ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 6 : PALI ROMAN Di.A. (sumangala.3)

page59.

5. Sampasadaniyasutta sariputtasihanadavannana [141] Evamme sutanti sampasadaniyasuttam. Tatrayam anuttanapadavannana: nalandayanti nalandati evamnamake nagare, tam nagaram gocaragamam katva. Pavarikambavaneti dussapavarikasetthino ambavane. Tam kira tassa uyyanam ahosi. So bhagavato dhammadesanam sutva bhagavati pasanno tasmim uyyane kutilenamandapadipatimanditam bhagavato viharam katva niyyadesi. 1- So viharo jivakambavanam viya "pavarikambavanan"tveva sankhayam gato, tasmim pavarikambavane viharatiti attho. Bhagavantam etadavoca "evam pasanno aham bhante bhagavati"ti. Kasma evam avoca? attano uppannasomanassapavedanattham. Tatrayam anupubbikatha:- thero kira tamdivasam kalasseva sarirapatijagganam katva sunivatthanivasano pattacivaramadaya pasadikehi abhikkantadihi devamanussanam pasadam avahanto nalandavasinam hitasukhamanubruhanto pindaya pavisitva pacchabhattam pindapatapatikkanto viharam gantva satthu vattam dassetva satthari gandhakutim pavitthe sattharam vanditva attano divatthanam agamasi. Tattha saddhiviharikantevasikesu vattam dassetva patikkantesu divatthanam sammajjitva cammakhandam 2- pannapetva udakatumbato udakena hatthapade sitale katva tisandhipallankam abhujitva kalaparicchedam katva phalasamapattim samapajji. So yathaparicchinnakalavasena samapattito vutthaya attano gune anussaritum araddho. Athassa gune anussarato silam apathamagatam. Tato patipatiyava samadhipannavimuttivimuttinanadassanam. Pathamajjhanam .pe. @Footnote: 1 cha.Ma. niyyatesi 2 cha.Ma. cammakkhandam evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page60.

Catutthajjhanam 1- akasanancayatanasamapatti .pe. Nevasannanasannayatanasamapatti vipassanananam .pe. Dibbacakkhunanam .pe. Sotapattimaggo sotapattiphalam .pe. Arahattamaggo arahattaphalam atthapatisambhida dhammapatisambhida niruttipatisambhida patibhanapatisambhida savakaparaminanam. Ito patthaya kappasatasahassadhikassa asankheyyassa upari anomadassibuddhassa padamule kataabhiniharam adim katva attano gune anussarato yava nisinnapallanka guna upatthahimsu. Evam thero attano gune anussaramano gunanam pamanam va paricchedam va datthum nasakkhi. So cintesi "mayham tava padesanane thitassa savakassa gunanam pamanam va paricchedo va natthi, aham pana yam sattharam uddissa pabbajito, kidisa nukho tassa guna"ti dasabalassa gune anussaritum araddho. So bhagavato silam nissaya, samadhim pannam vimuttim vimuttinanadassanam nissaya, cattaro satipatthane nissaya, dasabalassa 2- cattaro sammappadhane cattaro iddhipade cattaro magge cattari phalani catasso patisambhida catuyoniparicchedakananam cattaro ariyavamse nissaya dasabalassa gune anussaritum araddho. Tatha panaca padhaniyangani, panacangikam sammasamadhim, pancindriyani, panca balani, panca nissaraniya dhatuyo, panca vimuttayatanani, panca vimuttiparipacaniya panna, cha saraniye 3- dhamme, cha anussatitthanani, cha garave, cha nissaraniya 4- dhatuyo, cha sattavihare, cha anuttariyani, cha nibbedhabhagiya panna, cha abhinna, cha asadharanananani, satta aparihaniye dhamme, satta ariyadhanani, satta bojjhange, satta sappurisadhamme, satta nijjaravatthuni, satta panna, satta dakkhineyyapuggale, satta khinasavabalani, attha pannapatilabhahetu, attha sammattani, attha lokadhammatikkame, attha arabbhavatthuni, attha akkhanadesana, attha mahapurisavitakke, attha @Footnote: 1 cha.Ma. catutthajjhananti patho na dissati 2 cha.Ma., i. dasabalassati patho na dissati @3 cha.Ma. saraniye, i. nissaraniye 4 cha.Ma. nissaraniya, i. nissaraniya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page61.

Abhibhayatanani, attha vimokkhe, nava yonisomanasikaramulake dhamme, nava parisuddhipadhaniyangani, nava sattavasadesana, nava aghatapativinaye, nava panna, 1- nava nanattani, nava anupubbavihare, dasa nathakarane dhamme, dasa kasinayatanani, dasa kusalakammapathe. Dasa tathagatabalani, dasa sammattani, dasa ariyavase, dasa asekkhadhamme, ekadasa mettanisamse, dvadasa dhammacakkakare, terasa dhutangagune, cuddasa buddhananani, pancadasa vimuttiparipacaniye dhamme, solasavidhaanapanassatim, attharasa buddhadhamme, ekunavisati paccavekkhanananani, catucattalisa nanavatthuni, paropannasa kusaladhamme, sattasattati nanavatthuni, catuvisatikotisatasahassasamapattiyo sancaritamahavajirananam 2- nissaya dasabalassa gune anussaritum arabhi. Tasmimyeva ca divatthane nisinnoyeva upari "aparam pana bhante etadanuttariyan"ti agamissanti solasa aparapaveniyadhamma, tepi nissaya anussaritum arabhi. So "kusalapannattiyam anuttaro mayham sattha, ayatanapannattiyam anuttaro, gabbhavakkantiyam anuttaro, adesanavidhasu anuttaro, dassanasamapattiyam anuttaro, puggalapannattiyam anuttaro, padhanesu anuttaro, patipadasu anuttaro, bhassasamacare anuttaro, purisasilasamacare anuttaro, anusasanividhasu anuttaro, parapuggalavimuttinane anuttaro, sassatavadesu 3- anuttaro, pubbenivasanane anuttaro, dibbacakkhunane anuttaro, iddhividhesu anuttaro, imina ca imina ca anuttaro"ti evam dasabalassa gune anussaranto bhagavato gunanam neva antam, na pamanam passi. Thero attanopi tava gunanam antam va pamanam va naddasa, bhagavato gunanam kim passissati. Yassa yassa hi panna mahati nanam visadam, so so buddhagune mahantato saddahati. Lokiyamahajano ukkasitvapi khipitvapi "namo buddhanan"ti attano attano upanissaye thatva buddhanam gune anussarati. Sabbalokiyamahajanato eko sotapanno buddhagune mahantato saddahati. @Footnote: 1 i. sanna 2 cha.Ma....samapattisancarita.... 3 i. sassatavade

--------------------------------------------------------------------------------------------- page62.

Sotapannanam satatopi sahassatopi eko sakadagami. Sakadagaminam satatopi sahassatopi eko anagami. Anagaminam satatopi sahassatopi eko araha buddhagune mahantato saddahati. Avasesaarahantehi asitimahathera buddhagune mahantato saddahanti. Asitimahatherehi cattaro mahatheRa. Catuhi mahatherehi dve aggasavaka. Tesupi sariputtatthero, sariputtattheratopi eko paccekabuddho buddhagune mahantato saddahati. Sace pana sakalacakkavalagabbhe sanghatikannena sanghatikannam paharamana 1- nisinna paccekabuddha buddhagune anussareyyum, tehi sabbehipi eko sabbannubuddhova buddhagune mahantato saddahati. Seyyathapi nama mahajano "mahasamuddo gambhiro uttano"ti jananattham yottani vatteyya, tattha koci byamappamanam yottam vatteyya, koci dvebyamam .pe. Koci dasabyamam, koci visatibyamam, koci timsabyamam, koci cattalisabyamam, koci pannasabyamam, koci satabyamam, koci sahassabyamam, koci caturasitibyamasahassam. Te navam aruyha samuddamajjhe uggatapabbatadimhi va thatva attano attano yottam otareyyum, tesu yassa yottam byamamattam, so byamamattatathaneyeva udakam janati .pe. Yassa caturasitibyamasahassam, so caturasitibyamasahassatthaneyeva udakam janati. Parato udakam ettakanti na janati. Mahasamudde pana na tattakanneva udakam, athakho anantamaparimanam. Caturasitiyojanasahassagambhiro hi mahasamuddo, evameva ekabyamayottato patthaya navabyamayottena nataudakam viya lokiyamahajanena ditthabuddhaguna veditabba. Dasabyamayottena dasabyamatthane nataudakam viya sotapannena ditthabuddhaguna. Visatibyamayottena visatibyamatthane nataudakam viya sakadagamina ditthabudadhaguna. Timsabyamayottena timsabyamatthane nataudakam viya anagamina ditthabuddhaguna. Cattalisabyamayottena cattalisabyamatthane nataudakam viya arahata ditthabuddhaguna. Pannasabyamayottena @Footnote: 1 cha.Ma. pahariyamana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page63.

