassa hi ayamattho:- ye dhamma annamannapaccayasankhyam 2- gata, na tehi paccayo. Kusalo pana 3- kusalabyakatanam sahajatadivasena paccayo honto annamannapaccaya- dhammeheva paccayo na 4- hoti, tasma tasmim patikkhitte so varo parihayati. Yatha ca so varo, tatha sesapi tayoti cattaropi te vara parihayanti. Nanissaye ekadasati etthapi yasma tesam varanam ekantena sahajatapaccayadhammava nissayabhuta, tasma nissaye patikkhitte te 5- parihayanti. Napurejate terasati sahajatam purejatanti vuttavissajjane dvimulake dve apanetva terasa. Yatha hi te sahajate patikkhitte purejatananneva nissayaatthiavigatanam vasena vissajjanam na labhanti, tatha purejatepi patikkhitte sahajatananneva nissayaatthiavigatanam vasena vissajjanam na labhanti, tasma te apanetva terasati veditabba. Napacchajate pannadasati ettha "pacchajatapaccayena paccayo"ti va "sahajatam pacchajatam aharam indriyan"ti va agatatthanesu thapetva pacchajatam avasesanam vasenapi te panha labbhanti, tasma pannaraseva vutta. Nakammetiadisu yasma kammavipakaaharaindriyajhanamaggapi kusaladibhedanam catunnam khandhanam ekadesova, tasma thapetva te dhamme avasesadhammavasena sahajatadhamma paccaya hontiti ekampi panhavissajjanam na parihinam. Nasampayutte ekadasati yasma tesu catusu varesu sampayuttadhamma sahajatadipaccayadhammavasena 6- paccaya honti, tasma sampayuttapaccayapatikkhepena teyeva vara parihayantiti @Footnote: 1 cha.Ma. so 2 cha.Ma. annamannapaccayasangaham 3 cha.Ma. kusalo ca @4 cha.Ma. ayam saddo na dissati 5 cha.Ma. ayam patho na dissati @6 cha.Ma. sahajatadipaccayena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page544.

Veditabba. Navippayutte navati dumulakekavasana cattaro ekamulakadumulakavasana 1- dve cati ime cha vara ekantena vippayuttapaccayadhammehi yutta tehi sahajatadivasena paccaya honti, tasma vippayutte patikkhitte sabbepi te vara parihayantiti naveva labbhanti. Tena vuttam "navippayutte nava"ti. Noatthinoavigatesupi teyeva veditabba. Ekantena hi te vara atthiavigatapaccaya- dhammayutta, tasma te tesam patikkhepena 2- parihayanti. Yepi labbhanti, tesu arammanavasena va anantaradivasena va vissajjanani katabbani. Sahajatapurejatapacchajataaharaindriyabhedato pancannam atthiavigatanam vippayuttadhammanam va vasena na katabbaniti. [533] Evam paccaniye laddhavare gananato dassetva idani dumulakadivasena paccayagananam dassetum nahetupaccaya narammane pannarasatiadi araddham. Tattha nahetumulakadukesu atirekaganano unataragananena saddhim yojito unataragananova hoti. Timulake naupanissaye terasati kusalo akusalassa, akusalo kusalassati dve vara parihayanti. Kasma? narammanena saddhim naupanissayassa ghatitatta. Arammanavasena hi upanissayavasena ca imesam pavatti. Tanca ubhayam patikkhittam. Arammanadhipati arammanupanissayagananena 3- gahito hotiyeva. Chamulakepi naupanissaye terasati teyeva terasa. Sattamulake pana naupanissaye sattati nasahajatena saddhim ghatitatta tattha parihinehi catuhi saddhim "kusalo kusalassa, kusalo akusalassa, akusalo akusalassa, akusalo kusalassa"ti ime anantarupanissayapakatupanissayavasena pavattamana cattaroti attha parihayanti, tasma avasesanam vasena sattati vuttam. Napurejate ekadasati @Footnote: 1 cha.Ma. ekamulakadukavasana 2 cha.Ma. patikkhepe 3 cha.Ma. arammanupanissayaggahanena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page545.

Nasahajatena saddhim ghatitatta ekadasa. Napacchajate navati etesu 1- ekadasasu sahajatam pacchajatam aharam indriyanti laddhavissajjane 2- dumulake abyakatante dve vare apanetva. Te hi sahajate patikkhittepi pacchajatavasena na parihina. 3- Sahajatena pana saddhim pacchajate patikkhitte parihayantiti sesanam vasena navati vuttam. Atthamulake nanissaye ekadasati sabbam hettha vuttasadisameva. Navamulake naupanissaye pancati kusalattikadayo 4- abyakatanta tayo dumulaka abyakatanta dve cati panca. Tesu nanakkhanikakammakabalinkarahararupajivitindriyapacchajatadhammavasena vissajjanam veditabbam. Dasamulake napurejate pancatiadisupi teyeva. Napacchajate tiniti pacchajatavasena labbhamane dumulake abyakatante dve apanetva avasesa. Navippayuttepi teyeva tayo. Noatthiya dveti nanakkhanikakammavasena kusalanca akusalanca katattarupassa. Vipakam panettha naupanissayena saddhim ghatitatta na labbhati. Ekadasamulake hettha vuttasadisava ganana. Dvadasamulake nakamme ekanti abyakatena abyakatam. Tattha ca aharindriyavasena vissajjanam veditabbam. Terasamulakadisupi sabbattha ekanti agatatthane idameva gahetabbam. Nahare pana indriyavasena vissajjanam veditabbam. Naindriye aharavasena. Cuddasamulakadisu nakammena saddhim ghatitatta noatthinoavigata na labbhantiti na vutta. Naharapaccaya najhanapaccayati naindriyam apanetva vuttam, tasma tattha indriyavasena ekam veditabbam. Navipakapaccaya naindriyapaccayati naharam apanetva vuttam, tasma tattha aharavasena ekam veditabbam. Imesu pana dvisu paccaniyato thitesu ganana nama natthi, tasma ekato na dassitati. Nahetumulakam nitthitam. @Footnote: 1 cha.Ma. tesu 2 cha.Ma. laddhavissajjanesu 3 cha.Ma. aparihina 4 cha.Ma. kusaladayo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page546.

