AtthaPali Vol.55

20. Vippayuttapaccayaniddesavaṇṇanā [20] Vippayuttapaccayaniddese rūpino dhammā arūpīnanti idaṃ tāva hadayavatthuno ceva cakkhundriyādīnañca vasena veditabbaṃ. Rūpadhammesu hi eteyeva cha koṭṭhāsā arūpakkhandhānaṃ vippayuttapaccayā ^1- honti. Rūpāyatanādayo pana ārammaṇadhammāpi kiñcāpi vippayuttadhammā, vippayuttapaccayā pana na honti. Kiṃkāraṇā? sampayogāsaṅkāya abhāvato. Arūpino hi khandhā cakkhvādīnaṃ vatthūnaṃ Abbhantarato nikkhamantā viya uppajjantīti. Tattha āsaṅkā hoti "kinnu kho ete etehi sampayuttā, udāhu vippayuttā"ti. Ārammaṇadhammā pana vatthunissayena uppajjamānānaṃ ārammaṇamattāva ^2- hontīti natthi tesu sampayogāsaṅkā. Iti sampayogāsaṅkāya abhāvato na te vippayuttapaccayā. Hadayavatthuādīsu panāyaṃ vippayuttapaccayatā veditabbā. Vuttampi cetaṃ pañhāvāre:- vatthu kusalānaṃ khandhānaṃ @Footnote: ¹ cha.Ma. vippayuttapaccayena paccayā ² cha.Ma. va-saddo na dissati Vippayuttapaccayena paccayo. Vatthu akusalānaṃ khandhānaṃ vippayuttapaccayena paccayo. Cakkhvāyatanaṃ cakkhuviññāṇassa vippayuttapaccayena paccayo. Sotaghānajivhākāyāyatanaṃ sotaghānajivhākāyaviññāṇassa vippayuttapaccayena paccayo. Vatthu vipākābyākatānaṃ kiriyābyākatānaṃ khandhānaṃ vippayuttapaccayena paccayoti. Arūpino dhammā rūpīnanti idaṃ pana catunnaṃ khandhānaṃ vasena veditabbaṃ. Arūpadhammesu hi cattāro khandhāva sahajātapurejātānaṃ rūpadhammānaṃ vippayuttapaccayā honti, nibbānaṃ pana arūpampi samānaṃ rūpassa vippayuttapaccayena paccayo na hoti. "catūhi sampayogo catūhi vippayogo"ti hi vuttaṃ. Iti catunnaṃ arūpakkhandhānaṃyeva vippayuttapaccayatā veditabbā. Vuttampi cetaṃ pañhāvāre:- sahajātā kusalā khandhā cittasamuṭṭhānānaṃ rūpānaṃ vippayuttapaccayena paccayo. Pacchājātā kusalā khandhā purejātassa imassa kāyassa vippayuttapaccayena paccayo. Paṭisandhikkhaṇe vipākābyākatā khandhā kaṭattārūpānaṃ vippayuttapaccayena paccayo, khandhā vatthussa ^1- vippayuttapaccayena paccayoti. Evaṃ tāvettha pālivaṇṇanā veditabbā. Ayañca ^2- vippayuttapaccayo nāma saṅkhepato pañcavokārabhave vattamānā rūpārūpadhammā. Tesupi rūpaṃ vatthuno cakkhvādīnañca vasena chadhā bhinnaṃ, arūpaṃ pañcavokārabhave uppannakusalākusalavipākakiriyāvasena catudhā bhinnaṃ. Tassa bhūmito kāmāvacarādivasena catudhā ekadhā tidhā tidhāti ekādasadhā bhedo hoti. Arūpavipākañhi vippayuttapaccayo na hotīti evamettha nānappakārabhedato viññātabbo vinicchayo. Evaṃ bhinne panettha pañcavokārabhave uppannaṃ catubhūmikampi kusalañca akusalañca attanā samuṭṭhāpitacittasamuṭṭhānarūpassa sahajātavippayuttapaccayena paccayo hoti. Uppādakkhaṇaṃ pana atikkamitvā ṭhitikkhaṇaṃ pattassa purejātassa catusamuṭṭhānikatisamuṭṭhānikarūpakāyassa pacchājātavippayuttapaccayena paccayo hoti. @Footnote: ¹ cha.Ma. vatthussāti ² cha.Ma. ayaṃ pana Ettha ca tisamuṭṭhānikakāyoti āhārasamuṭṭhānassa abhāvato brahmapārisajjādīnaṃ kāyo veditabbo. Kāmāvacararūpāvacaravipākaṃ pana pavatte cittasamuṭṭhānarūpassa paṭisandhiyaṃ kaṭattārūpassa ca sahajātavippayuttapaccayena paccayo hoti. Lokuttaravipākaṃ cittasamuṭṭhānarūpasseva. Tividhampi panetaṃ purejātassa catusamuṭṭhānikatisamuṭṭhānika- kāyassa pacchājātavippayuttapaccayena paccayo. Tebhūmikampi kiriyaṃ cittasamuṭṭhānassa sahajātavippayuttapaccayena paccayo, purejātassa catusamuṭṭhānikatisamuṭṭhānikakāyassa pacchājātavippayuttapaccayena paccayo. Chadhā ṭhitesu pana rūpesu vatthurūpaṃ paṭisandhikkhaṇe kāmāvacararūpāvacaravipākānaṃ sahajātavippayuttapaccayena paccayo, pavatte uppajjamānānaṃ catubhūmikakusalānaṃ akusalānaṃ dvipañcaviññāṇavajjānaṃ tebhūmikavipākānaṃ tebhūmikakiriyānañca purejātavippayuttapaccayena paccayo. Cakkhvāyatanādīni cakkhu viññāṇādīnaṃ purejātavippayuttapaccayena paccayoti evamettha paccayuppannatopi viññātabbo vinicchayoti. Vippayuttapaccayaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā. --------------

The Pali Atthakatha in Roman Book 55 page 437-439. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=9877 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=9877 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=36&i=526 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=36&A=2637 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=36&A=2708 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=36&A=2708 Contents of The Tipitaka Volume 36 http://84000.org/tipitaka/read/?index_36