Pannasabyamatthane nataudakam viya asitimahatherehi ditthabuddhaguna. Satabyamayottena satabyamatthane nataudakam viya catuhi mahatherehi ditthabuddhaguna. Sahassabyamayottena sahassabyamatthane nataudakam viya mahamoggallanattherena ditthabuddhaguna. Caturasitibyamasahassayottena caturasitibyamasahassatthane nataudakam viya dhammasenapatina sariputtattherena ditthabuddhaguna. Tattha yatha so puriso mahasamudde udakam nama na ettakamyeva, anantamaparimananti ganhati, evameva ayasma sariputto dhammanvayena anvayabuddhiya anumanena nayaggahena savakaparaminane thatva dasabalassa gune anussaranto "buddhaguna ananta aparimana"ti saddahi. 1- Therena hi ditthabuddhagunehi dhammanvayena gahetabbabuddhagunayeva bahutaRa. Yathakatham viya? yatha ito nava eto navati attharasa yojanani avattharitva gacchantiya candabhagaya mahanadiya eko 2- puriso sucipasena udakam ganheyya, sucipasena gahitaudakato aggahitameva bahu hoti. Yatha vapana puriso mahapathavito anguliya pamsum ganheyya, anguliya gahitapamsuto avasesapamsuyeva bahu hoti. Yatha vapana puriso mahasamuddabhimukhim angulim kareyya, anguliabhimukhaudakato avasesaudakamyeva bahu hoti. Yatha ca puriso akasabhimukhim angulim kareyya, anguliabhimukhaakasato sesaakasappadesova bahu hoti. Evam therena ditthabuddhagunehi adittha buddhagunava bahutarati 3- veditabba. Vuttampi cetam:- "buddhopi buddhassa bhaneyya vannam kappampi ce annamabhasamano. Khiyetha kappo ciradighamantare vanno na khiyetha tathagatassa"ti. Evam therassa attano ca satthu ca gune anussarato yamakamahanadi mahogho viya abbhantare pitisomanassam avattharamanam vato viya bha tam, ubbhijjitva @Footnote: 1 i. saddahati 2 cha.Ma., i. eko na dissati 3 cha.Ma., i. bahuti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page64.

Uggataudakam viya maharahadam sakalasariram puresi. Tato thero 1- "supatthita vata me patthana, suladdha me pabbajja, yvaham evamvidhassa satthu santike pabbajito"ti avajjantassa balavataram pitisomanassam uppajji. Atha thero "kassaham imam pitisomanassam aroceyyan"ti cintento anno koci samano va brahmano va devo va maro va brahma va mama imam pasadam anucchavikam katva patiggahetum na sakkhissati, aham imam somanassam satthunova pavedessami, 2- satthava me patigganhitum sakkhissati, so hi titthatu mama pitisomanassam, madisassa samanasatassa va samanasahassassa va samanasatasahassassa va somanassam pavedentassa sabbesam manam ganhanto patiggahetum sakkoti. Seyyathapi nama attharasa yojanani avattharamanam gacchantim candabhagam mahanadim kusumbha va kandara va sampaticchitum 3- na sakkonti, mahasamuddova tam sampaticchati. Mahasamuddo hi titthatu candabhaga, evarupanam nadinam satampi sahassampi satasahassampi sampaticchati, na cassa tena unattam va purattam va pannayati, evameva mama 4- sattha madisassa samanasatassa va samanasahassassa va samanasatasahassassa va pitisomanassam pavedentassa sabbesam manam ganhanto patiggahetum sakkoti. Sesa samanabrahmanadayo candabhagam kusumbhakandara viya mama somanassam sampaticchitum na sakkonti. Handaham mama pitisomanassam satthunova arocemiti pallankam vinibbhujitva cammakhandam papphotetva adaya sayanhasamaye pupphanam vandato chijjitva paggharanakale sattharam upasankamitva attano somanassam pavedento evam pasanno aham bhanteti adimaha. Tattha evam pasannoti evam uppannasaddho, evam saddahamiti attho. Bhiyyobhinnataroti bhiyyataro abhinnato, bhiyyatarabhinno va, uttaritarananoti attho. Sambodhiyanti sabbannutanane arahattamagganane va, arahattamaggeneva hi buddhaguna nippadesa gahita honti. Dve hi aggasavaka @Footnote: 1 cha.Ma. therassa 2 cha.Ma. pavedeyyami 3 i. paticchitum @4 cha.Ma. mama na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page65.

Arahattamaggeneva savakaparaminanam patilabhanti. Paccekabuddho 1- paccekabodhinanam. Buddha sabbannutanananceva sakale ca buddhagune. Sabbanhi nesam arahattamaggeneva ijjhati. Tasma arahattamaggananam sambodhi nama hoti. Tena uttaritaro bhagavata natthi. Tenaha "bhagavata bhiyyobhinnataro yadidam sambodhiyan"ti. [142] Olarati 2- settha. Ayanhi ularasaddo "ularani khadaniyani khadanti"ti 3- adisu madhure agacchati. "ularaya khalu bhavam vacchayano samanam gotamam pasamsaya pasamsati"ti 4- adisu setthe. "appamano ularo obhaso"ti 5- adisu vipule. Svayamidha setthe agato. Tena vuttam "olarati settha"ti. Asabhiti usabhassa vacasadisi acala asampavedhi. Ekamso gahitoti anussavena va acariyaparamparaya va itikiraya va pitakasampadanena va akaraparivitakkena va ditthinijjhanakkhantiya va takkahetu va nayahetu va akathetva paccakkhato nanena pativijjhitva viya ekamso gahito, sannitthanakathava gahitati 6- attho. Sihanadoti setthanado, neva dandhayantena na gaggarayantena 7- sihena viya uttamanado naditoti attho. Kim nu kho te sariputtati imam desanam kasma arabhi. 8- Anuyogadapanattham. Ekacco hi sihanadam naditva attano sihanade anuyogam datum na sakkoti, nigghamsanam nakkhamati, lepe patitamakkato viya hoti. Yatha dhamamanam aparisuddhaloham jhayitva jhamaangaro hoti, evam jhamangaro viya hoti. Eko sihanade anuyogam dapiyamano datum sakkoti, nigghamsanam khamati, dhamamanam niddosajatarupam viya adhikataram sobhati, tadiso thero. Tena nam bhagava "anuyogakkhamo ayan"ti natva sihanade anuyogadapanattham idampi desanam arabhi. @Footnote: 1 cha.Ma., i. paccekabuddha 2 cha.Ma., i. ulara @3 Ma.mu. 12/366, mahasaccakasutta 4 Ma.mu. 12/288, culahatthipadomasutta @5 sam. maha. 19/1081/371 dhammacakkappavattanasutta 6 cha.Ma., i. kathitati @7 Ma. bhaggarayantena 8 cha.Ma. arabhatiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page66.

Tattha sabbe teti sabbe te taya. Evamsilati adisu lokiyalokuttaravasena siladini pucchati. Tesam vittharakatha mahapadane kathitava. Kim pana te sariputta ye te bhavissantiti atita ca tava niruddha, apannattikabhavam gata dipasikha viya nibbuta, evam niruddhe apannattikabhavam gate tvam katham janissasi, anagatabuddhanam pana guna kim 1- taya attano cittena paricchinditva viditati pucchanto evamaha. Kim pana te sariputta aham etarahiti anagatapi buddha ajata anibbatta anuppanna, tepi katham tvam janissasi, tesanhi jananam apade akase padadassanam viya hoti. Idani maya saddhim ekavihare vasasi, ekato bhikkhaya carasi, dhammadesanakale dakkhinapasse nisidasi, kim pana mayham guna attano cetasa paricchinditva vidita tayati anuyunjanto evamaha. Thero pana pucchite pucchite "no hetam bhante"ti patikkhipati. Therassa ca viditampi atthi aviditampi atthi, kim so attano viditatthane patikkhepam karoti, aviditatthaneti. Viditatthane na karoti, aviditatthaneyeva karoti. 2- Thero kira anuyoge araddheyeva annasi. Na ayam anuyogo savakaparaminane, sabbutanane ayam anuyogoti attano savakaparaminane patikkhepam akatva aviditatthane sabbannutanane patikkhepam karoti. Tena idampi dipeti "bhagava mayham atitanagatapaccuppannanam buddhanam silasamadhipannavimuttikaranajananasamattham sabbannutananam natthi"ti. Etthati etesu atitadibhedesu buddhesu. Atha kincarahiti atha kasma evam nane asati taya evam kathitanti vadati. [143] Dhammanvayoti dhammassa paccakkhato nanassa anuyogam anugantva uppannam anumananam nayaggaho vidito. Savakaparaminane thatvava iminava akarena janami bhagavati vadati. Therassa hi nayaggaho appamano apariyanto. Yatha sabbannutananassa pamanam va pariyanto va natthi, evam @Footnote: 1 cha.Ma. kinti, i. kimti 2 cha.Ma., i. karotiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page67.

Dhammasenapatino nayaggahassa. Tena so "imina evamvidho, imina anuttaro sattha"ti janati. Therassa hi nayaggaho sabbannutananagatikoeva. Idani tam nayaggaham pakatam katum upamam 1- dassento seyyathapi bhanteti adimaha. Tattha yasma majjhimapadese nagarassa dalhuddapapakaradini 2- thirani va hontu dubbalani va, sabbaso va pana ma hontu, corasanka na hoti, tasma tam aggahetva paccantimam nagaranti aha. Dabhuddapanti 3- thirapakarapadam. Dalhapakaratorananti thirapakaranceva thirapitthisanghatanca. Ekadvaranti kasma aha. Bahudvare hi nagare bahuhi panditadovarikehi bhavitabbam. Ekadvare ekova vattati. Therassa ca pannaya sadiso anno natthi. Tasma attano panditabhavassa opammattham ekamyeva dovarikam dassetum "ekadvaran"ti aha. Panditoti pandiccena samannagato. Byattoti veyyattiyena samannagato visadanano va. 4- Medhaviti thanuppattikapannasankhataya medhaya samannagato. Anupariyayapathanti anupariyayanamakam pakaramaggam. Pakarasandhinti dvinnam itthakanam apagatatthanam. Pakaravivaranti pakarassa chinnatthanam. Cetaso upakkileseti panca nivarana 5- cittam upakkilesenti kilittham karonti upatapenti vibadhenti, tasma "cetaso upakkilesa"ti vuccanti. Pannaya dubbalikaraneti nivarana uppajjamana anuppannaya pannaya uppajjitum na denti, uppannaya pannaya vaddhitum na denti, tasma "pannaya dubbalikarana"ti vuccanti. Supatthitacittati catusu satipatthanesu sutthu upatthitacitta hutva. Satta bojjhange yathabhutanti satta bojjhange yathasabhavena bhavetva. Anuttaram sammasambodhinti arahattam sabbannutananam va pativijjhimsuti dasseti. Apicettha satipatthanati vipassana. Bojjhanga maggo. Anuttara sammasambodhi arahattam. Satipatthanati va vipassana bojjhangamissaka. @Footnote: 1 cha.Ma. upamaya 2 cha.Ma., i. uddapapakaradini @3 cha.Ma., i. dalhuddhapam 4 cha.Ma., i. va na dissati 5 cha.Ma. nivaranani

--------------------------------------------------------------------------------------------- page68.

