ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 7 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.1)

                        8. Madhupindikasuttavannana
     [199] Evamme sutanti madhupindikasuttam.
     Tattha mahavananti. Himavantena saddhim ekabaddham aropitam 1- jativanam, na
yatha vesaliyam ropitaropitamissakam. Divaviharayati diva patisallanatthaya.
Veluvalatthikayati 2- tarunaveluvarukkhassa. Dandapaniti na jaradubbalataya dandahattho.
Ayam hi tarunova 3- pathamavaye thito, dandacittataya pana suvannadandam gahetva
vicarati, tasma dandapaniti vutto. Janghaviharanti janghakilamathavinodanattham
janghacaram. Anucankamamano anuvicaramanoti 4- vanadassanapabbatadassanadinam atthaya
ito cito ca vicaramano. Abhinikkhamanto 5- kiresa nikkhamitva evam vicarati.
Dandamolubbhati dandam olumbitva gopalakadarako viya dandam purato thapetva
dandamatthake dve hatthe patitthapetva pitthipanim hanukena 6- uppiletva
ekamantam atthasi.
     [200] Kimvaditi kimditthiko. Kimakkhayiti kim katheti. Ayam raja bhagavantam
avanditvava patisantharamattakameva katva panham pucchati. Tam pana 7- anatukamataya,
acittikarena pucchati. Kasma? devadattassa pakkhiko kiresa, devadatto attano
santikam agacchamane tathagate bhindati. So kira evam vadeti "samano gotamo
amhakam kulena saddhim veri, na no kulassa vuddhim icchati, bhaginipi me
cakkavattiparibhoga, tam pahaya `nassatesa'ti nikkhamitva pabbaji, bhagineyyopi
me cakkavattibijanti natva amhakam kulassa vuddhiya 8- atussanto `nassatetan'ti
tampi daharakaleyeva pabbajesi. Aham panetena 9- vina vattitum asakkonto
anupabbajito, evam pabbajitampi mam pabbajitadivasato patthaya na ujukehi
akkhihi oloketi, parisamajjhe bhasantopi mahapharasuna paharanto viya apayiko
@Footnote: 1 cha.Ma. aropimam   2 cha.Ma. pali, cha.Ma. beluva....  3 cha.Ma. taruno
@4 pali. anuvicaramanoti patho na dissati   5 cha.Ma. adhiccanikkhamano  6 ka. hanukena
@7 cha.Ma. tampi na   8 cha.Ma. vaddhiya    9 cha.Ma. pana tena
Devadattotiadini bhasati"ti. Evam ayampi raja devadattena bhinno, tasma
evamakasi.
     Atha bhagava yatha ayam raja maya panhe pucchite na kathetiti vattum
na labhati, yatha ca bhasitassa attham na janati, evamassa kathessamiti
tassanucchavikam kathento yathavadi khotiadimaha.
     Tattha na kenaci loke viggayha titthatiti loke kenaci saddhim
viggahikakatham na karoti na vivadati. Tathagato hi lokena saddhim na vivadati, loko
pana tathagatena saddhim aniccanti vutte niccanti vadamano, dukkham, anatta,
asubhanti vutte subhanti vadamano vivadatiti. 1- Tenevaha "naham bhikkhave lokena
vivadami, lokova kho bhikkhave maya vivadati, tatha na bhikkhave dhammavadi kenaci
lokasmim vivadati, adhammavadiva kho bhikkhave vivadati"ti. 2- Yathati yena karanena.
Kamehiti vatthukamehipi kilesakamehipi. Tam brahmananti tam khinasavabrahmanam.
Akathamkathinti nibbicikiccham. Chinnakukkuccanti vippatisarakukkuccassa ceva
hatthapadakukkuccassa ca chinnatta chinnakukkuccam. Bhavabhaveti punappunam bhave, 3-
hinappanite va bhave, panito hi bhavo vuddhippatto 4- abhavoti vuccati. Sannati
kilesasanna. Kilesayeva va idha sannanamena vutta, tasma yena karanena kamehi
visamyuttam viharantam tam lokehi 5- nibbanavadim 6- khinasavabrahmanam kilesasanna
nanusenti, tanca karanam aham vadamiti ayamettha attho. Iti bhagava attano
khinasavabhavam dipeti. Nillaletvati niharitva kilapetva. Tivisakhanti tisakham.