[534] Narammanamulakadisupi pannarasa terasa ekadasa navati sabbadukesu cattarova mulagananapariccheda. Timulakadisu pana bahupaccayasamayoge itaranipi satta panca tini dve ekanti paricchinnagananani vissajjanani labbhantiyeva. Tesu yesam paccayanam samayoge yam yam labbhati, tam tam hettha vuttanayeneva 1- sadhukam sallakkhetva uddharitabbam. Sabbesu cetesu narammanamulakadisu narammanadini padani atikkantena hetupadena saddhim pathamam sambandhitvava 2- cakkani katani. Yasma pana tani nahetumulake vuttasadisaneva honti, tasma vittharenapi adassetva sankhepam katva dassitani. Tattha yatha nahetumulake narammananaupanissaya visum visum pannarasa vare labhantapi samayoge terasa labhimsu, evam sabbattha teraseva labhanti. Yatha ca narammananasahajatehi saddhim naupanissaye satta vara honti, evam naupanissayanarammanehi saddhim nasahajatepi satta. [538] Nanissayapaccaya naupanissayapaccaya napacchajate tiniti kusaladini abyakatantani. Tesu katattarupanca aharasamutthananca paccayuppannam. [543-544] Naharanaindriyamulakesu catukkesu nakammena saddhim aghatitatta nahetumulake viya ekantena labbhanti. Naindriyamulake naupanissaye ca napurejate ca thapetva nahare tiniti katabbanti naindriyapaccayato patthaya ime dve paccaye ghatetva naindriyapaccaya .pe. Naupanissayapaccaya nahare tini. Naindriyapaccaya .pe. Napurejatapaccaya nahare tiniti evam imehi dvihi paccayehi saddhim naharapaccaye ganana katabbati attho. Tattha tiniti kusaladineva abyakatassa. Tattha kusalakusala katattarupanam purejatassa ca kayassa pacchajatapaccayena paccayo, 3- abyakata pana cittacetasika pacchajatapaccayenevati imesam vasena tini vissajjanani katabbani. Parato pana @Footnote: 1 cha.Ma. vuttanayena 2 cha.Ma. bandhitvava 3 cha.Ma. ayam patho na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page547.

Napacchajatena saddhim ghatitatta nahare dveti vuttam. Tattha katattarupavasena kusalam abyakatassa, tatha akusalanti ettakameva labbhati. Aharassa pana patikkhittatta kabalinkaraharo atthiavigatavasenapi paccayabhavam na labhati. [545] Navippayuttamulakassa catumulake naupanissaye pancati kusalo sahajatakusalassa, kusalo katattarupasankhatassa abyakatassa, akusalo sahajatakusalassa, tatha katattarupasankhatassa abyakatassa, abyakato sahajatabyakatassati evam panca. Navippayuttapaccaya .pe. Naupanissaye tiniti hettha vuttanayeneva kusaladayo tayo abyakatassa. [546] Noatthipaccaya nahetuya navati nahetupaccaya noatthiya vutta naveva. Sabbepi hi te ekamulakekavasana anantarapakatupanissayavasena labbhanti. Arammane navatipi teyeva narammane thatva naupanissaye dve katabba. Yava nissayampiti noatthimulake naye "noatthipaccaya nahetupaccaya narammanapaccaya"ti evam cakkabandhagamanena narammanapaccaye thatva imehi va tihi, ito paresu nadhipatiadisu annatarena 1- va saddhim yava nissayapaccayam papunati, tava gantva 2- naupanissaye dve vissajjanani katabbaniti attho. Evam lakkhanam thapetva puna narammanato patthaya yava nanissaya 3- satta paccaye gahetva naupanissaye dveti aha. Tattha noatthipaccaya nahetupaccaya narammanapaccaya naupanissaye dve, noatthipaccaya nahetunarammananadhipatipaccaya naupanissaye dveti evam narammanato purimapacchimehi nanissayapariyo sanehi sabbapadehi saddhim yojana katabba. Dveti panettha kusalo abyakatassa, akusalo abyakatassati nanakkhanikakammavasena katattarupassa paccayavasena veditabbani. Naupanissayapadena saddhim napurejatadisu sabbattha dve. Kammapaccayo @Footnote: 1 cha.Ma. annatarannatarena 2 Si.,Ma. thatva 3 cha.Ma. nissaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page548.

Panettha na gahito. Tasminhi gahite tepi dve vara chijjanti, vissajjanameva na labbhati. Evam yena yena saddhim yassa yassa samsandane yam labbhati, yanca parihayati, tam sabbam sadhukam sallakkhetva sabbapaccaniyesu ganana uddharitabbati. Paccaniyavannana nitthita. ---------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 55 page 532-548. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=12026&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=12026&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=36&i=              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=36&A=              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=36&A=              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=36&A=              Contents of The Tipitaka Volume 36 http://84000.org/tipitaka/read/?index_36

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]