Sammasambodhi arahattameva. Dighabhanakamahasivatthero panaha "satipatthane vipassanati gahetva bojjhange maggo 1- ca sabbannutananancati gahite sundaro panho bhaveyya, na panevam gahitan"ti. Iti thero sabbannubuddhanam 2- nivaranappahane satipatthanabhavanaya sambodhiyanca majjhe bhinnasuvannarajatanam viya nanattabhavam dasseti. Idha thatva upama samsandetabba:- ayasma hi sariputto paccantanagaram dasseti, 3- pakaram dassesi, pariyayapatham dassesi, dvaram dassesi, panditadovarikam dassesi, nagarappavisanakanikkhamake olarike pane dassesi, dovarikassa tesam pananam pakatabhavanca dassesi. Tattha kim kena sadisanti ce. Nagaram viya hi nibbanam, pakaro viya silam, pariyayapatho viya hiri 4- dvaram viya ariyamaggo, panditadovariko viya dhammasenapati, nagarappavisanakanikkhamanaka- olarikapana viya atitanagatapaccuppanna buddha, dovarikassa tesam pananam pakatabhavo viya ayasmato sariputtassa atitanagatapaccuppannanam buddhanam silasamathadihi pakatabhavo. Ettavata therena bhagava evamaham savakaparaminane thatva dhammanvayena nayaggahena janamiti attano sihanadassa anuyogo dinno hoti. [144] Idhaham bhante yena bhagavati imam dhammadesanam 5- kasma arabhi? savakaparaminanassa nipphattidassanattham. 6- Ayanhettha adhippayo, bhagava aham savakaparaminanam patilabhanto pancanavutipasandesu na annam ekampi samanam va brahmanam va upasankamitva savakaparaminanam patilabhim, tumheyeva upasankamitva tumhe payirupasanto patilabhinti tattha idhati nipatamattam. Upasankamim dhammassavanayati tumhe upasankamantopicaham 7- na civaradihetu upasankamanto, dhammassavanatthaya upasankamanto. Evam upasankamitva savakaparaminanam patilabhim. Kada pana thero @Footnote: 1 Si., i. magge 2 Si., i. sabbabuddhanam 3 cha.Ma., i. dassesi @4 Si., i. samatho 5 cha.Ma., i. desanam 6 Ma. nipbatti... @7 cha.Ma. upasankamanto panaham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page69.

Dhammassavanatthaya upasankamantoti. Sukarakhatalene bhagineyyadighanakhaparibbajakassa vedanapariggahasuttantakathitadivase upasankamanto, tadayeva savakaparaminanam patilabhi. 1- Tamdivasanhi thero talapannam gahetva bhagavantam vijayamano 2- thito tam desanam sutva tattheva savakaparaminanam hatthagatam akasi. Uttaruttaram panitapanitanti uttaruttaranceva panitapanitanca katva desesi. Kanhasukkamsappatibhaganti kanhanneva sukkanca. Tanca kho sappatibhagam savipakkham 3- katva. Kanham patibahitva sukkam, sakkam patibahitva kanhanti evam sappatibhagam katva kanhasukkam desesi, kanham desentopica saussaham savipakam desesi, sukkam desentopi saussaham savipakam desesi. Tasmim dhamme abhinna idhekaccam dhammam dhammesu nitthamagamanti ettha tasmim desite dhamme ekaccam dhammam nama savakaparaminanam sanjanitva dhammesu nitthamagamam. Katamesu dhammesuti? catusu saccadhammesu. Etthayam therasallapo, kalavallavasi sumanatthero tava vadati "catusu saccadhammesu idani nitthagamanakaranam natthi. Assajimahasavakassa hi ditthadivaseyeva so pathamamaggena catusu saccadhammesu nittham gato, aparabhage sukarakhatalenadvare upari tihi maggehi catusu saccadhammesu nittham gato, imasmim pana thane' dhammesu'ti buddhagunesu nittham gato"ti. Lokantaravasi culasivatthero pana "sabbam tattheva vatva imasmim pana thane `dhammesu'ti arahatte nittham gato"ti aha. Dighabhanakatipitakamahasivatthero pana "tatheva purimavadam vatva imasmim pana thane' dhammesu'ti savakaparaminane nittham gato"ti vatva "buddhaguna pana nayato agata"ti aha. Satthari pasidinti evam savakaparaminanadhammesu nittham gantva bhiyyoso mattaya "sammasambuddho vata so bhagava"ti satthari pasidim. Svakkhato bhagavata dhammoti sutthu akkhato sukathito niyyaniko maggo phalatthaya niyyati ragadosamohanimmadanasamattho. @Footnote: 1 cha.Ma., i. patilabhiti 2 cha.Ma. bijamano, i. vijamano 3 Si. savipakam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page70.

Supatipanno samghoti buddhassa bhagavato savakasamghopi vankadidosavirahitam sammapatipadam patipannatta supatipannoti pasannosmi bhagavatiti 1- dassesi. 2- Kusaladhammadesanavannana [145] Idani divatthane nisiditva samapajjite solasa aparapaveniyadhamme dassetum aparam pana bhante etadanuttariyanti desanam arabhi. Tattha anuttariyanti anuttarabhavo. Yatha bhagava dhammam desetiti yatha yenakarena yaya desanaya bhagava dhammam deseti, sa tumhakam desana anuttarati. Kusalesu dhammesuti taya desanaya desitesu kusaladhammesupi bhagavava anuttaroti dipeti. Ya va sa desana, tassa bhumim dassentopi "kusalesu dhammesu"ti aha. Tatrime kusala dhammati tatra kusalesu dhammesuti vuttapade ime kusala dhamma namati veditabba. Tattha arogyatthena, anavajjatthena, kosalsambhutatthena, niddarathatthena, sukhavipakatthenati pancadha kusalam veditabbam. Tesu jatakapariyayam patva arogyatthena kusalam vattati. Suttantapariyayam patva anavajjatthena. Abhidhammapariyayam patva kosallasambhutaniddarathasukhavipakatthena. Imasmim pana thane bahiyasuttantapariyayena 3- anavajjatthena kusalam datthabbam. Cattaro satipatthananati cuddasavidhena kayanupassanasatipatthanam, navavidhena vedananupassanasatipatthanam, solasavidhena cittanupassanasatipatthanam, pancavidhena dhammanupassanasatipatthananti evam nananayehi vibhajitva samathavipassanamaggavasena lokiyalokuttaramissaka cattaro satipatthana desita. Phalasatipatthanam pana idha anadhippetam. Cattaro sammappadhanati paggahatthena ekalakkhana, kiccavasena nanakicca. "idha bhikkhu anuppannanam pakapanam akusalanam dhammanam anuppadaya"ti 4- adina nayena samathavipassana maggavasena lokiyalokuttaramissakava cattaro sammappadhana desita. @Footnote: 1 Si. bhagavati 2 cha.Ma., i, dasseti 3 cha.Ma. bahitika... @4 abhi. vi. 35/466/280 (sya)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page71.

Cattaro iddhipadati ijjhanatthena ekasangaha, chandadivasena nanasabhava. "idha bhikkhu chandasamadhipadhanasankharasamannagatam iddhipadam bhaveti"ti 1- adina nayena samathavipassanamaggavasena lokiyalokuttaramissakava cattaro iddhipada desita. Pancindriyaniti adhipateyyatthena ekalakkhanani, adhimokkhadisabhavavasena nanasabhavani. Samathavipassanamaggavaseneva lokiyalokuttaramissakani saddhadini pancindriyani desitani. Panca balaniti upatthambhanatthena va akampiyatthena va ekasangahani, salakkhanena nanasabhavani. Samathavipassanamaggavaseneva lokiyalokuttaramisakani saddhadini panca balani desitani. Satta bojjhangati niyyanatthena ekasangaha, upatthanadina salakkhanena nanasabhava. Samathavipassanamaggavaseneva lokiyalokuttaramissaka satta bojjhanga desita. Ariyo atthangiko maggoti hetutthena ekasangaho, dassanadina salakkhanena nanasabhavo. Samathavipassanamaggavaseneva lokiyalokuttaramissako ariyo atthangiko maggo desitoti attho, idha bhante bhikkhu asavanam khayati idam kimattham araddham? sasanassa pariyosanadassanattham. Sasanassa hi na kevalam maggeneva pariyosanam hoti, arahattaphalenapi hoti. Tasma tam dassetum idamaraddhanti veditabbam. Etadanuttariyam bhante kusalesu dhammesuti bhante ya ayam kusalesu dhammesu evam desana etadanuttariyam. Tam bhagavati tam desanam bhagava asesam sakalam abhijanati. Tam bhagavatoti tam desanam bhagavato asesam abhijanato. Uttariabhinneyyam natthiti taduttari abhijanitabbam natthi, ayam nama ito anno dhammo va puggalo va yam bhagava na janatiti idam natthi. Yadabhijanam anno samano @Footnote: 1 khu.pa. 31/682/589 (sya)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page72.