Nalatikanti valibhangam 7- nalate tisso rajiyo dassento valibhangam vutthapetvati
attho. Dandamolubbhati dandam piletva. 8- "dandamalubbha"tipi patho, gahetva
pakkamiti attho.
     [201] Annataroti namena apakato eko bhikkhu.
     So kira anusandhikusalo, bhagavata yatha dandapani na janati, tatha
maya kathitanti vutte kinti nukho bhagavata avinneyyo 9- katva panho kathitoti
@Footnote: 1 cha.Ma. vivadati   2 sam. khandha. 17/94/110 pupphasutta   3 cha.Ma. punappunabbhave
@4 cha.Ma. vuddhippatto   5 cha.Ma. loke   6 Si. nibbivadam  7 Ma. valibhange
@8 cha.Ma. uppiletva   9 cha.Ma. avinneyyam
Anusandhim gahetva dasabalam yacitva imam panham bhikkhusamghassa pakatam karissamiti
utthayasana ekamsam uttarasangam karitva dasanakhasamujjalam anjalim paggayha
kimvadi pana bhante bhagavatiadimaha.
     Yatonidananti bhavanapumsakam etam, yena karanena yasmim karane satiti
attho. Papancasannasankhati ettha sankhati kotthaso. 1- Papancasannati
tanhamanaditthipapancasampayutta sanna, sannanamena va papancayeva vutta.
Tasma papancakotthasati ayamettha attho. Samudacarantiti pavattanti. Ettha ce
natthi abhinanditabbanti yasmim dvadasayatanasankhate karane sati papancasannasankha
samudacaranti, ettha ekayatanampi ce abhinanditabbam abhivaditabbam ajjhositabbam
natthiti attho. Tattha abhinanditabbanti 2- aham mamanti abhinanditabbam.
Abhivaditabbanti aham mamanti vattabbam. Ajjhositabbanti ajjhositva gilitva
parinitthapetva gahetabbayuttam. Etenettha tanhadinamyeva appavattim katheti.
Esevantoti ayam abhinandanadinam natthibhavova raganusayadinam anto. Eseva
nayo sabbattha.
     Dandadanadisu pana yaya cetanaya dandam adiyati, sa dandadanam.
Yaya sattham adiyati paramasati, sa satthadanam. Matthakappattam kalaham. Nanagahappattam 3-
viggaham. Nanavadappattam 4- vivadam. Tuvam tuvanti evam pavattam tuvam tuvam
vacampi. 5- Pesunnakaranam 6- pesunnam. Ayathasabhavam musavadam karoti, sa musavadoti
veditabba. Ettheteti ettha dvadasasu ayatanesu ete kilesa. Kilesa hi
uppajjamanapi dvadasa ayatanani nissaya uppajjanti, nirujjhamanapi dvadasasu
ayatanesuyeva nirujjhanti. Evam yatthuppanna, tattheva niruddha honti. Svayamattho
samudayasaccapanhena dipetabbo:-
     "sa kho panesa tanha kattha uppajjamana uppajjati, kattha
nivisamana nivisati"ti 7- hi 8- vatva "yam loke piyarupam satarupam, etthesa tanha
@Footnote: 1 cha.Ma. kotthasa   2 cha.Ma. abhininditabbanti   3 cha.Ma. nanagahamattam
@4 cha.Ma. nanavadamattam   5 cha.Ma. ayam patho na dissati   6 cha.Ma. piyasunnakaranam
@7 abhi. vibhanga. 35/203/120 samudayasacca  8 cha.Ma. hi-saddo na dissati
Uppajjamana uppajjati, ettha nivisamana nivisati. Kinca loke piyarupam
satarupam. Cakkhu loke piyarupam satarupan"tiadina 1- nayena dvadasasuyeva ayatanesu
tassa uppatti ca nirodho ca vutto. Yatheva ca tanha dvadasasu ayatanesu
uppajjitva nibbanam agamma niruddhapi ayatanesu puna samudacarassa abhavato
ayatanesuyeva niruddhati vutta, evamimepi papaka akusala dhamma ayatanesu
nirujjhantiti veditabba. Athava yvayam abhinandanadinam abhavova raganusayadinam
antoti vutto. Etthete raganusayadinam antoti laddhavohare nibbane
papaka akusala dhamma aparisesa nirujjhanti. Yanhi yattha natthi, tam tattha
niruddham nama hoti, svayamattho nirodhapanhena 2- dipetabbo. Vuttam hetam
"dutiyajjhanam samapannassa vitakkavicara vacisankhara patipassaddha honti"tiadi. 3-
     [202] Satthu ceva samvannitoti sattharava pasattho. 4- Vinnunanti idampi
karanatthe samivacanam, panditehi sabrahmacarihi ca sambhavitoti attho. Pahotiti
sakkoti.
