ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 55 : PALI ROMAN Panca.A. (paramatthadi.)

                        5. Pancakaniddesavannana
     [191] Pancake tatrati tesu "arabhati ca vippatisari ca hoti"tiadina
nayena hettha udditthapuggalesu. Yvayanti yo ayam. Arabhatiti ettha
arambhasaddo kammakiriyahimsanaviriyakopanapattivitikkamesu vattati. Tatha
hesa "yankinci dukkham sambhoti, sabbam arambhapaccaya"ti 1- kamme agato,
"mahayanna maharambha, na te honti mahapphala"ti 2- kiriyayam. "samanam gotamam uddissa
panam arabhanti"ti 3- himsane, "arabbhatha 4- nikkamatha,  5- yunjatha buddhasasane"ti
viriye, 6- "bijagamabhutagamasamarambha pativirato hoti"ti 7- vikopane, "arabhati ca
vippatisari ca hoti"ti 8- ayampana apattivitikkame agato, tasma apattivitikkama-
vasena arabhati ceva tappaccaya vippatisari ca hotiti ayamettha attho.
     9- Cetovimuttinti phalasamadhim. Pannavimuttinti phalananam. 9- Yathabhutam
nappajanatiti anadhigatatta yathasabhavato nappajanati. Yatthassati yasmim assa,
yam thanam patva etassa puggalassa uppanna papaka akusala dhamma aparisesa
nirujjhantiti attho. Kimpana patva te nirujjhantiti. Arahattamaggam. Phalappattassa
pana niruddha nama honti. Evam santepi idha maggakiccavasena phalameva vuttanti
veditabbam. Arambhajati apattivitikkamasambhava. Vippatisarajati vippatisarato jata.
Pavaddhantiti punappunam uppajjanena vaddhanti. Sadhuti ayacanasadhu. Idam vuttam
hoti:- yava aparaddhanca vata ayasmata, evam santepi mayam ayasmantam yacama
"desetabbayuttakassa desanaya, vutthatabbayuttakassa vutthanena avikatabba-
yuttakassa avikiriyaya, arambhaje asave pahaya, suddhante thitabhavapaccavekkhanena
vippatisaraje asave pativinodetva niharitva vipassanacittanceva vipassanapannanca
@Footnote: 1 khu.su. 25/749/480  2 an. catukka. 21/39/47   3 Ma.Ma. 13/51-2/34
@4 cha.Ma. arambhatha      5 Si.,i. nikkhamatha          6 sam.sa. 15/185/188
@7 di.Si. 9/10/5, Ma.mu. 12/293/257
@8 an. pancaka. 22/142/185 (sya)   9-9 cha.Ma. ime patha na dissanti
Bhavetu"ti. Amuna pancamena puggalenati etena pancamena khinasavapuggalena.
Samasamo bhavissatiti lokuttaragunehi samabhaveneva samo bhavissatiti evam khinasavena
ovaditabboti attho.
     Arabhati na vippatisari hotiti apattim apajjati, tampana desetum
sabhagapuggalam pariyesati, tasma na vippatisari hoti. Anguttaratthakathayampana
"vutthitatta na vippatisari hoti"ti vuttam. Na arabhati vippatisari hotiti apattim
napajjati, vinayapannattiyampana akovidatta anapattiyam apattisanni hutva
vippatisari hoti. Anguttaratthakathayampana "sakim apattim apajjitva tato vutthaya
paccha kincapi napajjati, vippatisarampana vinodetum na sakkoti"ti vuttam.
Na arabhati na vippatisari hotiti neva apattim apajjati, na vippatisari hoti.
Katamo panesa puggaloti. Ossatthaviriyapuggalo. So hi "kimme imasmim buddhakale
parinibbanena, anagate metteyyasammasambuddhakale parinibbayissami"ti
visuddhasilopi patipattim na pureti. Sopi "kimattham ayasma pamatto viharati?
puthujjanassa nama gati anibaddha, ayasma hi metteyyasammasambuddhassa
sammukhibhavam labheyyapi na labheyyapiti, arahattatthaya vipassanam bhavehi"ti
ovaditabbova. Sesam sabbattha vuttanayeneva veditabbam.
     [192] Datva avajanatitiadisu eko bhikkhu mahapunno catupaccayalabhi
hoti, so civaradini labhitva annam appapunnam apucchati. Sopi tasmim punappunam
apucchantepi ganhatiyeva. Athassa itaro thokam kupito hutva mankubhavam
uppadetukamo vadati "ayam attano dhammataya civaradini na labhati, amhe
nissaya labhati"ti. Evam puggalo datva avajanati nama. Eko pana ekena
saddhim dve tini vassani vasanto pubbe tam puggalam garum katva paccha
gacchante kale cittikaram na karoti, asanapi na vutthati, upatthanampi na
gacchati. Evam puggalo samvasena avajanati nama.
     Adheyyamukhoti adito dheyyamukho, pathamavacanasmimyeva thapitamukhoti attho.
Adhimuccita hotiti saddhata hoti. Tatrayam nayo:- eko puggalo saruppamyeva
bhikkhum "asaruppo eso"ti katheti, tam sutva esa nittham gacchati. Puna annena
sabhagena bhikkhuna "saruppo ayan"ti vuttopi 1- tassa vacanam na ganhati.
"asukena nama `asaruppo ayan'ti amhakam kathitan"ti purimabhikkhunova katham
ganhati. Aparopissa dussilam "silava"ti katheti, tassa vacanam saddahitva puna
annena "asaruppo esa bhikkhu, nayam tumhakam santikam upasankamitum yutto"ti
vuttopi tassa vacanam aggahetva purimasseva katham ganhati. Aparo vannampi
kathitam ganhati, avannampi kathitam ganhatiyeva, ayampi adheyyamukhoyeva nama,
adhatabbamukho yam yam sunati, tattha tattha thapitamukhoti attho.