Vati yam tumhehi anabhinnatam, tam anno samano va brahmano va abhijananto bhagavata bhiyyobhinnataro assa, adhikatarapanno bhaveyya. Yadidam kusalesu dhammesuti ettha yadidanti nipatamattam. Kusalesu dhammesu bhagavata uttaritaro natthiti ayamettha attho. Iti bhagavava kusalesu dhammesu anuttaroti dassento "iminapi karanena evam pasanno aham bhante bhagavati"ti dipeti. Ayatanapannattidesanavannana [146] Ito paresu aparam panati adisu visesamattameva vannayissama. Purimavarasadisam pana vuttanayeneva veditabbam. Ayatanapannattisuti ayatanapannapanasu. Idani ta ayatanapannattiyo dassento chayimani bhanteti adimaha. Ayatanakatha panesa visuddhimagge vittharena kathita, tena na tam vittharayissama, tasma tattha vuttanayeneva sa vittharato veditabba. Etadanuttariyam bhante ayatanapannattisuti ya ayam ayatanapannattisu ajjhattikabahiravavatthanadivasena evam desana, etadanuttariyam. Sesam vuttanayameva. Gabbhavakkantidesanavannana [147] Gabbhavakkantisuti gabbhokkamanesu. Ta gabbhavakkantiyo dassento catasso ima bhanteti adimaha. Tattha asampajanoti ajananto sammulho hutva. Matukucchim okkamatiti patisandhivasena pavisati. Thatiti vasati. Nikkhamatiti nikkhamantopi asampajano sammulhova nikkhamati. Ayam pathamati ayam pakatilokiyamanussanam pathama gabbhavakkanti. Sampajano matukucchim okkamatiti okkamanto sampajano asammulho hutva okkamati. Ayam dutiyati ayam asitimahasavakanam 1- dutiya gabbhavakkanti. Te hi pavisantava jananti, vasanta ca nikkhamanta ca na jananti. @Footnote: 1 cha.Ma., i....mahatheranam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page73.

Ayam tatiyati ayam dvinnanca aggasavakanam paccekabodhisattananca tatiya gabbhavakkanti. Te kira kammajehi vatehi adhosira uddhampada anekasataporise papate viya yonimukhe khitta talacchiggalena hatthi viya sambadhena yonimukhena nikkhamamana anantam dukkham papunanti tena tesam "mayam nikkhamamha"ti sampajanata na hoti. Evam puritaparaminampi ca sattanam evarupe thane mahantam dukkham uppajjatiti alameva gabbhavase nibbinditum alam virajjitum. Ayam catutthati ayam sabbannubodhisattanam vasena catuttha gabbhavakkanti. Sabbannubodhisatta hi matukucchimhi patisandhim ganhantapi jananti, tattha vasantapi jananti, nikkhamantapi jananti, nikkhamanakalepi ca te kammajavata uddhampade adhosire katva khipitum na sakkonti, dve hatthe pasaretva akkhini ummiletva 1- thitakava nikkhamanti. Bhavaggam upadaya aviciantare anno tisu kalesu sampajano nama natthi thapetva sabbannubodhisatte. Teneva nesam matukucchim okkamanakale ca nibhkhamanakale ca dasasahassilokadhatu sankampatiti. 2- Sesamettha vuttanayeneva veditabbam. Adesanavidhadesanavannana [148] Adesanavidhasuti adesanakotthasesu. Idani ta adesanavidha dassento catasso imati adimaha. Nimittena adisatiti agatanimittena va gatinimittena 3- va thitinimittena va idam nama bhavissatiti katheti. Tatridam vatthu: eko raja tisso mutta gahetva purohitam pucchi "kim me acariya hatthe"ti. So ito cito ca olokesi. Tena ca samayena eka sarabu "makkhikam gahessami"ti pakkhandati, 4- gahanakale makkhika palata, so makkhikaya muttatta "mutta maharaja"ti aha. Mutta tava hotu, kati muttati. So puna nimittam olokesi. Atha avidure kukkuto tikkhattum @Footnote: 1 cha.Ma., i. ummiletva 2 cha.Ma., i. kampati 3 cha.Ma. gatanimittena @4 cha.Ma., i. pakkhandi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page74.

Saddam niccharesi. Brahmano "tisso maharaja"ti aha. Evam ekacco agatanimittena katheti. Etenupayena gatithitinimittehipi 1- kathanam veditabbam. Amanussananti yakkhapisacadinam. Devatananti catummaharajikadinam. Saddam sutvati annassa cittam natva kathentanam saddam sutva. Vitakkavippharasaddanti vitakkavippharavasena uppannam vippalapantanam suttappamattadinam saddam. Sutvati tam saddam sutva. Yam vitakkayato tassa so saddo uppanno, tassa vasena "evampi te mano"ti adisati. Manosankhara panihitati cittasankhara sutthapita. Vitakkessatiti vitakkayissati pavattessatiti pajanati. Jananto ca agamanena janati, pubbabhagena janati, antosamapattiyam cittam oloketva janati. Agamanena janati nama kasinaparikammakaleyeva yenakarena esa kasinabhavanam araddho pathamam jhanam va .pe. Catuttham jhanam va attha samapattiyo va nibbattessatiti janati. Pubbabhagena janati nama samathavipassanaya araddhayeva janati, yenakarena esa vipassanam araddho sotapattimaggam va nibbattessati .pe. Arahattamaggam va nibabattessatiti janati. Antosamapattiyam cittam oloketva janati nama yenakarena imassa manosankhara sutthapita, imassa nama cittassa anantara imam nama vitakkam vitakkessati. Ito vutthitassa etassa hanabhagiyo va samadhi bhavissati, thitibhagiyo va visesabhagiyo va nibbedhabhagiyo va abhinnayo va nibbattessatiti janati. Tattha puthujajano cetopariyananalabhi puthujjananamyeva cittam janati, na ariyanam. Ariyesupi hetthimo hetthimo uparimassa uparimassa cittam na janati, uparimo pana hetthimassa janati. Etesu ca sotapanno sotapattiphalasamapattim samapajjati. Sakadagami, anagami, araha arahattaphalasamapattim samapajjati. Uparimo hetthimam na samapajjati. Tesam hi hetthima hetthima samapatti tatra @Footnote: 1 cha.Ma. gatathitanimittehipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page75.

Pavattiyeva hoti. Tatheva tam hotiti idam ekamsena tatheva hoti. Cetopariyananavasena natanhi annathabhavi 1- nama natthi. Sesam purimanayeneva yojetabbam. Dassanasamapattidesanavannana [149] Atappamanvayati adi brahmajale vittharitameva. Ayam panettha sankhepo, atappanti viriyam. Tadeva padahitabbato padhanam. Anuyunjitabbato anuyogo. Appamadanti satiavippavasam. Sammamanasikaranti anicce aniccanti adivasena pavattam upayamanasikaram. Cetosamadhinti pathamajjhanasamadhim. Ayam pathama dassanasamapattiti ayam dvattimsakaram patikulato manasikatva patikuladassanavasena 2- uppadita pathamajjhanasamapatti pathama dassanasamapatti nama, sace pana tam jhanam padakam katva sotapanno hoti, ayam nippariyayeneva pathama dassanasamapatti. Atikkamma cati atikkamitva ca. Chavimamsalohitanti chavinca mamsanca lohitanca. Atthim paccavekkhatiti atthi atthiti paccavekkhati. Atthi atthiti paccavekkhitva uppadita atthiarammana dibbacakkhupadakajjhanasamapatti dutiya dassanasamapatti nama. Sace pana tam jhanam padakam katva sakadagamimaggam nibbatteti. Ayam nippariyayena dutiya dassanasamapatti. Kalavallavasi sumanatthero pana yava "tatiyamagga vattati"ti aha. Vinnanasotanti vinnanameva. Ubhayato abbocchinnanti dvihipi bhagehi acchinnam. Idha loke patitthitancati chandaragavasena imasminca loke patitthitam dutiyapadepi eseva nayo. Kammam va kammato upagacchantam idha loke patitthitam. Nama kammabhavam akaddhantam paraloke patitthitam nama. Imina kim kathitam? sekkhaputhujjananam cetopariyananam kathitam. Sekkhaputhujjanananhi cetopariyananam tatiya dassanasamapatti nama. @Footnote: 1 cha.Ma., i. annathabhavi 2 Ma. patikuladassananayena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page76.

Idha loke appatitthitancati nicchandaragatta idha loke ca appatitthitam. Dutiyapadepi eseva nayo. Kammam va kammato na upagacchantam idha loke appatitthitam nama. Kammabhavam anakaddhantam paraloke appatitthitannama. Imina kim kathitam? khinasavassa cetopariyananam kathitam. Khinasavassa hi Cetopariyananam catuttha dassasanasamapatti nama. Apica dvattimsakare araddhavipassanapi pathama dassanasamapatti. Atthiarammane araddhavipassana dutiya dassanasamapatti. Sekkhaputhujjananam cetopariyananam khinasavassa cetopariyanananti idam padadvayam niccalameva. Aparo nayo. Pathamajjhanam pathama dassanasamapatti. Dutiyajjhanam dutiya. Tatiyajjhanam tatiya. Catutthajjhanam catuttha dassanasamapatti. Tatha pathamamaggo pathama dassanasamapatti. Dutiyamaggo dutiya. Tatiyamaggo tatiya. Catutthamaggo catuttha dassanasamapattiti. Sesamettha purimanayeneva yojetabbam. Puggalapannattidesanavannana [150] Puggalapannattisuti lokavoharavasena "satto puggalo naro poso"ti evam pannapetabbasu lokapannattisu. Buddhananhi dve katha sammatikatha, 1- paramatthakathati potathapade 2- vittharita. Tattha puggalapannattisuti ayam sammatikatha. Idani ye puggale pannapento puggalapannattisu bhagava anuttaro hoti, te dassento sattime bhante puggala. Ubhatobhagavimuttoti adimaha. Tattha ubhatobhagavimuttoti dvihi bhagehi vimutto, arupasamapattiya rupakayato vimutto maggena namakayato. So catunnam arupasamapattinam ekekato vutthaya sankhare sammasitva arahattappattanam catunnam, nirodha vutthaya arahattappattaanagamino ca vasena pancavidho hoti. @Footnote: 1 cha.Ma., i. sammutikatha evamuparipi 2 cha.Ma. potthapadasutte

--------------------------------------------------------------------------------------------- page77.