     [203] Atikkammeva mulam atikkamma khandhanti saro nama mule va
khandhe va bhaveyya, tampi atikkamitvati attho. Evam sampadanti evam sampattikam,
idisanti attho. Atisitvati atikkamitva. Janam janatiti janitabbameva janati.
Passam passatiti passitabbameva passati. Yatha va ekacco viparitam ganhanto
janantopi na janati, passantopi na passati, na evam bhagava. Bhagava pana
jananto janatiyeva, passanto passatiyeva. Svayam dassanaparinayakatthena
cakkhubhuto. Viditakaranatthena nanabhuto. Aviparitasabhavatthena pariyattidhammappavattanato
va hadayena cintetva vacaya niccharitadhammamayoti dhammabhuto. Setthatthena
brahmabhuto. Athava cakkhu viya bhutoti cakkhubhuto 5- evametesu padesupi 6- attho
veditabbo. Svayam dhammassa vattanato vatta. Pavattanato 7- pavatta. Attham
@Footnote: 1 abhi. vibhanga. 35/203/120 saccavibhanga   2 abhi. vibhanga. 35/204/122 nirodhasacca
@3 khu. pati. 31/222/154 nanakatha (sya)  4 cha.Ma. satthara ca pasamsito
@5 cha.Ma. bhuto cakkhubhutoti   6 cha.Ma. padesu   7 cha.Ma. pavattapanato
Niharitva niharitva 1- dassanasamatthataya atthassa ninneta. Amatadhigamaya
patipattim dadatiti amatassa data. Agarukaritvati 2- punappunam ayacapentopi 3-
hi garum karoti nama, attano savakaparaminane thatva sinerupadato valukam
uddharamano viya duvinneyyam 4- katva kathentopi garum karotiyeva nama. Evam
akatva amhe punappunam ayacapetva suvinneyyampi no katva kathehiti
vuttam hoti.
     [204] Yam kho no avusoti ettha kincapi "yam kho vo"ti vattabbam
siya, te pana bhikkhu attana saddhim sanganhanto "yam kho no"ti aha.
Yasma va uddesova tesam uddittho. Bhagava pana therassapi tesampi bhagavava.
Tasma bhagavati padam sandhayapi evamaha, yam kho amhakam bhagava tumhakam
sankhittena uddesam uddisitvati attho.
     Cakkhuncavusotiadisu ayamattho, avuso nissayabhavena pana 5- cakkhupasadanca
arammanabhavena catusamutthanikarupe ca paticca cakkhuvinnanam nama uppajjati.
Tinnam sangati phassoti tesam tinnam sangatiya phasso nama uppajjati. Tam phassam
paticca sahajatadivasena phassapaccaya vedana uppajjati. Taya vedanaya ca 6-
yam arammanam vedeti, tadeva sanna sanjanati, yam sanna sanjanati, tadeva
arammanam vitakko vitakketi. Yam vitakko vitakketi, tadevarammanam papanco
papanceti. Tatonidananti etehi cakkhurupadihi karanehi. Purisam papancasannasankha
samudacarantiti tam aparinnatakaranam purisam papancakotthasa abhibhavanti, tassa
pavattantiti attho. Tattha phassavedanasanna cakkhuvinnanena sahajata honti.
