AtthaPali Vol.55

9. Dhammayamaka 1. Paṇṇattiuddesavāravaṇṇanā [1-16] Idāni tesaññeva mūlayamake desitānaṃ kusalādidhammānaṃ mātikaṃ ṭhapetvā cittayamakānantaraṃ desitassa dhammayamakassa vaṇṇanā hoti. Tattha khandhayamake vuttanayeneva pālivavatthānaṃ veditabbaṃ. Yatheva ^1- hi tattha paṇṇatti- vārādayo tayo mahāvārā avasesā antaravārā ca honti, tathā idhāpi. "yo kusaladhammaṃ bhāveti so akusaladhammaṃ pajahatī"ti āgatattā panettha pariññāvāro bhāvanāvāro nāmāti veditabbo. Tattha yasmā abyākato dhammo neva bhāvetabbo, na pahātabbo, tasmā taṃ padameva na uddhaṭaṃ. Paṇṇattivāre panettha tiṇṇaṃ kusalādīnaṃ dhammānaṃ vasena padasodhanavāro padasodhanamūlacakkavāro suddhadhammavāro suddhadhammamūlacakkavāroti imesu catūsu vāresu yamakagaṇanā veditabbā. 1. Paṇṇattiniddesavāravaṇṇanā [17-32] Paṇṇattivāraniddese pana kusalā kusaladhammāti kusalānaṃ ekantena kusaladhammattā "āmantā"ti vuttaṃ. Sesavissajjanesupi eseva nayo. @Footnote: ¹ cha.Ma. yathā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page385.

Avasesā dhammā na akusalā dhammāti avasesā dhammā akusalā na honti, dhammā pana hontīti attho. Iminā nayena sabbavissajjanāni veditabbāni. Paṇṇattivāravaṇṇanā niṭṭhitā. ------------ 2. Pavattivāravaṇṇanā [33-34] Pavattivāre panettha paccuppannakāle puggalavārassa anulomanaye "yassa kusalā dhammā uppajjanti tassa akusalā dhammā uppajjanti, yassa vā pana akusalā dhammā uppajjanti tassa kusalā dhammā uppajjantī"ti kusaladhammamūlakāni dev yamakāni, akusaladhammamūlakaṃ ekanti tīṇi yamakāni honti. Tassa paṭilomanayepi okāsavārādīsupi eseva nayo. Evamettha sabbavāresu tiṇṇaṃ tiṇṇaṃ yamakānaṃ vasena yamakagaṇanā veditabbā. Atthavinicchaye panettha idaṃ lakkhaṇaṃ:- imassa hi dhammayamakassa pavattimahāvāre "uppajjanti nirujjhantī"ti imesu uppāda- nirodhesu kusalākusaladhammā tāva ekantena pavattiyaṃyeva labbhanti, na cutipaṭisandhīsu. Abyākatadhammā pana pavatte ca cutipaṭisandhīsu cāti tīsupi kālesu labbhanti. Evamettha yaṃ yattha yattha labbhati, tassa vasena tattha tattha vinicchayo veditabbo. Tatridaṃ nayamukhaṃ:- kusalākusalānaṃ tāva ekakkhaṇe anuppajjanato "no"ti paṭisedho kato. Abyākato cāti cittasamuṭṭhānarūpavasena vuttaṃ. [35-36] Yattha kusalā dhammā nuppajjantīti asaññībhavaṃ ^1- sandhāya vuttaṃ. Tenevettha "āmantā"ti vissajjanaṃ kataṃ. Uppajjantīti idampi asaññībhavaṃyeva sandhāya vuttaṃ. Abyākatānaṃ pana anuppattiṭṭhānassa abhāvā "natthī"ti paṭikkhepo kato. @Footnote: ¹ cha.Ma. asaññabhavaṃ. evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page386.

[49] Dutiye akusaleti bhavaṃ assādetvā uppannesu nikantijavanesu dutiye javanacitte. Dutiye citte vattamāneti paṭisandhito dutiye bhavaṅgacitte vattamāne, saha vā paṭisandhiyā bhavaṅgaṃ vipākacittavasena ^1- ekameva katvā bhavanikantiyā āvajjanacitte. Tañhi kiriyācittattā abyākatajātiyaṃ vipākato dutiyaṃ nāma hoti. [57] Yassa cittassa anantarā aggamagganti gotrabhūcittaṃ sandhāya vuttaṃ. Kusalā dhammā uppajjissantīti te aggamaggadhammeyeva sandhāya vuttaṃ. [79] Yassa cittassa anantarā aggamaggaṃ paṭilabhissanti tassa cittassa uppādakkhaṇeti idaṃ cittajātivasena vuttaṃ. Tajjātikassa hi ekāvajjanena uppannassa tato orimacittassa uppādakkhaṇepi etaṃ lakkhaṇaṃ labbhateva. [99] Nirodhavārepi kusalākusalānaṃ ekato anirujjhanato "no"ti vuttaṃ. Iminā nayamukhena sabbattha vinicchayo veditabboti. Dhammayamakavaṇṇanā samattā. -----------

The Pali Atthakatha in Roman Book 55 page 384-386. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=8662&pagebreak=1 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=8662&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=36&i=189 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=36&A=771 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=36&A=814 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=36&A=814 Contents of The Tipitaka Volume 36 http://84000.org/tipitaka/read/?index_36