Pali panettha "katamo ca puggalo ubhatobhagavimutto, idhekacco puggalo attha vimokkhe kayena phusitva viharati, pannaya cassa disva asava parikkhina honti ayam vuccati puggalo ubhatobhagavimuttoti." 1- evam atthavimokkhalabhino vasena agata. Pannavimuttoti pannaya vimutto, so sukkhavipassako ca, catuhi jhanehi vutthaya arahattappatta cattaro cati imesam vasena pancavidhova hoti. Pali panettha atthavimokkhapatipakkhepavaseneva agata. Yathaha "naheva kho attha vimokkhe kayena phusitva viharati, pannaya cassa disva asava parikkhina honti. Ayam vuccati puggalo pannavimutto"ti. 2- Phutthantam sacchikarotiti kayasakkhi, so jhanaphassam pathamam phusati, paccha nirodham nibbanam sacchikaroti, so sotapattiphalattham adim katva yava arahattamaggattha chabbidho hotiti veditabbo. Tenevaha "idhekacco puggalo attha vimokkhe kayena phusitva viharati, pannaya cassa disva ekacce asava parikkhina honti. Ayam vuccati puggalo kayasakkhi"ti. 3- Ditthantam pattoti ditthippatto. Tatridam sankhepalakkhanam, dukkha sankhara sukho nirodhoti natam hoti dittham viditam sacchikatam phusitam pannayati ditthippatto. Vittharato panesopi kayasakkhi viya chabbidho hoti. Tenevaha "idhekacco puggalo idam dukkhanti yathabhutam pajanati .pe. Ayam dukkhanirodhagaminipatipadati yathabhutam pajanati, tathagatappavedita cassa dhamma pannaya vodittha honti vocarita, pannaya cassa disva ekacce asava parikkhina honti. Ayam vuccati puggalo ditthippatto"ti. 4- Saddhavimuttoti saddhaya vimutto, sopi vuttanayeneva chabbidho hoti. Tenevaha "idhekacco puggalo idam dukkhanti .pe. Ayam dukkhanirodhagaminipatipadati @Footnote: 1 abhi. pu. 36/40/152 2 abhi. pu. 36/42/152 3 abhi. pu. 36/42/152 @4 abhi. pu. 36/43/146

--------------------------------------------------------------------------------------------- page78.

Yathabhutam pajanati, tathagatappavedita cassa dhamma pannaya vodittha honti vocarita, pannaya cassa disva ekacce asava parikkhina honti no kho ca yatha ditthippattassa ayam vuccati puggalo saddhavimuttoti. 1- Etesu hi saddhavimuttassa pubbabhagamaggakkhane saddahantassa viya, okappentassa viya, adhimuccantassa viya ca kilesakkhayo hoti. Ditthippattassa pubbabhagamaggakkhane kilesacchedakananam adandham tikhinam suram hutva vahati. Tasma yatha nama natitikhinena asina kadalim chindantassa chinnatthanam na mattham hoti, asi na sigham vahati, saddo suyyati, balavataro vayamo katabbo hoti, evarupa saddhavimuttassa pubbabhagamaggabhavana. Yatha pana atinisitena asina kadalim chindantassa chinnatthanam mattham hoti, asi sigham vahati, saddo na suyyati, balavavayamakiccam 2- na hoti, evarupa panna vimuttassa pubbabhagamaggabhavana veditabba. Dhammam anussaratiti dhammanusari. Dhammoti panna, pannapubbangamam maggam bhavetiti attho. Saddhanusarimhipi eseva nayo. Ubhopete sotapattimaggatthayeva. Vuttampi cetam "yassa puggalassa sotapattiphalasacchikiriyaya patipannassa pannindriyam adhimattam hoti, pannavahim pannapubbangamam ariyamaggam bhaveti. Ayam vuccati puggalo dhammanusari"ti. 3- Tatha "yassa puggalassa sotapattiphalasacchikiriyaya patipannassa saddhindriyam adhimattam hoti, saddhavahim saddhapubbangamam ariyamaggam bhaveti. Ayam vuccati puggalo saddhanusari"ti. 4- Ayamettha sankhepo, vittharato panesa ubhatobhagavimuttadikatha visuddhimagge pannabhavanadhikare vutta. Tasma tattha vuttanayeneva veditabba. Sesamidhapi purimanayeneva yojetabbam. Padhanadesanavannana [151] Padhanesuti idha padahanavasena "satta bojjhanga padhana"ti vutta. Tesam vittharakatha mahasatipatathane vuttanayeneva veditabba. Sesamidhapi purimanayeneva yojetabbam. @Footnote: 1 abhi. pu. 36/44/146 2 cha.Ma., i. balavataram @3 abhi. pu. 36/45/146 4 abhi. pu. 36/46/147

--------------------------------------------------------------------------------------------- page79.

Patipadadesanavannana [152] Dukkhapatipadadisu ayam vittharanayo:- "tattha katama dukkhatipadadandhabhinna panna, dukkhena kasirena samadhim uppadentassa dandham tam thanam abhijanantassa ya panna pajanana .pe. Amoho dhammavicayo sammaditthi, ayam vuccati dukkhapatipadadandhabhinna panna. Tattha katama dukkhapatipadakhippabhinna panna, dukkhena kasirena samadhim uppadentassa khippam tam thanam abhijanantassa ya panna pajanana .pe. Sammaditthi, ayam vuccati dukkhapatipadakhippabhinna panna. Tattha katama sukhapatipadadandhabhinna panna, akicchena akasirena samadhim uppadentassa dandham tam thanam abhijanantassa ya panna pajanana .pe. Sammaditthi, ayam vuccati sukhapatipadadandhabhinna panna. Tattha katama sukhapatipadakhippabhinna panna, akicchena akasirena samadhim uppadentassa khippam tam thanam abhijanantassa ya panna pajanana .pe. Sammaditthi, ayam vuccati sukhapatipadakhippabhinna panna"ti. 1- Ayamettha sankhepo, vittharo pana visuddhimagge vutto. Sesamidhapi vuttanayeneva yojetabbam. Bhassasamacaradidesanavannana [153] Na ceva musavadupasanhitanti bhassasamacare thitopi kathamaggam anupacchinditva kathentopi idhekacco bhikkhu na ceva musavadupasanhitam bhasati attha anariyavohare vajjetva atthaariyavoharayuttameva bhasati. Na ca vebhutiyanti bhassasamacare thitopi bhedakaravacam na bhasati. Na ca pesuniyanti tassayevetam vevacanam. Vebhutiyavaca hi piyabhavassa sunnakaranato "pesuniyan"ti @Footnote: 1 abhi. vi. 35/830/449

--------------------------------------------------------------------------------------------- page80.

Vuccati. Namamevassa etanti mahasivatthero avoca. Na ca sarambhajanti sarambhaja ca ya vaca, tanca na bhasati. "tvam dussilo"ti vutte, "tvam dussilo tvacariyo dussilo"ti va, "tuyham apatti atthi"ti 1- vutte, "aham pindaya caritva pataliputtam gato"ti adina nayena bahiddha vikkhepakathapavattam va karanuttariyavacam na bhasati. Jayapekkhoti jayapurekkharo hutva, yatha hatthako sakyaputto titthiya nama dhammenapi adhammenapi jetabbati saccalikam yamkinci bhasati, evam jayapekkho jayapurekkharo hutva na bhasatiti attho. Manta manta ca vacam bhasatiti ettha mantati vuccati panna, mantaya pannaya. Puna mantati upaparikkhitva. Idam vuttam hoti, bhassasamacare thito divasabhagampi kathento pannaya upaparikkhitva yuttakathameva kathetiti. Nidhanavatinti hadayepi nidahitabbayuttam. Kalenati yuttappattakalena 2-. Evam bhasita hi vaca amusa ceva hoti apisuna ca apharusa ca asatha ca asamphappalapa 3- ca. Evarupa ca ayam va ca catusaccanissitatipi sikkhattayanissitatipi dasakathavatthunissitatipi terasadhutanganissitatipi sattatimsabodhipakkhiyadhammanissitatipi magganissitatipi vuccati. Tenaha etadanuttariyam bhante bhassasamacareti. Tam purimanayeneva yojetabbam. Sacco cassa saddho cati silacare thito bhikkhu sacco ca bhaveyya saccakatho saddho ca saddhasampanno. Nanu hettha saccam kathitameva, idha kasma puna vuttanti. Hettha vaca saccam kathitam, silacare thito pana bhikkhu antamaso hasanakathayapi musavadam na karotiti dassetum idha vuttam. Idani so dhammena samena jivitam kappetiti dassanattham na ca kuhakoti adi vuttam. "kuhako"ti adini brahmajale vittharitani. Indriyesu guttadvaro, bhojane mattannuti chasu indriyesu guttadvaro bhojanepi pamanannu. Samakariti samacari, kayena vacaya manasa ca kayavankadini pahaya samam caratiti attho. Jagariyanuyogamanuyuttoti rattindivam @Footnote: 1 cha.Ma. atthi na dissati 2 i. yttakalena 3 Si. asampha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page81.