Vitakko cakkhuvinnananantaradisu savitakkacittesu datthabbo. Papancasankha
javanena sahajata honti. Yadi evam kasma atitanagataggahanam katanti. Tatha
uppajjanato. Yatheva hi etarahi cakkhudvariko papanco cakkhunca rupe ca
@Footnote: 1 cha.Ma. ekameva "niharitvati padam dissati   2 cha.Ma. agarum katva, Si. agarukatva,
@Ma.mu. 12/203/171 passitabbam   3 Si. yacapentopi   4 cha.Ma. dubbinneyyam
@5 cha.Ma. pana-saddo na dissati    6 cha.Ma. ca-saddo natthi
Phassavedanasannavitakke ca paticca uppanno, evameva 1- atitanagatesupi
cakkhuvinneyyesu rupesu tassuppattim dassento evamaha.
     Sotancavusotiadisupi eseva nayo. Chatthadvare pana mananti bhavangacittam.
Dhammeti tebhumikadhammarammanam. 2- Manovinnananti avajjanam va javanam va. Avajjane
gahite phassavedanasannavitakka avajjanasahajata honti. Papanco javanasahajato.
Javane gahite sahavajjanakam bhavangam mano nama hoti, tato phassadayo sabbepi
javanena sahajatava. Manodvare pana yasma atitadibhedam sabbampi arammanam
hoti, tasma atitanagatapaccuppannesuti idam yuttameva.
     Idani vattam dassento so vatavusoti desanam arabhi. Phassapannattim
pannapessatiti phasso nama eko dhammo uppajjatiti evam phassapannattim
pannapessati, dassessatiti attho. Esa nayo sabbattha. Evam imasmim sati
idam hotiti dvadasayatanavasena sakalam vattam dassetva idani dvadasayatana-
patipakkhepavasena vivattam dassento so vatavuso cakkhusmim asatiti desanam arabhi.
Tattha vuttanayeneva attho veditabbo.
     Evam panham vissajjetva idani savakena panho kathitoti ma kankha
ahuvattha, 3- ayam bhagava sabbannutannanatulam gahetva nisinno, icchamana
tameva upasankamitva nikkankha hothati uyyojento akankhamana ca
panatiadimaha.
     [205] Imehi akarehiti imehi karanehi papancuppattiya patiyekka-
karanehi ceva vattavivattakaranehi ca. Imehi padehiti imehi akkharasampindanehi.
Byanjanehiti patiyekkaakkharehi. Panditoti pandiccena samannagato. Catuhi
va karanehi pandito dhatukusalo ayatanakusalo paccayakarakusalo karanakarana-
kusaloti. Mahapannoti mahante atthe mahante dhamme mahanta niruttiyo
mahantani patibhanani parigganhanasamatthaya 4- mahapannaya samannagato. Yatha tam
@Footnote: 1 cha.Ma. evamevam                 2 cha.Ma. tebhumaka....., evamuparipi
@3 cha.Ma. ma nikkankha ahuvattha,      4 cha.Ma. pariggahana....
Mahakaccanenati yatha mahakaccanena byakatam, tam sandhaya tanti vuttam. Yatha
mahakaccanena byakatam, ahampi tam evameva 1- byakareyyanti attho.
     Madhupindikanti mahantam gulapuvam baddhasattugulakam va. Asecanakanti
asecitabbakam. Sappiphanitamadhusakkaradisu idannamettha mandam idam bahukanti na
vattabbam samayojitarasam. Cetasoti cintakajatiko. Dabbajatikoti panditasabhavo.
Ko namo ayanti idam thero "atigaruko 2- ayam dhammapariyayo, dasabalassa
sabbannutannanenevassa namam ganhapessami"ti cintetva aha. Tasmati
yasma madhupindiko viya madhuro, tasma madhupindikapariyayotveva nam dharehiti
vadati. Sesam sabbattha uttanatthamevati.
                    Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya
                      madhupindikasuttavannana nitthita.
                          -------------
@Footnote: 1 cha.Ma. evamevam           2 cha.Ma. atibhaddako



             The Pali Atthakatha in Roman Book 7 page 399-405. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=7&A=10149&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=7&A=10149&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=243              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=3752              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=4469              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=4469              Contents of The Tipitaka Volume 12 http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]