     Loloti saddhadinam ittarakalatthitikatta assaddhiyadihi lulitabhavena
lolo. Ittarasaddhoti parittasaddho aparipunnasaddho. Sesesupi eseva nayo.
Ettha pana punappunam bhajanavasena saddhava bhatti. Pemam saddhapemampi
gehasitapemampi vattati. Pasado saddhapasadova. Evam puggalo lolo hotiti evam
ittarasaddhaditaya puggalo lolo nama hoti, haliddirago viya thusarasimhi
kottitakhanuko viya assapitthiyam thapitakumbhandam viya ca anibandhatthano muhuttena
pasidati, muhuttena kuppati.
     Mando momuhoti annanabhavena mando, avisadataya momuho,
mahamulhoti attho.
     [193] Yodhajivupamesu yodhajivati yuddhupajivino. Rajagganti hatthiassadinam
padappaharabhinnaya bhumiya uggatam rajakkhandham. Na santhambhatiti santhambhitva thatum
na sakkoti. Sahati rajagganti rajakkhandham disvapi adhivaseti. Dhajagganti
@Footnote: 1 cha.Ma. vuttepi
Hatthiassadipitthesu va rathesu va ussapitanam dhajanam aggam. Ussadananti 1-
hatthiassarathadinanceva balakayassa ca uccasaddamahasaddam. Sampahareti samagate
appamattakepi pahare. Hannatiti vihannati vighatam apajjati. Byapajjatiti
vipattim apajjati pakatibhavam pajahati. Sahati sampaharanti dve tayo pahare
patvapi sahati adhivaseti. Tameva sangamasisanti tamyeva jayakhandhavaratthanam.
Ajjhavasatiti sattahamattam abhibhavitva avasati. Kimkarana? laddhappaharanam
Paharajagganatthanceva katakammanam visesam natva thanantaradanatthanca
issariyasukhanubhavanatthanca.
     [194] Idani yasma satthu yodhajivehi kiccam natthi, imasmim pana sasane
tatharupe panca puggale dassetum idam opammam abhatam, tasma te puggale
dassento evamevantiadimaha.
     Tattha samsidatiti micchavitakkasmim visidati anupavisati. Na sakkoti brahmacariyam
santanetunti 2- brahmacariyavasam anupacchijjamanam gopetum na sakkoti. Sikkha-
dubbalyam avikatvati sikkhaya dubbalabhavam pakasetva. Kimassa rajaggasminti
kintassa puggalassa rajaggannamati vadati. Abhirupati abhirupavati. Dassaniyati
dassanayogga. Pasadikati dassaneneva cittassa pasadavaha. Paramayati uttamaya.
Vannapokkharatayati sariravannena ceva angasanthanena ca.
     [196] Usahatiti avasahati. Ullapatiti katheti. Ujjagghatiti panim paharitva
mahahasitam hasati. Upphandetiti upphandanakatham katheti.
     [197] Abhinisidatiti abhibhavitva santike va ekasane va nisidati.
Dutiyapadepi eseva nayo. Ajjhottharatiti avattharati.
@Footnote: 1 cha.Ma. ussarananti   2 cha.Ma. sandharetunti
     [198] Vinivethetva vinimocetvati gahitatthanato tassa hattham
vinivethetva ceva mocetva ca. Sesamettha uttanatthameva.
     [199] Pindapatikesu mandatta momuhattati neva samadanam janati,
na anisamsam, attano pana mandatta momuhatta annaneneva pindapatiko
hoti. Papiccho icchapakatoti "pindapatikassa me sato `ayam pindapatiko'ti
catupaccayasakkaram karissanti, lajji appicchotiadihi ca gunehi sambhavessanti"ti
evam papikaya icchaya thatva taya papicchaya abhibhuto hutva pindapatiko
hoti. Ummadavasena pindaya caranto pana ummada cittavikkhepa pindapatiko
nama hoti. Vannitanti "idam pindapatikangam nama buddhehi ca buddhasavakehi
ca vannitam pasatthan"ti pindapatiko hoti. Appicchatamyeva nissayatiadisu "iti
appiccho bhavissami, idam me pindapatikangam appicchataya samvattissati, iti
santuttho bhavissami, idam me pindapatikangam santutthiya samvattissati, iti
kilese sallekhissami, idam me pindapatikangam kilesasallekhanatthaya samvattissati"ti
pindapatiko hoti. Idamatthitanti imaya kalyanaya patipattiya atthikabhavam,
imina va pindapatamattena atthikabhavam, yam yam laddham, tena teneva yapanabhavam
nissayati attho. Aggoti jetthako. Sesani tasseva vevacanani.
     Gava khiranti gavito khiram nama hoti, na vina gaviya. Khiramha
dadhitiadisupi eseva nayo. Evamevanti yatha etesu pancasu gorasesu sappimando
aggo, evamevam imesu pancasu pindapatikesu yvayam appicchatadini nissaya
pindapatiko hoti, ayam aggo ca jettho 1- ca pamokkho ca uttamo ca pavaro
ca. Imesu pana pancasu pindapatikesu dve jana pindapatika, tayo na
@Footnote: 1 cha.Ma. settho
Pindapatika. Namamattena pana pindapatikati veditabba. Khalupacchabhattikadisupi
eseva nayo.
                      Pancakaniddesavannana nitthita.
                         --------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 55 page 111-116. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=2487&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=2487&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=36&i=656              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=36&A=4545              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=36&A=4434              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=36&A=4434              Contents of The Tipitaka Volume 36 http://84000.org/tipitaka/read/?index_36

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]