Cha kotthase katva "divasam cankamena nisajjaya"ti 1- vuttanayeneva jagariyanuyogam yuttappayutto viharati. Atanditoti nittandi kayalasiyavirahito. Araddhaviriyoti kayikaviriyenapi araddhaviriyo hoti, ganasanganikam vinodetva catusu iriyapathesu atthaarabbhavatthuvasena ekavihari. Cetasikaviriyenapi araddhaviriyo hoti. Kilesasanganikam vinodetva 2- atthasamapattivasena ekavihari. Apica yatha tatha kilesuppattim nivarento cetasikaviriyena araddhaviriyova hoti. Jhayiti arammanalakkhanupanijjhanavasena jhayi. Satimati cirakatadianussaranasamatthaya satiya samannagato. Kalyanapatibhanoti vakkaranasampanno 3- ceva hoti patibhanasampanno ca. Yuttapatibhano kho pana hoti no muttapatibhano. Silasamacarasminhi thitabhikkhu muttapatibhano na hoti, yuttapatibhano pana hoti vangisatthero viya. Gatimati gamanasamatthaya pannaya samannagato. Dhitimati dharanasamatthaya pannaya samannagato. Matimati ettha pana matiti pannaya namameva, tasma pannavati attho. Iti tihipi imehi padehi pannava kathita. Tattha hettha samanadhammakaranaviriyam kathitam, idha buddhavacanagganhanaviriyam. Tatha hettha vipassanapanna kathita, idha buddhavacanagganhanapanna. Na ca kamesu giddhoti vatthukamakilesakamesu agiddho. Sato ca nipako cati abhikkantadisu 4- sattasu thanesu satiya ceva nanena ca samannagato careyyati attho. Nepakkanti panna, taya samannagatatta nipakoti vutto. Sesamidhapi purimanayeneva yojetabbam. Anusasanavidhadesanavannana [154] Paccattam yonisomanasikarati attano upayamanasikarena. Yathanusittham tatha patipajjamanoti yatha maya anusittham anusasani dinna, tatha patipajjamano. Tinnam sannojananam parikkhayati adi vuttatthameva. Sesamidhapi purimanayeneva yojetabbam. @Footnote: 1 abhi. vi. 35/519/300 2 cha.Ma. kilesasanganikam pahaya @3 cha.Ma., i. vakkarana.... 4 cha.Ma., i. abhikkantapatikkantadisu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page82.

[155] Parapuggalavimuttinaneti sotapannadinam parapuggalanam tena tena maggena kilesavimuttinane. Sesamidhapi purimanayeneva yojetabbam. Sassatavadadesanavannana [156] Amutrasim evamnanoti eko pubbenivasam anussaranto namagottam pariyadiyamano gacchati. Eko suddhakkhandheyeva anussarati, eko hi sakkoti, eko na sakkoti. Tattha yo sakkoti, tassa vasena aggahetva asakkontassa vasena gahitam. Asakkonto pana kim karoti. Suddhakkhandheyeva anussaranto gantva anekajatisatasahassamatthake thatva namagottam pariyadiyamano otarati. Tam dassento evamnamoti adimaha. So evamahati so ditthigatiko evamaha. Tattha kincapi sassatoti vatva "te ca satta samsaranti"ti vadantassa vacanam pubbaparaviruddham hoti. Ditthigatikatta panesa etam na sallakkheti. Ditthigatikassa hi thanam va niyamo va natthi. Imam gahetva imam visajjeti, imam visajjetva imam ganhatiti brahmajale vittharitamevetam. Ayam bhante tatiyo sassatavadoti thero labhisseva vasena tayo sassatavade aha. Bhagavata pana takkivadampi gahetva brahmajale cattaro vutta. Etesam pana tinnam vadanam vittharakatha brahmajale vuttanayeneva veditabba. Sesamidhapi purimanayeneva vittharetabbam. [157] Gananaya vati pindagananaya. Sankhanenati acchindakavasena manogananaya. Ubhayathapi pindagananameva dasseti. Idam vuttam hoti, vassanam satavasena sahassavasena satasahassavasena kotivasena pindam katvapi ettakani vassasataniti va ettaka vassakotiyoti va evam sankhatum na sakka. Tumhe pana attano dasannam paraminam puritatta sabbannutananassa supatividdhatta yasma vo anavaranananam suram vahati. Tasma desanananakusalatam purakkhatva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page83.

Vassagananaya sapariyantam katva kappagananayapi paricchinditva ettakanti dassethati dipeti. Paliyattho panettha vuttanayoyeva. Sesamidhapi purimanayeneva yojetabbam. Cutupapatananadesanavannana [158] Etadanuttariyam bhante sattanam cutupapatananeti bhante yapi ayam sattanam cutipatisandhivasena nanadesana, sapi tumhakamyeva anuttaRa. Atitabuddhapi evameva desesum. 1- Anagatapi evameva desessanti 2- tumhe tesam atitanagatabuddhanam nanena samsandetvava desayittha. "iminapi karanena evam pasanno aham bhante bhagavati"ti dipeti. Paliyattho panettha vittharitoyeva. Iddhividhadesanavannana [159] Sasava saupadhikati sadosa sauparambha. No ariyati vuccatiti ariyiddhiti na vuccati. Anasava anupadhikati niddosa anuparambha. Ariyati vuccatiti ariyiddhiti vuccati. Appatikulasanni tattha viharatiti katham appatikulasanni tattha viharati. Patikule satte mettam pharati, sankhare dhatusannam upasamharati. Yathaha "katham patikule appatikulasanni viharati. Anitthasmim vatthusmim mettaya va pharati, dhatuto va upasamharati"ti. 3- Patikulasanni tattha viharatiti appatikule satte asubhasannam pharati, sankhare aniccasannam upasamharati. Yathaha "katham appatikule patikulasanni viharati. Itthasmim vatthusmim asubhaya va pharati, aniccato va upasamharati"ti. 3- Evam sesapadesupi attho veditabbo. Upekkhako tattha viharatiti itthe arajjanto ca anitthe adusanto ca yatha anne asamapekkhanena moham uppadenti, evam anuppadento chasu arammanesu chalangupekkhaya upekkhako viharati. Etadanuttariyam bhante iddhividhasuti bhante ya ayam dvisu iddhisu evam desana, etadanuttariyam. @Footnote: 1 Ma. dassesum 2 Ma. dassessanti 3-3 khu. pa. 31/690/599 ariyaiddhi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page84.

Tam bhagavati tam desanam bhagava asesam sakalam abhijanati. Tam bhagavatoti tam desanam bhagavato asesam abhijanato. Uttari abhinneyyam natthiti uttari abhijanitabbam natthi, ayam nama ito anno dhammo va puggalo va yam bhagava na janatiti idam natthi. Yadabhijanam anno samano vati yam tumhehi anabhinnatam tam anno samano va brahmano va abhijananto bhagavata bhiyyobhinnataro assa, adhikatarapanno bhaveyya. Yadidam iddhividhasuti ettha yadidanti nipatamattam. Iddhividhasu bhagavata uttaritaro natthi. Atitabuddhapi hi imava dve iddhiyo desesum. Anagatapi imava desessanati. Tumhepi tesam nanena samsandetva 1- imava desayittha. Iti bhagavava iddhividhasu anuttaroti dassento "iminapi karanena evam pasanno aham bhante bhagavati"ti dipeti. Ettavata ye dhammasenapati dvatthane nisiditva solasa aparapariyadhamme sammasi, teva dassita honti. Annathasatthugunadassanavannana [160] Idani aparenapi akarena bhagavato gune dassento yantam bhanteti adimaha. Tattha saddhena kulaputtenati saddha kulaputta nama atitanagatapaccuppanna bodhisatta. Tasma yam sabbannubodhisattena pattabbanti vuttam hoti. Kim pana tena pattabbam. Nava lokuttaradhamma. Araddhaviriyenati adisu "viriyam thamo"ti adini sabbaneva viriyavevacanani. Tattha araddhaviriyenati paggahitaviriyena. Thamavatati thamasampannena thiraviriyena. Purisathamenati tena thamavata yam purisathamena pattabbanti vuttam hoti. Anantarapadadvayepi eseva nayo. Purisadhoreyhanati ya asamadhurehi buddhehi vahitabba dhura, tam dhuram vahanasamatthena mahapurisena. Anuppattam tam bhagavatati tam sabbam atitanagatabuddhehi pattabbam, tam 2- sabbameva anuppattam, bhagavata 3- ekagunopi uno natthiti dasseti. @Footnote: 1 cha.Ma. samsanditva 2 cha.Ma., i. tam na dissati 3 cha.Ma., i. bhagavato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page85.

Kamesu kamasukhallikanuyoganti vatthukamesu kamasukhanuyogam. 1- Yatha anne keniyajatiladayo samanabrahghana "ko janati paralokam. Sukho imissa paribbajikaya mudukaya lomasaya bahaya samphasso"ti temolibandhahi 2- paribbajikahi paricarenti sampattam sampattam rupadiarammanam anubhavamana kamasukhamanuyutta, na evamanuyuttoti dasseti. Hinanti lamakam. Gammanti gamavasinam dhammam. Pothujjanikanti puthujjanehi sevitabbam. Anariyanti na niddosam. Na va ariyehi sevitabbam. Anatthasanhitanti anatthayuttam. 3- Attakilamathanuyoganti attano atapanaparitapananuyogam. Dukkhanti dukkhayuttam, dukkhamam va. Yatha eke samanabrahmana kamasukhallikanuyogatam 4- parivajjessamati kayakilamatham anudhavanti, tato muccissamati kamasukham anudhavanti, na evam bhagava. Bhagava pana ubho ete ante vajjetva ya sa "atthi bhikkhave majjhima patipada tathagatena abhisambuddha cakkhukarani"ti evam vutta sammapatipatti, tameva patipanno. Tasma "na ca attakilamathanuyogan"ti adimaha. Abhicetasikananti abhicetasikanam, kamavacaracittani atikkamitva thitananti attho. Ditthadhammasukhaviharananti imasmimyeva attabhave sukhaviharanam. Potthapadasuttantasminhi sappitikadutiyajjhanaphalasamapatti kathita. 5- Pasadikasuttante saha maggena vipassanapadakajjhanam. Dasuttarasuttante catutthajjhanikaphalasamapatti. Imasmim sampasadaniye ditthadhammasukhaviharajjhanani kathitani. Nikamalabhiti yathakamalabhi. Akicchalabhiti adukkhalabhi. Akasiralabhiti vipulalabhi. Anuyogadanappakaravannana [161] Ekissa lokadhatuyati dasasahassilokadhatumhi. 6- Tini hi khettani jatikhettam anakhettam visayakhettam. Tattha jatikhettam nama @Footnote: 1 cha.Ma. kamasukhallikanuyogam 2 cha.Ma. molibandhahi 3 cha.Ma. anatthasamyuttam @4 cha.Ma. kamasukhallikanuyogam 5 di.Si. 9/429/190 @6 cha.Ma., i. dasasahassilokadhatuya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page86.

Dasasahassilokadhatu. Sa hi tathagatassa matu kucchim okkamanakale nikkhamanakale sambodhikale dhammacakkappavattane ayusamkharossajjane parinibbane ca kampati. Kotisatasahassacakkavalam pana anakhettam nama. Atanatiyaparittamoraparittadhajaggaparittaratanaparittadinanhi ettha ana pavattati. Visayakhettassa pana parimanam natthi, buddhananhi "yavatakam nanam, tavatakam neyyam, yavatakam neyyam, tavatakam nanam, nanapariyantikam neyyam, neyyapariyantikam nanan"ti vacanato avisayo nama natthi. Imesu pana tisu khettesu thapetva imam cakkavalam annasmim cakkavale buddha uppajjantiti suttam natthi, na uppajjantiti 2- pana atthi. Tini pitakani vinayapitakam suttantapitakam abhidhammapitakam. Tisso sangitiyo mahakassapattherassa sangiti, yasattherassa sangiti, moggaliputtatissattherassa sangititi. Ima tisso sangitiyo arulhe tepitake buddhavacane "imam cakkavalam muncitva annattha buddha uppajjanti"ti suttam natthi, na uppajjantiti pana atthi. Apubbam acarimanti apure apaccha ekato na uppajjanti, pure va paccha va uppajjantiti vuttam hoti. Tattha bodhipallanke "bodhim appatva na utthahissami"ti nisinnakalato patthaya yava matu kucchismim patisandhiggahanam, tava pureti na veditabbam. Bodhisatsassa hi patisandhiggahane dasasahassacakkavalakampaneneva khettapariggaho kato. Annassa buddhassa uppattipi nivarita hoti. Parinibbanato patthaya ca yava sasapamattapi dhatuyo titthanti, tava pacchati na veditabbam. Dhatusu hi thitasu buddha thitava honti. Tasma etthantare annassa buddhassa uppatti nivaritava hoti. Dhatuparinibbane pana jate annassa buddhassa uppatti na nivarita. @Footnote: 2 cha.Ma. nuppajjanti evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page87.

Tipitakaantaradhanakatha tini hi 1- antaradhanani nama pariyattiantaradhanam, pativedhaantaradhanam, patipattiantaradhananti. Tattha pariyattiti tini pitakani. Pativedhoti saccapativedho. Patipattiti patipada. Tattha pativedho ca patipatti ca hotipi na hotipi. Ekasminhi kale pativedhakara bhikkhu bahu honti, esa bhikkhu puthujjanoti angulim pasaretva dassetabbo hoti. Imasmimyeva dipe ekavaram puthujjanabhikkhu nama nahosi. Patipattipurakapi kadaci bahu honti, kadaci appa honti. 2- Iti pativedho ca patipatti ca hotipi na hotipi. Sasanatthitiya pana pariyatti pamanam. Pandito hi tepitakam sutva dvepi pureti. Yatha amhakam bodhisatto alarassa santike pancabhinna satta ca samapattiyo nibbattetva nevasannanasannayatanasamapattiya parikammam pucchi, so na janamiti aha. Tato uddakassa 3- santikam gantva adhigatavisesam samsanditva nevasannanasannayatanassa parikammam pucchi, so acikkhi, tassa vacanasamanantarameva mahasatto tam jhanam sampadesi, evameva pannava bhikkhu pariyattim sutva dvepi pureti. Tasma pariyattiya thitaya sasanam thitam hoti. Yada pana sa antaradhayati, tada pathamam abhidhammapitakam nassati. Tattha patthanam sabbapathamam antaradhayati. Anukkamena paccha dhammasangaho, tasmim antarahite itaresu dvisu pitakesu thitesupi sasanam thitameva hoti. Tattha suttantapitake antaradhayamane pathamam anguttaranikayo ekadasakato patthaya yava ekaka antaradhayati, tadanantaram samyuttanikayo cakkapeyyalato patthaya yava oghatarana antaradhayati. Tadanantaram majjhimanikayo indriyabhavanato patthaya yava mulapariyaya antaradhayati. Tadanantaram dighanikayo dasuttarato patthaya yava brahmajala antaradhayati. Ekissapi dvinnampi gathanam puccha addhanam gacchati, sasanam dharetum na sakkoti sabhiyapuccha @Footnote: 1 cha.Ma., i. hi na dissati 2 cha.Ma., i. honti na dissati 3 cha.Ma., i. udakassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page88.

Alavakapuccha viya ca. Eka kira kassapabuddhakalika antara sasanam dharetum nasakkhi. 1- Dvisu pana pitakesu antarahitesupi vinayapitake thite sasanam titthati. Parivarakkhandhakesu antarahitesu ubhatovibhange thite thitameva hoti. Ubhatovibhange antarahite matikayapi thitaya thitameva hoti. Matikaya antarahitaya patimokkhapabbajjaupasampadasu thitasu sasanam titthati. Lingam addhanam gacchati. Setavatthasamanavamso pana kassapabuddhakalato patthaya sasanam dharetum nasakkhi. Patisambhidappattehi vassasahassam atthasi. Chalabhinnehi vassasahassam. Tevijjehi vassasahassam. Sukkhavipassakehi vassasahassam. Patimokkhehi vassasahassam atthasi. Pacchimakassa pana saccapativedhato pacchimakassa silabhedato ca patthaya sasanam osakkitannama hoti. Tato patthaya annassa buddhassa uppatti na nivarita. Sasanaantarahitavannana tini parinibbanani nama kilesaparinibbanam khandhaparinibbanam dhatuparinibbananti. Tattha kilesaparinibbanam bodhipallanke ahosi. Khandhaparinibbanam kusinarayam. Dhatuparinibbanam anagate bhavissati. Sasanassa kira osakkanakale imasmim tambapannidipe 2- dhatuyo sannipatitva mahacetiyam gamissanti. Mahacetiyato nagadipe rajayatanacetiyam. Tato mahabodhipallankam gamissanti. Nagabhavanatopi devalokatopi brahmalokatopi dhatuyo mahabodhipallankameva gamissanti. Sasapamattapi dhatu 3- na antaradhayissati. 4- Sabba dhatuyo mahabodhipallanke rasibhuta 5- suvannakhandho viya ekaghana hutva chabbanna ramsiyo 6- visajjessanti. Ta dasasahassilokadhatum pharissanti, tato dasasahassacakkavaladevata sannipatitva "ajja sattha parinibbati, ajja sasanam osakkati, pacchimadassanam @Footnote: 1 cha.Ma., i. nasakkhimsu 2 cha.Ma., i. tambapannidipe 3 cha.Ma., i. dhatuyo @4 cha.Ma. antara nassissanti, i. antarayam nassissati 5 cha.Ma., i. rasibhuta @6 cha.Ma. chabbannarasmiyo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page89.

Idani idam amhakan"ti dasabalassa parinibbutadivasato mahantataram karunnam karissanti. Thapetva anagamikhinasave avasesa sakabhavena santharetum 1- na sakkhissanti. Dhatusu tejodhatu utthahitva yava brahmaloka uggacchissati. Sasapamattayapi dhatuya sati ekajala 2- bhavissati. Dhatusu pariyadanam gatasu upacchijjissati. Evam mahantam anubhavam dassetva dhatusu antarahitasu sasanam antarahitam nama hoti. Yava evam na antaradhayati, tava acarimam nama hoti. Evam apubbam acarimam uppajjeyyum, netam thanam vijjati. Kasma pana apubbam acarimam na uppajjantiti. Anacchariyatta. Buddha hi acchariyamanussa. Yathaha "ekapuggalo bhikkhave loke uppajjamano uppajjati acchariyamanusso. Katamo ekapuggalo, tathagato araham sammasambuddho"ti. Yadi ca dve va cattaro va attha va solasa va ekato uppajjeyyum, anacchariya bhaveyyum. Ekasmim hi vihare dvinnam cetiyanampi labhasakkaro ularo na hoti. Bhikkhupi bahutaya na acchariya jata, evam buddhapi bhaveyyum, tasma na uppajjanti. Desanaya ca visesabhavato. Yanhi satipatthanadibhedam dhammam eko desesi 3- annena uppajjitvapi sova desetabbo siya, tato anacchariyo siya. Ekasmim pana dhammam desente desanapi acchariya hoti, vivadabhavato 4- ca. Bahusu hi buddhesu uppannesu bahunam acariyanam antevasika viya amhakam buddho pasadiko, amhakam buddho madhurassaro labhi punnavati vivadeyyum. Tasmapi evam na uppajjanti. Apicetam karanam milindarannapi putthena nagasenattherena vittharitameva. Vuttanhi tattha:- 5- bhante nagasena bhasitampi hetam bhagavata "bhagavata "atthanametam bhikkhave anavakaso, yam ekissa lokadhatuya dve arahanto sammasambuddha apubbam acarimam uppajjeyyam, netam thanam vijjati"ti desayanta ca bhante nagasena sabbepi tathagata sattatimsa bodhipakkhiye dhamme desenti, kathayamana @Footnote: 1 cha.Ma. sandharetum, i. Si. santhatum 2 i. ekajalo 3 cha.Ma., i. deseti @4 cha.Ma., i. vivadabhavato 5 milinda. 312

--------------------------------------------------------------------------------------------- page90.

Ca cattari ariyasaccani kathenti, sikkhapenta ca tisu sikkhasu sikkhapenti, anusasamana ca appamadapatipattim 1- anusasanti. Yadi bhante nagasena sabbesampi tathagatanam ekuddeso 2- eka katha 3- ekam sikkhapadam eka anusandhi, 4- kena karanena dve tathagata ekakkhane nuppajjanti. Ekenapi tava buddhuppadena ayam loko obhasajato, yadi dutiyo buddho bhaveyya, dvinnam pabhaya ayam loko bhiyyoso mattaya obhasajato bhaveyya, ovadanta 5- ca dve tathagata sukham ovadeyyum, anusasamana ca sukham anusaseyyum, tattha me karanam dassehi, 6- yathaham nissamsayo bhaveyyan"ti. Ayam maharaja dasasahassilokadhatu ekabuddhadharani, ekasseva tathagatassa gunam dhareti, yadi dutiyo buddho uppajjeyya, nayam dasasahassilokadhatu dhareyya, caleyya kampeyya nameyya onameyya vinameyya vikireyya vidhameyya viddhamseyya, na thanamupagaccheyya. Yatha maharaja nava ekapurisasandharani bhaveyya, ekasmim purise abhirulhe samupadika 7- bhaveyya, atha dutiyo puriso agaccheyya tadiso ayuna vannena vayena pamanena kisathulena sabbangapaccangena, so tam navam abhiruheyya, apinu kho 8- sa maharaja nava dvinnampi dhareyyati. Na hi bhante, caleyya kampeyya nameyya onameyya vinameyya vikireyya vidhameyya viddhamseyya, na thanamupagaccheyya osideyya udaketi. Evameva kho maharaja ayam dasasahassilokadhatu ekabuddhadharani, ekasseva tathagatassa gunam dhareti, yadi dutiyo buddho uppajjeyya, nayam dasasahassilokadhatu dhareyya .pe. Na thanamupagaccheyya. Yatha va pana maharaja puriso sukhito 9- yavadattham bhojanam bhunjeyya chadentam yavakanthamabhipurayitva, so tato 10- pinito paripunno nirantaro tandikato anonamitadandajato punadeva tavatakam bhojanam bhunjeyya, api nu kho so maharaja puriso sukhito bhaveyyati. Na hi bhante, sakim bhuttova @Footnote: 1 cha.Ma. appamadapatipattiyam 2 cha.Ma. ekuddeso na dissati @3 cha.Ma. eka desana eka katha 4 cha.Ma. ekanusasani 5 cha.Ma. ovadamana @6 cha.Ma. desehi 7 cha.Ma. sanava samupadika 8 cha.Ma., i. kho na dissati @9 cha.Ma., i. sukhitoti na dissati 10 cha.Ma., i. dhato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page91.

Mareyyati, 1- evameva kho maharaja ayam dasasahassilokadhatu ekabuddhadharani .pe. Na thanamupagaccheyyati. Kim nu kho bhante nagasena atidhammabharena pathavi calatiti. Idha maharaja dve sakata ratanaparipuritava 2- bhaveyyum yava mukhasama, ekassa sakatassa 3- ratanam gahetva ekamhi sakate akireyyum, api nu kho tam maharaja sakatam dvinnampi sakatanam ratanam dhareyyati. Na hi bhante, nabhipi tassa caleyya, 4- arapi tassa bhijjeyyum, nemipi tassa opateyya, akkhopi tassa bhijjeyyati. Kim nu kho maharaja atiratanabharena sakatam bhijjatiti. Ama bhanteti. Evameva kho maharaja atidhammabharena pathavi calati. Apica maharaja imam karanam buddhabalaparidipanaya osaritam annampi tattha patirupam 5- karanam sunohi, yena karanena dve sammasambuddha ekakkhane nuppajjanti. Yadi maharaja dve sammasambuddha ekakkhane uppajjeyyum, tesam parisayapi vivado uppajjeyya "tumhakam buddho amhakam buddho"ti, ubhato pakkhajata bhaveyyum. Yatha maharaja dvinnam balavamaccanam parisaya vivado uppajjeyya "tumhakam amacco amhakam amacco"ti, ubhato pakkhajata honti, emeva kho maharaja yadi dve sammasambuddha ekakkhane uppajjeyyum, tesam parisayapi vivado uppajjeyya "tumhakam buddho amhakam buddho"ti, ubhato pakkhajata bhaveyyum, idam tava maharaja pathamam 6- karanam sunohi, 7- yena karanena dve sammasambuddha ekakkhane nuppajjanti. Aparampi maharaja uttarikaranam sunohi, yena karanena dve sammasambuddha ekakkhane nuppajjanti, yadi maharaja dve sammasambuddha ekakkhane uppajjeyyum, "aggo buddho"ti yam vacanam, tam miccha bhaveyya, "jettho buddho"ti, "settho buddho"ti, "visittho buddho"ti, "uttamo buddho"ti, "pavaro buddho"ti, "asamo buddho"ti, "asamasamo buddho"ti, @Footnote: 1 Ma. bhayatto vameyyati 2 cha.Ma., i. ratanapurita 3 cha.Ma. ekasma sakatato @4 cha.Ma., i. phaleyya 5 cha.Ma., i. abhirupam 6 cha.Ma., ekam @7 cha.Ma. sunohiti na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page92.

"appatisamo buddho"ti, "appatibhago buddho"ti, "appatipuggalo buddho"ti yam vacanam, tam miccha bhaveyya. Imampi kho tvam maharaja karanam atthato sampaticcha, yena karanena dve sammasambuddha ekakkhane nuppajjanti. Apica kho maharaja buddhanam bhagavantanam sabhavapakatika 1- esa, yam ekoyeva buddho loke uppajjati. Kasma? karanamahantatta 2- sabbannubaddhagunanam, yam annampi maharaja mahantam hoti, varam 3- tam ekamyeva hoti. Pathavi maharaja mahanta, 4- sa ekayeva. Sagaro mahanto, so ekoyeva. Sineru giriraja settho 5- mahanto, so ekoyeva. Akaso mahanto, so ekoyeva. Sakko mahanto, so ekoyeva. Maro mahanto, so ekoyeva. Brahma 6- mahanto, so ekoyeva. Tathagato araham sammasambuddho mahanto, so ekoyeva lokasmim. Yattha so uppajjati 7- tattha annesam okaso na hoti, tasma maharaja tathagato araham sammasambuddho ekoyeva loke uppajjatiti. Sukathito bhante nagasena panho opammehi karanehiti. Dhammassa canudhammanti navavidhassa lokuttaradhammassa anudhammam pubbabhagapatipadam. Sahadhammikoti sakarano. Vadanuvadoti vadoyeva. Acchariyaabbhutavannana [162] Ayasma udayiti tayo thera udayi nama loludayi 8- kaludayi mahaudayiti. Idha mahaudayi adhippeto. Tassa kira imam suttam adito patthaya yava pariyosana sunantassa abbhantare pancavanna piti uppajjitva padapitthito patthaya 9- sisamatthakam gacchati, sisamatthakato padapitthim ogacchati, 10- ubhato patthaya majjham otarati, majjhato patthaya ubhato @Footnote: 1 cha.Ma., i. sabhavapakati @2 cha.Ma. kasma karana? mahantataya, i. karanamahantataya @3 cha.Ma. varanti na dissati, i. varam tanti na dissati 4 cha.Ma. mahanti @5 cha.Ma. setthoti na dissati 6 cha.Ma. mahabrahma @7 cha.Ma., i. yattha te uppajjanti 8 cha.Ma., i. laludayi @9 cha.Ma., i. patthayati na dissati 10 cha.Ma., i. agacchati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page93.

Gacchati. So nirantaram pitiya phutthasariro balavasomanassena dasabalassa gunam kathento acchariyam bhantetiadimaha. Appicchatati nittanhata. Santutthitati catusu paccayesu tihakarehi santoso. Sallekhatati sabbakilesanam sallekhitabhavo. Yatra hi namati yo hi 1- nama. Nevattanam 2- patukarissatiti attano gune na avikarissati. Patakam parihareyyunti "ko amhehi sadiso atthi"ti vadanta patakam ukkhipitva nalandam vicareyyum. Passa kho tvam udayi tathagatassa appicchatati passa udayi yadisi tathagatassa appicchatati therassa vacanam sampaticchanto aha. Kim pana bhagava neva attanam patukaroti, na attano gunam kathetiti ce. Na na katheti. Appicchatadihi kathetabbam, civaradihetu 3- na katheti. Tenevaha "passa kho tvam udayi tathagatassa appicchata"tiadi. Bujjhanakasattam pana agamma veneyyavasena katheti. Yathaha:- "na me acariyo atthi sadiso me na vijjati sadevakasmim lokasmim natthi me patipuggalo"ti. Evam tathagatassa gunadipika bahu gathapi suttantapi vittharetabba. [163] Abhikkhanam bhaseyyasiti punappunam bhaseyyasi. Pubbanhe 4- va me kathitanti ma majjhantikadisu 5- na kathayittha. Ajja va me kathitanti ma paradivasadisu na kathayitthati attho. Pavedesiti kathesi. Imassa veyyakaranassati niggathakatta idam suttam "veyyakaranan"ti vuttam. Adhivacananti namam. Idam pana "iti hidan"ti patthaya padam sangitikarehi thapitam. Sesam sabbattha uttanamevati. Iti sumangalavilasiniya dighanikayatthakathaya sampasadaniyasuttavannana nitthita. ------------ @Footnote: 1 cha.Ma., i. hi saddo na dissati 2 cha.Ma., i. na attanam 3 cha.Ma. civaradihetum @4 cha.Ma. pubbanhasamaye 5 cha.Ma. majjhanhikadisu


             The Pali Atthakatha in Roman Book 6 page 59-93. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=6&A=1460&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=6&A=1460&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=11&i=73              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=11&A=2130              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=11&A=2262              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=11&A=2262              Contents of The Tipitaka Volume 11 http://84000.org/tipitaka/read/?index_11

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]